Dozwolony najwyższy procent pasz konwencjonalnych jaki można zastosować w żywieniu zwierząt w gospodarstwach ekologicznych.
zwierzęta roślinożerne (przeżuwacze) od 2005- 2007 roku około 5% pasz konwencjonalnych
inne niż przeżuwacze zwierzęta roślinożerne 15% pasz do do 2009r 10% pasz z gospodarstw konwencjonalnych (świnie, konie, drób)
po nowym roku poziom spada do 5% (po 2009r) dotyczy to suchej masy paszy
Produkty paszowe pochodzenia roślinnego w gospodarstwach ekologicznych:
ziarna zbóż, nasiona, ich produkty i produkty uboczne
nasiona roślin oleistych- możemy stosować wysokobiałkowe makuchy sojowe, rzepakowe
nasiona roślin motylkowych
okopowe- ziemniaki, buraki
lucerna, susz z lucerny, koniczyna- siano i kiszonka z niej
Dwie metody tłoczenia oleju:
-fizyczna- przy pomocy prasy- tłoczenie na zimno (makuch)
-chemiczna- środki chemiczne- wypłukiwanie oleju za pomocą rozpuszczalników- śruta poekstrakcyjna
W gospodarstwach ekologicznych stosujemy metodę fizyczną- makuch
Pasze pochodzenia zwierzęcego w gospodarstwach ekologicznych:
mleko i produkty mleczne, przetwory mleczne, produkty uboczne (np. maślanka, serwatka, mleko w proszku)
wszelkie produkty uboczne z produkcji ryb
jaja i produkty uboczne
karma dla drobiu na ogół wykorzystywane w obrębie gospodarstwa
Pasze mineralne w gospodarstwie ekologicznym:
muszą być z pochodzenia mineralnego
sól kamienna, kreda pastewna
siarczan sodu, węglan sodu, nierafinowana sól morska
Przycinanie ogona, piłowanie zębów, obcinanie ogona jest zabronione w gospodarstwach ekologicznych
Kastracja- tylko w przypadkach uzasadnionych np. tuczniki (mięso śmierdzi ze względu na dużą zawartość testosteronu i dlatego knury w młodym wieku kastruje się)
Utrzymywanie zwierząt na uwięzi zabronione. Sprawdzane jest to przez jednostkę certyfikującą, są jednak pewne odstępstwa:
dotyczą budynków wybudowanych przed sierpniem 2000roku jednak z zachowaniem dobrostanu (regularny ruch)- co najmniej 2-3 razy w tygodniu dostęp do pastwisk u przeżuwaczy
Transport zwierząt:
zabronione stosowanie paralizatorów
Wybiegi powinny zaspokajać potrzeby behawioralne i biologiczne
Pasze i nawozy powinny być wytworzone we własnym gospodarstwie- gospodarstwa ekologiczne
Organiczne metody produkcji- gospodarstwa ekologiczne (ograniczone)
W gospodarstwach ekologicznych bardziej przydatny chów bydła mięsnego.
Tabela 1. Skład chemiczny mleka wybranych gatunków ssaków
Table 1. Chemical composition of milk of selected mammalian species
| Gatunek – Species | Sucha masa (%) Solids (%) |
Tłuszcz (%) Fat (%) |
Białko – kazeina (%) Protein – casein (%) |
Laktoza (%) Lactose (%) |
|---|---|---|---|---|
| Krowa - Cow | 12,7 | 3,7 | 2,8 | 4,8 |
| Koza - Goat | 12,3 | 4,5 | 2,5 | 4,1 |
| Owca - Sheep | 19,3 | 7,4 | 4,6 | 4,8 |
| Bawół - Buffalo | 18,3 | 8,0 | 4,2 | 4,5 |
| Koń – Horse | 9,7 | 1,0 | 1,3 | 6,2 |
| Pies – Dog | 21,5 | 10,0 | 4,5 | 3,2 |
| Kot – Cat | 17,1 | 4,5 | 3,8 | 4,8 |
| Świnia - Pig | 14,l4 | 4,5 | 3,7 | 3,5 |
Tabela 2. Pogłowie krów, produkcja i skup mleka
Table 2. Population of cows and production and purchase of milk
| Rok - Year | Pogłowie krów (tys. szt.) Cow population (thous. head) |
Wydajność mleka (l) Milk yield (l) |
Produkcja mleka (tys. l) Milk production (thous. l) |
Skup mleka (tys. l) Milk purchase (thous. l) |
Skup (%) Percentage of purchased milk |
Skup od krowy (l) Purchase per cow (l) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1938 | 4294 | 1400 | 10 000 | 1100 | 11,0 | 154 |
