PRELEKCJA nr 1, 01.04.2014

• ONTOCENOZA – zespół organizmów zasiedlających narządy ustroju człowieka. Ontocenozy narządowe tworzą: wirusy, bakterie, grzyby i pasożyty.

  • ontocenozy jamy ustnej i górnych dróg oddechowych → po osiedleniu się pasożytów lub grzybów inwazja przebiega w kierunku układu pokarmowego lub układu oddechowego

• GRZYBY

  • organizmy cudzożywne

  • tworzą plechę (plecha = grzybnia z nitkowatych tworów zwanych strzępkami)

  • formy morfologiczne:

    • jednokomórkowe (np. Candida)

    • wielokomórkowe niewytwarzające owocników (np. Penicillum)

    • wielokomórkowe wytwarzające owocniki (np. Amanita)

  • rozmnażanie może przebiegać w sposób płciowy, bezpłciowy, wegetatywnie

  • saprofity, pasożyty, symbiontytakże organizmy chorobotwórcze

  • podział grzybów uwarunkowany morfologią i sposobem rozmnażania

    • sprzężniaki (Zygomycota)

    • workowce (Ascomycota)

    • podstawczaki (Basidiomycota)

faza anamorficzna – grzyb przechodzi tylko rozmażanie bezpłciowe

faza morficzna (teleomorficzna) – zachodzi tylko rozmnażanie płciowe

holomorfy – grzyby pasożytujące u człowieka mogące się rozwijać w określonych warunkach jako anamorfy lub teleomorfy

• choroby wywoływane przez grzyby

  • alergie

  • mikotoksykozy

  • grzybice – mycosis – nazwę choroby tworzy się odejmując od nazwy rodzajowej 1-2 ostatnie litery i dodając końcówkę –osis ­

• PODZIAŁ KLINICZNY INFEKCJI GRZYBICZYCH

  • podział ze względu na „głębokość”

    • infekcje powierzchowne (dermatofitozy, Ascomycota i Basidiomycota)

    • infekcje podskórne

    • infekcje głębokie (narządowe)

  • podział ze względu na „rozległość”

    • infekcje wieloogniskowe

    • infekcje jednoogniskowe

  • podział ze względu na zakażanie krwi

    • infekcje przebiegające z fungemią (zakażenie krwi grzybami)

    • infekcje przebiegające bez fungemii

• GRZYBICE JAMY USTNEJ

  • $najczestsze\left\{ \begin{matrix} \text{Candidosis} \\ \text{Geotrichosis} \\ \text{Blas}\text{tomycosis} \\ \end{matrix} \right.\ $

  • Mucormycosis

  • Aspergillosis

  • Cryptococcosis

  • Rhodoturolosis

  • Saccharomycosis

  • Sporotrichosis

• GRZYBICE JAMY USTNEJ – KANDYDOZY

Grzybice jamy ustnej grzybice zewnętrzne, są objawem grzybicy ogólnoustrojowej; najczęściej chorują: noworodki, małe dzieci, osoby z obniżoną odpornością

Objawy grzybicy ogólnoustrojowej:

- zmiany na policzkach

- problemy z dziąsłami

-narażeni są palacze i osoby z protezami zębowymi

Kuracja przeciwgrzybicza: przegląd uzębienia, dziąseł, kieszonek

Rodzaje grzybic:

• kandydoza rzekomobłoniasta ostra/przewlekła – objawy: samoistna bolesność zwłaszcza podczas przyjmowania pokarmów, uczucie suchości, zaburzenia połykania, rozległe białe lub biało-kremowe naloty umiejscowione na błonie śluzowej policzków, dziąseł, języka i części ustnej gardła (które po usunięciu pozostawiają zapalenie zmienionego podłoża żywo-zaczerwieniony), suchość języka, zapalenie warg, zajady, zapalenie kącików ust; przy przyjmowaniu leków immunosupresyjnych i innych; trudne do leczenia

• kandydoza rumieniowa przewlekła i kandydoza zanikowa przewlekła – częsta przy protezach – objawy: bóle, pieczenie, swędzenie, rumień – błona śluzowa zaczerwieniona, sucha, połyskliwa, często zanik brodawek języka (częste przy protezach, stany zapalne stanowią wrota inwazji), problemy z gryzieniem, wykwity: rozległe plamy z białymi nalotami

