zasada prawdy materialnej – dyrektywa w myśl, której podstawę wszystkich rozstrzygnięć powinny stanowić ustalenia faktyczne, zgodne z rzeczywistością.
zasada obiektywizmu – dyrektywa zgodnie, z którą organ procesowy powinien mieć bezstronny stosunek do stron i innych uczestników procesu oraz nie powinien kierunkowo nastawiać się do samej sprawy. zasada domniemania niewinności – dyrektywa w myśl której oskarżonego należy traktować jako niewinnego, dopóki nie zostanie mu udowodniona wina w sposób przewidziany przez prawo karne.zasada in dubio pro reo – dyrektywa w myśl, której wszystkie niedające się rozstrzygnąć wątpliwości należy rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego.zasada swobodnej oceny dowodów/poglądów – dyrektywa w myśl, której organy procesowe w ocenie dowodów kierują się swoim przekonaniem nieskrępowanym ustawowymi regułami oceny, ukształtowanym natomiast pod wpływem wskazań wiedzy, doświadczenia życiowego i zasad logicznego rozumowania.zasada bezpośredniości – dyrektywa w myśl, której organ procesowy powinien zetknąć się ze źródłem i środkiem dowodowym osobiście, a środkiem dowodowym na którym opiera swoje ustalenia, powinien być przede wszystkim środek dowodowy pierwotny ( tzw. dowód pierwotny).zasada kontradyktoryjności – dyrektywa zgodnie z którą strony mają prawo do wali o korzystne dla siebie rozstrzygnięcie.zasada inkwizycyjności – dyrektywa zgodnie z którą w procesie nie ma miejsca dla stron procesowych i badanie sprawy należy przede wszystkim do organu procesowego.zasada legalizmu – dyrektywa w myśl której organ procesowy powołany do ścigania przestępstw zobowiązany jest, z chwilą powzięcia uprawdopodobnionej wiadomości o przestępstwie ściganym z oskarżenia publicznego, wszcząć i przeprowadzić postępowanie karne.zasada prawa do obrony – dyrektywa, w myśl której oskarżony ma prawo bronić się w procesie i korzystać z pomocy obrońcy. zasada publiczności – dyrektywa, w myśl której wiadomości o procesie karnym powinny być dostępne społeczeństwu.zasada uczciwego procesu – dyrektywa, zgodnie z którą organy procesowe powinny prowadzić postępowanie rzetelnie z poszanowaniem godności uczestników procesu i bez nieuzasadnionej zwłoki.
WINA - zarzucalny z punktu widzenia wymagań ustawy stosunek sprawcy do realizacji rzeczywistości objętej znamionami czynu zabronionego. Przesłanki normatywne winy: Zdolność do zawinienia, Możliwość rozpoznania przez sprawcę bezpośredniości jego czynu, Normalna sytuacja motywacyjna, w której sprawca może dokonywać wyboru postępowania. Przesłanki psychologiczne: Stosunek sprawcy do realizacji rzeczywistości objętej znamionami czynu.
OKOLICZNOŚC WYŁĄCZAJĄCE PRZESTEPNOŚC CZYNU: okoliczności wyłączające bezprawność czynu, okoliczności wyłączające winę, okoliczności wyłączające szkodliwość czynu.
OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE BEZPRAWNOŚĆ CZYNU (KONTRATYPY):- obrona konieczna, stan wyższej konieczności, działanie w ramach uprawnień lub obowiązków, zgoda pokrzywdzonego, czynności lecznicze, karcenie małoletnich, uprawianie sportu, uzasadnione ryzyko, uzasadniona krytyka, ostateczna potrzeba wojskowa, dozwolona aborcja.
OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ: niepoczytalność, rozkaz przełożonego, stan wyższej konieczności, błąd co do znamion, błąd co do okoliczności uchylającej odpowiedzialność, nieświadomość bezprawności .
PRAWO DOWODOWE - ogół norm regulujących zbieranie, utrwalanie i wykorzystywanie dowodów w procesie.
ŚRODEK DOWODOWY – (dowód w znaczeniu ścisłym) – nośnik informacji o fakcie podlegającym udowodnieniu.
PRZEDMIOT DOWODU – fakt, który podlega udowodnieniu
FAKT GŁÓWNY – fakt, którego stwierdzenie jest głównym celem postępowania dowodowego.
FAKTY DOWODOWE – fakty, z których istnienia lub nieistnienia można wyciągnąć wniosek o istnieniu fakty głównego.
FAKTY DOWODOWE= POSZLAKI
DOWODY BEZPOŚREDNIE- takie, które dotyczą wprost faktu głównego
DOWODY POŚREDNIE (poszlakowe) – takie, które dotyczą faktu dowodowego.
Proces karny – zespół prawnie uregulowanych czynności, których celem jest wykrycie przestępstwa i jego sprawcy, osądzenie go za to przestępstwo i ewentualne wykonanie.
Cele procesu karnego: Doprowadzenie do słusznego zastosowanie normy prawa materialnego (subsumcja czynu pod przepis karny), Osiągnięcie stanu sprawiedliwości proceduralnej (szczetnicy procesu nabierają przekonania, że organy procesowe prowadziły proces uczciwy, zgodnie z prawem i sumieniem).
Czynności procesowe – zachowanie się uczestnika procesu, wywołujące skutki przewidziane przez prawo procesowe
Zdarzenie procesowe – zaszłość w świecie zewnętrznym nie wykazująca jakichkolwiek cech zachowania się człowieka, ale wywołująca skutki przewidziane przez prawo procesowe np. śmierć oskarżonego.