| 1946 | 2748 | 1500 | 7 000 | 246 | 3,5 | 89 |
| 1950 | 4850 | 1600 | 7 760 | 1376 | 17,7 | 284 |
| 1955 | 5455 | 1763 | 9 615 | 2453 | 25,5 | 450 |
| 1960 | 5885 | 2060 | 12 124 | 3729 | 30,8 | 634 |
| 1965 | 5920 | 2186 | 12 830 | 4178 | 32,6 | 706 |
| 1970 | 6082 | 2384 | 14 499 | 5309 | 36,6 | 873 |
| 1975 | 6146 | 2600 | 15 900 | 8109 | 51,0 | 1319 |
| 1980 | 5956 | 2730 | 16 000 | 10013 | 62,6 | 1681 |
| 1985 | 5528 | 2897 | 15 955 | 11133 | 69,8 | 2013 |
| 1990 | 4919 | 3151 | 15 371 | 9829 | 63,9 | 1998 |
| 1995 | 3579 | 3183 | 11 470 | 6139 | 53,5 | 1715 |
| 2000 | 3047 | 3653 | 11 494 | 6583 | 57,2 | 2031 |
| 2002 | 2967 | 3902 | 11 433 | 7219 | 63,1 | 2412 |
| 2003 | 2897 | 3969 | 11 546 | 7450 | 63,4 | 2543 |
| 2004 | 2796 | 4120 | 11 500 | 7700 | 67,7 | 2735 |
| 2005x | 2700 | 4220 | 11 460 | 8200 | 72,0 | 3011 |
Tabela 5. Rozdysponowanie mleka w latach 2000-2004 (mln l)
Table 5. Distribution of milk in 2000-2004 (million l)
| Wyszczególnienie - Item | Rok - Year |
|---|---|
| 2000 | |
| Produkcja - Production | 11 496 |
| Zużycie w gospodarstwie – Farm use: | 3249 |
| na pasze – for feeds | 639 |
| spożycie – for consumption | 2600 |
| inne – others | 10 |
| Sprzedaż – Sale: | 8245 |
| przemysł mleczarski – dairy industry | 6469 |
| inni przetwórcy – other processors | 96 |
| inni odbiorcy – other buyers | 1680 |
| Razem rozchody – Total distribution | 11 494 |
| Gatunek | Woda % | Tłuszcz % | Kazeina % | Białka serwatkowe % | Laktoza % | Popiół % | Energia Kcal/100 g |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ___________________________________________________________ | |||||||
| Człowiek | 87.1 | 4.5 | 0.4 | 0.5 | 7.1 | 0.2 | 72 |
| Szczur | 79.0 | 10.3 | 6.4 | 2.0 | 2.6 | 1.3 | 137 |
| Delfin | 58.3 | 33.0 | 3.9 | 2.9 | 1.1 | 0.7 | 329 |
| Pies | 76.4 | 10.7 | 5.1 | 2.3 | 3.3 | 1.2 | 139 |
| Koń | 88.8 | 1.9 | 1.3 | 1.2 | 6.2 | 0.5 | 52 |
| Krowa | 87.3 | 3.9 | 2.6 | 0.6 | 4.6 | 0.7 | 66 |
| Renifer | 66.7 | 18.0 | 8.6 | 1.5 | 2.8 | 1.5 | 214 |
| ___________________________________________________________ |
Skład mleka różnych gatunków zwierząt .
Budowa wymienia rysunek i opis
Przekrój wymienia
W jaki sposób może być pozyskiwane mleko opis
Składniki potrzebne do wytworzenia mleka rysunek
Budowa gruczołu mlekowego
Zewnętrzna budowa gruczołu mlekowego różni się znacznie między gatunkami zwierząt. I tak np. liczba gruczołów czy strzyków (sutek) jest odmienna u krowy, maciory czy klaczy. Jednak budowa wewnętrzna gruczołu jest bardzo podobna, niezależnie od gatunku zwierzęcia.
Rozwój gruczołu mlekowego rozpoczyna się już we wczesnym okresie życia płodowego. U cieliczki w drugim miesiącu życia płodowego zaczynają się tworzyć strzyki, a ich rozwój trwa do 6 miesiąca ciąży. Gdy płód osiąga wiek 6 miesięcy ma już bardzo dobrze rozwinięte wymię z czterema oddzielnymi gruczołami, więzadłem środkowym, strzykami i zatokami mlekonośnymi.
Procesy rozwoju przewodów mlecznych i tkanki wydzielniczej zachodzą między osiągnięciem dojrzałości płciowej a ocieleniem jałówki. Powiększanie się wymienia, zwiększanie liczby i wielkości komórek mlekotwórczych zachodzi w ciągu pierwszych pięciu laktacji. Towarzyszy temu zwiększenie się produkcji mleka. Proces ten bywa często niewykorzystany, gdyż wiele krów jest obecnie usuwanych z hodowli już w połowie trzeciej laktacji.
