Jest to podstawowe źródło informacji o działalności przedsiębiorstwa w danym roku obrachunkowym, o zmianach jakie zaszły w sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. Celem sprawozdania finansowego jest dostarczenie informacji o rezultatach działania przedsiębiorstwa, których poznanie jest niezbędne do podejmowania decyzji w zakresie działalności bieżącej i inwestycyjnej. Drugi cel to zmniejszenie ryzyka przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych. Sprawozdania finansowe musza być w języku polskim i walucie narodowej.
Podstawowe rodzaje sprawozdań:
1) bilans,
2) rachunek zysków i strat,
3) zestawienia zmian w kapitale własnym pokazującego:
wszystkie zmiany w kapitale własnym lub
zmiany w kapitale własnym inne niż wynikające z transakcji dokonywanych z właścicielami kapitału własnego, działającymi w ramach uprawnień przysługujących właścicielom kapitału własnego,
4) rachunku przepływów pieniężnych,
5) informacji dodatkowych o przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości oraz innych informacji objaśniających.
Cechy sprawozdań finansowych:
1) prawdziwość - tzn. zgodność z rzeczywistością,
2) sprawdzalność – łatwość dotarcia do źródeł sprawozdania,
3) kompletność – ujęcie w sprawozdaniu wszystkich zjawisk gospodarczych i składników majątkowych,
4) przejrzystość i zrozumiałość – oznacza taki układ sprawozdań i zawartych w nich danych, aby występujące prawidłowości, powiązania i zależności były wyraźne i zrozumiałe dla użytkownika sprawozdania,
5) istotność – unikanie nadmiernej rozbudowy sprawozdania i koncentracja na informacjach niezbędnych, których pominięcie utrudniałoby ocenę faktycznego stanu przedsiębiorstwa,
6) ciągłość – przenoszenie danych liczbowych z okresu na okres (stan na koniec roku = stan na początek roku następnego),
7) porównywalność – sprawozdania powinny być sporządzane w identycznym układzie i wg tych samych zasad zarówno w różnych okresach, jak i różnych jednostkach gospodarczych,
8) terminowość – obowiązek bezwzględnego dotrzymywania wyznaczonego terminu.
Analiza wskaźnikowa jest to metoda badań analitycznych polegająca na obliczaniu wskaźników na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach finansowych i ich ocenie porównawczej w czasie i przestrzeni.
Analiza ta wykorzystywana jest przez:
menedżerów – w podejmowaniu decyzji dotyczących sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa,
kredytodawców – w ocenie zdolności firmy do samofinansowania,
udziałowców firmy – w ocenie wielkości dywidendy i zyskowności akcji.
Wskaźniki mogą przedstawiać relacje:
obrazujące zależności zachodzące pomiędzy pozycjami jednego sprawozdania: bilansu (wskaźniki bilansowe), rachunku zysków i strat (wskaźniki wynikowe),
zależności zachodzące pomiędzy pozycjami różnych sprawozdań (wskaźniki mieszane).
Wyróżnić można cztery główne kategorie analiz:
Analiza płynności - dostarcza informacje na temat źródeł gotówki znajdujących się w przedsiębiorstwie przeznaczonej na regulowanie bieżących zobowiązań.
Analiza aktywności - określa sposób wykorzystania aktywów będących pod kontrolą przedsiębiorstwa w celu generowania przychodów ze sprzedaży.
Analiza zadłużenia (Wypłacalności) - sprawdza strukturę kapitału (pasywów) pod kątem zdolności spółki do regulowania zobowiązań (zwłaszcza długoterminowych, które wykraczają poza ramy analizy płynności).
Analiza rentowności - mierzy wielkość zysku, jaki wypracowuje firma w relacji do jej przychodów i zainwestowanego kapitału.
Wskaźniki płynności:
a. wskaźnik bieżącej płynności (Current Ratio)
Pokazuje on zdolność firmy do regulowania swoich zobowiązań środkami obrotowymi.b. wskaźnik szybki płynności (Quick Ratio)
Pokazuje stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności, tzn. mierzy natychmiastową zdolność firmy do spłaty długów.
Wskaźniki rentowności:
a. rentowność sprzedaży (Return on Sales)
Określa zdolność firmy do generowania zysku przez sprzedaż.b. rentowność aktywów (Return on Assets - ROA)
Określa stosunek wielkości zysku netto, wypracowanego przez jednostkę, do wartości zaangażowanego w firmie majątku. Pokazuje jak efektywnie firma zarządza swoim majątkiem.c. stopa zwrotu z kapitału własnego (Return on Equity - ROE)
Informuje o wielkości zysku netto, przypadającego na jednostkę kapitału zainwestowanego.
Wskaźniki aktywności (efektywności):
a. wskaźnik rotacji należności
Określa on, ile razy w ciągu roku firma odtwarza stan swoich należności.b. wskaźnik rotacji należności w dniach (Recivables Turnover)
Informuje on o okresie oczekiwania na uzyskanie należności za swoją sprzedaż kredytową.c. wskaźnik rotacji zapasów (Inventory Turnover)
Ten miernik określa ile razy w ciągu roku firma odnawia swoje zapasy.
wskaźnik rotacji zapasów w dniach
Wyraża on, co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania sprzedaży.
Wskaźniki zadłużenia:
a. wskaźnik ogólnego zadłużenia
Obrazuje on strukturę finansowania majątku przedsiębiorstwa. Informuje, jaki udział w całości źródeł finansowania aktywów firmy stanowi zadłużenie, czyli kapitały obce.b. wskaźnik zadłużenia kapitału własnego
Określa stopień zaangażowania kapitału obcego w stosunku do kapitału własnego, mierzony jako iloraz zobowiązań do kapitałów własnych.c. wskaźnik zadłużenia długoterminowego (wskaźnik długu)
Określa stopień zabezpieczenia udzielanych kredytów przez kapitał własny firmy.d. wskaźnik pokrycia zobowiązań długoterminowych rzeczowymi składnikami majątku
Informuje o stopniu zabezpieczenia zobowiązań długoterminowych przez rzeczowe składniki majątku firmy.
Ocena spółek notowanych na giełdzie - Spółki wysoko oceniane to te, które posiadają precyzyjną strategię rozwoju, sprawne zarządzanie, inwestorów strategicznych, znaczną część zysku przeznaczają na inwestycje, produkcję proeksportową, wykorzystują nowoczesną technikę i technologię, niski wskaźnik c/z i pozytywną opinię w mass mediach.
Ocena finansowa spółek składa się z:
oceny rachunku wyników;
oceny bilansu;
oceny siły finansowej;
oceny wskaźnikowej.
Najbardziej syntetyczne wskaźniki
cena/zysk;
cena/wielkość majątku
(cena/zysk) to (cena akcji/zysk netto na 1 akcję) - wskaźnik pokazuje efektywność danej akcji. Im jest niższy, tym korzystniejsze kupowanie danej akcji.
Cena/wartość księgowa (majątek) –określa cenę akcji do wartości księgowej majątku spółki przypadającej na 1 akcję. Wskaźnik ten informuje jaki jest stopień zabezpieczenia majątku danej spółki . Wartość>1 oznacza, że cena akcji jest większa niż księgowa wartość majątku przypadająca na tę akcję.
W wyniku analizy fundamentalnej szacowana jest tzw. wewnętrzna wartość akcji tj. cena po której akcje winny być notowane na giełdzie. Z uwagi, że rynek nie jest doskonały cena rynkowa akcji różni się od jej 'prawdziwej wartości', którą jest wartość wewnętrzna porównywana z wartością rynkową.
Gdy cena wewnętrzna jest większa od rynkowej stanowi to sygnał do zakupu akcji.
Zestawienie wszystkich źródeł finansowania nosi nazwę struktury finansowania firmy (kapitał przedsiębiorstwa) i jest ujmowane w bilansie przedsiębiorstwa.
Kapitał może pochodzić od właścicieli i wtedy nazywa się kapitałem własnym lub od wierzycieli – jest to kapitał obcy.
Do zewnętrznych źródeł finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych można zaliczyć:
kredyty krótko-, średnio- i długoterminowe,
emisję obligacji przedsiębiorstwa,
leasing, factoring, forfeiting, franchising, venture capital,
pożyczki.
I. Kredyty bankowe
Finansowanie projektów inwestycyjnych z zaciągniętego kredytu bankowego wymaga zwrotu pożyczonego kapitału w określonym terminie, wraz z odsetkami. W polskiej gospodarce oprocentowanie kredytu bankowego długoterminowego jest dosyć wysokie i wynosi około ponad 20% co wymaga równie wysokiej rentowności majątku (kapitału). Ze względu na to, że rentowność majątku (kapitału) jest na ogół niższa, nieliczne tylko przedsiębiorstwa stać na korzystanie z kredytu bankowego.
II. Emisja obligacji
Stanowi pozabankową formę zaciągania pożyczki na finansowanie inwestycji u podmiotów gospodarczych i osób fizycznych. W obligacji wyrażony jest dług przedsiębiorstwa czy instytucji, które ją wyemitowały. Pożyczka ta ma charakter terminowy, podlega spłacie i jest oprocentowanie. Co więcej, obligacja ma pierwszeństwo do zapłaty przy likwidacji przedsiębiorstwa emitującego. Obligacja nie obciąża kupującego, ale emitującego. Jest zatem formą kredytowania przedsiębiorstwa.
Rodzaje obligacji:
Obligacje o stałym oprocentowaniu
Obligacje o zmiennym oprocentowaniu
Obligacje zamienne
Obligacje z kuponem zerowym
Obligacje indeksowane
III. leasing, factoring, forfaiting. Franchising, venture capital,
1) Leasing - przekazywanie (oddawanie) przez jedną stronę (wynajmującego, wydzierżawiającego, leasingodawcę) drugiej stronie (najemcy, dzierżawcy, leasingobiorcy) rzeczy do korzystania za ustaloną w umowie opłatą i na uzgodnionych warunkach określane jest mianem leasingu.
2) Factoring – polega na nabyciu od przedsiębiorstwa przez wyspecjalizowane instytucje finansowe należności z tytułu dostaw towarów i usług. Przedsiębiorstwo sprzedając swoje należności nazywa się faktorantem, a instytucja, która je nabywa, to faktor. Instytucja finansowa nabywa należności, a po upływie terminu zapłaty faktur wystawionych przez przedsiębiorstwo odbiorcom zajmuje się egzekwowaniem tych płatności.
3) Forfaiting – polega on na zakupie krótko, średnioterminowych wierzytelności z tytułu eksportu przez nabywcę wierzytelności z wyłączeniem prawa regresu w stosunku do odstępującego wierzytelności, który zwykle jest eksporterem.
4) Franchising – system bytu, umożliwiający dystrybucję towarów, usług i technologii, polegający na ścisłej współpracy dwóch niezależnych pod względem prawnym i finansowym przedsiębiorstw: franchisingodawcy i franchisingobiorcy. Ten pierwszy udziela drugiemu prawa do korzystania ze swojego znaku i sposobu prowadzenia biznesu.
5) „Venture capital” – mianem venture capital określa się kapitał udziałowy dostarczony przez profesjonalne fundusze równoległe z pomocą w zarządzaniu, w celu założenia, rozwoju lub przekształcenia prywatnych przedsiębiorstw posiadających potencjał ponadprzeciętnego wzrostu.
IV. Pożyczki
W finansowaniu wewnętrznym wyróżniamy następujące sposoby pozyskiwania środków finansowych są to:
przekształcenia majątkowe, gdzie zmiany powstają w wyniku finansowania inwestycji, z odpisów amortyzacyjnych,
przekształcenia majątkowe w wyniku przyspieszenia obrotu kapitału,
przekształcenia majątkowe poprzez zmniejszenia majątku i sprzedaż zbędnych jego składników.
