ROZDZIAŁ I => Ewolucja zakresu prawa finansowego

PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

1. Jakie okresy wyróżnia się w rozwoju nauczania prawa finansowego w Polsce ?

• Nauka skarbowości (prawo skarbowe) – okres II RP (Konstytucja marcowa i kwietniowa) 1919-1939

• Nauka socjalistyczna prawa finansowego – okres powojenny 1945-1988

• Nauka prawa finansowego w gospodarce rynkowej – od 1989r

1. Podaj zakres prawa finansowego w okresie tzw. transformacji ustrojowej ?

• budżet państwa

• budżety lokalne

• elementy finansów UE

• publiczne prawo bankowe

• prawo dewizowe

• prawo walutowe

1. Scharakteryzuj prawa finansowe sensu stricto i sensu largo ?

Prawo finansowe sensu stricto:

• prawo budżetowe

Prawo finansowe sensu stricto, do którego należy zaliczyć tylko te regulacje, które bezpośrednio dotyczą finansów państwa i samorządu terytorialnego, czyli odnoszą się do publicznej działalności finansowej.

Prawo finansowe sensu largo:

• Prawo finansów publicznych obejmujących w całości swoim zasięgiem prawo budżetowe

• Prawo danionowe (podatkowe, celne)

• Prawo dewizowe

• Prawo walutowe

• Prawo bankowo publiczne

• Prawo rynku finansowego

Prawo finansowe sensu largo – bardzo szeroki zakres prawa finansowego, która reguluje kwestie dot. stosunków finansowych: materialnoprawnych, ustrojowych oraz proceduralnych

1. Wskaż i scharakteryzuj dziedziny prawa tworzącego gałąź prawa finansowego.

Tabela w jej książce na stronie 22, tutaj wymieniam i krótko charakteryzuje.

• Prawo finansów publicznych – przedmiotem jest badanie norm odnoszących się do publicznych zasobów pieniężnych oraz operacjami tymi zasobami. W tym prawo budżetowe – całokształt norm prawnych regulujących publiczną gospodarkę budżetową

• Prawo podatkowe – normy odnoszące się do wszystkich podatków oraz normy tworzące poszczególne konstrukcje podatków

• Prawo celne – regulacje, które odzwierciedlają rolę państwa w kształtowaniu obrotu towarowego z zagranicą oraz regulacje dot. obowiązku ponoszenia ceł i podatków związanych z przywozem/wywozem towarów za granicę

• Prawo dewizowe – normy określające zasady rozliczeń z zagranicą, warunki posiadania i dysponowania walutami zagranicznymi, dewizami i innymi środkami zagranicznymi, dewizami

• Prawo walutowe – regulacje określające prawo ustroju pieniężnego kraju, obiegu pieniężnego oraz status prawny waluty

• Prawo bankowe publiczne – normy regulujące sposób tworzenia i zasady działania banków oraz ich publicznoprawnego nadzoru, a także status banku centralnego

• Prawo rynku finansowego – całokształt rozwiązań prawnych, których celem jest regulacja działalności instytucji finansowych

1. Do jakiego prawa, zgodnie z podziałem rzymskiego prawnika Ulpiana, zalicza się prawo finansowe i dlaczego ?

Prawo publiczne – reprezentuje i chroni interes publiczny – interes państwa oraz innych związków publicznoprawnych

Prawo prywatne – wyraża o chroni interes jednostkowy

Prawo finansowe jest oparte na władztwie finansowym i podporządkowaniu, czyli przymusie prawnym umożliwiającym wiążące kształtowanie sytuacji prawnej podmiotu podporządkowanego przez podmiot nadrzędny (finanse prywatne cechuje równorzędność podmiotów).

Prawo finansowe zaliczamy do prawo publicznego, ponieważ jedną ze stron stosunku jest władza publiczna, która posiada atrybut władzy.

1. Jaka jest relacja między gałęzią prawa finansowego a innymi gałęziami prawa ?

Gałąź prawa finansowego posiada ścisłe związki z innymi gałęziami prawa, w szczególności z:

• prawem konstytucyjnym

• prawem administracyjnym

• prawem karnym

• prawem karnym skarbowym

• prawem gospodarczym publicznym

• prawem międzynarodowym publicznym

Związki prawa finansowego z innymi gałęziami prawa są różnorodne, ponieważ problematyką finansową jest przeniknięte całe życie społeczne i gospodarcze.

1. Czy prawo finansowe jest autonomiczną gałęzią prawa ?

NIE, ponieważ tworzy związki z innymi gałęziami prawa, w tym z prawem prywatnym. A także korzysta z instytucji innych gałęzi prawa.

1. Wymień właściwości (cechy) gałęzi prawa finansowego.

Cechy (właściwość) prawa finansowego:

• występowanie specyficznych źródeł prawa finansowego

• brak kodeksowej kodyfikacji przepisów prawa finansowego

• określenie i stosowanie zasad ogólnych prawa finansowego

• swoiste oznaczenie podmiotów prawa finansowego

• normy prawa finansowego, ze względu na swoje specyficzne cele, budowę i rodzaje

• obok powszechnie znanych, stosowanie specyficznych form wykładni przepisów prawa finansowego

• stosowanie aktów zarządzania finansowymi publicznymi oraz prawnych form stosowania prawa finansowego

• występowanie wielu odrębnych form odpowiedzialności prawnofinansowej

STUDIUM PRZYPADKÓW

1. Czy bezwzględna nieważność (z jakiegokolwiek powodu), np. umowy sprzedaży, pożyczki, odpłatnego zniesienia współwłasności, będzie oznaczała brak przedmiotu opodatkowania, a tym samym niepowstanie obowiązku podatkowego ?

TAK, bezwzględna nieważność będzie oznaczała brak przedmiotu opodatkowania, a tym samym nie powstanie obowiązek podatkowy.

1. Wskaż regulacje prawne, w których mamy do czynienia ze zjawiskiem występowania w ustawach podatkowych przepisów nieregulujących samodzielnie danej kwestii, lecz odsyłających do postanowień innej gałęzi, np. prawa cywilnego, w którym zawarte unormowania tej kwestii.

a) przepisy podatkowe odwołują się do określonych pojęć cywilnoprawnych bądź:

• w sposób wyraźny (czyli w drodze bezpośredniego odesłania)

- art.91 Ordynacja podatkowa

„Do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązanie podatkowe stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego (art. 366-378) dla zobowiązań cywilnoprawnych”

- Art.98 par.1 Ordynacja podatkowa

„Do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe.”

- Art. 135 Ordynacja podatkowa

„Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych w sprawach podatkowych ocenia się według przepisów prawa cywilnego, jeżeli przepisy prawa podatkowego nie stanowią inaczej.”

- Art. 5a pkt 3 U.p.d.o.f

„Ilekroć w ustawie jest mowa o:

3) przedsiębiorstwie – oznacza to przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego”

- Art. 5a pkt. 1 U.p.d.o.f

„Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) inwestycjach – oznacza to środki trwałe w budowie w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z późn. zm.1)), zwanej dalej „ustawą o rachunkowości””

- Art. 4a U.p.d.o.f

„Przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.”

• w sposób dorozumiany, zakładając taki jego sens, w jakim jest ono użyte np. w prawie cywilnym

- U.p.d.o.f => osoba fizyczna, posiadanie, majątek wspólny małżonków, najem, dzierżawa, alimenty, prawa autorskie

- U.p.d.o.p => osoba prawna. siedziba osoby prawnej, spółka kapitałowa,

- Podatek od towarów i usług => umowa komisu, licencja, sublicencja, patent, ustanowienie odrębnej własności lokalu, spółka cywilna lub handlowa niemająca osobowości prawnej

- U. o podatkach i opłatach lokalnych => nieruchomość, grunt, posiadacz samoistny

- U. o podatku od czynności CP => sprzedaż, pożyczka, dożywocie, hipoteka, zniesienie współwłasności, miejsce zamieszkania, warunek zawieszjący, rzecz ruchoma

- Ustawa o podatku od spadków i darowizn => dziedziczenie, wstępny, zstępny

Pojęcia zdefiniowane na gruncie innych regulacji prawnych będą wiążące w odniesieniu do ustawy podatkowej, jeżeli ustawa ta sama ich nie definiuje. Gałąź prawa podatkowego nie ma własnych instytucji, korzysta z już przyjętych.

b) przepisy podatkowy posługują się pojęciami występującymi w regulacjach prawa cywilnego, nadając im jednak inny „swoisty” sens

- Instytucja potrącenia

wygaśniecie zobowiązania: art. 498-505 K.C jak i

wygaśniecie zobowiązania podatkowego: art. 59 par 1 pkt 3 oraz art. 64-65 OP

W obu wypadkach zasadniczy mechanizm potrącenia (umorzenie wzajemnych wierzytelności przez zaliczenie) w istocie pokrywa się.

1. Wskaż przypadki posługiwania się w prawie cywilnym oraz prawie podatkowym pojęciami o identycznym brzmieniu, którym każda z tych gałęzi nadaje mniej lub bardziej odmienne znaczenie.

• gospodarstwo rolne

- art. 55 ^3 KC

„Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić organizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.”

- art. 2 ust.2 u.p.r.

„„gospodarstwie rolnym” – należy przez to rozumieć gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu cywilnego o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych;”

• członek rodziny

- art.111 par 3 OP

„§ 3. Za członków rodziny podatnika uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu.”

- 686 KC

„Ustawowe prawo zastawu wynajmującego lokal mieszkalny rozciąga się także na wniesione do lokalu ruchomości członków rodziny najemcy razem z nim mieszkających.”

1. Wskaż instytucje prawa podatkowego właściwe tylko temu prawu (które świadczą o jego autonomiczności).

Prawo podatkowe wykształciło instytucje, które są tylko właściwe dla prawa podatkowego:

• obowiązek i zobowiązanie podatkowe

• podatnik, płatnik, inkasent

• nadpłata podatku

• deklaracja podatkowa

• ulga i zwolnienia podatkowe

• rok podatkowy

• organ podatkowy

• interpretacja przepisów prawa podatkowego

1. Jeżeli dziecko, które otrzymało od dziadka w darowiźnie gotówkę, chce skorzystać ze zwolnienia z podatku, to czy dziadek powinien wpłacić gotówkę na jego konto ? Zob. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 25 lutego 2014r. II FSK 706/12

TAK, w przypadku gdy zostanie wpłacone na konto osoby trzeciej (np. rodzica) zobowiązanie podatkowe zostanie ustalone. Jeżeli chcemy skorzystać z zwolnienia z podatku dziadek powinien wpłacić darowiznę na konto osoby obdarowanej.

Osoba małoletnia powyżej 13 roku życia, zgodnie z Ustawą Prawo bankowe może posiadać konto bankowe.

ROZDZIAŁ II => Źródła krajowego prawa finansowego w procesie jego stanowienia

PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

1. Wskaż hierarchię źródeł prawa finansowego.

Źródła prawa finansowego:

1. Akty prawne powszechnie obowiązujące

• Konstytucja RP

• ustawy

• ratyfikowane umowy międzynarodowe

• rozporządzenia

• akty praw miejscowego

2. Akty wewnętrzne (obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu)

• uchwały Rady Ministrów

• zarządzenia Prezesa RM i ministrów

1. Wskaż przepisy w Konstytucji RP związane z gałęzią prawa finansowego.

• art.216 ust.1

Art. 216.