Gruczoł mlekowy krowy składa się z czterech oddzielnych gruczołów, z których każdy zakończony jest strzykiem. Mleko wytworzone w jednym gruczole nie przedostaje się do pozostałych. Prawa i lewa połowa wymienia jest oddzielona więzadłem wewnętrznym, zaś ćwiartki przednie i tylne są oddzielone nieco luźniej.
Wymię jest bardzo dużym organem ważącym wraz z mlekiem i krwią około ; spotykano też wymiona ważące do . W związku z tym musi być ono bardzo dobrze związane z resztą ciała. Więzadła wewnętrzne są zbudowane z elastycznych włókien, zaś więzadła zewnętrzne z tkanki łącznej o mniejszej elastyczności. Jeżeli więzadła ulegają osłabieniu wówczas wymię przestaje się nadawać do doju mechanicznego z powodu obwiśnięcia oraz deformacji rozstawienia strzyków, które zamiast pionowo zwisać, kierują się ukośnie na zewnątrz wymienia.
Gruczoł mlekowy składa się z tkanki wydzielniczej i tkanki łącznej. Ilość tkanki wydzielniczej i komórek wydzielniczych warunkują zdolność produkcyjną wymienia. Powszechnie uważa się, że duże wymiona to wymiona wysokowydajne. Nie jest to zgodne z prawdą, gdyż duże wymię może zawierać znaczne ilości tkanki tłuszczowej lub łącznej, która nie uczestniczy w procesie tworzenia mleka. Mleko jest syntetyzowane w komórkach wydzielniczych (mlekotwórczych), które wyścielają pojedynczą warstwą wnętrze pęcherzyka mlekotwórczego nazywanego też alweolą. Średnica pojedynczego pęcherzyka wynosi 50-250 µm. Kilka pęcherzyków tworzy zrazik. Wewnętrzna budowa części wydzielniczej wymienia bardzo przypomina budowę płuca. Mleko, które jest w sposób ciągły syntetyzowane przez komórki wydzielnicze gromadzi się między dojami w pęcherzykach, zrazikach, przewodach mlecznych oraz zatoce mlecznej i strzykowej.
W pęcherzykach i drobnych przewodach mlecznych gromadzi się 60-80% mleka, w zatoce mlecznej tylko 20-40%. Pojemność zatoki mlecznej jest bardzo zróżnicowana między krowami, co odgrywa znaczną rolę w technice doju, o czym mowa będzie później.
Wewnątrz strzyka wyróżniamy zatokę strzykową i kanał strzykowy. W miejscu przechodzenia zatoki strzykowej w kanał strzykowy znajduje się 6-10 podłużnych fałdów, zwanych rozetą Fürstenberga, które spełniają pewną rolę w zabezpieczaniu wymienia przed zakażeniem. Kanał strzykowy jest otoczony wiązkami mięśni gładkich, które między dojami utrzymują go w stanie zamkniętym. W kanale strzykowym znajduje się keratyna lub związki chemicznie podobne do keratyny, które między dojami stanowią barierę zabezpieczającą przed bakteriami chorobotwórczymi.
Gruczoł mlekowy, a szczególnie strzyk, są gęsto unerwione. W skórze okrywającej strzyki znajdują się nerwy czuciowe wrażliwe na bodźce powstające podczas ssania krowy przez cielę. Bodźcami tymi są między innymi ciśnienie, temperatura i częstość ssania. Unerwione są również mięśnie gładkie układu krwionośnego i przewodów mlecznych, brak natomiast bezpośredniego unerwienia tkanki wydzielniczej. Gruczoł mlekowy jest doskonale unaczyniony. Prawa i lewa połowa wymienia są zaopatrywane w krew oddzielnymi tętnicami, występują też drobne połączenia tętnicze między obu połowami. Głównym zadaniem układu tętniczego jest stałe zaopatrywanie komórek syntetyzujących mleko w składniki odżywcze.
Aby powstał mleka, przez wymię musi przepłynąć krwi. Tak więc jeżeli krowa produkuje dziennie mleka, wówczas przez wymię musi w tym czasie przepłynąć krwi. Jak widać organizm współczesnej, wysokowydajnej krowy wykonuje niezwykle ciężką pracę.
Układ limfatyczny wymienia oczyszcza wymię ze zbędnych lub szkodliwych substancji. Gruczoły limfatyczne spełniają rolę filtrów niszczących obce substancje, są również źródłem limfocytów, które zwalczają infekcję. Zdarza się, że pierwiastki tuż przed porodem cierpią na obrzęk wymienia, którego przyczyną jest ucisk mleka powstającego w wymieniu na naczynia limfatyczne.