NAZWA | RODZAJ | ŹRÓDŁO | SYMBOLE | POWIĄZANE |
---|---|---|---|---|
Dobry Pasterz | doktrynalne | Przypowieść o dobrym pasterzu-św Jan | Owieczki - Kościół | Jezus jako młodzieniec – antyk mistyczna tłocznia- 4 ewangeliści- ziarno do młyna, kielichy trzymane przez ojców kościoła wypadają hostie; Maryja wkłada dzieciątko do młyna, wypada mąka |
Chrystus Pantokrator | doktrynalne | Tradycja bizantyjska | α i Ω - atrybuty Boga, początek i koniec (Apokalipsa „Jam jest alfa i omega, początek i koniec) | |
Chrystus tronujący | doktrynalne | Wizja Ezechiela | Civitate Dei, Maiestas Domini | |
Chrystus nadchodzący | doktrynalne | Apokalipsa św. Jana | Paruzja (ponowne przyście), etimazja (pusty tron czekający na Chrystusa) | |
Maiestas Domini | doktrynalne | Wizja Ezechiela, Apokalipsa | 4 symbole Ewangelistów, kula – symbol świata łukasz- wół, ofiarany charakter jan-orzeł-uduchowiony mateusz-człowiek/anioł- człowieczy marek-lew- zwycięzki, triumf nad śmiercią |
Chrystus na majestacie (siedzi w mandorlii), mogą adorujący |
Civitate Dei (Państwo Boże) | doktrynalne | Św. Augustyn- historyczny, geograficzny traktat | 3 kontynenty – piekło w Afryce, Jerozolima Niebiańska (Apokalipsa) | Na górze Bóg tronujący tęcza, jerozolima niebiańska, złote tło, aniołowie, grupy zbawionych na dole przedstawienie ziemi, w Afryce zejście do ziemi, w Azji Eden, miasto diabelskie-grzesznicy, diabły |
Tron Łaski | Trynitarne doktrynalne |
? | Bóg przyjmuje ofiarę Chrystusa | Jezus na krzyżu potrzymywany przez Ojca, który musi siedzieć na tronie |
Gościnność Abrahama | Trynitarne (?) doktrynalne |
Księga Rodzaju | 3 gości jako Trójca Święta (?) | |
Pietas Domini | Trynitarne, dewocyjne | Pieta Ojcowska, Chrystus podtrzymywany pod ramiona przez Boga Ojca, również umęczony | Opłakiwanie Chrystusa | |
Drzewo Jessego | doktrynalne | Proroctwo Izajasza | Pochodzenie królewskie Jezusa; vilga różdżka, vilgo- dziewica, różdżka wyrośnie z korzenia Jessego- uznali, że to Maria | |
Zwiastowanie | narracyjne | Ewangelia św. Łukasza | Lilie – czystość, czerwony materiał – apokryfy (zasłona), promienie – dary Ducha Św., zasłona trzymana przez aniołów – tajemnica wcielenia, lilia wśród cierni- z psalmu- przyjaciółka moja Pieśń nad Pieśniami, | Manus Dei (interwencja Boga), historia pierwszych rodziców- Ave Maria- Maria przeciwieństwo Ewy, Maria też bez grzechu pierworodnego- bo począta wg apokryfów przez pocałunek przy złotej Bramie, Joachim ojciec Marii wypędzony ze świątyni, bo nie mógł mieć dzieci- kara boża,, uciekł, anioł go przyprowdził, spotkanie |
Nawiedzenie św. Elżbiety | narracyjne | Ewangelia św. Łukasza | Z radości poruszyło się dzieciątko w Jej łonie i wiedziała, że to będzie Mesjasz, Maria w ciązy pomaga swojej o wiele straszej krewnej-jest matką Jana Chrzciciela, który ma zapowiadac przyjście Mesjasza, on chrzci wodą, a Jezus duchem świętym- jest łącznikiem między Starym i Nowym Testamentem | Ojciec Jana Chrzciciela stracił głos do czasu narodzenia; |