Obrona konieczna – klasyczna instytucja uchylająca odpowiedzialność za szkody wyrządzone napastnikowi przy odpieraniu bezprawnego zamachu. 3 warunki składające się na ok.: zamach i jego odparcie, konieczność obrony, współmierność sposobu obrony do niebezpieczeństwa zamachu. Zamach musi być bezpośredni- stwarzać natychmiastowe niebezp. grożące dobru prawnemu, chodzi o odparcie zagrożenia i nie na reakcję na naruszone już dobro. NIE wymaga proporcji dóbr.
Stan wyższej konieczności- polega na poświęceniu jednego dobra w celu ratowania drugiego dobra w momencie bezpośredniego niebezpieczeństwa a dobro ratowane przedstawia wartość wyższą nie poświęcone. musi być to jedyne wyjście z sytuacji, wymaga proporcji dóbr.
Kara – przewidziana przez prawo karne konsekwencja popełnienia przestępstwa, która zawiera określoną przez to prawo dolegliwość i w której wyraża się dezaprobatę czynu i jego sprawcy.
Organy procesowe – organy państwowe uprawnione do wydawania decyzji procesowych w określonych etapach procesu, niezależnie od innych uprawnień.
- organy postępowania przygotowawczego
W śledztwie – prokurator, sąd , Policja
W dochodzeniu – Policja, prokurator, Straż Graniczne, ABW, finansowe organy dochodzenia, sąd, Inspekcja Handlowa, Sanitarna, urzędy skarbowe.
- organy postępowania głównego i odwoławczego - Sąd, przewodniczący rozprawy, prezes sądu
- organy postępowania wykonawczego: Sąd pierwszej instancji, sąd penitencjarny, dyrektor zakładu karnego, komisja penitencjarna, kurator sądowy, komornik, urząd skarbowy, terenowy organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, inny uprawniony organ
Strony procesowe – podmioty posiadające interes prawny w korzystnym dla niech rozstrzygnięciu o przedmiocie procesu. Strony czynne: oskarżyciel publiczny, osk. prywatny, posiłkowy, pokrzywdzony, powód cywilny, osk subsydiarny, posiłkowy uboczny, posiłkowy subsydiarny. Strony bierne: oskarżony i skazany.
Reprezentant strony procesowej – osoba działająca za stronę w jej imieniu na mocy odpowiedniego tytułu prawnego: obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy.
Rzecznicy interesu społecznego – osoba niezależna od stron procesowych, działająca na rzecz interesu społecznego w procesie: przedstawiciel społeczny, RPO, Min. Sprawiedliwości, prokurator
Osobowe źródła dowodu – osoba wezwana przez organ procesowy do dostarczenia środka dowodowego: - oskarżony, świadek, biegły, osoba poddana oględzinom lub badaniom, kurator sądowy.
Pomocnicy procesowi – osoby ułatwiające wykonanie funkcji spełnianych przez innych uczestników procesu: - protokolanci, tłumacze, konwojenci.
Ustawowe znamiona przestępstwa - elementy, z których składa się opis przestępstwa. Ich występowanie w czynie sprawcy musi być stwierdzone, aby można było przypisać mu popełnienie określonego typu przestępstwa. w czynie zarzucanym oskarżonemu podlega udowodnieniu, a brak choćby jednego z tych znamion nie pozwala na przyjęcie dokonania prz. Ustawowe znamiona prz. dotyczą podmiotu, strony podmiotowej, przedmiotu ochrony przestępnego, strony przedmiotowej, która obejmuje zabronione zachowanie się , jego skutek.
Niepoczytalność - niemożność odpowiadania za swoje czyny z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych
PK jest zespołem norm określających odp. za przestępstwa tj. czyny społecznie szkodliwe, zabronione przez ustawę pod groźbą kary kryminalnej.
Funkcje pk. ochronna- chroni stosunki społ. i dobra podmiotów tych stosunków przed zamachami przestępnymi, afirmacyjno-motywacyjna- ustanawiając nakazy i zakazy PK określa podstawowe standardy postępowania w społ. gwarancyjna-wyraża się ona w postulatach, aby zakres czynów zabronionych był dla obywatela jasny i aby sądy mogły stosować tylko takie kary, jakie zostały określone w ust., prewencyjno-wychowawcza- prawo nie ogranicza się do represjonowania sprawców czynów zabronionych ale celem kary i innych śr.karnych jest zapobiegawcze i wychowawcze oddziaływanie na sprawcę. społ.-sprawiedliwościowa- PK pow-inno zaspokajać społeczne poczucie sprawiedliwości, kompensacyjna-prawo to powinno uwzględniać obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu przestępstwem.
PK materialne- zespół norm prawnych które określają czyny społ.szkodliwe, zwane przestępstwami, ustanawiają zasady odp. za nie oraz kary i inne śr. karne, zabezpieczające stosowane wobec ich sprawców. Procesowe PK- zespół norm pr. regulujących postęp. w sprawach o prz., zmierzające do realizacji norm prawa materialnego. Określa naczelne zasady oraz warunki dopuszczalności postęp. karnego, uprawnienia jego uczestników, stadia procesu, rodzaje rozstrzygnięć (wyroki, postanowienia) oraz środki ich kontroli (apelacja, zażalenie, kasacja)PK wykonawcze- jest zespołem norm pr. regulujących wykonywanie kar, śr. karnych i zabezpieczających orzekanych w postęp. karnym na podstawie norm PK materialnego. Częścią jego jest prawo penitencjarne które normuje celowe wykonywanie kary pozbawienia wolności, zmierzające do resocjalizacji sprawcy.
Przestępstwo- jest czyn człowieka, zabroniony pod groźbą kary przez obowiązującą ust. określającą jego znamiona, zawiniony i społ. szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy