Wzajemne oddziaływanie na siebie różnych gat. drobnoustrojów:

• synergizm (współdziałanie; korzystne lub niekorzystne dla organizmu)

• neutralizm (obojętność; brak widocznej zależności)

• antagonizm (przeciwdziałanie; korzystne lub niekorzystne dla organizmu)

Rodzaje współżycia drobnoustrojów z organizmem:

• bakterioza (brak drobnoustrojów w organizmie)

• symbioza

• komensalizm i oportunizm

• pasożytnictwo

ABAKTERIOZA zupełny brak drobnoustrojów w organizmie. Występuje:

• w warunkach naturalnych u płodów wew. macicy

• w warunkach sztucznych w hodowli zwierząt wolnych od zarazków

• podczas wyjałowienia organizmu antybiotykami o szer. zakresie działania, które niszczą bakterie symbiotyczne

Ontocenoza – biocenoza człowieka, tworzą ją biocenoza sztuczna i naturalna

Biocenoza –zespół populacji organizmów roślinnych, zwierzęcych i mikroorganizmów danego środowiska

• biocenoza naturalna- zbiór mikroorganizmów w organizmie utrzymujący się (ilościowo i jakościowo) w stanie korzystnej równowagi biologicznej

• Biocenoza sztuczna – wytwarza się w razie zaniku prawidłowej flory bakteryjnej”

Normalna flora dróg oddechowych

• głównie w gardle i nosie

• oskrzela i tchawica

Normalna flora przewodu pokarm.

• jama ustna, gardło ← głównie

• żołądek, dwunastnica, jelita (pałeczki okrężnicy, pałeczki mlekowe)

Normalna flora skóry (gronkowce, drożdże)

Znajomość ekologii mikroorganizmów współżyjących w organizmie, z organizmem i ze sobą jest przydatna do:

• prawidłowej oceny roli drobnoustrojów

• oceny stanu zdrowia organizmu

• oceny wyników badań mikrobiologicznych

• prawidłowego planowania leczenia antybiotykami

Diagnostyka mikrobiologiczna:

• umożliwia diagnozowanie chorób wirusowych

• wykrywanie poziomu przeciwciał w surowicy – badanie serologiczne

• badania biochemiczne (wykrywanie obecnego swoistego DNA wirusa)

Tryb postępowania w zakresie zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych:

• rozpoznawanie i śledzenie sytuacji epidemiologicznej

• podejmowanie działań przeciw epidemiologicznych i zapobiegawczych

• uodpornienie osób wrażliwych na zakażenia

W zakresie zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom istnieje obowiązek:

• poddania się obowiązkowemu leczeniu, hospitalizacji, izolacji, kwarantannie, nadzorowi epidemiologicznemu

• udzielania wyjaśnienia istotnych dla zapobiegania chorobom zakaźnym.

Badaniom mającym na celu wykrywanie zakażeń i chorób zakaźnych podlegają:

• kobiety w ciąży, które były narażane na zakażenie wirusem HIV

• osoby narażone na zakażenie przez kontakt z zakażonymi, chorymi lub materiałem zakaźnym

• nosiciele i ozdrowieńcy po np. cholerze, durze brzusz.

Obowiązkowi hospitalizacji podlegają:

• chorzy na gruźlicę płuc

• chorzy na: dur brzuszny, cholerę, dżumę, porażenie dziecięce, zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Epidemiologia HIV / AIDS

1. Drogi zakażenia: bezpośrednie: stosunki płciowe, kontakt z ranami i krwią

2. Wrota zakażenia:

• przerwana ciągłość tkanek, błony śluzowej, dróg moczowo- płciowych,

• nosicielstwo wirusa HIV

3. Modele epidemiologiczne zakażenia wirusem HIV:

• wschodnioeuropejski i azjatycki (narkomani)

• północno-amerykański (homoseksualiści, w wielkich aglomeracjach miejskich, prostytutki, narkomanii)

• afrykański (osoby heteroseksualne)

4. Przebieg infekcji:

1. Ostra choroba retrowirusowa

2. Okres zakażenia bezobjawowego

3. Zespół limfadenopatyczny (powiększenie węzłów chłonnych)

4. Objawy ogólne (zespół wyczerpania)

5. Pełnoobjawowy AIDS

5. Zapobieganie

• Obowiązkowe badanie krwiodawców

• przestrzeganie zasad odkażenia i wyjaławiania w zakładzie służby zdrowia

• unikanie ryzykownych zachowań

GRUŹLICA

Zapadalność na gruźlicę wzrasta z wiekiem. Mężczyźni chorują częściej niż kobiety. Umieralność powyżej 65 r.ż.

