POLITYKA FISKALNA I MONETARNA (Czyli w jaki sposób rząd kontroluje poziom i strukturę popytu globalnego)

TRADYCYJNE TYPY POLITYKI GOSPODARCZEJ:

- polityka fiskalna

- polityka monetarna

- polityka celna

- polityka cenowa

- polityka dochodowa

- polityka zatrudnienia

- polityka społeczna

- polityka regionalna

- polityka inwestycyjna

,,NOWOCZESNE’’ TYPY POLITYKI GOSPODARCZEJ:

- polityka naukowo – techniczna i innowacyjna

- polityka dostosowan strukturalnych

- polityka restrukturyzacji

- polityka ekologiczna

RODZAJE POLITYKI MAKROEKONOMICZNEJ PAŃSTWA:

->POLITYKA FISKALNA (budżetowa) – manipulacja podatkami – rząd korzysta z posiadanych uprawnień w zakresie nakładania podatków i wydatkowania środków zgromadzonych w budżecie

FISCUS – oznacza skarb państwa, historycznie – skarb carski w starożytnym Rzymie

->POLITYKA MONETARNA (pieniężna) - manipulacja podażą pieniądza – zarządzanie podażą pieniądza i stopami procentowymi

,,Złoty’’ trójkąt celów polityki fiskalnej typu keynesowskiego

,,Złoty” pięciokąt celów polityki fiskalnej typu keynesowskiego

INSTRUMENTY FISKALNE MAKROEKONOMICZNE:

a)odziałują na całą gospodarkę:

- dochody budżetu państwa

Wydatki budżetu państwa

- deficyty i nadwyżki budżetowe

- dług publiczny

INSTRUMENTY FISKALNE MIKROEKONOMICZNE:

- podatek

- opłata

- cło

- dotacja

- subwencja

- bon skarbowy

- obligacja skarbowa

- poręczenia i gwarancje rządowe

RODZAJE POLITYKI FISKALNEJ:

a)PASYWNA POLITYKA FISKALNA

Forma pasywna opiera się na działaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury.

Mechanizm stabilizatorów: spadają dochody brutto ludności, rośnie bezrobocie, spadają wpływy z podatków, zmniejszają się dochody do dyspozycji, lecz wolniej niż dochody brutto, w wyniku czego spada popyt globalny, lecz w mniejszym stopniu niż spadek dochodów brutto.

Działanie automatycznych stabilizatorów koniunktury prowadzi do określonych zmian salda budżetu państwa. W okresie recesji przyczynia się do powstania deficytu budżetowego, zaś w okresie ożywienia prowadzą do powstania nadwyżki budżetowej czyli spadku deficytu budżetowego.

Zaleta stabilizatorów to:

- szybkośc reakcji na cykliczne wahania popytu

- automatyczny charakter

Wada:

- mechanistyczny charakter reakcji na zmiany w AD

b)AKTYWNA POLITYKA FISKALNA

Występuje wtedy, gdy rząd stosuje wybrane środki w celu:

- przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom

- stabilizacji cen

- ograniczenia bezrobocia

Podstawowymi rodzajami aktywności są:

- zmiany stawek i struktury podatków

- zmiany wypłat przelewów

- zmiany wydatków na roboty i inwestycje publiczne

POLITYKA MONETARNA

Prowadzi ją BANK CENTRALNY – określa podaż pieniądza. Zmiany podaży pieniądza wywołują ruch stóp procentowych w dól lub w górę i wywierają wpływ na wydatki dokonywane na pozycje takie jak maszyny czy budynki .

Wywiera istotny wpływ na faktyczny i potencjalny PNB

INSTRUMENTY MONETARNE – wykorzystywane przez włądze monetarne do kształtowania podstawowych zjawisk w sferze pieniężnej.

Do tych instrumentów należy zaliczyć:

- stopy procentowe

- kursy walutowe

- stopy rezerw obowiązkowych dla banków komercyjnych

- poziom gwarancji dla depozytów w bankach

POLITYKĘ MONETARNĄ DZIELI SIĘ NA:

- politykę RESTRYKCYJNĄ (twadrą), której celem jest zmniejszanie podaży pieniądza poprzez podwyższenie stopy dyskontowej, podwyższenie poziomu rezerw obowiązkowych oraz sprzedaż na otwartym rynku – jest to polityka antyinflacyjna

- politykę EKSPANYWNĄ (miękką), której celem jest zwiększenie podaży pieniądza poprzez obniżenie stopy dyskontowej, obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych, zakupy na otwartym rynku.

BEZROBOCIE

Sb = $\frac{B}{\text{Sr}} \times 100\%$

Sr = Z + B

Gdzie:

Sb – stopa bezrobocia

B – siła robocza, która nie ma pracy (liczba ludzi uznanych za bezrobotnych)

Sr – zasób siły roboczej

Z – zatrudnieni/ pracujący

Stosunek liczby aktywnych zawodowo, a więc zasobów siły roboczej (Sr) do liczby ludności w wieku produkcyjnym (Lp) nazywamy współczynnikiem aktywności zawodowej (az):

az = $\frac{\text{Sr}}{\text{Lp}}$

Wskaźnik zatrudnienia (Wz), podaje się w ułamku dziesiętnym:

Wz = $\frac{Z}{\text{Lp}}$