Narodziny Jezusa | narracyjne | Łk (dokładniej) i Mt | Wół (Żydzi)- zwierzę ofiarne, i osioł (poganie) – ci, którzy rozpoznali mesjasza (Proroctwo Izajasza) | Adoracja Dzieciątka (wizja św. Brygidy)XIV w, zwiastowanie pasterzom (Łk), ruina budowli gotyckie-pochodzenie, król Dawid, |
Pokłon mędrców | narracyjne | Mt | 3 mędrcy – 3 kontynenty (?); złoto – dar dla króla, mirra – dar dla człowieka, kadzidło – dar dla Boga (3 aspekty Osoby Chrystusa), zróżnicowani pod względem wieku i pochodzenia (biały, żółty, niby-czarne), imiona od IX wieku, wcześniej tradycja z Aleksandrii (wymyślili te imiona w V wieku) | Katedra w Kolonii – Maria w koronie cesarskiej; ST pokłonią się królowie- Psalmy, Izajasz, |
Ucieczka do Egiptu | narracyjne | Mt | Sen Józefa, palma schylająca się (pseudo-Mateusz), upadek bożków (pseudo-Mt), rzeź niewiniątek (Mt), mogą odpoczywać, cud ze zbożem (wyrosło w ciągu jednej nocy i zmyliło pościg) | |
Ofiarowanie w świątyni | narracyjne | Łk | ||
Odnalezienie Jezusa w świątyni | narracyjne | Łk | Symeon (prorok, mial nie urzeć, poki nie zobaczy Mesjasza), prorokini Anna, oltarz, Józef- gołębie, Maria trzyma Jezusa, Matka Boska gromniczna (dzieci procesja ze świecami), sadzany lub podawany nad ołtarzem, przyszła ofiara Chrystusa | |
Chrzest Chrystusa | narracyjne | Wszystkie Ewangelie | Smok – szatan, personifikacja Jordanu (antyk) | Manus Dei trynitarne głos z nieba, u Jana mowi to jan chrzciciel |
Wskrzeszenie Łazarza | narracyjne | Św. Jan | ||
Kuszenie na pustyni | narracyjne | Synoptyczne | 3 obszary życia | |
Przemienienie na górze Tabor | Epifanijne, narracyjne | Synoptyczne | Jan, Jakub, Piotr; Eliasz, Mojżesz | Chrystus-nowy Mojżesz, rozgorączkowana modlitwa, świecący Chrystus, też spali |
Wjazd do Jerozolimy | narracyjne | Wszystkie | Palma – drzewo cesarskie, królewskie zwyczaj dekorowania władców po powrocie z wygranej bitwy | |
Ostatnia Wieczerza | narracyjne | Wszystkie Mt- Jezus i Judasz sięgają do jednej misy Jan mówi, że chleb namoczony Jezus kładzie do ust Judasza „co czynisz, czyń rychło” |
Żółta szata Judasza – fałsz (udaje złoto), chleb - Eucharystia | Ustanowienie Eucharystii, umywanie nóg (Jan), oparcie głowy Jana na piersi Jezusa (Jan) średniowiecze- to komunia |
Modlitwa w Ogrójcu/Ogrodzie Oliwnym | narracyjne | Synoptyczne | Żaba – zwierzę nieczyste, podkreśla grozę, kielich – kielich goryczy, zapowiedź ukrzyżowania kometa- złowróżenie, zapowiedź nieszczęścia |
Apostołowie obecni: Jakub Starszy, Jan, Szymon Piotr ingerencja anioła w życie Chrystusa Ojcze mój, jeśli to możliwe, niech ominie mnie ten kielich” Mt |
Pojmanie Chrystusa | narracyjne | Wszystkie Szymon Piotr- odcina ucho synoptyczne- Judasz na czele, pocałunek |
Jan- sam przedstawił się oprawcom, zapytał kogo szukają, padli na ziemię, pote zabrali | Pocałunek Judasza (synoptyczne), obcięcie ucha Malchusowi (wszystkie, ale tylko u J imię), uzdrowienie Malchusa (Łk) |
Proces Jezusa | narracyjne | Wszystkie | Przed Kajfaszem (arcykapłan), przed Piłatem (prosty typ) – umycie rąk (u Nikodema), trzykrotne wyparcie się Piotra, uwolnienie Barabasza (wszystkie) | |
