Ćwiczenia czynne w odciążeniu.
·         zastosowanie:
- w odniesieniu do tych grup mięśniowych, których siła oscyluje od –2 do +2
·          cele:
- przeciwdziałanie zanikom mięśniowym
- uzyskanie przyrostu siły mięśniowej do wartości umożliwiających swobodne poruszanie kończyną  lub jej częścią  (doprowadzenie jej do poziomu na 3 wg. Lowetta)
- utrzymanie fizjologicznego zakresu ruchów w stawach poprzez systematyczne odżywianie chrząstki stawowej
- umożliwienie wykonywania ruchu w stawach w pełnym zakresie, podtrzymując tym samym prawidłową dotychczasową elastyczność mięśni zawiadujących danym stawem, więzadeł i innych struktur
·         wskazania:
- zaniki i znaczne osłabienie siły mięśniowej
- niepełny zrost kostny
- zmiany zwyrodnieniowe stawów
- ograniczenia ruchomości w stawach
- stany po unieruchomieniu
- zespoły bólowe w obrębie aparatu ruchu
·         przeciwwskazania:
- stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych
- stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych
- stany zapalne żył
- rany skóry, mięśni i tkanek miękkich
- stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)
- występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nieustępujące dolegliwości)
- temperatura powyżej 38°
- ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)
- ogólny ciężki stan pacjenta
- stan po tomografii komputerowej z kontrastem
- stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)
·         metodyka:
1. pw. taka jak przy testowaniu danego ruchu na 2
2. stabilizacja:
- stabilizacja odcinka bliższego, tak by ruch był wykonywany tylko w stawie ćwiczonym i nie był wspomagany przez sąsiednie stawy
- uzyskujemy ją poprzez odpowiednią pozycję ułożeniową lub pasy stabilizujące
3. zasady wykonywania ruchu:
- pacjent wykonuje ruch samodzielnie w warunkach odciążenia
- ruch prowadzony jest płynnie we właściwej płaszczyźnie, wokół fizjologicznej osi stawu i w pełnym fizjologicznym zakresie ruchu zgodnym z normą dla danego stawu
- w stawach bolesnych nie należy nigdy przekraczać granicy bólu
4. czas trwania serii 5-15 minut (bez bólu)
5. ćwiczenia czynne w odciążeniu wykonuje się 1 razy dziennie
6. raz w tygodniu wykonujemy pomiar zakresu ruchomości i siły mięśniowej
7. tempo ćwiczeń zależy od aktualnej siły mięśni

 

Sposoby odciążenia:
* podwieszenie ćwiczonej kończyny
1. podwieszenie osiowe
- punkt zawieszenia ćwiczonej kończyny znajduje się prostopadle nad osią ruchu
- podwieszki zakładamy tak, aby ćwiczona kończyna była w pełni odciążona
- ruch powinien się zaczynać od momentu bezwładności kończyny, tzn. że po każdym wykonaniu ruchu kończyna pozostaje przez chwilę w pozycji wyjściowej
2. podwieszenie pozaosiowe
* zmniejszenie tarcia o podłoże
uzyskuje się poprzez:
- wytalkowanie gładkiej powierzchni, po której odbywa się ruch
- podłożenie pod ćwiczoną kończynę sukna lub krążków z waty
- przymocowanie wrotek do ćwiczonej kończyny
* zanurzenie chorego w wodzie
- stwarza najlepsze warunki dla pracy słabych mięśni
- środowisko wodne powoduje:
- odciążenie
- rozluźnienie
- umożliwia wykorzystanie siły unoszącej ciało dla wspomagania ruchów
* podtrzymywanie ćwiczonej kończyny przez fizjoterapeutę
- fizjoterapeuta podtrzymuje ćwiczony odcinek ciała podczas ruchu
- sposób ten stwarza możliwość wspomagania lub utrudniania ruchu

Ćwiczenia czynne w odciążeniu z oporem.
Ćwiczenia w odciążeniu z oporem wykonuje się najczęściej w podwieszaniu osiowym
stosując odciążenie ciężarkiem za pomocą dodatkowego zestawu: linek, bloczków,
mankietów. Alternatywnie można stosować: taśmę theraband, sprężyny, oporu ręcznego, hantle, substancje gumowe, równie pochyłe, porowate powierzchnie, ekspandery.
Wskazania:
·         osłabienie siły mięśni (2, +2,)
·         zmiany chorobowe w powierzchniach stawowych
Przeciwwskazania:
·         stany pourazowe po złamaniach kości długich z niepełnym zrostem
·         stany zapalne stawów różnego pochodzenia
·         stany po zwichnięciu i innych urazach stawowych
·         występowanie bólu podczas ćwiczenia