1. Środki finansowe na cele publiczne są gromadzone i wydatkowane w sposób określony w ustawie.

• art.219-226

Art. 219.

1. Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej.

2. Zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa, stopień jego szczegółowości oraz wymagania, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej, a także zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej określa ustawa.

3. W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium

budżetowym.

4. Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy.

Art. 220.

1. Zwiększenie wydatków lub ograniczenie dochodów planowanych przez Radę Ministrów nie może powodować ustalenia przez Sejm większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej.

2. Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa.

Art. 221.

Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów.

Art. 222.

Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu.

Art. 223.

Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi.

Art. 224.

1. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium budżetowym przedstawioną przez Marszałka Sejmu. Do ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium budżetowym nie stosuje się przepisu art. 122 ust. 5.

2. W przypadku zwrócenia się Prezydenta Rzeczypospolitej do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale.

Art. 225.

Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.

Art. 226.

1. Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa.

2. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.

• art. 84 i art. 217

Art. 84.

Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Art. 217.

Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.

• art. 89 art. 216 (ust.4 i 5)

Art. 89.

1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:

1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,

2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,

3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,

4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,

5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

2. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.

3. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.

Art. 216.

4. Zaciąganie pożyczek oraz udzielanie gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie.

5. Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa.

• art. 227 ust. 1-7

• art. 216 ust.2

Art. 216.

2. Nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości, udziałów lub akcji oraz emisja papierów wartościowych przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie.

• art.218

Art. 218.

Organizację Skarbu Państwa oraz sposób zarządzania majątkiem Skarbu Państwa określa ustawa.

• art. 202-207

Art. 202.

1. Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej.

2. Najwyższa Izba Kontroli podlega Sejmowi.

3. Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadach kolegialności.

Art. 203.

1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.

2. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.

3. Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować z punktu widzenia legalności i gospodarności działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.

Art. 204.

1. Najwyższa Izba Kontroli przedkłada Sejmowi:

1) analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej,

2) opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów,

3) informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia, określone w ustawie.

2. Najwyższa Izba Kontroli przedstawia Sejmowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności.

Art. 205.

1. Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz.

2. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych.

3. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.

Art. 206.

Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

Art. 207.

Organizację oraz tryb działania Najwyższej Izby Kontroli określa ustawa.

• art.216, 167, 168

Art. 216.

1. Środki finansowe na cele publiczne są gromadzone i wydatkowane w sposób

określony w ustawie.

2. Nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości, udziałów lub akcji oraz emisja

papierów wartościowych przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub

inne państwowe osoby prawne następuje na zasadach i w trybie określonych w

ustawie.

3. Ustanowienie monopolu następuje w drodze ustawy.

4. Zaciąganie pożyczek oraz udzielanie gwarancji i poręczeń finansowych przez

państwo następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie.

5. Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w

następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego

produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu

krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa.

Art. 167.

1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań.

2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.

3. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.

4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.

Art. 168.

Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie.

1. Czy jest celowa kodyfikacja przepisów prawa finansowego w jeden akt prawny, czyli np. kodeks ?

Całościowa kodyfikacja uporządkowałaby i ujednoliciła obowiązujące rozwiązania prawne, ale jest to bardzo trudne, ponieważ prawo finansowe obejmuje obszerną tematykę, a także różny stopień ogólności norm prawnych.

1. Wskaż przykładowe ustawy w podziale na dziedziny składające się na gałąź prawa finansowego.

• prawo finansów publicznych

  • Ustawa o finansach publicznych

  • Ustawa budżetowa

  • Ustawa o NIK

• prawo podatkowe

  • Ustawa Ordynacja podatkowa

  • Ustawa o doradztwie podatkowym

  • Ustawa i urzędach i izbach skarbowych

• prawo celne

  • Ustawa Prawo celne

  • Ustawa o Służbie Celnej

  • Ustawa Kodeks karny skarbowy

• prawo dewizowe

  • Ustawa Prawo dewizowe

  • Ustawa o kontroli skarbowej

  • Ustawa o NBP

• prawo walutowe

  • Ustawa o denominacji złotego

  • Ustawa o skutkach wprowadzenia w niektórych państwach członkowskich UE wspólnej waluty euro

  • Ustawa Kodeks karny

• prawo bankowe

  • Ustawa Prawo bankowe

  • Ustawa o BFG

  • Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu

• publiczne prawa rynku finansowego

  • Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym

  • Ustawa o działalności ubezpieczeniowej

  • Ustawa o emeryturach kapitałowych

1. Wymień podustawowe akty normatywne w prawie finansowym.

• Rozporządzenia

• Akty prawa miejscowego

1. Co rozumiesz przez urzędowe ogłoszenie np. ustawy o finansach publicznych ?

Przez urzędowe ogłoszenie aktu normatywnego należy rozumieć zamieszczenie jego pełnego tekstu w specjalnym wydawnictwie – dzienniku promulgacyjnym.

1. Gdzie są ogłaszane akty normatywne prawa finansowego ?

Dzienniki urzędowe:

• Dziennik Ustaw RP

• Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski”

• Dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej

• Dzienniki urzędowe urzędów centralnych

• Wojewódzkie dzienniki urzędowe

1. Wskaż przesłanki wejścia w życie aktu normatywnego bez zachowania okresu vacatio legis.

• Przesłanka pozytywna => ważny interes państwa

• Przesłanka negatywna => zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją na przeszkodzie

STUDIUM PRZYPADKÓW

1. Czy akt wykonawczy z dziedziny prawa finansowego wydany wcześniej (choćby o jeden dzień) będzie sprzeczny z prawem ? Zob. Wyrok NSA z dnia 18 listopada 2004 r., FSK 1188/04.

TAK, będzie sprzeczny z prawem.

Nie ma takiej możliwości, aby wydać wcześniej akt wykonawczy w stosunku do ustawy.

1. Uchwała budżetowa podlega ogłoszeniu w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym (art. 13 pkt 7 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych). Czy istnieje konieczność publikacji w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym zamian w uchwale budżetowej ? Zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 24 lipca 2013r. I S.A./Sz 681/13.

TAK, zmiana w uchwale budżetowej musi być opublikowana w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.

1. Czy Statut jednostki budżetowej, nadany na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. h i pkt 15 art.. 40 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 2 ustawy o finansach publicznych z 2009r. jest aktem prawa miejscowego czy aktem wewnętrznym ? Zob. Wyrok WSA w Opolu z dnia 13 września 2011r., II S.A./Op 324/11.

Nie jest aktem prawa miejscowego, ponieważ nie zawiera norm generalnych i abstrakcyjnych, nie nakłada obowiązków, ani nie przyznaje praw.

Statut jednostki budżetowej jest aktem wewnętrznym.

1. Czy można uznać udostępnianie danego aktu normatywnego w Biuletynie Informacji Publicznej za jego urzędowe ogłoszenie, o którym mówi art. 88 Konstytucji RP ?

NIE, akt normatywny musi zostać ogłoszony w dzienniku ogłoszeniowym.

BIP nie jest dziennikiem promulgacyjnym.

1. Czy indywidualna interpretacja przepisów prawa podatkowego może być uznana za źródło prawa powszechnie obowiązujące z dziedziny prawa podatkowego ?

NIE, interpretacja przepisów podatkowych nie może być źródłem prawa.

ROZDZIAŁ III => Prawo unijne i prawo międzynarodowe jako źródła prawa finansowego

PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

1. Jaki jest zakres uregulowania prawa finansowego w Traktacie o funkcjonowaniu UE ?

Tabela z książki s.63-64

M.in.:

• Unia celna, taryfa celna

• Postanowienia podatkowe

• Koordynacja polityk gospodarczych UE

• Zakres derogacji w ramach Unii Gospodarczej i Walutowej

• Rada Ogólna oraz zadania EBC

• Współpraca celna

• EBI

• Zasady działania budżetu UE

• Wieloletnie ramy finansowe UE

1. Jaki jest zakres uregulowania prawa finansowego w TEWEA ?

Tabela 5 na s.65

• Podstawowe zasady tworzenia składnika budżetu dot. EWEA

• Klucz rozdziału wkładów finansowych w finansowaniu budżetowym EWEA

• Organizacja pozycji wydatkowych w budżecie operacyjnym i badawczo-inwestycyjnym

• Włączenie niektórych kredytów do kategorii dotacji

• Reguły operacyjne płatności budżetowych EWEA

1. Jaka jest różnica między prawem pierwotnym a prawem pochodnym Unii ?

Prawo unijne dzieli się na prawo traktatowe (pierwotne) i prawo pochodne (wtórne).

Prawo pierwotne jest ustanawiane bezpośrednio przez państwa członkowskie konstytuujące Unię.

Prawo traktatowe (pierwotne):

• Traktaty założycielskie

  • Traktat z Lizbony

• Traktaty zmieniające postanowienia traktatów założycielskich

• Protokoły i oświadczenia przyjęte przez państwa członkowskie i załączniki do traktatów

• Traktaty akcesyjne zawierane z nowymi państwami członkowski

• Traktaty budżetowe i reformujące zasady finansowanie UE

Prawo wtórne jest stanowione przez poszczególne instytucje i organy UE na podstawie kompetencji udzielonych im w prawi pierwotnym.

Prawo pochodne (wtórne):

• Akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)

• Akty pozaustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)

  • Akty delegowane

  • Akty wykonawcze

• Inne akty (zalecenia, opinie, porozumienia międzyinstytucjonalne, deklaracje, programy)

1. Jaka jest różnica pomiędzy rozporządzeniem UE a dyrektywą UE ?

Rozporządzenie UE:

• ma charakter generalny i abstrakcyjny

• podstawowy instrument ujednolicenia prawa unijnego,

• wiąże wszystkich adresatów w całości państw członkowskich UE

Dyrektywa UE:

• służy harmonizacji systemów prawnych państw członkowskich

• adresatami są państwa członkowskie

• wiąże co do celów pozostawiając wybór formy i metody realizacji tych celów

• nie może zmieniać rozporządzenia UE, ani pozostawiać z nim w sprzeczności

• należy implementować do porządku wewnętrznego

1. Jakie skutki prawne mogą wywoływać instrumenty niewiążące prawnie – tzw. soft law ?

Soft law nie ma mocy wiążącej. Prawo to ma znaczenie dla wykładni prawa krajowego.

1. Czy decyzja jest w prawie Unii środkiem indywidualno - konkretnym ?

TAK

1. Jakie jest znaczenie nowego podziału aktów na akty ustawodawcze, pozaustawodawcze oraz delegowane i wykonawcze UE ?

Art. 288 traktatu o funkcjonowaniu UE – Moc wiążąca rozporządzeń, dyrektyw, decyzji, zleceń i opinii

„W celu wykonania kompetencji Unii instytucje przyjmują rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.
Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.
Dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.
Decyzja wiąże w całości. Decyzja, która wskazuje adresatów, wiąże tylko tych adresatów.
Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej.”

