1946 Chłód serca. First wersja IŚ –w 1949 r. pierwotnie tytuł Martwi za życia. w 1950 r skończył. Do polski trafiła w 1953 r. Ofic debiut Gru w kraju to rok 1988.
Pisarze, którzy wpłynęli na Gru:
D Defoe, Dziennik roku zarazy – opis dżumy docenił monotonną i jednobarwną metodę opis Defoe – wydob napięcie dramat z procesu umierania mas ludzkich
Dostojewski, Zapiski z martwego domu
kompozycja, tytuł (Zapiski sowieckie), motta odsyłające wprost
opisy: łaźnia, szpital, przedst teatralne, ,
klucz moment dla oboz edukacji autora jest lektura Zapisków...
nie jest „polonocentryczna” –interes się wsio ludźmi , a szczegól tymi, którzy wyłam się z łagrowego porządku rzeczy (za cenę szaleństwa, bezsens ucieczki, samobójstwa)
polemizuje ze stereotypem Rosji kraju niewolników niezdolnych do buntu i akceptujących swą niewolę
Borowski Pożegnanie z M Gru omówił w szkicu U kresu nocy – to klucz do zrozumienia twórczości
że B pisze pr oszczędną, i nielitośc spostrzegawczą; ukazuje zwierzęce odruchy, jakie system wyzwolił w oprawcach, i ofiarach taka Real niebezpieczna.B -nihilisa, który przestał wierzyć w ludz wartości
H więźniowie fascynują każdy nosi w sobie włas prawdę;
stereotyp Gru jako zainteres Związ Sowieckim i komunizmem
Przelamanie zmowy milczenia zbrodni stalin
Zrodzil się z doświadczeń pisarza wieznia łagrów
narracji; o przezyciach swych mowi oszczędnie, w stos do innych chlodny, nie ocenia postaw moralnych. Wyrozumiałość i wspolczuce narrr nie oznacza zgody na zlo. Woli więźniów którzy wiedza gdzie jet granica upodlenia się
Pokaz sylwetki współwięźniów ofiar stalino terroru, uczonych wys ranga oficerow, współtwórców systemu którzy w wyniku Stalin czystek stali się ofiatarami, i zwykłych ludzi.
Nie mieli szans obronyy, inicestwienie nie tylko zezwierzeceniae.
Glodowka zorganiz przez polakow doprow do wolności był odczyt jako pochwala buntu. W istocie o uwolnieniu decyd porozumienie Sikorskiego z władzami radzieckimi.
Wspólną -fabuła,. Obaj byli więźniami – Borowski w Auschwitz, a Grudziński – w Jercewie. skupili się na obiektywizmie i eliminowaniu emocji. Ukazali typowe dla obozów sytuacje:
Różnice w narracji, kreacji bohaterów, języka i świata przeds. Narrator Borowskiego skupia się na opisie całości –tego, co zewn.
Nie sugeruje wniosków i nie przybliża swojego życia emocjonalnego.
Narrator Herlinga-G nie ukrywa przemyśleń, Komentuje pewne sytuacje i zjawiska.
Kreacja bohaterów „Opowiadań” opiera się na behawioryzmie i antypsychologizmie – B. nie ukazuje ich wew życia, bohaterowie zredukowani do biologiczności i kierują się pods odruchami, są zlagrowani.
Grudziński skupił się na indywidualizacji postaci, anal ich psychikę, W próbuje odnaleźć resztki człowieczeństwa,
W sferze język Borowski wyrażenia z życia codz i zwrotami charak dla słow lagrowego. Specyficzna jest obozowa ironia, nasycona czarnym humorem.
Grudziński również posługuje się wyrazami z slangu, łącząc je z metaforami.
wnioski końcowe różnią się
Borowski” starał się udowodnić, iż rzeczywistość oboz można uznać za poznawalną, trudną do zrozumienia. Wg niego obozy były natur konsekwencją europejskiej cywilizacji, a prawdy o tym nie należało zatajać.
eneza „W 1940 r. Herling-Gru aresztowany przez NKWD podczas próby przedost przez granicę ros-litewską. oskarżono o szpiegostwo na rzecz niem wywiadu.przebywał w więzieniach w Witebsku, Leningradzie, przewieziony do obozu pracy w Jercewie, W 1942 otrzymał wymuszone głodówką zwolnienie na podst amnestii Polaków, w pakcie Sikorski-Majski.
język – precyzyjny i metaforyczny, łączący cechy stylu „niskiego” i „wysokiego”. Dosadne słowa i elemobozowego slangu służą do odzier brut rzeczywistości.
Rz. uduchowioną oddają metafory, i wyrażenia pełne patosu.. Kompoz utworu spięta klamrą, na którą składają się dwa spotkania Gustawa z tym samym człowiekiem: pierwsze – w więzieniu w Witebsku, następne – po trzech latach życia na wolności. rozdziały tworzą mikronowelki –skoncentrowany wokół 1 wydarz, które przybliża biografię przedst postaci.
Do liter faktu utwór przybliża aktualna, problematyka polit, socjol i psychol. opisuje wyd z okresu poprzedz wybuch II wojny do roku 1942, aresztowania i sytuację polit w Rosji życie w sow obozie i wpływ na psychikę więźniów. brak fikcji literackiej –bohi są autentyczni ludzie –towarzysze pisarza z pobytu w obozie w Jercewie.
formę pamiętnika – narracja w 1os, narr należy do świata przedst, jest świadkiem ,. Taki styl n. ogranicza wiedzę do tego, co przeżył i czego się dowiedział. obiektywizm emocje na dalszy plan. Kompozycja podporząd chronologii wydarzeń i biografii
Problematyka moralna
Wg marksistów nie istnieją normy moral, a zachowanie człow uzależnione od warunków, w jakich żyje.
Obóz sowiecki - system, utrzymujący więźniów tuż poniżej granicy człowiecz. zasady, dzięki którym ludzie funkcjonują w społ na wolności, zostały zredukowane do jednej, nadrzędnej wartości – przeżyć kosztem drugiego . Więźniowie, stali się obojętni.
Życie w obozie podporząd pracy i pragnieniu zaspokojenia głodu.
Brak zasad mor były rządy „urków”, którzy bez skrupułów dobijali więźniów i gwałcili kob. stawał się przedmiotem nienawiści. rozpad stosunków międzyludzkich. Człowiek stał się towarem- siła robocza
Kontakty i ograniczały się głów do pozysk info, które można wykorzystać w donosach.
tracili godność, aby zaspokoić uczucie głodu –
Do tych warunków trafiali tez tacy więźniowie, którzy podejmowali walkę o zachowanie człowieczeństwa. starali się podtrzymać związki rodzinne, szukali miłości ,zawierali friend.
Sposobem na powstrzym ostat upadku była wiara w Boga. Rosjanie tęsknili za ojczyzną, a Polacy podjęli walkę o prawa.
Kategorie więźniów i układy w łagrze
między więźniami ukształtowała się hierarchia. Grupy te to:
1.Polityczni (biełoruczki) –skaz za przestępstwa polit, na najgorszej pozycji. stosowali do nich najgorsze kary.
2.Bytownicy – przestępcy pospolici,
3.Urkowie –recydywiści, sprawowali władzę. Wymierzali kary współwięźniom, mieli wiele przywilejów; prawo „pierwszej nocy” z kobietami, które przyjechały do łagru. organizowali tzw. „nocne łowy” – polowania na kobiety, gwałcone. izwyczaj gry o cudze rzeczy i o ich życie.
4.Iteerowcy –pracujący w admin obozowej. Otrzym dodatkowe racje żyw i mieli przywileje. donosili na innych
5.Nacmani –. Byli to Uzbecy, Turkmeni, tęsknili za ojczystymi i umierali na kurzą ślepotę.