1. Postaci gruźlicy w PL

• płuc

• kości i stawów

• opłucnej

• opon mózgowo-rdzeniowych

• narządów moczowo-płciowych

2. Główne przyczyny wzrostu zachorowań:

• pogarszanie się warunków socjalnych

• dożylne iniekcje narkotyków

• ograniczenie dostępu do opieki zdrowotnej

• chemioterapia przeciwnowotworowa

• wtórna oporność prątków na leczenie

3. Objawy

• utrzymujący się uporczywy kaszel

• gorączka

• utrata masy ciała

• osłabienie i złe samopoczucie

• duszność (w zaawansowanych stadiach choroby)

GRYPA – ostra wirusowa, zakaźna choroba układu oddechowego (Czynnik etiologiczny – wirus grypy)

1. Źródło zakażenia– człowiek chory lub nosiciel

2. Drogi szerzenia

• droga kropelkowa (kichanie, kaszel) ,

• bezpośredni kontakt z przedmiotem (sztućce)

3. Wrota zakażenia – błona śluzowa układu oddechowego

Okres wylęg. jest niezwykle szybki = 18-72 h

SZCZEPIENIA OCHRONNE

Szerzenie się choroby zakaźnej uzależnione jest od:

• źródła zakażenia

• dróg i mechanizmów szerzenia się zakażeń

• populacji wrażliwej na zakażenia

Zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych polega na:

• unieczynnieniu środków zakażenia

• przecięciu dróg szerzenia się zakażeń

• uodpornieniu osób wrażliwych na zakażenia

Odporność przeciwzakaźna

• podstawowa zdolność układu odpornościowego

• zapewnienie szybkiej i skutecznej reakcji odpornej

Uodpornienie naturalne

• czynne – rozwija się w wyniku zakażenia

• bierne – rozwija się w wyniku przekazywania drogą przezłożyskową lub podczas karmienia piersią

Uodpornienie sztuczne:

• wytworzenie odporności przez organizm w wyniku procesów wynikających z interwencji medycznych i o charakterze profilaktycznym lub leczniczym.

• CYKL Szybki -wzrost odporności po dodaniu preparatu utrzymującego się tylko kilka tygodni

• uodpornienie pierwotne (1-3 dawki)

• uodpornienie uzupełniające (1 dawka w odstępie kilku / kilkunastu miesięcy)

• uodpornienie przypominające (1 dawka powtarzana co kilka lat)

RODZAJE SZCZEPIONEK

• płynne - liofilizowane (wysuszone)

• monowalentne (przeciw 1 chorobie) - poliwalentne (przeciw kilku chor.)

• bakteryjne - wirusowe

Podział szczepionek wg. formy antygenu:

• żywe (Odra, świnka, różyczka)

• zabite (grypa, WZW typu A)

atenuagia (żywe)

• powoduje zniesienie jadliwości drobnoustrojów

• nie mogą infekować docelowych komórek gospodarza

• zachowują immunologenność (mogą aktywować limfocyty T i B)

inaktywacja (zabite)

• powoduje zabicie drobnoustrojów

• mogą składać się z całych drobnoustrojów lub izolowanych z nich frakcji

Anatoksyna (toksoid) – szczepienie zawierające produkty metabolizmu komórek bakteryjnych- stosuje się dla silnie toksykogennych szczepów bakteryjnych

• rekomendowane – otrzymane w wyniku inż. genetycznej

• polisacharydowe- zawierające polisacharydy otoczkowe, jako antygeny szczepionkowe

• skojarzone- zawierają drobnoustroje lub antygeny pochodzące z różnych drobnoustrojów, które uodparniają przeciwko kilku chorobom jednocześnie.