• kandydoza rozrostowa przewlekła – objawy: bezobjawowo lub z okresową bolesnością ranki na podniebieniu, wargach, bolesność języka; dobrze odgraniczone białe trudne do usunięcia naloty na języku (twarde, spoiste, szorstkie), cechy nie homogennej leukoplakii ; częściej dotyczy mężczyzn

• kandydoza zanikowa ostra – najczęściej dotyczy osób chorych na cukrzycę zwłaszcza w stanie niewykrytym lub cukrzycy niewyregulowanej oraz osób poddawanych długotrwałej antybiotykoterapii w mniejszych dawkach np. problemy skórne-trądzikowe

• kandydoza grudkowa przewlekła – objawy: nadwrażliwość na kwaśne/ostre potrawy, ogniska zapalno- nadżerkowe prawie zlewają się ze skórą zdrową, jama ustna ma wygląd grudkowaty, kamienisty, ból i pieczenie języka, zajady, zapalenie kącików ust, białe niewielkie naloty w okolicach kącików ust na czerwieni wargowej; z reguły zmiany nie przedostają się do wnętrza jamy ustnej

czynniki sprzyjające zajadom: jej jest niedobór witamin grupy B, cukrzyca utajona i źle dobrane protezy

Candida glabrata – występuje w stadium anamorficznym (teleomorficzne nie znane); komórka wegetatywna kulista lub jajowata; nie tworzy pseudostrzępek; tworzy drobne kolonie, początkowo białe, potem kremowe/beżowe, brunatniejąca w miarę starzenia się, gładki brzeg, lśniąca powierzchnia, nie wrastają w podłoże.

Candida albicans – występuje w stadium anamorficznym; komórka wegetatywna kulista, cylindryczna lub jajowata; wytwarza długie pseudostrzępki, na których znajdują się grona blastospor (germ tubes); niekiedy wytwarzają grubościenne chlamydospory (komórki przetrwalnikowe), które mogą być położone szczytowo, bocznie lub interkalarnie, 1-2 chlamydospory na jednej pseudostrzępce; kolonie kremowe o gładkim brzegu, nieznacznie wypukłe, nie wrastające w podłoże, gładkie, lśniące.

Candida krusei – komórka wegetatywna cylindryczna, wrzecionowata lub jajowata; kolonie gładkie, białe/szaro-kremowe, o postrzępionym brzegu, nieznacznie wypukłe, matowe; wytwarza pseudostrzępki (długie, często rozgałęzione) i blastospory, nie tworzy chlamydospor; oporny na FUKONAZOL; forma teleomorficzne: Issatchenkia orientalis.

Candida parapsylosis – komórka wegetatywna cylindryczna lub jajowata; wytwarza blastospory, tworzy pseudostrzępki z pojedynczymi zarodnikami; nie tworzy chlamydospor; kolonie kremowe, o gładkim brzegu i powierzchni, nieznacznie wypukłe, nie wrastające w podłoże, lśniące.

Candida tropicalis – komórka wegetatywna kulista lub jajowata; wytwarza jajowate wytwarzające drogą pączkowania blastospory= blastokonidia; liczne pseudostrzępki rozgałęziające się; brak chlamydospor; kolonie białe/kremowe, lekko lśniące z wypukłym środkiem, początkowo gładkie, potem fałdują się, brzeg postrzępiony, wrasta w agar; rozmnaża się przez pączkowanie; oporny na FUKONAZOL.

89,7% GRZYBIC SPOWODOWANYCH JEST GRZYBAMI Candida spp. (najczęściej gatunek C. albicans)

Kandydozy: skóra, paznokcie, układ pokarmowy, układ oddechowy, narządy płciowe, postać uogólniona

• GRZYBICE JAMY USTNEJ – GEOTRYCHOZA

  • występuje w jamie ustnej, płucach, oskrzelach, przewodzie pokarmowym (głównie dieta mleczna) i/lub w pochwie

Geotrichum candidum <na kiszonych ogórkach ;P> – forma anamorficzna: strzępki z długich komórek rozgałęziających się na końcu dychotomicznie i rozpadających się na artrospory (artrokonidia; prostokątne/cylindryczne, brązowawe, komórki wegetatywne pączkujące (spotykane również u żywiciela); kolonie białe, brzeg strzępiasty, środek wzniesiony, „aksamitne”; forma teleomorficzne: Galactomyces geotrichum.

