Szkodniki wielożerne drzew i krzewów w sadach i parkach.

iędzik przedzimek Oprophtera brunata – owad z rzędu motyli, z rodziny miernikowcowatych (Geometridae).

Ten pospolity motyl pojawia się wraz z pierwszymi nocnymi przymrozkami, w lasach liściastych i sadach. Samce latają od października do grudnia podczas popołudniowej szarówki. W tym czasie samice siedzą na drzewach, w których korony wędrują, aby na pączkach i w szczelinach kory gałęzi złożyć jaja. Owad ten składa jaja na drzewach liściastych wielu gatunków, zwłaszcza na owocowych. Larwy wylęgają się wkońcu kwietnia lub w maju i wgryzają najpierw w pączki, później zaś żerują na liściach, które łączą po kilka przędzą. Mogą również ogryzać młode owoce, np. wiśnie. W końcu okresu rozwoju wygryzają w liściach duże dziury lub ogryzają brzegi blaszek liściowych. Występujące masowo mogą całkowicie ogałacać drzewa z liści. Żerują do połowy czerwca, potem opuszczają się na niciach do podnóży drzew, na których żerowały, i tam, kilka centymetrów pod ziemią, przepoczwarzają się. Motyle lęgną się od października. Generacja roczna. Zimują jaja, składane pojedyńczo lub kupkami.

Powtarzające się co roku masowe żerowanie larw na drzewach leśnych zauważalnie zmniejsza ich przyrosty. W widoczny sposób cierpią również drzewa owocowe, co wyraża się słabym ich owocowaniem. W celu ochrony drzew w sadach należy na ich pniach zakładać we wrześniu pierścienie lepowe, które uniemożliwiają samicom dojście po pniu do korony i złożenie jaj.

uprówka rudnica Euprctis chrysorrhosa

(Lymantridae,Lepidoptera)

Motyl ten występuje zwykle sporadycznie, choć niekiedy licznie, w świetlistych lasach dębowych, w zaroślach i na obrzeżach lasów. Lata w czerwcu i lipcu w godzinach wieczornych. Na spodzie liści krzewówi drzew rosnących w zaroślach, na drzewach owocowych, dębach i innych drzewach liściastych samica składa jaja w podłużnych skupiskach i przykrywa je złotożółtymi włoskami z odwłoka. Po 2-3 tygodniach, w sierpniu, wylęgają się młode gąsieniczki. Żerują, początkowo gromadnie, na powierzchni liści, noc spędzają we wspólnym gnieździe poszerzanym w miarę żerowania. Na wpół wyrośnięte gąsienice zimują wgnieździe powstałym ze zwiniętych liści pokrytych oprzędem. Wiosną, od końca kwietnia, znów podejmują żer na młodych pączkach, kwiatach i liściach roślin żywicielskich. Przepoczwarczają się pojedynczo lub w grupie, między liśćmi lub na ziemi w ściółce. Motyle lęgną się w końcu czerwca i na początku lipca. Generacja roczna.

Gąsienice wyrządzają szkody w sadach i na dębach.

Zwalczanie owada polega na usuwaniu zimujących w gniazdach gąsienic.

rudnica nieparka Lymantria dispar

(Lymantridae,Lepidoptera)

Motyl ten jest szeroko rozprzestrzeniony, liczny zwłaszcza na południu, czasami występuje masowo. Roi się w sierpniu i wrześniu w lasach liściastych i mieszanych, a także w sadach. Lata zarówno w godzinach wieczornych, jak i za dnia. Samce latają zygzakami w różnych kierunkach, podczas gdy bardziej ociężałe samice siedzą na pniach i konarach lub brzęcząc przepełzają tylko z miejsca na miejsce. Jaja składają w płaskich okrągłych skupiskach na korze pni i konarów, na ogrodzeniach itp., przeważnie przy brzegach lasu i w ich głębi, w miejscach jasnychi słonecznych. Samica pokrywa złoże jaj kitowatą substancją i brunatnymi włoskami z odwłoka, toteż wygląda ono jak skrawek filcu. Gąsienice wylęgają się w kwietniu następnego roku i pozostają gromadnie przez kilka dni w miejscu wylęgu, tworząc tam tzw. lusterko. Żerują na drzewach liściastych prawie wszystkich gatunków, chętnie na dębach, czasami również na drzewach iglastych, ogryzając ich liście (igły). W razie niedoboru pożywienia snują nici przędzy, z którymi wiatr przenosi je na znaczne odległości, gdzie znów podejmują żer. Przepoczwarczają się w lipcu i sierpniu w spękaniach kory na pniach lub między liśćmi, przyczepione do podłoża i umieszczone w luźnych oprzędach.Spoczynek poczwarki trwa 2-3 tygodnie, po czym lęgnie się motyl. Generacja roczna. Zimują gąsieniczki w jajach.