Męka (biczowanie, cierniem koronowanie) | narracyjne | Jan, Martek, Mateusz | Ecce homo – oto człowiek (J)- korona cierniowa, arma Christi (bicz, gwoździe, korona cierniowa), włócznia, młotek, rózgi | |
Ukrzyżowanie | narracyjne | Wszystkie | Szkielet/czaszka – Adam, kobieta na ośle z zasłoniętymi oczami – Synagoga, kobieta z kielichem, na stworzeniu o 4 głowach istot żyjących – Ecclesia (Kościół), personifikacje Słońca i Księżyca – niezwykłość wydarzenia, Jan Chrzciciel – potwierdzenie proroctwa, baranek – ofiara, nieobrobiony krzyż – Drzewo Życia + Jan Chrziciel, ziemia zadrżała, zasłona w świątyni Jerozolimskiej rozdarła się na pół |
Ciała wstające z grobów (Mt) Longin przebija bok Chrystusa, może być setnik, który widząc to wszystko mówi, że ten był prawdziwie synem bożym |
Złożenie do grobu | narracyjne | Synoptyczne + Jan (kanoniczne)- mówi, że mirra i wonności |
Józef z Arymatei i Nikodem! Józef poszedł do Piłata (Józef jest tym strarszym). Grób w skale/sarkofag |
Zdjęcie z krzyża, opłakiwanie Chrystusa |
Vir dolorum | doktrynalne | Księga proroka Izajasza | Mąż boleściwy; martwy (jako człowiek) i żywy (jako człowiek), ma rany, ostentacyjnie się z nimi obnosi, pozycja stojąca. Może mieć otwarte oczy i błogosławić, popularność XIV, XV w | |
Pieta | dewocyjne | Podkreślenie pobożności (pietas) Matki Boskiej Martwy Chrystus, może być pokazany jako dziecko *Maria Magdalena płacząca *Jan Chrzciciel zdejmujący koronę cieniową |
Opłakiwanie *Pietas Domini- Pieta Ojcowska, Chrystus podtrzymywany pod ramiona przez Boga Ojca, również umęczony |
|
Veraikon | dewocyjne | Legenda o św. Weronice | Może być w spazmach+ koroną cierniową, albo wyidealizowana spokojna | Acheiropoietos |
Zstąpienie do piekieł | narracyjne | Na soborze efeskim V wiek | Szatan lub Hades – władcy piekieł | Wyznanie wiary (credo) Chrystus podaje rękę Adamowi (stary ziomek) i zabiera innych sprawiedliwych, którzy zmarli przed Jego narodzeniem- np. proroków, patriarchów i pobożnych władców, szatan przytrzaśnięty drzwiami |
Zmartwychwstanie | narracyjne | Wszystkie Ewangelie, ale nie ma opisu samego Zmartwychwstania (przyjście kobiet) | Labarum – chorągiew symbolizuje zwycięstwo (Rzym antyczny), rany – to samo ciało => przezwyciężenie śmierci | Kobiety rozmawiające z aniołem (synoptyczne), ukazanie się Chrystusa Marii Magdalenie – pomyłka z ogrodnikiem (Jan)- Noli me tangere; od XII pokazanie zmartwychwstałego ciała, nie tylko pustego grobu zadrżała ziemia |
Niewierny Tomasz | narracyjne | Marek i Jan | Dotykanie rany na boku bo nie dowierzał |
Ponowne przyjście do wieczernika, kiedy był tam Tomsz ze wszystkimi apostołami |
Wniebowstąpienie | narracyjne | Łk i Mk | Istota z Proroctwa Ezechiela! Tetramorfa- unosi się na jednym takim stworze; Łk, Marek, dzieje apostolskie |
Po nauczaniu licznym grupom przy jeziorze Galilejskim, przekazanie nauk, po 40 dniach od zmartychwstania Henoch, Eliasz, jedyni wcześniej wniebowzięci |
Zesłanie Ducha Świętego | narracyjne | Dzieje Apostolskie | Płomienie (języki ognia) nad głowami apostołów, ewangelia św. Jana |
Początek kościoła Maria opcjonalnie |