Zalety szczepionek skojarzonych:

• uodpornienie jednorazowe przeciw kilku chorobom zakaźnym, przy małej liczbie iniekcji (kłuć)

• mniejsze ryzyko błędów

• lepsza akceptacja szczepień przez rodziców, dzieci

• mniejsze i rzadsze NOP (niepożądane odczyny poszczepienne)

• oszczędność czasu personelu med.

• większa skuteczność programu szczepień

Skład szczepionek:

immunogen + substancja pomocnicza + adiuwant + środki konserwujace

• substancja pomocnicza- zapobiega wpływowi zbyt niskiej, wysokiej temperatury na preparat

• adiuwanty- mają na celu przyspieszenie i zwiększenie dynamiki odporności immunologicznej

• środki konserwujące- zdolność do zabijania drobnoustrojów lub zapobieganie ich namnożeniu

Wskazania do zastosowania uodpornienia biernego:

• profilaktyka przed lub po ekspozycji na znany patogen

• w sytuacjach nagłych

• wyrównanie niedoborów odpornościowych u osób z ostrym lub przewlekłymi chorobami

Uodpornienie bierno – czynne: polega na jednoczesnym podaniu immunoglobuliny oraz szczepionki

Szczepienia akcyjne: podejmowane w związku z:

• pogorszaniu stanu sanitarnego

• przemieszczaniem dużych grup ludności i okresowym pobytem w złych warunkach sanitarnych i życiowych

• zwalczeniem choroby nie występującej na danym terenie

Cel szczepień:

• uzyskanie trwałej poprawy sytuacji epidemiologicznej

• eliminacja choroby

Kalendarz szczepień:

• określa wiek osób w jakim przewiduje się podanie poszczególnych dawek szczepionki

• określa rodzaj stosowanej szczepionki, jej dawkę, sposób i warunki podania

Typy NOP:

• koincydentalne (przypadkowe), mogą występować nawet przy braku tej szczepionki

• wywołane błędnym wykonaniem szczepionki; odczucie zależne od szczepionki

Przyczyny:

• niewłaściwa dawka

• niewłaściwy skład szczepionki

• niewłaściwe miejsce podania/iniekcji

• niewłaściwy rozpuszczalnik

• zignorowanie przeciwwskazań do szczepień

Nadzór sanitarno-epidemiologiczny w Polsce → Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS)

Zajmuje się:

• nadzór i kontrola warunków higieny*

• gromadzenie danych epidemiologicznych

• nadzór w zakresie chorób zawodowych

* higieny:

• środowiska

• pracy w zakładzie pracy

• radiacyjna (promieniotwórczość)

• w szkołach i innych placówkach oświatowych, wychowawczych, wypoczynkowych

• wypoczynku i rekreacji

• żywności i żywienia

• sanitarnymi w zakładzie opieki zdrowotnej

Organy PIS:

• główny inspektor sanitarny

• państwowy/wojewódzki /powiatowy/graniczny inspektor sanitarny

Główny Inspektor Sanitarny:

• kieruje pracami PIS

• koordynuje i nadzoruje działalność państwowego inspektoratu sanitarnego

• jego organem doradczym jest Rada Sanitarno – Epidemiologiczna

Zadania PIS:

1. Zapobiegawczy nadzór sanitarny

2. Bieżący nadzór sanitarny

3. Działalność zapobiegawcza i przeciwepidemiologiczna

4. Działalność oświatowo-zdrowotna

5. Niedopuszczenie do powstawania szkodliwych dla zdrowia ludzkiego warunków środowiskowych

6. Systematyczny nadzór sanitarny nad przestrzeganiem w życiu codziennych przepisów sanitarnych i wymagań higieny

7. Zapobieganie czynnikom mogących spowodować szerzenie się chorób i ich zwalczanie

8. Podnoszenie kultury sanitarnej w społeczeństwie drogą popularyzacji zasad higieny i zapobieganiu chorobom.

Uprawnienia inspektorów:

1. Wstęp o każdej porze do:

• zakładów pracy

• obiektów użytku publicznego

• obiektów handlowych

• obiektów w trakcie budowy

• środków transportu

1. Żądania informacji, wzywania i przesłuchiwania osób

2. Pobierania próbek do badań laboratoryjnych

3. Wstępu do mieszkań