Gąsienice są często szkodnikami drzew owocowych i leśnych.

Pierścienica nadrzewka (Malacosoma neustria), owad z rodziny barczatkowatych (Lasiocampidae), zaliczanej do rzędu motyli, zamieszkujący Eurazję i Afrykę Północną. Posiada skrzydła ubarwione czerwonobrązowo, na przedniej parze skrzydeł szeroka i ciemniejsza poprzeczna pręga.

Jaja złożone przez samice ułożone są wokół gałązek na kształt pierścienia. Wykluwające się z nich następnego roku gąsienice, barwy popielatoniebieskiej w podłużne biało-czerwone pręgi, tworzą oprzędy, wewnątrz których przebywają. Żerują na młodych liściach drzew, a podczas masowych pojawów doprowadzają do znacznych strat w sadach owocowych oraz wśród innych drzew.

Znamionówka tarniówka - Orgyia antiqua
Samice mają zredukowane skrzydła, są krępe, grube długości 20 mm . Samce mają rdzawe skrzydła długości 20 mm . Jajo jest kuliste szare, z ciemniejszym środkiem. Dorosłe gąsienice as popielate z białymi podłużnymi liniami, jasnoczerwonymi plamkami, i pióropuszami żółtych włosków. Zimują jaja w złożach na korze pni, gałęzi, zaschniętych owocach, na kokonach poczwarek. Gąsienice legną się w maju i i żerują do pierwszych dni sierpnia, wtedy sprzędzają liście, i w nich przepoczwarzają się. Poczwarki tkwią w kokonikach. Wylot motyli trwa od lipca do października. Płodność samicy 200 jaj, które zimują .są więc dwa pokolenia w roku. Szkodliwe sa gąsienice które żerują na pakach, potem na liściach szkieletując je. Progiem zagrożenia są 2 gąsienice w 200 rozetach. Oprysk w fazie różowego pąka Owadofos, inhibitory syntezy chityny Nomolt, Dimilin. Bakteryjne : Dipel, Thuridan, Bacilan, Bactospeine. Inne gatunki zżerające liście w sadach : Prządka pierścienica, Brudnica nieparka, Kuprówka rudnica, Niestrzęp głogowiec.

Znamionówka tarniówka (Orgyia antiqua, Orgyia recens, Tussock moths) - motyl z rodziny brudnicowatych (Lymantriidae).

Rójka

Od czerwca do lipca, oraz we wrześniu. Samce latają we dnie, samice nie latają.

Złoże jaj na pędzie sosny

Wygląd

Rozpiętość skrzydeł 22-30 mm. U samców skrzydła są koloru ciemnobrunatnego z subtelnym paskowaniem, skrzydła z tyłu mają barwę rudo-brunatną. Samice są żółtoszare, wełniście owłosione, mają silnie zredukowane, białawe skrzydła. Gąsienice są kolorowe: na grzbiecie od 4-7 segmentu mają pędzelki żółtawych włosków, dwa pędzelki czarnych włosków przy głowie, dwa na bokach 5 segmentu i jeden na 11 segmencie. Poczwarki są żółtoszare, otoczone jajowatym oprzędem. Samica składa jaja gromadnie na przygotowanym oprzędzie. Jaja kremowo-jasnobrązowe, z jaśniejszym wieczkiem z ciemniejszą plamką w środku wieczka.

Biotop

Występują na otwartych terenach z zagajnikami, mniej gęstych lasach. Gąsienice żywią się różnymi gatunkami drzew liściastych i iglastych.

Wystrój wężowiaczek –

niewielki motyl o dł. nie przekraczającej 5 mm, jest sprawcą powstawania długich (nawet do 15 cm) min obecnych na liściach drzew owocowych, często miny otaczają nawet calą blaszkę liścia, możemy je obserwować przez całe lato. Wystepuje najczęściej w sadach. Ma dwa pokolenia w ciagu roku. Motyle lataja w maju (pierwsze pokolenie), i od lipca Az do poznej jesieni (drugie pokolenie). Gąsienice wygryzają w liściach chodniki(miny). Mogą w ten sposób uszkadzac liście drzew owocowych, przede wszystkim jabłoni, czereśni i wiśni.

Szrotówek białaczek - szkodnik minujący liście zarówno drzew owocowych jak i wielu drzew i krzewów ozdobnych, gąsienica żerująca wewnątrz liścia przędzie nić, którą ściąga minę, na spodniej stronie liść zabarwia się na srebrzysto, efekty działania gąsienic można zauważyć już od maja ale najliczniej pojawiają się one w drugiej połowie lata,

Rodzina szrotówkowate, długość skrzydła 4 mm. Często występuje w sadach. Motyle latają od kwietnia do maja i w sierpniu. Gąsienice minują liście jabłoni, grusz głogu i jarzębiny.

