ŻYCIORYS MAHATMY GANDHI’EGO:

Gandhi Mohandas Karamchand (żył w latach: 1869-1948), indyjski prawnik, pisarz, filozof i polityk; ukończył studia prawnicze w Wielkiej Brytanii; działalność publiczną rozpoczął 1893–1914 w Afryce Południowej (Natal), gdzie skutecznie walczył o poprawę statusu mniejszości hinduskiej pod hasłem satjagrahy [‘siła prawdy’], oznaczającym domaganie się słusznych praw, opór wobec niesprawiedliwości bez stosowania przemocy (ahinsa) i zgodę na cierpienie. Zasady te zastosował także po powrocie do Indii (1914), gdzie od 1919 przewodził Indyjskiemu Kongresowi Narodowemu, zyskując masowe poparcie i uznanie dla swojej etyki i metod działania politycznego. Początkowo zwolennik uzyskania samorządu (swaradź) przez odmowę współpracy z władzami bryt., bojkot obcych towarów i kupowanie własnych oraz ich wytwarzanie w sposób tradycyjny (swadeśi), następnie rzecznik pełnej niepodległości, lecz osiągniętej bez użycia siły. Zawsze bezwzględnie wierny wyznawanemu systemowi etycznemu, wielokrotnie więziony, zyskał tytuł Mahatma [‘wielki duch’]. W 1934 wycofał się z Indyjskiego Kongresu Narodowego, uznając, że jego członkowie nie są w stanie utrzymać się w ramach zalecanych przez niego metod działania. Do 1940 działał na rzecz kast upośledzonych; 1940 objął ponownie kierownictwo Indyjskiego Kongresu Narodowego, był przeciwny zaangażowaniu się Indii w II wojnę światową bez gwarancji uzyskania niepodległości; współautor rezolucji Opuśćcie Indie (1942), która zapoczątkowała masową akcję protestacyjną; więziony do 1945, następnie uczestnik negocjacji dotyczących niepodległości Indii; przeciwny podziałowi Indii wg zasad religijnych, usiłował doprowadzić do zaprzestania konfrontacji hindusko-muzułmańskiej w czasie rozruchów 1946–47; jego protestacyjne głodówki przyczyniły się do zaprzestania walk w Kalkucie i Delhi. Zamordowany przez hinduskiego fanatyka. Napisał m.in. Autobiografię (1927–29, wyd. pol. 1958), Satyagraha in South Africa (1950). Mahatma był człowiekiem trochę jakby nie z tego świata. Wojownik pokoju. Zdefiniowawszy filozofię swojego życia trzymał się jej aż do końca. Wątły, łysy, zawsze w tradycyjnym hinduskim stroju, wyrzekał się własności prywatnej, agresji, walki i przemocy. Doprowadził do uwolnienia Indii od brytyjskiego rezimu, stosując metody walki dopuszczane przez swoje doktryny. Bierny opór, a przede wszystkim - kochać wrogów. Przydomek Mahatma - Wielki Duchem - pasuje do niego wybitnie.

Poglądy i zasady działania Gandhiego opierały się na trzech normach moralnych:

a) nie wyrządzaniu zła i powszechnej życzliwości nawet wobec wrogów

b) życiu w prawdzie

c) ascezie prowadzącej do opanowania ciała przez ducha

Został zastrzelony 30 stycznia 1948 w Delhi przez hinduskiego fanatyka Nathurama Godze, przeciwnika podziału kraju oraz zapewniania ochrony muzułmanom. Jego sposób życia w “ubóstwie i ascetycznej skromności”, który wynikał m.in. z jego choroby, kosztował duże pieniądze. Przez jednych został uznany świętym i najznakomitszym człowiekiem XX w., przez innych utopistą i politycznym dziwakiem.

Mahatma - indyjski tytuł używany w odniesieniu do ascetów, mistyków i filozofów, m.in. tytuł M.K. Gandhiego, używany często bez nazwiska.