I. Amortyzacja
Amortyzacja jest to pieniężnie wyrażone zmniejszenie się majątku trwałego. Roczna kwota amortyzacji oznacza roczny ubytek majątku trwałego w skutek technicznego zużycia się (fizyczne niszczenie) i zużycia ekonomicznego (przestarzałości techniczna). Koszt amortyzacji zwraca się w przychodach ze sprzedaży i nie stanowi wydatku pieniężnego. Przez metodę amortyzacji rozumie się sposób przenoszenia środków trwałych do kosztów produkcji nowo wytworzonych produktów, czyli przenoszenia tej wartości na produkty.
Kredyt odnawialny
Jest to rodzaj kredytu obrotowego. Przeznaczony na finansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa. Zwykle udzielany jest na okres 12 miesięcy z opcją jego przedłużenia na kolejny okres. Wysokość udzielanego kredytu ustalana jest indywidualnie i zależy od wielkości miesięcznych wpływów na rachunek i oceny majątkowo-finansowej firmy.
Kredyt hipoteczny
Kredyt hipoteczny jest finansowaniem długoterminowym (zwykle do 25 lat). Udzielany na sfinansowanie inwestycji w nieruchomości. Przedsięwzięcia inwestycyjne muszą być ściśle powiązane z prowadzoną działalnością.
Kredyt inwestycyjny
Kredyt przeznaczony na finansowanie inwestycji rozwijających się przedsiębiorstw. Pozwala na inwestowanie w rozwój firmy bez konieczności zamrażania jej własnych środków.
Przedmiotem finansowania może być:
zakup lub modernizacja maszyn, urządzeń,
budowa nowej linii technologicznej,
zakup środka trwałego,
budowa hali produkcyjnej itd.
Kredyt inwestycyjny jest stosunkowo wygodną formą szybkiego pozyskania dużych środków na złożone inwestycje. Porównujące go np. z emisją akcji, czy obligacji na rynku kapitałowym stanowi tańsze rozwiązanie na pozyskanie finansowania. Skompletowanie potrzebnej dokumentacji przy kredycie jest z pewnością mniej skomplikowane i tańsze od przygotowania prospektu emisyjnego papierów wartościowych.
Specyficzną formą kredytów inwestycyjnych są kredyty pomostowe. Są to kredyty udzielane na realizację pierwszego etapu inwestycji przy założeniu, że dalsze etapy będą finansowane dzięki kolejnemu kredytowi inwestycyjnemu lub ze środków pomocowych.
Kredyt technologiczny
Udzielany jest przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Wykorzystując środki z kredytu technologicznego można sfinansować wszelkie inwestycje technologiczne, polegając na:
zakupie nowej technologii, jej wdrożeniu i uruchomieniu w oparciu o nią produkcji nowych lub zmodernizowanych wyrobów bądź świadczenia nowych usług,
wdrożeniu własnej nowej technologii i uruchomieniu w oparciu o nią produkcji nowych lub zmodernizowanych wyrobów lub świadczenia nowych bądź zmodernizowanych usług.
Nowa technologia rozumiana jest jako wiedza technologiczna w postaci wartości materialnych i prawnych, która umożliwia wytwarzanie nowych lub udoskonalonych wyrobów lub usług i nie stosowna na świecie dłużej niż przez okres 5 lat.
Co wpływa na wysokość kwoty udzielonego kredytu?
To, do czego banki najbardziej przywiązują wagę to wiarygodność kredytowa przedsiębiorstwa oraz forma zabezpieczenia kredytu. Istotny jest też udział środków własnych w planowanej inwestycji i potrzeby inwestycyjne.
Firma decydująca się na kredyt powinna uważnie przeanalizować oferty kilku banków, zarówno krajowych i zagranicznych w celu wybrania najkorzystniejszego. To, na co trzeba zwrócić uwagę to nie tylko wysokość oprocentowania.
Banki udzielające przygotowały oferty, które różnią się w zakresie:
kosztu kredytu, czyli wysokość oprocentowania plus dodatkowe opłaty towarzyszące procedurze otrzymania środków.
sposobu i terminu ustalania spłaty rat,
terminów spłaty odsetek,
sposobów ustanowienia zabezpieczenia kredytu.
Każde przedsiębiorstwo posiada aktywa (majątek trwały i obrotowy) niezbędne do prowadzenia działalności operacyjnej. Aby sfinalizować potrzebne składniki majatku, przdsiebiorstwo musi pozyskać odpowiedni kapitał. Przez kapitał rozumie się fundusze (zasoby finansowe) powierzone przedsiębiorstwu przez jego właścicieli, wierzycieli. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie:
kapitał własny (fundusze własne),
kapitał obcy, czyli dług przedsiębiorstwa.
Zarówno kapitał własny, jak i kapitał obcy maja swoje wady i zalety.
| Kapitał obcy | Kapitał własny | |
|---|---|---|
|
|
|
|
|
- nie zawsze przynosi on oczekiwane korzyści, zwłaszcza w sytuacji występowania w przedsiębiorstwie strat - w zależności od formy prawnej warunków umowy współwłaściciel uczestniczy lub nie w jego stratach - straty uszczuplają kapitał własny - w sytuacji likwidacji roszczenia właścicieli są zaspokajane po uregulowaniu zobowiązań wobec różnych wierzycieli |
STRUKTURA KAPITAŁU
Struktura kapitału jest kształtowana pod wpływem wielu czynników. Najważniejsze z nich to forma organizacyjno-prawna przedsiębiorstwa, sytuacja finansowa danego przedsiębiorstwa, stan gospodarki, rynku finansowego i jego segmentów. Decyzje dotyczące struktury kapitału są podejmowane prze grona kierownicze przedsiębiorstw.