6.Kurzy ślepcy –zawadzali innym –gorzej pracowali,. spotykali się z wrogością, nikt im nie pomagał.
7.Ludzie z „trupiarni” –chorzy na „pyłagrę”, szkorbut, chorzy psych. dwie grupę: słabosiłkę –, którzy mieli szanse wrócić do pracy w obozie, dostawali dodatporcję żywności. Gr „aktirowki” dostawała głodowe racje żywnościowe i była właściwie skazana na śmierć.
Obozowe zmory” - głód, choroby, śmierć
próbowali zabić głód, pijąc wrzątek lub tzw. chwoję – wywar na igłach sosn, pomagał na awitaminozę..
zdobywać jedzenie. kradli. kradzieże z rozład wagonów. Chleb był „walutą” – można było za niego kupić np. spowiedź od księdza.
Choroby z powodu niedożywienia. Nieuleczalnie chorzy trafiali do „trupiarni”, część zmiała szczęście dostać się do szpitala. to oaza szczęścia. Trafiali tam chorzy z temp powyżej 39 stopni. Dost leki na spadek gorączki, margarynę i cukier. Spali w czys pościeli. Z powodu tych warunków dochodziło do samookaleczeń.
więźniowie żyli w świadomości śmierci.
Śmierć anonimowa, nie wiadomo, co robiono zezwłokami,
Głód, choroby i śmierć przedstawił z niewyobrażalnym realizmem, bez upiększeń heroizacji bohaterów,
Celem działań władz oboz było zezwierzęcenie człow, uc. Starano się, aby zapomnieli o przeszł i o świecie poza obozem. Dążono do tego, by rozbić wew więźnia, pozbawić tożsamości,
Sposoby działania systemu oparte na terrorze opisuje w rozdziale „Ręka w ogniu”. Tortury fiz () były środkiem pomocniczym, dod do tortur psych, celem było złamanie człowieka.
Łagrowa rzeczywistość
Obóz sowiecki ukazany jako przedsiębiorstwo gospod, będące cz. produkcji państwa komun. Nastawiony na zysk, a podst zasadą było max eksploatowanie więźniów przy minim racjach żywnościowych.
Skazańcy musieli wyrabiać normy, co decydowało o przydzieleniu ich do określonego „kotła”.
system brygadowy, więźniowie kontrol się wzajemnie, by podnieść wydajność.
wyelimin najsłabszych, które kończyły w „trupiarni”, nie otrzymywali zapłaty, praca służyła pokryciu kosztów utrzymania.
sposobem na zregenerowanie sił pobyt w szpitalu,
obyczajowość obozowa. prym wiedli „urkowie”
donoszenie na współwięźniów, przekupstwo, a prostytucja. Skazańcy, żyli pragnieniem zaspokojenia głodu.
Obóz spełniał rolę instytucji „wychowawczej”, której zad było przeobrażenie człow w osobę bezwolną wobec władzy i systemu.
Ważne wydarzenia, takie jak: widzenia z rodzinami, „seanse film oraz przedstawienia, stawały się powodem udręki dla skazańców. filmy wywoływały tęsknotę za wolnością
Nieodłącznym elementem życia strach –przed śmiercią, obawiali się współtowarzyszy, każdy mógł byc donosicielem.
praca była elem wychowawczym, traktowanym jako przymus, karę i obowiązek. niszczyła godność.
, który relacjonuje głównie własne przeżycia i obserwacje.
Wydarzenia dot lat 1940–42 epizod w epilogu dat się na 1945.
Wcześniejsze lata (1940-42) ujmują fakty, które miały miejsce po areszt autora. opisuje oskarżenie, proces, skazanie na więzienie. Miejscowość jercew wchodziła w skład tworz na początku lat XX wieku syst obozów koncentracyjnych - naz GUŁagiem.
Do łagrów trafiali obyw niewygodni komunistom,