• GRZYBICE JAMY USTNEJ – Rhodotorula rubra

  • komórki wegetatywne owalne, okrągłe; pączkujące

  • brak strzępek

  • wytwarza karoteny

  • blastospory

  • powoduje grzybice narządowe: jamy ustnej, pochwy, jelita cienkiego i grubego, osierdzia, opon mózgowych, skóry, a także grzybice uogólnione

• KRYPTOKOKOZA

  • przebieg bezobjawowy, infekcje wieloogniskowe

  • może przebiegać w postaci łagodnego podklinicznego zapalenia płuc

  • najczęstsza forma to zapalenie opon mózgowo rdzeniowych

  • stanowi śmiertelne zagrożenie dla osób z AIDS

  • stanowi chorobę zawodową gołębiarzy

  • jako czynniki zjadliwości wykorzystuje otoczkę oraz wykorzystywanie melaniny

  • wykrywanie poprzez badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (preparat z tuszem chińskim, charakterystyczne otoczki polisacharydowe, marker zjadliwości grzybów

Cryptococcus neoformans – występuje w klimacie umiarkowanym, rezerwuar stanowią wydaliny ptaków (zwłaszcza gołębi); do zakażenia dochodzi drogą inhalacyjną, pokarmową lub poprzez uszkodzenia skóry/błony śluzowej; komórki wegetatywne kuliste lub cylindryczne, otoczone grubą otoczką wielocukrową (im grubsza otoczka tym bardziej możliwe ominięcie barier immunologicznych i tym większa oporność na leczenie); wytwarzają pojedyncze blastospory; nie tworzą strzępek ani pseudostrzępek.

• GRZYBICE OSKRZELI I PŁUC

  • Aspergillus – konidiofory na szczycie buławkowato rozszerzone; wytwarzają butelkowate fialidy na pęcherzyku albo na metuli i na fiolodach konidia (zarodniki) – układ przypomina kropidło

Aspergillus fumigatus – konidiofory na szczycie, wytwarzają jedną warstwę buławkowatych fialid, z których oddzielają się niebiesko-zielone, kuliste konidia o brodawkowatej ścianie; mogą tworzyć różnej długości łańcuszki; kolonie niebiesko-zielone, ciemniejące, puszyste; wywołuje aspergilozę płuc lub aspergilozę zatoki szczękowej.

Aspergilloma płuc: widoczne buławkowate` konidiofory

W pogruźliczych dziurach bytuje kropidlak (grzybnia kropidlakowatej sieci)

• Penicillum - zarodniki w formie łańcuszków; konidiofory na szczycie proste lub podzielone 2-3 razy lub wielokrotnie podzielone; wytwarzają z metuli fialidy i od których odpączkowują jajowate lub gruszkowate konidia – układ przypomina pędzel

Aspergillus i Penicillum mogą wywoływać reakcje alergiczne; w jamie ustnej infekcje powodują: ból nasilony w trakcie jedzenia, zmiany nadżerkowe, krwawienie ust, uszkodzenia języka i/lub podniebienia miękkiego; infekują także układ oddechowy, a postać uogólniona dotyczy układu pokarmowego wszystkich odcinków; inwazja Aspergillozy

• Rhizopus

Rhizopus nigricans – żyje w środowisku tlenowym; może infekować zatoki oboczne jam nosa; szybko się rozwija; grzybnia powietrzna (na powierzchni czarne „kulki” = zarodnie) lub substratowa.

• Mucor

Mucor racemosus – żyje w środowisku tlenowym; może infekować zatoki oboczne jam nosa; szybki rozwój; forma anamorficzna: sporangiofory rozgałęzione, monopoidalne lub sympoidalne, żółto-brązowe sporangia, zarodniki kuliste biszkopcikowate, liczne chlamydospory; kolonie białe, kożuchowate; forma teleomorficzne: zygospory kuliste, brodawkowate, brązowe, zawieszone symetrycznie na wieszadełkach; grube strzępki

• Candida

• Trichosporon

Trichosporon cutaneum – komórki wegetatywne jajowate, kuliste lub eliptyczne; wytwarzają blastospory oraz strzępki prawdziwe, wśród których znajdują się twory rakietowate i artrospory; zarodniki wewnętrzne kuliste, cylindryczne lub gruszkowate; kolonie gładkie, błyszczące lub matowe, lekko puszyste, kremowe, żółte, jasno szare, jasno brązowe lub jasno zielone, z wypukłym środkiem o postrzępionym brzegu.

• Cryptococcus