KOSZT KAPITAŁU
Pojęcie kosztu kapitału:
to wydatki ponoszone przez przedsiębiorstwo w związku z możliwością dysponowania kapitałem w stosunku do rynkowej jego wartości,
stopa zwrotu oczekiwana przez „dostarczycieli” kapitału finansującego działalność przedsiębiorstwa,
minimalna stopa zwrotu z przedsięwzięć realizowanych przez przedsiębiorstwo,
oczekiwana stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału przy danym poziomie ryzyka,
to uwzględniająca ryzyko stopa dyskontowa, stosowana przy obliczaniu wartości bieżącej netto projektu.
Koszt kapitału obcego:
Dla przedsiębiorstwa, które zdecydowało się wykorzystać kapitał obcy do sfinansowania swych potrzeb, koszty związane z użyciem tego kapitału oznaczają rzeczywisty odpływ środków pieniężnych z przedsiębiorstwa. Niezależnie od tego, czy przedsiębiorstwo zadłuży się zaciągając kredyt w banku czy tez zdecyduje się na wyemitowanie obligacji, będzie zobowiązane zapłacić stosowną cenę wierzycielom za czasowo użyczone środki finansowe.
Koszt kapitału własnego:
Kapitał własny w przedsiębiorstwie nie jest darmowym źródłem finansowania działalności. Zastosowanie własnych środków finansowych – inaczej niż w przypadku kapitału obcego – nie oznacza realnego odpływu środków pieniężnych z przedsiębiorstwa. Wiąże się jednak z ponoszeniem przez przedsiębiorstwo kosztów w tym sensie, że zainwestowane w przedsiębiorstwo fundusze mogłoby być zaangażowane inaczej, poza przedsiębiorstwem, w konkurencyjne przedsięwzięcia o dochodowości przewyższającej dochodowość tego przedsięwzięcia. Tak wiec, koszt użycia kapitału własnego należy rozpatrywać nie jako wydatek pieniężny, lecz w kategoriach kosztu alternatywnego.
Wszelkie decyzje podejmowane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wiążą się z ryzykiem. Ustalenie odpowiedniej struktury majątku oraz właściwy sposób jego finansowania to problemy, które rozwiązać musi każde przedsiębiorstwo.
Pierwszy z nich związany jest z ryzykiem operacyjnym - do jego oceny służy między innymi znajomość stopnia dźwigni operacyjnej. Drugi zaś wiąże się z ryzykiem finansowym określanym przy pomocy skali dźwigni finansowej.
Dźwignia operacyjna
Dźwignia operacyjna - jest miarą ryzyka operacyjnego i określa zależność między zmianą zysku operacyjnego przed odliczeniem odsetek i opodatkowaniem (EBIT) a zmianą przychodów ze sprzedaży.
Stopień dźwigni operacyjnej mówi o ile procent zmieni się zysk operacyjny jeśli przychody ze sprzedaży zmienią się o 1%.
Dźwignia finansowa
Do momentu, kiedy koszt kapitałów obcych jest niższy od rentowności majątku, firma osiąga dodatkowe korzyści wyrażające się wzrostem rentowności kapitałów własnych. Zjawisko to określa się jako dźwignię finansową.
Jej oddziaływanie jest możliwe dzięki temu, że efektywny koszt wykorzystywanego kapitału obcego jest mniejszy od płaconych odsetek. Stanowią one bowiem koszt uzyskania przychodu i zmniejszają podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym.
Wynik interpretuje się jako procent zmiany zysku netto w wyniku zmiany zysku operacyjnego o 1%.
Dźwignia połączona
Dźwignia połączona (Degree of Total Leverage) - jest iloczynem dźwigni finansowej i dźwigni operacyjnej i określa stopień ryzyka operacyjnego i finansowego przedsiębiorstwa.
Stopień dźwigni połączonej wykazuje, w jakim stopniu wzrośnie wartość wypracowanego przez firmę zysku netto przy uwzględnieniu zmiany wartości sprzedaży, przychodów i kosztów finansowych.
Na początku warto powiedzieć, co kryje się pod pojęciem zapasy. Otóż jest to (w uproszczeniu) wartość lub ilość surowców, komponentów, dóbr użytkowych, półproduktów i wyrobów gotowych, które są przechowywane lub składowane w celu zużycia w razie zaistnienia takiej potrzeby.
Natomiast Zarządzanie zapasami odnosi się do metod umożliwiających utrzymywanie zapasów surowców, części, półproduktów lub wyrobów gotowych w ilości pozwalającej zapewnić maksymalny poziom obsługi klienta przy minimalnych kosztach.
Klasyfikując zapasy w przykładowym przedsiębiorstwie wyróżniamy:
Surowce,
Komponenty i podzespoły,
Wyroby gotowe,
Dobra użytkowe.
Do celów zarządzania zapasami należą:
Zapewnienie wymaganego poziomu obsługi klientów wewnętrznych i zewnętrznych z uwzględnieniem jakości i stosunku do całości (odsetka) zrealizowanych zamówień.
Monitorowanie bieżącego i przyszłego zapotrzebowania na wszystkie dobra konieczne dla uniknięcia nadwyżek oraz wąskich gardeł w produkcji.
Minimalizowanie kosztów poprzez zmniejszanie różnorodności zapasów, ustalanie ekonomicznych wielkości zamawianych partii i analizowanie kosztów tworzenia i utrzymywania zapasów.
Do najważniejszych czynników determinujących właściwą wielkość zapasów przedsiębiorstwa należą:
Popyt na wyrób gotowy, w którego skład wchodzą zakupione dobra zaopatrzeniowe
Polityka zapasów w przedsiębiorstwie.
Stosowane metody produkcji:
produkcja jednostkowa,
produkcja seryjna,
montaż lub obróbka.
Rodzaj popytu na daną pozycję zapasów:
niezależny,
zależny.
Poziom obsługi klienta, tj. wymagany stopień dostępności z zapasu (straty w wyniku opóźnień w produkcji, szpitale).