1. Jaki jest zakres i istota problematyki umów międzynarodowych ?

• wzajemne popieranie i ochrony inwestycji

• unikanie międzynarodowego podwójnego opodatkowania

• systemu pieniężnego i instytucji finansowych

STUDIUM PRZYPADKÓW

1. Wskaż podstawę normatywną oraz cele „Fiscalis 2020”.

Postawa normatywna – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1286/2013z dnia 11 grudnia 2013r. ustanawiające program działań na rzecz poprawy skuteczności systemów podatkowych w Unii Europejskiej na okres 2014-2020 (Fiscalis 2020) i uchylające decyzję nr 1482/2007/WE (Dz.U.UE L z dnia 20 grudnia 2013 r.)

Wieloletni program działania w celu usprawnienia funkcjonowania systemów podatkowych na rynku wewnętrznym (UE) oraz wsparcie współpracy w tym zakresie.

Program obejmuje okres od 1 stycznia 2014 i potrwa do 31 grudnia 2020r.

Cele:

• usprawnienie systemów podatkowych na rynku wewnętrznym poprzez wzmocnienie współpracy między państwami uczestniczącymi, ich organami i ich urzędnikami podatkowymi

• wspieranie walki z oszustami podatkowymi

• wspieranie walki z uchylaniem się od opodatkowania

• wspieranie walki z agresywnym planowaniem podatkowym

• wspieranie wdrażania unijnego prawa w dziedzinie podatków

1. Naczelnik Urzędu Skarbowego w ...... wskazał, że użyte w przepisie sformułowanie „czynności dokonywane sporadycznie” nie jest zdefiniowane w ustawie o podatku od towarów i usług. Również VI dyrektywa, posługuje się w art. 19(2) pojęciem „transakcje sporadyczne”, nie definiuje go. W związku z tym, czy przy interpretacji przedmiotowego pojęcia należy posiłkowo odwołać się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ? Czy orzecznictwo ETS może być wykorzystywane jako uzupełnienie treści przepisów krajowego i unijnego prawa podatkowego ?

TAK, należy posiłkowo odwołać się do orzecznictwa ETS. Europejski Trybunał Sprawiedliwości odgrywa kluczową rolę w interpretacji prawa podatkowego w UE.

TAK, orzecznictwo ETS niejednokrotnie służy także uzupełnieniu przepisów podatkowych w obszarach niedoprecyzowanych przez prawodawcę unijnego.

1. Jeżeli obywatel Australii pozostanie w Polsce jako lektor jeżyka obcego, a jego pobyt przekroczy okres dwóch lat, i jakim mowa w art. 221 umowy z dnia 7 maja 1991r. zawartej między RP a Australią w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobieganiu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków id dochodu (Dz.U. z 1992r., Nr 41, poz. 177), czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia podatkowego przewidzianego w tym przepisie ? Zob. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 lipca 2011r. II FSK 258/10.

NIE, ponieważ czas jego pobytu przekroczył 2 lata.

Ze zwolnienia podatkowego przewidzianego w tym przepisie mógłby skorzystać, gdyby czas jego pobytu wynosił do 2 lat.

1. Czy osoba fizyczna otrzymująca należności z Luksemburga z tytułu umorzenia udziałów w tamtejszej firmie lub jej całkowitej likwidacji musi zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych w Polsce ? Zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 lutego 2011r. III S.A./Wa 1383/10.

NIE, na podstawie art. 10 oraz art.24 Konwencji między RP a Luksemburgiem w sprawie unikanie podwójnego opodatkowania z roku 1995r (a także późniejszej zmianie treści tych artykułów w Protokole z 2012r.) dochód ten może być opodatkowany podatkiem w Luksemburgu.

1. Jakie obowiązują zasady opodatkowania dywidendy podatkiem dochodowym od osób fizycznych otrzymanej przez osobę fizyczną mającą nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce od spółki mającej siedzibę i zarząd na terytorium kraju wpisanego na listę krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową (Brytyjskie Wyspy Dziewicze) ? Zob. Pismo z dnia 5 maja 2009r. Izba Skarbowa w Warszawie IPPB2/415-100/09-2/MG.

Wykaz krajów uprawiających szkodliwą konkurencją podatkową (Raje podatkowe = Oaza podatkowa) na tej liście znajdują się Brytyjskie Wyspy Dziewicze.

Polska nie zawarła umowy z Brytyjskimi Wyspami Dziewiczymi o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Wnioskodawca, jako osoba mająca nieograniczony obowiązek podatkowy na terytorium Polski w sytuacji otrzymania dywidendy od spółki mającej osobowość prawną z siedzibą i zarządem na terytorium Brytyjskich Wysp Dziewiczych nie będzie mógł dokonać odliczenia podatku zapłaconego za granicą od podatku, jaki zobowiązany będzie zapłacić w Polsce. W konsekwencji Wnioskodawca w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzyma wypłatę przedmiotowej dywidendy, winien wykazać uzyskany z tego tytułu przychód, natomiast zryczałtowanego podatku dochodowego obliczonego z zastosowaniem stawki 19 % Wnioskodawca nie będzie mógł pomniejszyć o podatek zapłacony za granicą.

ROZDZIAŁ IV

PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

1. Wyjaśnij pojęcie zasad ogólnych w prawie finansowym.

Pojęcie zasad ogólnych na gruncie gałęzi prawa finansowego obejmuje postulaty nauki pod adresem prawodawcy i praktyki finansowej, a także normy prawne mające wiodący charakter wobec innych norm regulujących publiczną działalność finansową.

1. Z jakich aktów normatywnych wynikają zasady ogólne prawa finansowego ?

• Konstytucja RP

• Ustawy o finansach publicznych

• Ustawy Ordynacja podatkowa

• inne ustawy

1. Wymień zasady ogólne prawa finansowego.

• praworządności i legalności

• celowości

• planowości

• równowagi dochodów i wydatków publicznych

• obligatoryjności powiązań finansowych poszczególnych jednostek sektora finansów publicznych z budżetem państwa

• jawności

• rachunkowości

• nadrzędności interesu finansowego państwa\zdolności finansowej podmiotów biernych

• sądowej ochrony podmiotów zobowiązanych ze stosunku prawnego

• dyscypliny finansowej

1. Jaka jest relacja między zasadą praworządności, legalizmem a państwem prawa ?

W państwie prawa wszystkie organy finansowe muszą wykonywać swoje zadania w zakresie przyznanych im kompetencji i na podstawie obowiązujących przepisów prawa.

Państwo prawa to państwo praworządne, w którym występuje zgodność działań podmiotów prawa z obowiązującymi norami, czyli respektowanie tych norm w codziennym życiu zarówno przez organy państwa, jak i wszystkie podmioty.

1. Wymień gwarancje jawności finansów publicznych.

• jawność debat budżetowych

• coroczna publikacja ustaw budżetowych i uchwał budżetowych

1. Z czego wynika nadrzędność finansowa interesu publicznego nad indywidualnym.

Nadrzędność finansowa interesu publicznego nad indywidualnym wynika z tego, że prawo finansowe jest częścią prawa publicznego.

Prawo publiczne ma na uwadze interes państwa, a prawa prywatne ma na uwadze interes państwa.

W prawie publicznym są zgrupowane normy regulujące stosunki między różnymi organami państwa oraz między tymi organami a obywatelami.

1. Omów zasady ogólne dla dziedziny prawa podatkowego. (CONJAMNIEJ 3)

• zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika

• zasada ograniczonego stosowania analogii przy interpretacji prawa podatkowego

• zasada trwałości uprawnień podatnika do korzystania z ulg i zwolnień podatkowych

• zasada repetowania pojęć przyjętych z innych gałęzi prawa

• zasada stosowania przepisów, które w momencie orzekania są już uchylone, dla oceny zdarzeń, które miały miejsce pod ich rządami

• zasada stosowania przepisów dotychczasowych dla prowadzenia spraw wszczętych pod ich rządami, jeśli przepisy te się nie zmieniły, a ustawa nie zawierz przepisów przejściowych

• zasada nieretroaktywności (prawo nie działa wstecz)

1. Wymień zasady ogólne dla pozostałych dziedzin prawa finansowego (prawa dewizowego, prawa celnego itd.).

Zasady budżetowe:

1. Zasada powszechności (zupełności, budżetowania brutto)

2. Zasada przejrzystości budżetu

3. Zasada jedności

4. Zasada roczności budżetu

5. Zasada uprzedniości budżetu

6. Zasada przemienności kompetencji

7. Zasada jawności

8. Zasada niefunduszowania (jedność materialna budżetu)

9. Zasada szczegółowości

Zasady prawa celnego:

1. Zasada wolności obrotu towarowego z zagranicą

2. Zasada równego traktowania towarów

3. Zasada równego traktowania podmiotów

4. Zasada powszechności ceł i opłat celnych

5. Zasada powszechnego dostępu do informacji o prawie celnym.

Zasady postępowania podatkowego:

1. Organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa

2. Postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych

3. Organy podatkowe w postępowaniu podatkowym obowiązane są udzielać niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania

4. W toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym

5. Organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań

6. Sprawy podatkowe załatwiane są w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej

7. Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne

8. Decyzje, od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana tych decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania mogą nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie oraz w ustawach podatkowych

9. Organy podatkowe powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez stosowania środków przymusu

10. Organy podatkowe powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwiane niezwłocznie

11. Postępowanie podatkowe jest jawne wyłącznie dla stron

ROZDZIAŁ IV

STUDIUM PRZYPADKU

1. Omów zasadę pisemności i wyjątku od niej.

Zob. art.126 Ordynacji podatkowej oraz art.168 par.1 Ordynacji podatkowej oraz wyrok NSA w Warszawie z dnia 16 września 2010r., I FSK 1266/09.

Art. 126 OP Sprawy podatkowe załatwiane są w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Art. 168. OP § 1. Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia, ponaglenia, wnioski) mogą być wnoszone pisemnie lub ustnie do protokołu, a także za pomocą środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu podatkowego, utworzoną na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, lub portal podatkowy.

Wyrok:

dane zebrane w postępowaniu podatkowym powinny być w formie pisemnej, nie można uznać za formę pisemną treści zawartych na stronach internetowych, powinny one zostać wydrukowane i dołączone do akt spraw i wtedy mogą stanowić dowód w sprawie

1. Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne, istotą zasady dwuinstancyjności jest bowiem prawo do dwukrotnego rozpoznania sprawy. Czy działanie organu odwoławczego może się ograniczyć tylko do kontroli decyzji organu pierwszej instancji ?

Zob. Wyrok NSA w Warszawie z dnia 7 października 2010r. I GSK 519/09

NIE

Fakt, iż postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne oznacza tyle, że organ odwoławczy jest zobowiązany oprócz odniesienia się do zarzutów zawartych w odwołaniu także do ponownego rozparzenia sprawy. Istotą zasady dwuinstancyjności jest bowiem prawo do dwukrotnego rozpoznania sprawy. Działanie organu odwoławczego nie może zatem ograniczać się do kontroli decyzji organu pierwszej instancji.

Działanie organu odwoławczego nie może się ograniczyć tylko do kontroli decyzji organu pierwszej instancji.

Organ II instancji ma nie tylko ocenić zgodność z prawem postępowania organu I instancji, lecz przede wszystkim jego obowiązkiem jest ponowne rozpatrzenie całej sprawy jakby „od nowa”.