Ćwiczenia czynne wolne

Są to ćwiczenia wykonywane przy sile mięśniowej minimum 3. Wykonuje je pacjent na komendę terapeuty i pod jego kontrolą. Przy słabych mięśniach (-3) ćwiczenia te należy prowadzić w pozycjach izolowanych oraz stabilizując bliższy odcinek stawu. Prowadzi się je w pewnym rytmie i tempie, przestrzegając następujących okresów ruchu:
a)      pozycja wyjściowa
b)      skurcz mięśnia i ruch w stawie w pełnym zakresie
c)      rozkurcz mięśnia i powrót do pozycji wyjściowej
d)      odpoczynek – przerwa
·          cele:
- zwiększenie siły i wytrzymałości przede wszystkim określonej grupy mięśniowej
- utrzymanie i zwiększenie zakresów ruchu w stawach
- poprawa koordynacji ruchowej

• wskazania:

- osłabienie siły mięśniowej (minimum 3)
- ograniczenia zakresu ruchomości
- wzmożone spoczynkowe napięcie mięśni
- zaburzenia koordynacji nerwowo-mięśniowej

•  przeciwwskazania:

- stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych
- stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych
- stany zapalne żył
- rany skóry, mięśni i tkanek miękkich
- stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)
- występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nieustępujące dolegliwości)
- temperatura powyżej 38°
- ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)
- ogólny ciężki stan pacjenta
- stan po tomografii komputerowej z kontrastem
- stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)

metodyka:

• pw. taka jak przy testowaniu danego ruchu na 3

• choremu należy dokładnie objaśnić sposób wykonania ruchu i pozycję wyjściową

• zaczynamy od ćwiczeń łatwych i prostych w pozycjach izolowanych

• po ich opanowaniu i poprawie siły mięśniowej przechodzimy do ćwiczeń trudniejszych, bardziej złożonych

• zasady wykonywania ruchu:

- ruchy płynny i rytmiczny (tylko wtedy pomaga w rozluźnieniu i poprawie koordynacji nerwowo-mięsniowej)
- ruch wykonywany we właściwej płaszczyźnie i wokół fizjologicznej osi stawu

• czas zależy od wydolności pacjenta

• stopniowo zwiększamy liczbę powtórzeń i tempo

• tempo ćwiczeń dostosowane do możliwości chorego

• przy ćwiczeniach tych nie używa się przyborów

Sposoby obciążenia w ćwiczeniach czynnych z obciążeniem.

•  zastosowanie:

    - przy sile mięśniowej na 4 i 5

• cele:

- uzyskanie przyrostu siły mięśniowej
- poprawa wytrzymałości mięśni
- zmniejszenie do minimum zaników mięśniowych, szczególnie powstałych w wyniku unieruchomienia
- zmniejszenie do minimum zaników mięśniowych, powstałych w następstwie procesów patologicznych
- opóźnienie występowania zaników mięśniowych
- uzyskanie kompensacyjnych przerostów siły
- uzyskiwanie przerzutów napięć kontralateralnych do części ciała znajdujących się czasowo w unieruchomieniu
- uzyskanie poprawy koordynacji nerwowo-mięśniowej
- zwiększanie sygnalizacji aferentnej w celu rozszerzenia pól pobudzenia w korze mózgu

•  wskazania:

- osłabienie siły mięśniowej
- stany unieruchomienia (np.: opatrunek gipsowy)

• przeciwwskazania:

- stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych
- stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych
- stany zapalne żył
- rany skóry, mięśni i tkanek miękkich
- stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem)
- występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nieustępujące dolegliwości)
- temperatura powyżej 38°
- ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe)
- ogólny ciężki stan pacjenta
- stan po tomografii komputerowej z kontrastem
- stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego)

•  metodyka:

1. pw. zapewniająca wygodę i stabilizacje odcinka bliższego
2. rytm i tempo zależne od tego, czy dążymy do uzyskania przyrostu siły czy zwiększenia wytrzymałości mięśni
- przyrost siły:
- stosuje się maksymalny opór do aktualnej siły mięśni
- liczba powtórzeń – niewielka
- tempo ćwiczeń – wolne
- zwiększenie wytrzymałości mięśni:
- znacznie mniejszy opór (około 50% aktualnego oporu maksymalnego)
- liczba powtórzeń – dużo większa
- tempo ćwiczeń – szybkie
3. przed przystąpieniem do ćwiczeń czynnych z oporem określonej grupy mięśni należy ustalić wielkość aktualnego oporu i liczbę powtórzeń ruchów
- posłużyć się można wzorami opracowanymi przez różnych autorów jek: de Lorme i Watkins, McQueena
Sposoby obciążenia w ćwiczeniach czynnych z obciążeniem to:
·         opór stawiany ręką terapeuty przeciwdziała ruchowi, działając na dalszy odcinek kończyny. Stabilizacja bliższego odcinka kończyny ułatwia poprawne wykonanie ruchu
·         zwiększenie tarcia podłoża – wykonywanie ruchu po szorstkim podłożu bezpośrednio ułożoną kończyną na stole
·         zmiana kąta pochylenia płaszczyzny, w której ruch odbywa się po pochylni w górę, będzie utrudniała pracę mięśni.
·         rozciąganie sprężyny, taśmy
·         podciąganie masy poprzez zestaw bloczkowy (ćwiczenia na bloczkach z ciężarem)