Popyt może być niezależny i zależny:
Popyt niezależny (pierwotny) - powstaje poza przedsiębiorstwem tj. na rynku, a więc determinują go warunki rynkowe, a nie decyzje dotyczące produkcji.
W przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych całkowicie niezależny popyt charakteryzuje jedynie wyroby gotowe (produkty końcowe sprzedawane klientowi). Popyt niezależny można jedynie prognozować. Mimo że waha się on pod wpływem przypadkowych zdarzeń na rynku, jest zwykle ciągły i daje się określić.
Popyt zależny (wtórny) - to potrzeby materiałowe przedsiębiorstwa wynikające z konieczności wytworzenia wyrobów gotowych i ich części zamiennych.
Popyt ten można zaplanować, a z powodu „harmonogramowania produkcji” seryjnej jest zwykle nieciągły i nieregularny.
Koszty utrzymywania zapasów, to całość kosztów ponoszonych wskutek istnienia zapasów w przedsiębiorstwie. Na koszty te składają się:
1) Koszty proporcjonalne do wartości zapasu:
Koszty kapitału (finansowania), np. koszty odsetek od kapitału zamrożonego w zapasach.
Koszty ubezpieczenia.
Utrata wartości zapasów w wyniku ich zepsucia się oraz kradzieży (podkradanie).
2) Koszty proporcjonalne w stosunku do fizycznych właściwości zapasów:
Koszty składowania, koszty przestrzeni magazynowej, opłaty magazynowe, opłaty za energię i ogrzewanie.
Koszty pracy związane z czynnościami manipulacyjnymi i kontrolnymi.
Koszty biurowe związane z opracowaniem dokumentacji i prowadzeniem ewidencji magazynowej.
Koszty wyczerpania zapasów – można tylko ustalić koszty pośrednie tj.:
Straty wynikające ze zmniejszenia wolumenu produkcji.
Koszty spowodowane przestojami i zwyżkę kosztów wynikającą z rozłożenia ogólnych kosztów stałych na zmniejszony volumen produkcji.
Koszty działań podjętych w celu uzupełnienia zapasów, np. koszty zakupu dóbr od podmiotu utrzymującego ich zapas po wyższej cenie.
Koszty pozyskania materiałów substytucyjnych.
Utratę reputacji u klientów spowodowaną brakiem zdolności do realizacji dostaw lub opóźnieniem dostawy.
Koszty wyczerpania zapasów są często ukryte w kosztach ogólnych. Są one trudne do oszacowania lub uwzględnienia w modelach zapasów.
Zarządzanie należnościami - jest procesem, którego celem jest zapobieganie powstawaniu przeterminowanych należności i ich odzyskiwanie. Przedsiębiorstwo, które potrafi we właściwy sposób zarządzać wierzytelnościami zapewnia sobie zwiększoną płynność finansową i może być bardziej konkurencyjne na rynku. Na proces ten składają się działania, jakie należy podjąć na etapie prewencji, monitoringu i windykacji:
Prewencja przewiduje działania zmniejszające ryzyko zawierania transakcji z kontrahentami.
Monitoring obejmuje kontrolę spływu istniejących należności.
Windykacja zajmuje się negocjacjami z dłużnikami oraz narzędzia i sposoby odzyskiwania niespłaconych należności.
Podstawowe cele skutecznego zarządzania należnościami różnią się zależnie od przedsiębiorstwa. Celami procesu wspólnymi dla większości jednostek operujących na wolnym rynku są:
Poprawienie płynności finansowej.
Skrócenie cyklu rotacji należności.
Redukcji ukrytych kosztów utrzymania należności.
Zabezpieczenie przed zwiększeniem ilości należności przeterminowanych.
Obniżenie kosztu obsługi należności.
Zabezpieczenie przed destabilizacją przepływów finansowych w okresie dekoniunktury.
Przedsiębiorstwa mogą osiągnąć wyznaczone cele w zakresie zarządzania należnościami poprzez różne połączenia przykładowych narzędzi:
Wymiana informacji kredytowej.
Faktoring.
Forfaiting.
Zabezpieczenia wierzytelności.
Ubezpieczenia należności.
Dochodzenie roszczeń.
Windykacja to dochodzenie własności za pomocą środków określonych w obowiązujących przepisach prawnych.
Rozróżniamy:
windykację polubowną polegającą na monitowaniu dłużnika, które ma doprowadzić do spłaty należności,
windykację sądową dotyczącą przypadków, gdzie brak chęci współpracy ze strony dłużnika sprowadza się do uzyskania sądowego wyroku lub nakazu zapłaty, który uzupełniony w klauzulę wykonalności jest podstawą do egzekucji komorniczej.
Większość dużych przedsiębiorstw posiada własne działy zajmujące się odzyskiwaniem należności. Są one często wspomagane lub zastępowane przez szereg wyspecjalizowanych, zewnętrznych firm windykacyjnych.
W praktyce w Polsce odzyskiwanie wierzytelności drobnych kończy się na windykacji polubownej, która polega na wysyłaniu do dłużników różnego rodzaju, różnie formułowanych pism, w których nakłania się go do spłacenia powstałego zadłużenia. Poza pismami wyspecjalizowane firmy korzystają również z call center, którego odpowiednio wyszkoleni pracownicy kontaktują się z dłużnikiem, celem nakłonienia dłużnika do polubownej spłaty zadłużenia np. w formie ugody. Takie postępowanie jest tańsze i w pewnej ilości wypadków szybsze od masowego wytaczania spraw sądowych (za każdą sprawę trzeba zapłacić bez względu na to czy wierzytelność jest ściągalna).
Należy zadać sobie pytanie o to, po co tak właściwie trzymamy środki pieniężne w ich najbardziej płynnej postaci.
Po pierwsze, służą one do bieżącego regulowania zobowiązań powstających w trakcie prowadzenia biznesu. Konieczność płacenia za dostarczone materiały oraz usługi powoduje, że firma zmuszona jest trzymać gotówkę dla celów transakcyjnych.