1. Omów zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika. (in dubio pro tributario).

Nakazuje ona rozstrzyganie wszelkich wątpliwości w procesie gromadzenia, a następnie oceny dowodów, na korzyść podatnika. Natomiast w procesie wykładni prawa zasada ta umożliwia realizację jednego z podstawowych celów prawa w demokratycznym państwie prawa, to jest pewności prawa. Tym samym zasada in dubio pro tributario ma ogromne znaczenia dla najważniejszej zasady konstytucyjnej prawa podatkowego, czyli zapłaty podatku wynikającego z ustawy. Dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu reguł wykładni prawa, a także zasad ustalania stanu faktycznego, podatnik może oczekiwać, że nie zapłaci więcej, ale też i nie mniej podatku niż to wynika z aktów prawa podatkowego. Powinność rozstrzygania w zgodzie z tą zasadą ciąży na organach podatkowych. Jednak w tym zakresie silnie uwidacznia się rola sądów administracyjnych. Sędzia jest zobowiązany dbać o zachowanie praw jednostki, zwłaszcza wynikających z Konstytucji RP. Jeżeli zatem przepisy prawa stają się co raz bardziej zawiłe i niejasne, to tym bardziej cząstka stanowienia prawa faktycznie przechodzi z parlamentu do sądu administracyjnego. Zatem w drodze wykładni można normę prawną "skorygować", zwłaszcza żeby zapewnić jej zgodność z konstytucyjnymi wzorcami ochrony prawa jednostki.

Pojawiające się wątpliwości należy rozstrzygnąć na korzyść podatnika, tj. przyjąć takie rozwiązanie, którego zastosowanie spowoduje wystąpienie u podatnika najbardziej korzystnej sytuacji prawnej.

Rozwiązanie to musi być oparte na przepisie, które da się wywieść z tego przepisu przy użyciu jednej z dopuszczalnych metod wykładni.

1. Omów zasadę sprawiedliwości opodatkowania.

Wyróżnia się następujące rodzaje sprawiedliwości:

• sprawiedliwość poziomą – która polega na nakładaniu takiego samego obciążenia podatkowego na podmioty znajdujące się w takiej samej sytuacji (mające taką samą zdolność płatniczą),

• sprawiedliwość pionową – która polega na różnym traktowaniu pod względem podatkowym podmiotów znajdujących się w różnych sytuacjach (mających różną zdolność płatniczą).

Sprawiedliwość podatkowa jest realizowana poprzez:

• powszechność i

• równość opodatkowania.

Dylemat odnoszący się do respektowania idei sprawiedliwości podatkowej w aspekcie prawodawczym odnosi się - zakładając pewne uproszczenie - do problemu granic opodatkowania. Granice opodatkowania mają swój wymiar ustrojowy, ekonomiczny, psychologiczny; dotyczą akceptowanego poziomu świadczeń podatkowych, a poziom obciążeń podatkowych z reguły inaczej pojmuje prawodawca znajdujący się pod presją potrzeb finansowych, a inaczej podatnik, który patrzy na podatki przede wszystkim przez pryzmat utraconych korzyści. I tu ujawnia się konflikt interesów między państwem a podatnikiem.

Idea sprawiedliwości opodatkowania zawiera w sobie pewną kierunkową dyrektywę, która jest adresowana do ustawodawcy podatkowego. Brzmi ona następująco - obciążenie podatkowe należy kształtować w taki sposób, aby uwzględniać zarówno interes publiczny, jak i położenie ekonomiczne podatników. Niezbędnym kanonem jest przy tym poszanowanie majątku i własności podatnika.

Z takiej dyrektywy prawodawczej wypływa kilka istotnych postulatów odnoszących się do treści opodatkowania. Tak więc:

• podatki nakładane na o.f., nie mogą prowadzić do naruszenia istoty prawa własności, a podatki nakładane na przedsiębiorców nie mogą naruszać ani ograniczać prawa do podejmowania i prowadzenia działalności

• na osoby fizyczne nie można nakładać takich podatków, które prowadzą do naruszenia istoty prawa dziedziczenia;

• podatki nakładane na o.f. i przedsiębiorców nie mogą ich pozbawiać dochodu (zysku) lub majątków w takim stopniu, który uniemożliwia korzystanie z istoty prawa własności.

• obciążenia podatkowe nakładane na o.f. przedsiębiorców nie mogą prowadzić do naruszenia ekonomicznych i psychologicznych granic opodatkowania.

• W prawodawstwie podatkowym podstawowy problem sprowadza się nie do tego, żeby podatki przedstawiać jako podatki sprawiedliwe, lecz do tego, żeby kształtować je w sposób sprawiedliwy. I tak właśnie ów problem ujmuje Konstytucja. Zasada sprawiedliwości podatkowej w aspekcie konstytucyjnym opiera się na powszechności opodatkowania i równości opodatkowania.

W demokratycznych państwach prawnych idea powszechności zyskuje aspekt konstytucyjny. Tak jest i w Polsce. Uzasadnienie dla konstytucyjnego standardu powszechności opodatkowania stanowią następujące argumenty:

• podatek powinien obciążać wszystkich, ze względu na to, że wszyscy muszą dbać o dobro publiczne, a to wymaga, by przyczyniać się do finansowania wspólnych potrzeb;

• powszechność opodatkowania wiąże się z charakterystycznym rozłożeniem ciężaru podatkowego; musi on być uzależniony od zdolności poniesienia przez podatnika ciężaru podatkowego, a to oznacza, że konieczne jest nie tylko wskazanie kryteriów różnicowania ciężaru podatkowego, lecz także ich respektowanie przy kształtowaniu treści opodatkowania;

• przy opodatkowaniu należy wykluczyć wszystkie pozaprawne kryteria, które mogłyby wpływać na treść opodatkowania; dlatego powszechność opodatkowania jest jedną z podstawowych zdobyczy postępowej myśli podatkowej;

• podatek musi być świadczeniem, które jest ustanawiane nie dla poszczególnych podmiotów, ale dla wszystkich tych podmiotów, ujętych generalnie, u których występuje zjawisko (zjawiska) rodzące obowiązek podatkowy;

• podatkowa ingerencja w sferę wolności i praw ekonomicznych (art. 64 Konstytucji) zyskuje prawną legitymację przede wszystkim wówczas, gdy jej wynikiem jest powszechne obciążenie na rzecz dobra wspólnego; musi temu towarzyszyć przekonanie podatnika, że dobro, które władza publiczna wskazuje jako wspólne, rzeczywiście takim dobrem jest;

• powszechność obciążeń podatkowych przyczynia się do ukształtowania i upowszechnienia świadomości, że zawsze obowiązek utrzymania państwa spoczywa na wszystkich, a nie tylko na wybranych jednostkach.

Powszechność opodatkowania należałoby ująć w formule:

każdy zgodnie z prawem powszechnie obowiązującym uczestniczy stosownie do zdolności płatniczej w pokrywaniu wydatków publicznych.

Zasada powszechności opodatkowania, która wynika z art. 84 Konstytucji, jest wyrazem zasady sprawiedliwości podatkowej, wynikającej z art. 217 Konstytucji

1. Jak rozumiesz zasadę lojalności w nawiązaniu do obowiązku podatkowego ?

Zasada lojalności (solidarności wspólnotowej)- podstawowa zasada prawa wspólnotowego

Podstawy prawnej tej zasady należy upatrywać w art. 10 TWE. Stanowi on, że państwa członkowskie zobowiązane są podjąć wszelkie właściwe środki ogólne lub szczególne w celu zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z tego traktatu lub z aktów instytucji Wspólnoty, a także ułatwić Wspólnocie wypełnienie jej zadań. Państwa członkowskie muszą się także powstrzymać od podejmowania wszelkich działań, które mogłyby narazić na niebezpieczeństwo urzeczywistnienia postanowień traktatu.

Wykładnia tego przepisu wskazuje, że zasada ta zobowiązuje państwa członkowskie do jej przestrzegania na trzech płaszczyznach:

• podejmowaniu wszelkich niezbędnych środków (ogólnych i szczególnych) służących zapewnieniu wykonania zobowiązań wynikających z prawa wspólnotowego (pierwotnego i wtórnego),

• działania lub zaniechania działania w celu ułatwienia działań Wspólnoty,

• powstrzymania się od podejmowania jakichkolwiek działań mogących spowodować nieosiągnięcie celów Wspólnoty.

Zasada lojalności określana jest często jako zasada zaufania podatnika do państwa i stanowionego przez nie prawa. Treść tej zasady opiera się na pewności prawa. Jest to taki zespół cech przysługujący prawu, które mają zapewnić podatnikowi bezpieczeństwo prawne.

Zasada lojalności to zakaz nadmiernej ingerencji w sferę praw i wolności ekonomicznych podatnika, czyli zakaz kształtowania obowiązków w taki sposób, by nie ograniczały one tych wolności, jeżeli nie wymaga tego ważny interes publiczny.

Zasada lojalności to również zakaz dotyczący tworzenia przez ustawodawcę takich konstrukcji, które są niewykonalne, a stanowią tylko złudzenie prawa, tym samym są pozorem ochrony prawa własności, innych praw majątkowych i wolności ekonomicznych. Ustawodawca nie może doprowadzać do takiego zawężenia możliwości realizacji formalnie przyznanego podatnikowi prawa podmiotowego, że w istocie staje się to prawem bezprzedmiotowym, tj. pozbawionym wartości.

Obowiązek respektowania przez ustawodawcę zasady lojalności obejmuje zakaz tworzenia prawa, które wprowadza pozorne instytucje prawne (ma to miejsce wówczas, gdy adresaci normy prawnej nigdy nie mogą z tej regulacji skorzystać). Oznacza to, że prawodawca nie może w dowolny sposób kształtować treści obowiązujących norm, traktując je jako skuteczny instrument do osiągania stale coraz to innych celów, które sobie dowolnie wyznacza.

Lojalność to respektowanie przez prawodawcę warunków, które umożliwiają przewidywalność działań organów państwa i związanych z nimi zachowań podatnika. Zasadne i często nieuniknione zwiększanie obciążeń podatkowych, poprzez zmiany prawa podatkowego, powinno być dokonywane w ten sposób, by podatnik miał odpowiedni czas do racjonalnego rozporządzania swoimi interesami.

Lojalność prawodawcy przejawiać się powinna także i w tym, że podatnik musi mieć możliwość określenia zarówno konsekwencji prawnych poszczególnych zachowań i zdarzeń, na gruncie obowiązującego w danej chwili (momencie) prawa, jak i oczekiwać, że ustawodawca nie zmieni tego prawa w sposób arbitralny. Bezpieczeństwo prawne, jeśli jest respektowane przez ustawodawcę, umożliwia podatnikowi przewidywalność działań organów państwa i związane z tą przewidywalnością prognozowanie własnych działań gospodarczych, majątkowych, finansowych.

Lojalność jest naruszona wówczas, gdy prawodawca stanowi prawo w taki sposób, że daje to organom podatkowym zbyt dużą swobodę, która prowadzi do dowolności rozstrzygnięć. Zatem konstytucyjnej ochronie, w ramach zasady lojalności, podlegać musi także sposób interpretacji prawa, przyjmowany podczas stosowania przepisów podatkowych przez organy podatkowe.