Pochwiki

(min. pochwik plamaczek, pochwik czerniejaczek, pochwik modrzewiowiec) - gatunki minujące liście, których gąsienice konstruują z wyciętych fragmentów liści pochewkę, stanowiącą ich schronienie i miejsce rozwoju, szkodniki te tworzą na liściach niewielki miny, ograniczone do wielkości ciała gąsienicy, która żerując, tylko nieznacznie wysuwa się z pochewki, miny pochwików są ciemnobrązowe, najpierw okrągłe, z czasem przyjmują zarys kanciasty ograniczony nerwami liścia, pochwik modrzewowiec żeruje nieco inaczej - jego gąsienice pojawiają się w kwietniu i wyjadają środek igieł.

Zwójki liściowe

wójka odrośleczka Blasethia turionella

Tortricidae, Lepidoptera

Motyl lata w maju i czerwcu. Samica składa jaja pojedynczo na pączkach szczytowych lub bocznych w okółkach na młodych, 6-15-letnich sosnach. Gąsienice wylęgają się od końca czerwca do początku lipca, wgryzają się do pączków szczytowych i wyjadają je. Na skutek tego pączki obumierają, a funkcje szczytowego przejmuje jeden z pączków bocznych, które jednak mogą być również zasiedlone i niszczone przez gąsienice. Długotrwałe, powtarzające się żerowanie gąsienic, podobnie jak larw zwójki sosnóweczki, powoduje powstawanie "czarcich mioteł" i "bocianich gniazd". Przepoczwarczenie następuje w kwietniu i maju wewnątrz osnutego delikatną przędzą wydrążonego pączka. Tutaj również zimuje poczwarka, nad którą powstaje charakterystyczna kulka z wypływającej z rany żywicy.

wójka zieloneczka Tortrix viridiana

(Tortricidae, Lepidoptera)

Motyl ten roi się w czerwcu lub w lipcu we dnie i o zmroku, często masowo. Samica składa jaja prawie zawsze parami na korze gałązek dębów i przy ich liściach na wierzchołkach koron, pokrywającje kitowatą brązowawą masą. Wybiera przy tym dęby starsze, wolno stojące. Gąsienice wylęgają się w kwietniu i maju następnego roku, są bardzo aktywne, chętnie przędą. Po wylęgu najpierw wgryzają się w pączki, a później rozpoczynają żer na młodych liściach, które oplatają przędzą i rurkowato zwijają . Tam, gdzie wystąpią gołożery, cienkie nici przędzy gąsienic zwisają z koron niczym welon. Przepoczwarczenie następuje w końcu maja lub w początkach czerwca, najczęściej w pozwijanych liściach, sporadycznie między płatami kory na pniach. Gąsienice występujące masowo mogą przepoczwarczać się również na podroście i runie leśnym. Po 2-3 tygodniach lęgną się motyle. Generacja roczna. Zimują jaja.

Powtarzający się żer całkowity (gołożery) gąsienic tego, często groźnego, szkodnika powoduje duże straty w przyroście, usychanie wierzchołków, powstawanie "wilków" i zahamowanie wzrostu.

wójka pędówka Rhyacionia duplana

Tortricidae, Lepidoptera

Motyl ten lata już w końcu marca i w kwietniu, jaja składa pojedynczo na zimowych pączkach igielnych 2-6-letnich sosen. Gąsienice wylęgają się na początku maja i drążą od wierzchołka do nasady młode, rozwijające się pędy sosnowe. Wydrążone pędy przebarwiają się, szybko schną i łamią, wyginając się w dół. Przepoczwarczenie następuje w sierpniu w szarobiałym kokonie na dolnej części pnia, w ściółce lub w miejscu żerowania. Zimuje poczwarka zawierająca gotowego do wylotu motyla. Jedna gąsienica może żerować w kilku pędach.

wójka sosnóweczka Rhyacionia buoliana

Tortricidae, Lepidoptera

Ten mały motyl roi się, czasem bardzo licznie, w czerwcu i lipcu w godzinach popołudniowych, najczęściej w młodych drzewostanach sosnowych. Samice składają jaja pojedynczo na łuskach pączków, igłach lub korze pędów. Najczęściej wybierają drzewka w wieku 6-12 lat. Młode gąsieniczki najpierw minują nasadę igieł, a następnie wgryzają się do wnętrza młodych, najchętniej okółkowych pączków. Tutaj (w miejscu żerowania, tj. w pączkach okółkowych) pozostają na zimę, przygotowawszy wcześniej rozpięty między igłami luźny oprzęd, który z czasem okleja żywica wyciekająca z pączków i pozostałości żerowania larw. Następnej wiosny gąsienice wgryzają się w nasadę pączków szczytowych lub w rdzeń młodego pędu, wskutek czego zaatakowane części roślin szybko marnieją lub ,jeśli przeżyją, pozostają trwale kolankowato zgięte. Inne trwałe uszkodzenia powodowaneprzez te gąsienice to tzw. czarcie miotły, rozdwojenie strzały lub deformacje zwane ptasim gniazdem. Często dochodzi do uszkodzenia większości, a nawet wszystkich pączków lub młodych pędów w okółku, ponieważ gąsienice przechodzą z jednego do drugiego; widać wtedy dużo krótkich, gęsto pokrytych igłami pędów ("szczotek", "miotełek"), które tworzą wspomniane wcześniej "czarcie miotły" i "ptasie gniazda". Przepoczwarczenie odbywa się w czerwcu u nasady młodych pędów,z których poczwarka nieco się wysuwa, zanim po trzech tygodniach wylęgnie się motyl. Generacja roczna.