Drugim z powodów są nadarzające się okazje. Spekulacja (w dobrym rozumieniu tego słowa) jest przecież nierozerwalnie związana z każdym biznesem.
W końcu ostatnim z motywów utrzymywania gotówki jest motyw ostrożnościowy. Pieniądze służą nam nie tylko do regulowania bieżących płatności. Są także jednym z najlepszych instrumentów zabezpieczania się przed wszelkiego rodzaju ryzykami.
Polem do zarządzania gotówką, czy też mówiąc bardziej dokładnie, saldem środków pieniężnych w firmie, jest obszar krótkoterminowych decyzji finansowych.
Firmy, zwłaszcza te z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, podchodzą do tej pozycji bilansu na zasadzie: „Jeśli nie mam gotówki – to znaczy, że mam problemy. Jeśli pieniądze są na koncie, to niech tam będą”.
Głównym celem przedsiębiorstwa powinna być minimalizacja ilości posiadanej gotówki przy jednoczesnym zmaksymalizowaniu zysków płynących z faktu jej posiadania.
Jaki jest najbardziej optymalny stan gotówki w przedsiębiorstwie?
To stan, który z jednej strony, zapewnia firmie bezpieczeństwo działalności, a z drugiej – nie naraża jej na niepotrzebne koszty związane z utrzymywaniem nadmiernej ilości pieniądza na rachunkach bankowych.
DOLNY I GÓRNY LIMIT GOTÓWKI!!
Projektem inwestycyjnym nazywamy pewną procedurę związaną z uruchomieniem inwestycji. Jest to proces złożony, szczególnie jeśli chodzi o inwestycje na szeroką skalę, pochłaniające mnóstwo środków finansowych oraz, w niektórych przypadkach czasu. Jest to zatem zbiór dokumentacji niezbędnej do podjęcia decyzji. Inwestor bowiem przed jej podjęciem zmuszony jest zapoznać się zazwyczaj z wynikami wielorakich ekspertyz i analiz. Jest to zadanie żmudne, aczkolwiek konieczne. Zawiera on szereg istotnych założeń technicznych i finansowo - ekonomicznych związanych z zamierzoną inwestycją. Między innymi, do najważniejszych należą:
* cele inwestowania,
* przewidywane nakłady niezbędne do realizacji przedsięwzięcia,
* wielkość i struktura inwestycji,
* kryteria i metody zastosowane do oceny efektywności inwestycyjnej,
* harmonogram prac nad projektem,
* czas jego wdrażania, realizacji.
Ocena projektów inwestycyjnych realizowana jest z wykorzystaniem kilku metod, pośród których możemy wyróżnić metody statystyczne i dynamiczne. Są to:
metody statyczne:
okres zwrotu (okres spłaty),
księgowa stopa zwrotu,
analiza progu rentowności (analiza wrażliwości).
metody dynamiczne:
zdyskontowany okres zwrotu,
wartość zaktualizowana netto,
wewnętrzna stopa zwrotu,
zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu,
wskaźnik zyskowności (indeks zyskowności, dochodowości).
W odróżnieniu od metod dynamicznych metody statyczne pomijają zmienną wartość pieniądza w czasie.
METODY STATYCZNE:
Do ich zalet zalicza się:
prostotę,
komunikatywność,
przystępność dla szerokiego grona praktyków,
jasność formuł,
łatwość interpretacji uzyskanych wyników.
W literaturze przedmiotu nie mało jest również krytyki pod adresem tych metod. Można tu wyróżnić:
nieuwzględnianie rozkładu płatności w czasie,
niepewność, co do uzyskania przyszłych dochodów, które są jedynie wielkościami oczekiwanymi,
koszty niewykorzystania możliwości związanych z wygenerowaniem przyszłych dochodów,
nieuwzględnianie inflacji, która wpływa na zmniejszenie dochodów realnych.
1) okres zwrotu
Okres zwrotu (OZ) to oczekiwana liczba lat potrzebna do całkowitej spłaty poniesionych nakładów inwestycyjnych.
2) księgowa stopa zwrotu
Księgowa stopa dochodu (zysku), zwana także stopą zwrotu z inwestycji, jest to stosunek oczekiwanego rocznego zysku netto projektu do tzw. inwestycji przeciętnej, czyli wartości księgowej środka trwałego w środkowym momencie jego eksploatacji.
3) Analiza progu rentowności
METODY DYNAMICZNE
Dynamiczne metody oceny projektów inwestycyjnych w przeciwieństwie do statycznych, jak sama nazwa mówi uwzględniają nieregularne wpływy i wydatki pieniężne, jakie inwestor ponosi w związku z projektem inwestycyjnym.
1) zdyskontowany okres zwrotu
2) wartość zaktualizowana netto
Wartość zaktualizowana netto NPV danego przedsięwzięcia określana jest jako wartość otrzymana przez zdyskontowanie, oddzielenie dla każdego roku, różnicy pomiędzy przychodami oraz wydatkami pieniężnymi przez cały okres istnienia projektu (przy określonym poziomie stopy dyskontowej).
3) wewnętrzna stopa zwrotu
Wewnętrzna stopa zwrotu jest również metodą uwzględniającą zmianę wartości pieniądza w czasie przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Reprezentuje on rzeczywistą stopę dochodu uzyskiwaną z inwestycji w ciągu jej całego życia ekonomicznego.
5) wskaźnik zyskowności (indeks zyskowności, dochodowości).
Indeks zyskowności (dochodowości) odzwierciedla względną dochodowość projektu. Umożliwia udzielenie odpowiedzi o wielkość zysku jaką przyniesie każda jednostka środków zainwestowanych w projekt inwestycyjny.
Wady:
* Jedną z konsekwencji wynikających z uzyskania statusu spółki publicznej jest jawność informacji.