ROZDZIAŁ V

PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

1. Co rozumiesz przez podmiotowość prawnofinansową ?

Podmiotowość prawnofinansowa jest to cecha normatywna przypisywana przez przepisy prawa finansowego. Przyznają one określone zdolności prawne podmiotom prawa finansowego tj. zdolność posiadania określonych praw i obowiązków wyznaczonych przepisami prawa finansowego oraz zdolności ich wykonywania, przez co podmiot ma możność wejścia w konkretne stosunki prawnofinansowe uprawniające lub zobowiązujące do określonego zachowania się w sferze prawa finansowego.

Podmiotem prawa finansowego jest każdy, kto na mocy przepisów prawa finansowego posiada określone uprawnienia lub na kim ciążą obowiązki prawnofinansowe.

1. Wskaż różnicę między podmiotem biernym a czynnym prawa finansowego.

Podmioty bierne prawa finansowego mają uprawnienia i obowiązki o charakterze materialnym i proceduralnym, natomiast podmioty czynne prawa finansowego mają uprawnienia i obowiązki o charakterze proceduralnym, co wiąże się z realizacją uprawnień i obowiązków materialnych podmiotów biernych prawa finansowego.

1. Wymień przykłady podmiotów biernych w poszczególnych dziedzinach prawa finansowego.

Prawo publiczne

• Jednostki sektora finansów publicznych

  • jst oraz ich związki

  • jednostki budżetowe

  • samorządowe zakłady budżetowe

  • agencje wykonawcze

  • instytucje gospodarki budżetowej

  • państwowe fundusze celowe

• Inne podmioty w zakresie, w jakim wykorzystują środki publiczne lub dysponują tymi środkami

  • osoby fizyczne (np.. prowadzące działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej)

  • osoby realizujące zadania zlecone przez administrację rządową lub samorządową lub grupy tych osób (np. komitety społeczne różnych przedsięwzięć o charakterze publicznym)

  • osoby prawne (np. przedsiębiorstwa państwowe, fundacje, kościoły i związki zawodowe)

Prawo podatkowe

• Podatnik

• Płatnik

• Inkasent

• Podmioty ponoszące odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe podatnika (małżonek podatnika, następcy prawni, spadkobiercy, zapisobiorcy)

• Podmioty ponoszące odpowiedzialność za zaległości podatkowe podatnika tzw. osoby trzecie (art.110-117 OP) np. rozwiedziony małżonek

Prawo walutowe

Podmioty krajowe oraz zagraniczne:

• świadczące usługi finansowe

  • banki krajowe oraz ich oddziały krajowe i zagraniczne

  • instytucje kredytowe i ich oddziały

  • banki zagraniczne i ich oddziały

  • instytucje finansowe (ZU, FI, FE, giełda)

• będące odbiorcami usług w/w (klienci)

• udzielające pomocy podmiotom w/w (przedsiębiorstwa pomocnicze, doradcy finansowi)

Prawo dewizowe

• rezydenci

  • osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju

  • osoby prawne mające siedzibę w kraju

  • inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu

  • znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów

  • polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych

• nierezydenci

  • osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą

  • osoby prawne mające siedzibę za granicą

  • podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu

  • znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów

  • obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych

Prawo celne

• osoby fizyczne

• osoby prawne

• jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej

Prawo rynku finansowego

• banki i instytucje parabankowe

• zakłady ubezpieczeń

• towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

• pośrednicy ubezpieczeniowi

• giełdy pieniężne i biura maklerskie

• towarzystwa funduszy inwestycyjnych

• towarzystwa funduszy emerytalnych i klientów tych instytucji

1. Jakie podmioty ze sfery finansów publicznych należy wyłączyć ?

W drodze enumeracji negatywnej ze sfery finansów publicznych należy wyłączyć podmioty, które:

• nie należą do sektora publicznego

• są osobami fizycznymi

• wykonują niektóre zadania publiczne, lecz nie stanowi to wyłącznego celu ich działalności

• dla realizacji zadań publicznych nie korzystają ze środków publicznych

1. Wskaż tzw. osoby trzecie w rozumieniu przepisów Ordynacji Podatkowej.

Art. 110-117 OP

(s.108) np.

• rozwiedziony małżonek podatnika

• członek rodziny podatnika

• nabywca majątku podatnika

• dzierżawca i użytkownik nieruchomości

• członkowie zarządu spółek kapitałowych

• gwarant i poręczyciel

1. Wymień przykłady podmiotów czynnych w poszczególnych dziedzinach prawa finansowego.

ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA

Organy zarządzające finansami publicznymi

• Minister Finansów

• Rada Ministrów

• Prezes NBP

Organy administracji

Organy podatkowe

• naczelnik US

• naczelnik UC

• wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa

• dyrektor izby skarbowej (organ odwoławczy)

• dyrektor izby celnej (organ odwoławczy)

• samorządowe kolegium odwoławcze (organ odwoławczy)

Organy kontroli skarbowej

• dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej

• Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej

• Minister Finansów

Organy administracji celnej

• Minister Finansów

• Szef Służby Celnej

• Dyrektorzy izb celnych

• Naczelnicy urzędów celnych

Organy administracji dewizowej

• Minister Finansów

• Prezes NBP

ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA

Organy uchwałodawcze i kontrolne

• rada gminy

• rada powiatu

• sejmik województwa

Organy wykonawcze

• wójt, burmistrz, prezydent (gmina)

• zarząd, na czele którego stoi starosta (powiat)

• zarząd województwa, któremu przewodniczy marszałek województwa (województwo)

1. Wskaż jednostki organizacyjne zaliczane do podmiotów czynnych prawa finansowego.

Organy kontroli państwa i ochrony prawa

• NIK – Najwyższa Izba Kontroli

• RPO – Rzecznik Praw Obywatelskich

• KRRiT – Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

• RIO - Regionalne Izby Obrachunkowe

• RPD – Rzecznik Praw Dziecka

• GIODO – Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

• KBW – Krajowe Biuro Wyborcze

• IPN – Instytut Pamięci Narodowej

• Prokuratura

• Policja

• Żandarmeria Wojskowa

• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu

• Straż Graniczna

Sądy i trybunały

• Sąd Najwyższy

• Sądy powszechne

• Sądy administracyjne

1. Wymień jednoosobowy podmiot czynny prawa finansowego.

• Naczelnik urzędu skarbowego

• Prezydent miasta

• Minister Finansów

ROZDZIAŁ V

STUDIUM PRZYPADKU

1. Jaki jest właściwy organ odwoławczy od decyzji dyrektora urzędu kontroli skarbowej ? Kiedy przepisy wprost nie określają właściwości miejscowej izby, czy należy ustalić ją według miejsca zamieszkania lub siedziby podatnika ? Zob. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 stycznia 2013r. I FSK 162/12

Wedle miejsca zamieszkanie / siedziby podatnika.

art.17 par 1,2 Ordynacja Podatkowa

Art. 17. § 1. Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika, inkasenta lub podmiotu wymienionego w art. 133 § 2.

§ 2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych może określić, w drodze rozporządzenia, właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach niektórych zobowiązań podatkowych lub poszczególnych kategorii podatników, płatników lub inkasentów w sposób odmienny niż określony w § 1, uwzględniając w szczególności posiadanie miejsca zamieszkania lub siedziby za granicą, miejsce uzyskiwania dochodów oraz miejsce położenia przedmiotu opodatkowania.

Rozporządzenia MF w sprawie właściwości organów podatków. (par2 nas odsyła do tego aktu wykonawczego)par 11 ust 1 pkt. 2

§ 11. 1. Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach należnego za dany rok

podatkowy podatku dochodowego:

1) od osób fizycznych dla podatników, którzy zmienili miejsce zamieszkania lub pobytu,

wskutek czego właściwy stał się organ podatkowy inny niż dotychczasowy - jest organ

podatkowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu w ostatnim dniu roku

podatkowego, a gdy zamieszkanie lub pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustał

przed tym dniem - według ostatniego miejsca zamieszkania lub pobytu na jej terytorium;

2) od osób prawnych dla podatników, którzy zmienili adres siedziby, wskutek czego właściwy

stał się organ podatkowy inny niż dotychczasowy - jest organ podatkowy właściwy według

adresu siedziby w ostatnim dniu roku podatkowego, za który jest składane zeznanie.

2. Jeżeli zgodnie z odrębnymi przepisami podatnik jest obowiązany do ujawnienia adresu

siedziby w odpowiednim rejestrze, przepis ust. 1 pkt 2 stosuje się, gdy nowy adres siedziby został

ujawniony w tym rejestrze do końca roku podatkowego, za który jest składane zeznanie.

Organem odwoławczy => Dyrektor Właściwy Izby Skarbowej

Kiedy przepisy wprost nie określają miejscowej izby – według zasad ogólnych => miejsca zamieszkania / siedziba podatnika

1. Czy KNF jest centralnym organem administracji rządowej ? Zob. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 czerwca 2011r. K 2/09 oraz Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 października 2010r. VI SA/Wa 1420/10.

Kodeks Postępowania Administracyjnego art. 5 par. 2 pkt. 4

§ 2. Ilekroć w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego jest mowa o:

4) ministrach – rozumie się przez to Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych , podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 4,

KNF nie jest centralnym organem administracji rządowej bowiem ustawa nie wskazuje na taką pozycje tego organu.

1. Różnica pomiędzy pojęciem „niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej”a pojęciem „zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej” jako swoistego kamuflażu w sferze podmiotowości podatkowoprawnej. Zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 8 marca 2011r. I SA/Bk 736/10.

Niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej wiąże się uchylanie od opodatkowania. Uchylanie się od opodatkowanie to działanie niezgodne z przepisem prawem zmierzające do całkowitego wyeliminowania obciążenia podatkowego.

Fikcyjna faktura – uchylanie się od opodatkowania

Unikanie opodatkowania to optymalizacja podatkowa, to zarządzanie ryzykiem podatkowym => szukanie luk w prawie.

Zatajenie prowadzenie działalności gospodarczej – firmujący / firmant

akcentuje się działanie firmującego i firmanta ukierunkowane na stworzenie mylnego przeświadczenia otoczenia, w tym także organów podatkowych, o podmiocie, na którym spoczywają obowiązki podatkowe. Jest to zatem swoisty kamuflaż w sferze podmiotowości prawnopodatkowej.

Pojęcie niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej wiąże się ze zwykłym uchylaniem się od opodatkowania. Nie ma tu znaczenia to, czy podatnik czyni jakiekolwiek kroki w celu ukrycia znamion prowadzonej działalności, której prowadzenie wiąże się z ponoszeniem ciężarów podatkowych. Innymi słowy można prowadzić niezgłoszoną do opodatkowania działalność gospodarczą i nie ukrywać faktu prowadzenia tej działalności.

Z kolei w pojęciu "zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej" akcentuje się działanie firmującego i firmanta ukierunkowane na stworzenie mylnego przeświadczenia otoczenia, w tym także organów podatkowych, o podmiocie, na którym spoczywają obowiązki podatkowe.

Zgodnie z art. 113 Ordynacji podatkowej jeżeli podatnik, za zgodą innej osoby, w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługuje się lub posługiwał się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą tej osoby, osoba ta ponosi solidarną odpowiedzialność z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe powstałe podczas prowadzenia tej działalności.