Owad ten powoduje duże szkody, przede wszystkim w lukowatych, dobrze nasłonecznionych młodnikach sosnowych rosnących na suchych glebach, gdzie częściowo lub całkowicie niszczy pędy szczytowe i boczne drzewek. Zasiedlone pędy należy od połowy maja do połowy czerwca zbierać i palić.

Zapobieganie: zakładanie upraw wielowiekowych, utzrymywanie młodników w pełnym zwarciu, usuwanie rozpieraczy i przerostów. Zwalczanie: Insektycydy kontaktowe (latem) oraz pułapki feromonowe (Archodor).

Przędziorki Średni ich rozmiar to 0,15-1.0 mm. Larwy są przeważnie podobne do postaci dorosłej, i tak jak postacie dorosłe żerują na liściach i szczytowych partiach pędów.   Nazwa łacińska - Tetranychidae Płodność samic zależy od warunków klimatycznych. Przedstawiciele - Przędziorek chmielowiec - Przędziorek owocowiec - Przędziorek szklarniowiec - Przędziorek głogowiec Żerowanie Zarówno postacie dorosłe jak i larwy żerują na tych samych partiach roślin. Wysysają soki z liści, które następnie umierają i opadają. Na dolnej części zaatakowanych liści widać delikatną pajęczynkę. Zwalczanie - usuwanie zaatakowanych liści, - opryskiwanie zarażonych roślin roztworami preparatów chemicznych (grupa akarycydów), - szklarnie intensywnie wietrzyć, by powietrze nie było zbyt wilgotne, a temperatura zbyt wysoka, - utrzymywanie gleby w strukturze gruzełkowatej.

Przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae) - gatunek roztocza z rodziny przędziorkowatych. Powszechny szkodnik, żerujący na różnych roślinach. Samice maja kształt owalny, zmieniają barwę w zależności od pory roku. Zimujące samice są koloru ceglastopomarańczowego, natomiast w lecie są koloru żółto-zielonego. Samice mają zdolność do wytwarzania pajęczynki. Samce są kształtu romboidalnego i mniejsze od samic. Uszkadzają pajęczaki dorosły, larwy i nimfy. Wysysają soki, żerując na spodniej części liścia. Powodują powstawanie mozaikowych, żółtych plam. Następnie, przy mocno zaatakowanych liściach następuje stopniowe zasychanie i w końcu opadają. Na zaatakowanych roślinach można zauważyć lekką pajęczynę, występującą głównie na spodzie liści. Roztocz ten występuje m.in. na fasoli, papryce, truskawce i na wielu roślinach ozdobnych. Żeruje zarówno w szklarniach jak i w uprawach polowych. W szklarniach występuje kilka pokoleń w ciągu roku, natomiast w uprawach polowych - 3,4,5 pokoleń. Stadium zimującym jest zapłodniona samica, która chowa się w glebie. Jaja są składane po spodniej stronie liści. W uprawach szklarniowych można do zwalczania stosować drapieżnego dobroczynka szklarniowego.

Przędziorek szklarniowiec (Tetranychus cinnabarinus) - gatunek roztocza z rodziny Tetranychidae. Uszkadza głównie blaszkę liściową wzdłuż nerwów. Części szczytowej liści nie uszkadza. Kilka pokoleń w ciągu roku. Gatunek ciepłolubny, występuje głównie w szklarniach

Przędziorek owocowiec (Panonychus ulmi) - gatunek roztocza z rodziny Tetranychidae. Samica wiśniowa z białymi brodawkami i szczecinkami długości 0,38-045mm. Samiec kształtu gruszkowatego 0,36mm. Zimują jaja na korze drzew. Wylęg larw następuje przed kwitnieniem. Płodność - 20 jaj. Rozwój pokolenia trwa 3-5 tygodni. Występuje 5-8 pokoleń na rok. Masowo w Polsce na śliwach, jabłoniach i różwatych. Powoduje żółknięcie i przedwczesne opadanie liści.