* zagrożenie osłabienia wpływu na spółkę ze strony dotychczasowych akcjonariuszy. Pozycję dotychczasowych akcjonariuszy w zarządzaniu spółką ogranicza także możliwość przejmowania przez inwestorów znacznych pakietów i koncentracji kapitału np. w ręku konkurenta. Może to odbywać się poprzez skupowanie akcji na sesjach lub w transakcjach poza-sesyjnych.
* W związku z rozproszeniem własności w spółce publicznej, podejmowanie kluczowych decyzji wymagających odpowiedniej ilości głosów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy może przysparzać wielu trudności. Ze zwołaniem wiążą się problemy natury technicznej, a podejmowanie uchwał wymagających odpowiedniej większości głosów nie zawsze jest łatwe do przeprowadzenia.
* W procesie wprowadzania akcji spółki do publicznego obrotu niebagatelne znaczenie posiadają finansowe koszty tego procesu.
13. Opodatkowanie przedsiębiorstw (PIT, CIT, VAT).
PIT
Podatek dochodowy od osób fizycznych (Personal Income Tax- PIT) – wprowadzony został ustawą z dnia 26 lipca 1991 roku jako powszechne i bezpośrednie obciążenie dochodów ludności.
Podatek ten zastąpił pięć wcześniej pobieranych podatków, związanych z uzyskiwaniem różnego rodzaju dochodów od osób fizycznych. Miał uprościć system i objąć większość osób uzyskujących dochody z różnych źródeł. Podatek dochodowy od osób fizycznych jest podatkiem bezpośrednim, zwyczajnym, obligatoryjnym, o charakterze dochodowym i osobistym. Płacony jest na podstawie obliczeń samego podatnika i złożonego przez niego oświadczenia, zgodnie ze skalą podatkową określoną w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oświadczenie to może jednak być weryfikowane i korygowane przez organ podatkowy, który w drodze wydanej decyzji określa wysokość zobowiązania podatkowego.
Podatek dochodowy od osób fizycznych naliczany jest od 1 stycznia 1992 roku. Oto podstawowe jego cechy:
Powszechność podmiotowa – płaci każdy, kto osiąga dochody z dowolnych źródeł (także nielegalnych).
Powszechność przedmiotowa – od wszystkich rodzajów dochodów.
Realizacja celów pozafiskalnych:
Łagodzenie dysproporcji w dochodach.
Wspomaganie ważnych celów społecznych (np. budownictwo i remonty mieszkań, wspieranie polityki prorodzinnej, dostęp do Internetu), odpisy na kulturę, na naukę, na cele charytatywne.
Wspomaganie ważnych celów ekonomicznych - ulgi z tytułu tworzenia miejsc pracy, zakupy obligacji i akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw itp.).
Co nie podlega opodatkowaniu?
Renty przyznane na podstawie odrębnych przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.
Wygrane w kasynach, wideoloteriach, na automatach o niskich wygranych, bingo.
Odprawy pośmiertne i pogrzebowe.
Wartość ubioru służbowego (umundurowania) jeśli jego używanie należy do obowiązku pracownika.
Zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne, świadczenia rodzinne wypłacane wg odrębnych przepisów.
Świadczenie pomocy materialnej dla uczniów, studentów, doktorantów.
Dopłaty bezpośrednie stosowane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE.
CIT
Podatek dochodowy od osób prawnych potocznie zwany CIT (Corporate Income Tax - podatek od dochodów przedsiębiorstw) - to podatek bezpośredni obciążającego dochody uzyskiwane przez osoby prawne.
Podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych są:
osoby prawne,
jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek nie mających osobowości prawnej, z tym że podatnikami są spółki kapitałowe w organizacji,
podatkowe grupy kapitałowe (grupy składające się z co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających osobowość prawną, które funkcjonują w związkach kapitałowych i spełniają określone w ustawie warunki),
spółki nie mające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.
VAT
Podatek od towarów i usług (VAT od ang. – Value Added Tax – podatek od wartości dodanej, PTU – rzadziej używany skrót) — podatek pośredni, obrotowy, który z założenia ma w jak najmniejszy sposób oddziaływać na ostateczną cenę towaru i usługi podlegającej opodatkowaniu. W Polsce został wprowadzony przez ustawę z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega:
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
eksport towarów,
import towarów,
wewnątrz-wspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
wewnątrz-wspólnotowa dostawa towarów.
Podatnikami podatku są:
osoby prawne,
jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej,
osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.
Podatnikami nie są:
organy administracji publicznej,
urzędy administracji publicznej w zakresie realizowanych zadań, dla realizacji których zostały one powołane (z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych).
Podstawową stawką jest stawka 22%, dla niektórych towarów i usług przewidziano stawki obniżone: 7% oraz 3% (stawka 3% obejmuje nieprzetworzone produkty rolne, a 7% m.in.: leki, książki, zabawki, żywność itp.). Istnieje również stawka w wysokości 6% - jest to naliczana przez nabywcę towarów od rolnika ryczałtowego (art. 115 ust. 2 ustawy o VAT), nie jest to w zasadzie stawka, którą są opodatkowane towary lub usług, ale zryczałtowana kwota zwrotu VAT dla rolnika ryczałtowego, który jest z VAT zwolniony.
Istnieje również stawka 0%, która obowiązuje przy:
wewnątrz-wspólnotowej dostawie towarów,
eksporcie towarów.
Istotą leasingu jest uzyskiwanie dobra inwestycyjnego na podstawie długookresowej umowy, w której leasingodawca zobowiązuje się za określoną zapłatę, dokonaną w ratach, oddać do dyspozycji leasingobiorcy dane dobro inwestycyjne. Korzystającym – leasingobiorcą – jest przedsiębiorstwo zainteresowane czerpaniem korzyści z użytkowania określonej rzeczy (maszyny, urządzenia, itd.), natomiast finansującym – leasingodawcą – jest określona instytucja finansowa (może nią być także bank), która za swoje bądź pożyczone pieniądze kupuje tę rzecz i oddaje za odpłatnością w użytkowanie leasingobiorcy. W praktyce gospodarczej wykształciło się wiele rodzajów leasingu. Podstawowymi są:
Leasing bezpośredni i leasing pośredni,
Leasing finansowy i leasing operacyjny.