Wystąpienie firmanctwa w rozumieniu art. 113 Ordynacji podatkowej warunkują trzy przesłanki: 1) świadoma zgoda osoby użyczającej swojego imienia i nazwiska lub firmy; 2) zatajenie przez podatnika prowadzenia działalności, albo jej rozmiarów, a w konsekwencji uchylanie się od opodatkowania; 3) powstanie zaległości podatkowej w okresie, w którym firmujący użyczał swojego imienia lub nazwiska albo firmy.

1. Organ II instancji przeprowadził postępowanie podatkowe z udziałem osoby zmarłej, a wydana decyzje skierował do osoby, która nie może być stroną. Czy organ dopuścił się rażącego naruszenia prawa ? Czy w stosunku do osoby zmarłej można wszcząć postępowanie podatkowe, czy wydać decyzje ? Czy decyzja taka może wywołać jakieś skutki prawne ? Zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 22 lipca 2010r. I SA/Ke 331/10.

Po śmierci nie może być wydana decyzja, nie może być stroną w postępowaniom, ani rodzić skutków prawnych.

Gdyby za życie to wtedy tak.

1. TAK

2. NIE

3. NIE

Podatnik będący osobą fizyczną z chwilą śmierci:

• traci zdolność prawną tj. zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków wynikających z ustaw podatkowych

• w stosunku do takiej osoby nie można wszcząć postępowania podatkowego

• w stosunku do takiej osoby nie można wydać decyzji

• decyzja obarczona jest wadą nieważności (nie wywołuje skutków prawnych)

Postępowanie prowadzone z udziałem osoby nieżyjącej i skierowanie do niej decyzji ma charakter postępowania nieistniejącego i rażąco naruszającego prawo. Prowadzenie postępowania w stosunku do osoby zmarłej i wydanie decyzji której jest adresatem stanowi uchybienie, w wyniku którego, jak trafnie podnosi się w orzecznictwie sądów administracyjnych powstają skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia praworządności.

Podatnik będący osobą fizyczną z chwilą śmierci traci zdolność prawną tj. zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków wynikających z ustaw podatkowych. To oznacza, że w stosunku do takiej osoby nie można wszcząć postępowania podatkowego, ani wydać decyzji. Decyzja taka, jako obarczona wadą nieważności, nie wywołuje skutków prawnych.

1. Osoby trzecie ponoszą odpowiedzialność za cudzy dług, jednakże odpowiedzialność ta może wynikać wyłącznie z mocy konkretnego przepisu ustawy, a do kręgu tych osób należą wyłącznie podmioty wymienione w art. 100-117 OP. Należy jednocześnie nadmienić, że orzeczenie o odpowiedzialności osób trzecich nie uwalnia dłużnika od tej odpowiedzialności, tylko poszerza krą podmiotów, od których organ podatkowy może dochodzić zaspokojenia przeterminowanych zobowiązań. Zatem odpowiedzialność osób trzecich w OP ma charakter subsydiarny (posiłkowy) w stosunku do odpowiedzialności podatnika (płatnika,inkasenta). Jest ponadto zależna od istnienia zobowiązania podatkowego oraz od jego realizacji przez podatnika (a w zasadzie braku realizacji zobowiązania – w całości lub w części). Ma zatem także charakter akcesoryjny. Czy katalog osób trzecich ponoszących odpowiedzialność z tytułu cudzych zaległości podatkowych ma charakter zamknięty ?

Art.110-117 OP

TAK, katalog osób trzecich ponoszących odpowiedzialność z t. cudzych zaległości podatkowych jest katalogiem zamkniętym.

np. rozwiedziony małżonek do wysokości ….

Jak była intercyza to nie ponosi.

Na organie podatkowym ciąży obowiązek udowodnienia, że konkubina stała się członkiem rodziny.

Ordynacja podatkowa zawiera numerus clausus przypadków, w których odpowiedzialność za należności podmiotu pierwotnie zobowiązanego może być przeniesiona na osoby trzecia. Będą to zatem jedynie podmioty wprost wskazane w tej ustawie.

Małżonek podatnika, spadkobierca, zapisobiorca, następca prawny nie może być osoba trzecią, jest osobą ponoszącą odpowiedzialność za zobowiązanie podatnika.

1. Właściwość instancyjna będzie przysługiwać:

a) w stosunku do naczelnika urzędu skarbowego – DYREKTOR IZBY SKARBOWEJ

b) w stosunku do naczelnika urzędu celnego – DYREKTOR IZBY CELNEJ

c) w stosunku do wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa – SAMORZĄDOWE KOLEGIUM ODWOŁAWCZE

wójt, burmistrz, starosta, prezydenta miasta, marszałka województwa organem odwoławczych od ich decyzji jest SKO

ROZDZIAŁ VI

PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

1. Co rozumiesz przez normę prawa finansowego ?

Norma prawna to wynikająca z przepisów reguła zachowania (postępowania), wydana lub usankcjonowana przez państwo i zagwarantowana przymusem państwowym.

Norma prawa finansowego służy realizacji celów polityki gospodarczej, społecznej i finansowej państwa.

1. Jakie są cechy norm prawa finansowego ?

• charakter imperatywno-atrubutowy (uprawnienie jednego podmiotu stanowi jednocześnie obowiązek zachowania się drugiego podmiotu)

• dwustronne

• obiektywizm – tworzenie przesłanek powstania obowiązku normą prawną o charakterze obiektywnym

• automatyzm – fakt uruchamiania działania normy prawnej bez konieczności uprzedniej władczej ingerencji organu stosującego prawo

• ekonomizacja – dążenie do unormowania za pomocą norm prawnych kategorii ekonomicznych

• europeizacja – jednolitość stosowania standardów prawnych w UE

1. Wskaż koncepcje struktury norm prawa finansowego.

• Model trójczłonowej struktury normy prawnej

• Model normy podwójnej (norm sprzężonych)

1. Omów koncepcję trójczłonowej struktury norm prawa finansowego.

Składa się z trzech części:

1. hipoteza – podany adresat i sprecyzowane warunki, według których należy zachować się w określony sposób (fakty prawne/stany faktyczne)

2. dyspozycja – określa zachowanie wynikające z faktów prawnych wymienionych w hipotezie normy oraz odnoszące się do wskazanych w niej adresatów => uprawnienia i obowiązki

3. sankcja – ujemne konsekwencje zachowania podmiotu prawa finansowego niezgodnego z nakazem lub zakazem, a także następstwa prawne zachowania niezgodnego z bodźcem wyrażonym w dyspozycji

1. Jaki jest model normy podwójnej i jej przydatność dla gałęzi prawa finansowego ?

• Norma sankcjonowana – składa się z hipotezy i dyspozycji

• Norma sankcjonująca – składa się z hipotezy (naruszenie normy sankcjonowanej) i dyspozycji (obowiązek poniesienia skutku naruszenia u uprawnienie di realizacji tego skutku)

Norma sankcjonowana to norma pierwotna skierowana do określonej kategorii osób określonych rodzajowo (adresat pierwotny). Hipoteza normy sankcjonowanej zawiera więc określenie rodzajów okoliczności, przy spełnieniu których stosuje się daną normę, z kolei dyspozycja normy sankcjonowanej zawiera nakaz, zakaz bądź dozwolenie, a więc artykułuje regułę powinnego zachowania się.

Norma sankcjonująca jest normą posiłkową, skierowaną do organu państwa (adresata wtórnego), zwana jest także skrótowo sankcją. Powinna być realizowana wówczas, gdy adresat pierwotny narusza normę sankcjonowaną. Hipoteza normy sankcjonującej przewiduje zastosowanie sankcji w przypadku naruszenia normy sankcjonowanej, natomiast dyspozycja tej normy przewiduje konsekwencje naruszenia normy sankcjonowanej i upoważnienie dla organów państwa do realizacji negatywnych skutków w stosunku do adresata pierwotnego.

1. Omów stany faktyczne w prawie finansowym.

Fakty prawne (stany faktyczne) to każde zdarzenie wywołujące określone skutki prawne.

1. Fakty prawne:

• zdarzenia – okoliczności niezależne od zachowania się podmiotów prawa finansowego, a wywołujące skutki prawnofinansowe, np. śmierć człowieka

• zachowania – okoliczności zależne od zachowania się podmiotów prawa finansowego (przejaw woli człowieka), a wywołującymi skutku prawnofinansowe.

  • działanie – zachowanie się podmiotu prawa finansowego polegające na wykonaniu określonych czynności (można je poznać za pomocą obserwacji zewnętrznej)

  • zaniechanie – brak działania powinnego, wymaganego przez prawo

2. Fakty prawne:

• czyny – zdarzenia, które zostały dokonane bez zamiaru wywołania określonych skutków prawnych

  • czyny niezgodne z prawem (bezprawne, niedozwolone) – czyn zabroniony przez prawo

  • czyny zgodne z prawem(dozwolone) – czyny, których prawo nie zabrania, łącząc z nimi jednocześnie określone skutki prawne

• czynności – działania, które bezpośrednio zmierzają do powstania określonego skutku prawnego

  • czynności prawne (oświadczenie woli) – świadome i zgodne z przepisami prawa zachowanie podmiotów prawa finansowego, zmierzające do wywołania skutków prawnych mocą odpowiednich oświadczeń woli

    • jednostronne oświadczenie woli – przyjęcie spadku, odrzucenie spadku

    • dwustronne oświadczenie woli – umowa leasingu, umowa darowizny

  • akty finansowe – władcze, jednostronne oświadczenie woli oparte na przepisach prawa np. decyzja podatkowa

  • orzeczenia konstytutywne – powodują powstanie bądź zmianę czichś uprawnień lub obowiązków np. orzeczenie rozwodu

Orzeczenia deklaratoryjne -stwierdzają istnienie określonych uprawnień lub obowiązków, nie zmieniają istniejącego stanu prawnego, nie rodzą nowych skutków prawnych (nie są faktami prawnymi) np. podmiot A nabył spadek po zmarłym podmiocie B, że osoba bliska, stale zamieszkująca z najemcą, po jego śmierci sama stała się najemcą.

Skutki prawne – wszystkie następstwa prawne, jakie przepisy prawa finansowego wiążą z faktami prawnymi

1. Omów dyspozycję w przepisach prawa finansowego – wskaż przykłady.

Dyspozycja – określa zachowania wynikające z faktów prawnych wymienionych w hipotezie normy oraz odnoszące się do wskazanych w niej adresatów. Zachowania te mają postać uprawnień i obowiązków prawnofinansowych.

Uprawnienia i obowiązki:

• podstawowe – norma prawna ustanowiła daną osobę lub jednostkę organizacyjną podmiotem prawa finansowego. Są to uprawnienia i obowiązki, które powstają w związku z gromadzeniem, posiadaniem albo przekazywaniem środków pieniężnych.

• instrumentalne – uprawnienia i obowiązki, które służą podmiotom prawa finansowego do właściwego ukształtowania i doprowadzenia do realizacji uprawnień i obowiązków podstawowych. Mogą mieć charakter materialny i proceduralny.

Obowiązek prawny polega na tym, że przepis prawa ustanawia dla danej klasy adresatów nakaz lub zakaz określonego zachowania się; często niewypełnienie obowiązku powinno lub może pociągać za sobą przewidziane przez prawo ujemne dla adresata skutki prawne.

Uprawnienia należą do klasy następstw, jakie przepisy prawa wiążą z określonymi faktami prawnymi. Przepisy prawa przewidują dla danego podmiotu pewną możliwość zachowania się wywołującego skutki prawne, ale zachowanie to nie jest obowiązkiem tego podmiotu.

Kompetencje podmiotów czynnych prawa finansowego:

• całokształt uprawnień dot. określonego zakresu spraw, w których to zakresie organ państwa jest uprawniony do działania

• całokształt uprawnień i obowiązków dot. dziedziny, w obrębie której organ państwa jest uprawniony, a zarazem zobowiązany do działania

1. Omów sankcje w przepisach prawa finansowego – wskaż przykłady.

Sankcja - ujemne konsekwencje zachowania podmiotu prawa finansowego niezgodnego z nakazem lub zakazem, a także następstwa prawne zachowania niezgodnego z bodźcem wyrażonym w dyspozycji

Rodzaje sankcji norm prawa finansowego:

• finansową (np. podatkową, dewizową, celną)

• dotyczącą naruszenie dyscypliny finansów publicznych

• administracyjną (ogólną lub szczegółową, np. egzekucja)

• karną skarbową

• cywilną

• konstytucyjną (ustrojowoprawną)

• pracowniczą (służbową, dyscyplinarną)

Sankcje prawnofinansowe podmiotów biernych mogą polegać na:

• konieczności uiszczenia kwoty pieniężnej, egzekucji pieniężnej

• pozbawieniu możliwości uzyskania lub korzystania z określonego dobra lub prawa

• pozbawieniu pełnionej funkcji lub stanowiska

• wymierzeniu stosowanej kary (w tym pieniężnej)

Do sankcji prawa finansów publicznych zalicza się:

• konieczność zwrotu dotacji

• pozbawienie możliwości otrzymania bezzwrotnych środków finansowych (UE)

• blokowanie limitów wydatkowych

Z zakresu ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych:

• kary pieniężne, nagany, upomnienia

• zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi

Do sankcji podatkowych zlicza się te związane z niewypełnieniem obowiązku:

• odsetki za zwłokę (od zaległości)

• oszacowanie podstawy opodatkowania

• opodatkowanie restrykcyjną stawką nieujawnionych źródeł dochodu

• przejęcie własności nieruchomości lub praw majątkowych w postępowaniu egzekucyjnym

Związane z wadliwym korzystaniem z uprawnień:

• utrata prawa do ulg podatkowych

• utrata prawa do obniżki podatku lub odliczenia podatku

Do sankcji celnych:

• kara pieniężna

• cofniecie/zawieszenie/zamiana stosownych pozwoleń

Do sankcji podmiotów czynnych prawa finansowego zalicza się:

• w przypadku organów zarządzających

  • pozbawienie pełnienia funkcji

  • zakaz zajmowania stanowiska

  • utratę praw wyborczych

  • utratę mocy bądź nieważność danego aktu lub czynności

  • zawieszenie kompetencji

• w przypadku aparatu wykonawczego

  • nieważność decyzji podatkowej

ROZDZIAŁ VI

STUDIUM PRZYPADKU

1. Kara pieniężna jest sankcją administracyjną, której podstawową funkcją jest wyrządzenie podmiotowi administrowanemu (obywatelowi, przedsiębiorcy) dolegliwości z wyraźnym zamiarem ukarania go. Kary administracyjnej nie należy mylić z tzw. przymusem egzekucyjnym, którego podstawowym celem jest zmuszenie do zrealizowania polecenia organu administracji. Czy od kary pieniężnej mogą być naliczane odsetki za zwłokę ? Zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 8 stycznia 2013r. I SA/Gd 1265/12.

Od orzeczonej kary pieniężnej, będącej sankcją administracyjną o represyjnym charakterze, nie mogą być naliczane odsetki, bowiem sankcja administracyjna nie jest podatkiem i nie może być w stosunku do niej mowy o powstaniu zaległości podatkowej, stanowiącej podstawę obciążenia podatnika odsetkami.

Kara pieniężna nie mieści się w katalogu zaległości podatkowych, o których mowa w art. 51 i art. 52 § 1 Ordynacji podatkowej, a zatem nie mogą być od niej naliczane odsetki za zwłokę.

1. Zakres przedmiotowy ustawy o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych jest zawarty w przepisach art. 5-18a. Różnorodność form faktycznego naruszenia dyscypliny finansów publicznych można podzielić z uwagi na charakter naruszanych norm prawnych. Wyróżnia się:

a) czyny naruszenia dyscypliny finansów publicznych do prawa finansowego,

b) czyny naruszenia dyscypliny finansów publicznych do prawa zamówień publicznych,

c) czyny naruszenia dyscypliny finansów publicznych przewidziane w ustawie o rachunkowości.

Przyporządkuj z przepisów art. 5-18a ustawy o naruszeniu finansów publicznych czyny zaliczane do powyższych trzech kryteriów.

a) czyny naruszenia dyscypliny finansów publicznych do prawa finansowego,

• Art. 5. 1. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

1) nieustalenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo ustalenie takiej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia;

2) niepobranie lub niedochodzenie należności Skarbu Państwa, jednostki samo-rządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo pobranie lub dochodzenie tej należności w wysokości niższej niż wynikają-ca z prawidłowego obliczenia;

3) niezgodne z przepisami umorzenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych, odroczenie jej spłaty lub rozłożenie spłaty na raty albo dopuszczenie do przedawnienia tej należności;

3. Przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do należności z tytułu składek, do poboru których są obowiązani Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Prezes Kasy Rolni-czego Ubezpieczenia Społecznego.

• Art. 6. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

1) nieprzekazanie w terminie do budżetu w należnej wysokości pobranych do-chodów należnych Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialne-go;

2) niedokonanie w terminie wpłaty do budżetu w należnej wysokości docho-dów przez jednostkę budżetową, nadwyżki środków obrotowych przez sa-morządowy zakład budżetowy albo nadwyżki środków finansowych przez agencję wykonawczą.

• Art. 7. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest przeznaczenie dochodów uzyskiwanych przez jednostkę budżetową na wydatki ponoszone w tej jednostce.

• Art. 8. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

1) przekazanie lub udzielenie dotacji z naruszeniem zasad lub trybu przekazy-wania lub udzielania dotacji;

2) niezatwierdzenie w terminie przedstawionego rozliczenia dotacji;

3) nieustalenie kwoty dotacji podlegającej zwrotowi do budżetu.

• Art. 9. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

1) wydatkowanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem określonym przez udzielającego dotację;

2) nierozliczenie w terminie otrzymanej dotacji;

3) niedokonanie w terminie zwrotu dotacji w należnej wysokości.

• Art. 10. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest dokonanie zmiany w budżecie lub planie, stanowiącym podstawę gospodarki finansowej jednostki sektora finansów publicznych, bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia.

• Art. 11. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest dokonanie wydatku ze środków publicznych bez upoważnienia określonego ustawą budżetową, uchwałą budżetową lub planem finansowym albo z przekroczeniem zakresu tego upoważnienia lub z naruszeniem przepisów dotyczących dokonywania poszczególnych rodzajów wydat-ków.

• Art. 12. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest przeznaczenie środków rezerwy na inny cel niż określony w decyzji o ich przyznaniu.

b) czyny naruszenia dyscypliny finansów publicznych do prawa zamówień publicznych,

• Art. 17. 1. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niezgodne z przepisami o zamówieniach publicznych:

1) opisanie przedmiotu zamówienia publicznego w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję;

2) ustalenie wartości zamówienia publicznego lub jego części, jeżeli miało to wpływ na obowiązek stosowania przepisów o zamówieniach publicznych albo na zastosowanie przepisów dotyczących zamówienia publicznego o niższej wartości;

3) opisanie sposobu dokonania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w sposób niezwiązany z przedmiotem zamówienia lub nieproporcjonalny do przedmiotu zamówienia;

4) określenie kryteriów oceny ofert;

5) nieprzekazanie do ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub niezamieszczenie w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenia o zamówieniu, ogłoszenia o zmianie ogłoszenia o zamówieniu lub ogłoszenia o udzieleniu zamówienia;

6) niezawiadomienie w terminie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o wszczęciu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

1a. Działanie lub zaniechanie określone w ust. 1 nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych, jeżeli:

1) zostało skorygowane w sposób zapewniający zgodność danej czynności i toku postępowania z przepisami o zamówieniach publicznych;

2) nie doszło do udzielenia zamówienia publicznego.

1b. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest udzielenie zamówienia publicznego:

1) wykonawcy, który nie został wybrany w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych;

2) z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych dotyczących przesłanek stosowania trybów udzielenia zamówienia publicznego: negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki lub zapytania o cenę.

1c. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest naruszenie przepisów o za-mówieniach publicznych w inny sposób niż określony w ust. 1 i 1b, jeżeli miało ono wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, chyba że nie doszło do udzielenia zamówienia publicznego.

2. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego:

1) bez zachowania formy pisemnej;

2) na czas dłuższy niż określony w przepisach o zamówieniach publicznych lub na czas nieoznaczony, z wyłączeniem przypadków dopuszczonych w przepisach o zamówieniach publicznych;

4) przed ogłoszeniem orzeczenia przez Krajową Izbę Odwoławczą, z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych.

3. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych, określających przesłanki upoważniające do unieważnienia tego po-stępowania.

4. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niezłożenie przez członka komisji przetargowej lub inną osobę wykonującą czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego po stronie zamawiającego oświadczenia o braku lub istnieniu okoliczności powodujących wyłączenie z tego postępowania.

5. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niewyłączenie z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego osoby podlegającej wyłączeniu z ta-kiego postępowania na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych.

6. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych.

c) czyny naruszenia dyscypliny finansów publicznych przewidziane w ustawie o rachunkowości.

• Art. 18. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

1) zaniechanie przeprowadzenia lub rozliczenia inwentaryzacji albo przeprowadzenie lub rozliczenie inwentaryzacji w sposób niezgodny z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z późn. zm.3));

2) niesporządzenie lub nieprzekazanie w terminie sprawozdania z wykonania procesów gromadzenia środków publicznych i ich rozdysponowania albo wykazanie w tym sprawozdaniu danych niezgodnych z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej.

• Art. 18a. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zaniechanie prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce sektora finansów publicznych do tego zobowiązanej, wskutek niezatrudniania audytora wewnętrznego albo niezawierania umowy z usługodawcą.

1. Karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są a) upomnienie; b) nagana; c) kara pieniężna; d) zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi. Jaką kare można wymierzyć przy umyślnym naruszeniu dyscypliny finansów publicznych ? Zob. Orzeczenie Głównej Komisji Orzekającej z dnia 14 lipca 2011r. BDF1/4900/55/61/11/1729 oraz Ustawę z dnia 17 grudnia 2004r. o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych – Rozdział 3 Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz ich wymiar.

Przepis art. 35 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jednoznacznie wskazuje, że najniższą karę upomnienia wymierza się w przypadku nieumyślnego naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Należy przyjąć, że przy umyślnym naruszeniu dyscypliny finansów publicznych wymierza się karę nagany lub wyższą.

Art. 31. 1. Karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są:

1) upomnienie;

2) nagana;

3) kara pieniężna;

4) zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.