W leasingu bezpośrednim producent zawiera umowę leasingową z przedsiębiorstwem, któremu oddaje w użytkowanie swój wyrób. Leasing taki jest tańszy od pośredniego, czyli takiego, w którym pojawia się instytucja leasingowa jako pośrednik i występuje w charakterze finansującego.
W leasingu finansowym (kapitałowym, właściwym) leasingobiorca korzysta z oddanego w leasingu przedmiotu przez okres zbliżony do okresu jego gospodarczej używalności. Umowa taka może zawierać opcję zakupu, co oznacza zobowiązanie leasingodawcy do sprzedaży przedmiotu leasingu leasingobiorcy, gdy wyrazi on takie życzenie po okresie umowy. Koszty utrzymania przedmiotu leasingu ponosi w tym przypadku z reguły leasingobiorca. W przypadku leasingu operacyjnego umowy zawierane są na krótsze okresy, a przedmiot leasingu nie przechodzi po upływie umownego okresu na własność leasingobiorcy. Koszt utrzymania napraw, czy też ubezpieczenia przedmiotu leasingu ponosi leasingodawca.
Zalety leasingu:
Umożliwia sfinansowanie inwestycji ze środków obcych, stanowi alternatywne źródło finansowania, a jednocześnie nie powoduje wzrostu współczynnika zadłużenia przedsiębiorstwa, ponieważ nie występuje w bilansie leasingobiorcy jako zobowiązanie,
Zabezpiecza przed skutkami inflacji, gdyż koszty leasingobiorcy są finansowane z bieżących przychodów,
Warunki umowy leasingowej mogą być dostosowane do indywidualnych potrzeb korzystającego,
Leasing zapewnia pełną zgodność między wartością zamierzonej inwestycji a sumą uzyskanego na ten cel kredytu,
Ponieważ leasingobiorca pozostaje właścicielem przedmiotu leasingu przez cały okres trwania umowy, to na ogół nie żąda zabezpieczenia wierzytelności leasingobiorcy,
Suma opłat uiszczonych w wyniku transakcji leasingu może być mniejsza niż koszty zakupu tego dobra,
W Polsce w większości przypadków przy leasingu operacyjnym leasingobiorca ma możliwość zaliczenia całości opłat leasingowych w koszty uzyskania przychodów,
Leasing stanowi źródło wysokich zysków dla udostępniającego,
Stała współpraca z dostawcą może spowodować wzrost obrotów leasingowych,
Leasing zapewnia możliwość skorzystania z rożnego rodzaju preferencji podatkowych,
Opłaty leasingowe są płacone z bieżących przychodów przedsiębiorstwa jeszcze przed ich opodatkowaniem, zamiast z zysku pomniejszonego o podatek odchodowy.
Wady leasingu:
Stanowisko prawne korzystającego jest na ogół mniej korzystne niż kupującego czy najemcy, gdyż podczas trwania umowy leasingu jej przedmiot pozostaje własnością udostępniającego,
Wieloznaczność i nieostrość powoduje często zamieszanie w praktyce gospodarczej, orzecznictwo, legislacji oraz nauce ekonomii i prawa,
Stosunkowo wysokie oprocentowanie leasingu,
Zwiększone ryzyko leasingodawcy przy leasingu międzynarodowym,
Leasingobiorca jest formalnie pozbawiony roszczenia do zysku z wartości przedmiotu leasingu, jaka reprezentuje on po zakończeniu umowy, mimo pokrycia pełnej wartości tego przedmiotu,
Ścisłe związanie leasingobiorcy z leasingodawcą w czasie trwania umowy.
15. Usługi faktoringowe dla przedsiębiorstw.
Faktoring jest formą krótkoterminowego finansowania przedsiębiorstwa, polegającą na sprzedaży należności faktorowi będącemu pośrednikiem w rozliczeniach z tytułu sprzedaży towarów i usług między sprzedawcą a odbiorcą. Funkcje faktora może pełnić bank lub inna wyspecjalizowana instytucja, np. w Polsce towarzystwa ubezpieczeniowe oraz przedsiębiorstwa factoringowe.
Zawieranie umów factoringowych opiera się na przepisach kodeksu cywilnego regulujących problematykę cesji wierzytelności ze względu na brak specjalnych uregulowań prawnych.
Podmioty factoringowe odkupują należności od różnych przedsiębiorstw do czasu upływu terminu ich płatności, a następnie zajmują się wyegzekwowaniem ich od dłużnika (odbiorcy), za co pobierają odpowiednie opłaty (wynagrodzenie).
Podmioty factoringowe nie kupują pojedynczych należności, lecz wszystkie albo określone grupy, a nawet rodzaje o terminach płatności do roku.
Na koszt factoringu składają się:
Odsetki od udzielonych kredytów i zaliczek (na poziomie oprocentowania kredytu na rachunku bieżącym),
Opłata za dodatkowe usługi, np. księgowe, doradcze (0,3-4%),
Prowizje przyznanego limitu kredytu factoringowego (0,5-2%).
Wśród innych dodatkowych usług towarzyszących factoringowych wymienia się często:
prowadzenie rachunkowości,
udzielanie zaliczek i kredytów,
gromadzenie informacji gospodarczych, pomocnych w działalności gospodarczej,
działalność marketingową i reklamową,
ubezpieczanie towarów,
magazynowanie i segregowanie towarów,
oclenia towarów sprowadzanych z zagranicy,
doradztwo prawne i ekonomiczne,
usługi konsultingowe w zakresie zaopatrzenia, produkcji, zbytu, inwestycji,
projekty rozwoju i ekspansji przedsiębiorstwa na inne rynki.