2. Karę pieniężną wymierza się w wysokości od 0,25 do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych - obliczonego jak wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego - należnego w roku, w którym doszło do tego naruszenia.

3. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie wysokości wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 2, karę pieniężną wymierza się w wysokości od 0,25 do pięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia.

4. Karę zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi wymierza się na okres od roku do 5 lat.

Art. 32. 1. Ukaranie karą nagany lub karą pieniężną wywołuje, określone w odrębnych przepisach, skutki wynikające z ujemnej lub negatywnej oceny kwalifikacyjnej.

2. Ukaranie karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi wyklucza, przez czas określony w orzeczeniu o ukaraniu, możliwość:

1) pełnienia funkcji:

a) kierownika, zastępcy kierownika lub dyrektora generalnego,

b) członka zarządu,

c) skarbnika, głównego księgowego lub zastępcy głównego księgowego,

d) kierownika lub zastępcy kierownika komórki bezpośrednio odpowiedzialnej za wykonywanie budżetu lub planu finansowego

- jednostki sektora finansów publicznych;

2) reprezentowania interesów majątkowych Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych;

3) członkostwa w organach stanowiących, nadzorczych i wykonawczych państwowych i samorządowych osób prawnych.

3. Ukaranie karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi nie ogranicza prawa wybieralności (biernego prawa wyborczego) na wójta, burmistrza i prezydenta miasta.

Art. 33. 1. Organ orzekający w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych wymierza karę według swojego uznania, w granicach określonych w ustawie, uwzględniając stopień szkodliwości dla finansów publicznych naruszenia dyscypliny finansów publicznych, stopień winy, a także cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i dyscyplinujące, które ma osiągnąć w stosunku do ukaranego.

1a. Wymierzając karę za naruszenie dyscypliny finansów publicznych wywołujące skutki finansowe, organ orzekający bierze pod uwagę również relację wysokości skutku finansowego do:

1) wysokości kwoty wydatków albo kosztów określonej w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych lub

2) wysokości kwoty środków publicznych przekazanych do wykorzystania lub dysponowania w roku budżetowym podmiotowi niezaliczanemu do sektora finansów publicznych.

2. Wymierzając karę, organ orzekający uwzględnia motywy i sposób działania, okoliczności działania lub zaniechania, jak również właściwości, warunki osobiste osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, jej doświadczenie zawodowe, sposób wywiązywania się z obowiązków służbowych oraz zachowanie po naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.

3. Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.

Art. 34. 1. Karę określoną w art. 31 ust. 1 pkt 4 wymierza się w przypadku rażącego naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

2. Karę określoną w art. 31 ust. 1 pkt 4 można wymierzyć również w przypadku ponownego ukarania za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Art. 34a. Karę pieniężną albo karę nagany można wymierzyć w szczególności w przypadku naruszenia dyscypliny finansów publicznych, którego stopień szkodliwości dla finansów publicznych jest znaczny, z tym że jeżeli wskutek naruszenia:

1) nie została wpłacona lub zwrócona należność Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych w znacznej wysokości,

2) bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia zaciągnięto zobowiązanie lub dokonano wydatku w znacznej wysokości,

3) zapłacono ze środków publicznych odsetki, kary lub opłaty albo oprocentowanie w znacznej wysokości,

4) udzielono zamówienia publicznego z istotnym naruszeniem zasady uczciwej konkurencji lub zasady równego traktowania wykonawców

- wymierza się karę pieniężną.

Art. 35. Karę upomnienia można wymierzyć w szczególności w przypadku, gdy stopień szkodliwości naruszenia dyscypliny finansów publicznych nie jest znaczny.

Art. 36. 1. W przypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można, biorąc pod uwagę rodzaj i okoliczności naruszenia dyscypliny finansów publicznych lub właściwości i warunki osobiste sprawcy naruszenia dyscypliny finansów publicznych, wymierzyć karę łagodniejszego rodzaju, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

2. Jako okoliczności łagodzące można uwzględnić w szczególności:

1) działanie lub zaniechanie ze szczególnych pobudek lub w szczególnych warunkach, zasługujących na uwzględnienie, w tym w celu zapobieżenia szkodzie w mieniu publicznym;

2) wyróżnianie się przed popełnieniem naruszenia dyscypliny finansów publicznych wzorowym spełnianiem obowiązków zawodowych;

3) przyczynienie się do usunięcia szkodliwych następstw naruszenia dyscypliny finansów publicznych lub podjęcie o to starań.

3. Odstąpienia od wymierzenia kary nie stosuje się:

1) wobec sprawcy naruszenia dyscypliny finansów publicznych popełnionego w czasie, gdy nie uległo zatarciu prawomocnie orzeczone ukaranie za inne naruszenie dyscypliny finansów publicznych;

2) w przypadku gdy stopień szkodliwości naruszenia dyscypliny finansów publicznych jest rażący.

4. W przypadku gdy w związku z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych nastąpiło uszczuplenie środków publicznych w znacznej wysokości, można odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wydaniem orzeczenia środki wyrównujące to uszczuplenie zostały w całości wpłacone lub zwrócone na rzecz Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej właściwej jednostki sektora finansów publicznych.

Art. 37. Sprawcy, który dopuścił się kilku czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych, a sprawa o te czyny jest objęta jednym postępowaniem, wymierza się jedną karę za wszystkie czyny.

1. Faktura nierzetelna, o jakiej mowa w art. 62 par. 2 kodeksu karno-skarbowego, to także faktura fikcyjna, dokumentująca czynność w ogóle niezaistniałą. Jaką odpowiedzialność poniesie sprawca, który posługiwał się fakturą fikcyjną ? Czy w sytuacji, gdy fikcyjną fakturę VAT wystawiono wyłącznie dla przestępczych celów podatkowych, np. dla wyłudzenia kredytu lub dotacji dla siebie lub innej osoby albo w celu doprowadzenia innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez fingowanie dobrej kondycji gospodarczej i wiarygodności kontrahenta umowy, to wystawca takiej faktury lub osoba posługująca się nią powinny odpowiadać na podstawie przepisów ustawy karnej (np. art. 297 kodeks karny lub art. 286 par. 1 kodeks karny) ?

Art. 297. § 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew ciążącemu obowiązkowi, nie powiadamia właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie wysokości udzielonego wsparcia finansowego, określonego w § 1, lub zamówienia publicznego albo na możliwość dalszego korzystania z instrumentu płatniczego.

§ 3. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wykorzystaniu wsparcia finansowego lub instrumentu płatniczego, określonych w § 1, zrezygnował z dotacji lub zamówienia publicznego albo zaspokoił roszczenia pokrzywdzonego.

Art. 286. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

1. Czy w trakcie trwania podatkowoprawnego stanu faktycznego można odnieść do niego zasadę następstwa czasowego lex posteriori w celu usunięcia kolizji pomiędzy normą wcześniejszą obowiązującą w momencie otwarcia stanu faktycznego a normą późniejszą, która weszła w życie, kiedy ten stan już istniał ? Czy usuwanie kolizji norm na podstawie reguły lex posteriori w trakcie istnienia stanu faktycznego w danym okresie (np. w trakcie roku podatkowego w podatku dochodowym) może wywołać niekorzystne dla podatnika skutki prawne ? Zob. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 marca 1994r. K 13/93.

„Należy wymagać, aby ustawodawstwo podatkowe dotyczące podatków płaconych w skali rocznej tworzone było nie tylko z respektowaniem zasady niedziałania prawa wstecz, lecz także przy zachowaniu stosownego vacatio legis w roku poprzedzającym rok podatkowy.

Podatnicy powinni mieć bowiem czas na dostosowanie swoich decyzji do podatku, który będą musieli zapłacić w nadchodzącym roku podatkowym. Zaskakiwanie podatników zmianą podatku w trakcie trwania roku podatkowego jest niezgodne z zasadami wynikającymi z Konstytucji.”

ROZDZIAŁ VII

Studium przypadku

1. Jeżeli wnioskodawca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę poza terytorium RP, jaki organ będzie właściwy miejscowo do wydania interpretacji indywidualnej ? Zob. Rozporządzenie MF z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydania interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie.

[Art. 14b OP + par.3 i 8 wymienionego Rozporządzenia]

1. „Milcząca interpretacja” prawa podatkowego. Zob. Uchwała NSA w Warszawie Izba Finansowa z dnia 14 grudnia 2009r. II FPS 7/09

Gdy w ciągu 3 miesięcy nie zostanie wydana interpretacja (nie została wystawiona przez US) (NIE to samo co nie doręczono !) to w dniu następnym (po 3 miesiącach) uznajemy, że przedstawione przez nas stanowisko jest poprawne.

[Art. 14d OP + Art15o par. 1 OP]

1. Czy organy podatkowe, wydając interpretacje indywidualne, mają obowiązek uwzględniać regulacje unijne obejmując problem podatkowy zawarty w złożonym wniosku o interpretacje ? Zob. Wyrok NSA w Warszawie z dnia 21 grudnia 2011r. I FSK 301/11

TAK

[Art. 14a par. 1 + Art. 14e par.1 OP]

1. Praktyka redagowania polskich tekstów prawnych wypracowała trzy sposoby zamieszkania definicji w tekście danego aktu prawnego:

   1. umieszczenie definicji w specjalnie wydzielonym fragmencie tekstu, zwanym zwyczajowo słowniczkiem,

   2. umieszczenie definicji w tekście merytorycznym w oddzielnych przypisach,

   3. umieszczenie definicji w przypisach merytorycznych przez wtrącenie w postaci tzw. definicji nawiasowych

Wskaż przykłady definicji z aktów prawnych należących do gałęzi prawa finansowego z zachowaniem powyższych sposobów.

1. na początku aktu normatywnego – UoR

   • art. 2 Ustawy o finansach publicznych,

   • art. 3 Ordynacji podatkowej,

   • art. 2 Ustawy Prawo dewizowe

2. OP – inkasent, podatnik, płatnik

   • art. 5-8 Ordynacji podatkowej

3. cena transakcyjna

   • art. 306 l Ordynacji podatkowej

1. Od wydanego przez WSA wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do NSA. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

   1. naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie

   2. naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie 30 dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Wniesienie skargi wiąże się oczywiście z koniecznością uiszczenia opłaty wpisu sądowego. Opłata ta wynosi 100zł. W przypadku tego środka odwoławczego konieczne jest jednak skorzystanie z pomocy zawodowca (kto może reprezentować?) Zob. Postanowienie NSA w Warszawie z dnia 26 lipca 2013r. II FZ 560/13.

• adwokat, radca prawny

• doradca podatkowy -w sprawach obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami;

[Ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi art. 175 par. 1 i 3]

ROZDZIAŁ VIII

Studium przypadku

1. W przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu pisma doręcza się za pokwitowaniem pełnoletniemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, gdy osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. Zawiadomienie o doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub na drzwiach mieszkania adresata lub w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata (art. 149 OP). Jakie przesłanki decydują o statusie domownika ? Zob. Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 24.01.2013r., I Sa/Wr 1347/12 oraz Wyrok WSA w Gdańsku z 14 maja 2013r., I Sa/Gd 84812.

   • Osoba odbierająca – pokrewieństwo

   • Status domownika – zamieszkująca w jednym mieszkaniu niezależnie czy prowadzą jedno gospodarstwo domowe

[Art. 149 OP]