Początki polityki społecznej. Ustawodawstwo fabryczne w Angli.
Historyczne źródła polityki społecznej:
Starożytne Ateny i Rzym: pomoc materialana dla najbiedniejszych udzielna w celu utrzymania ładu społecznego,
Średniowiecze: dobroczynnośc jako cnota chrześcijańska,
Prawo ubogich 1601r.: początek podziałów na „uprawnionych” i „nieuprawnionych” do otrzymywania pomocy,
„kwestia robotnicza” – XIX w.: powstanie związkó zawodowych i ich działalnośc dla poprawy warunków pracy,
Lata 80 XIXw. – Otton Van Bismark: obowiązkowe ubezpieczenia od wypadków,
Początki polityki społecznej (XIXw.) jako celowej działalności państwa łagodzącej społeczne skutki rewolucji przemysłowej.
Motywy:
Zostrzenie się kwestii socjalnej(negatywne skutki dla robotnika):
- 14- godzinny dzień pracy,
- wielogodzinna praca dzieci,
- minimalny zarobek,
- duże bezrobocie,
- ostra kwestia mieszkaniowa,
- wzrost liczy osób chorych i głodnych,
Starożytna Grecja i Rzym:
- zwyczaj opieki państwowej nad rannymi po wojnie i rodzinom po poległych,
- rozdawnictwo pieniędzy w teatrach,
- zapomogii dla zubożałych obywatelii,
- zakłady dla ubogich chłopców i dziecząt,
Średniowiecze:
- opieka i pomoc sprawowana głównie przez kościoły i związki wyznaniowe wspierane przez różne stowarzyszenia i osoby prywatne,
- klasztory pełnią funkcje opiekuńcze,
- na wydziałach teologicznych uniwersytetów europejskich ,
- ubóstwo utożsamiane ze świętością,
- hasło działań dobroczynnych,
Ustawodawstwo fabryczne w Anglii:
1601 – elżbietańskie prawo ubogich, początek podziałów na „zasługujących” i „niezasługujących” na pomoc,
1662 – prawo zasiedzenia:
- przełom XVIII i XIXw – pomoc ludziom biednym udzielana głównie w ich domach w formie zasiłków pieniężnych, rzadziej w naturze,
1802 – uregulowanie zagadnienia związane z…………
1833 – zakaz zatrudniania dzieci,
1842 – zaczęto regulacje zatrudnienia w górnictwie, zakazano pracy pod ziemią dzieciom do lat 12
Historia ubezpieczeń społecznych w Niemczech w latach 80 XIXw. Cechy ubezpieczeń społecznych w modelu niemieckim tego okresu.
1883 – ubezpieczenie na wypadek choroby,
1884 – ubezpieczenie wypadkowe,
1889 – 1891 – ubezpieczenie dla osob starszych i inwalidów,
Cechy ubezpieczeń społecznych:
- obligatoryjnośc świadczeń,
- trójstronnośc relacji ubezpieczeniowej,
- obowiązek częściowego placenia składek przez ubezpieczonego i ubezpieczającego,
- autonomia w zakresie roztrzygania sporów,
Charakterystyczne dla początków XX wieku idee ochrony społecznej:
Doktryny państwa dobrobytu:
- rozwój usług socjalnych przez wprowadzenie opieki lekarskiej, ubezpieczeń społ. pomocy dla matek, opieki nad dziecmi,
- interwncjonizm państwa wpływający na wszytki sfery życia ekonomicznego,
- w ramach koncepcji państwa opiekuńczego zobowiązania socjalne państwa dotyczą: oświaty, ochrony zdrowia, ubezp. społ.
Program społeczno – polityczny „nowy ład” (new deal):
- przejęcie przez państwo odpowiedzilaności za los ofiar kryzysu ekonomicznego,
- nadanie gwarancji dla bezrobotnych oraz reform w sprawie pracy, nadanie pracownikom prawa do zaiwrania umów zbiorowych,
- odejście od koncepcji skrajnego indywidualizmu,
Łagodzenie skutków wolnej konkurencji poprzez upowszechnienie współpracy między grupami społecznymi i dążenia do zapewniania każdemu minimalnych środkow potrzebnych do zycia,
1935 – ustawa o zabezpieczeniu społecznym,
Raport Williama Beveridge’a – 1942: (reformy w 5 dziedzinach):
- edukacja,
- ochrona zdrowia – bezplatna, powszechna,
- polityka zatrudnienia – program walk z bezrobociem, zasiłki bezterminowe,
- polityka mieszkaniowa,
- gwarancje w zakresie dochodów – wolnośc od niedostatku – realizacja ma należec do państwa:
a) obowiązkowe ubezp. społ: obejmują ryzyka:
- bezrobocie,
- starośc,
- niezdolnośc do pracy z powodu choroby,
- niepełnosprawnośc,
- macierzyństwo,
- zgon członka rodziny,b) pomoc społ. pełni rolę marginalną,
Uzupełnieniem powszechnym ubezpieczenia społecznego – ubezpieczenie dobrowolne
4. Historia opieki społecznej i ubezpieczeń społecznych na ziemiach polskich:
średniowiecze:
- szpitale- "przytułki",
- zakłady grupujące chorych, np. wg rodzaju kalectwa czy choroby,
- opieka związana z działaniem zakonów i stowarzyszeń religijnych,
- osoby świeckie do działalności opiekuńczej zaczynają się włączać od XV wieku - przy kościołach organizowane są bractwa,
od połowy XIV wieku:
- pierwsze akty prawne regulujące działalność opiekuńczą państwa
- statut wiśnicki (1347)
- akt prawny uprawiniający do żebrania (1496)
-"ustawa psychiatryczna" zawarta w statucie litewskim (1529)
Andrzej Frycz Modrzewski (1503-1572) - propozycja organizacji systemu opieki społecznej, potrzeba powołania państw służby zdrowia
od połowy XVII wieku:
- usówanie wpływów Kościoła
- komisja dobrego porządku (1768)
- 1528- akt prawny dający początek ubezpieczeń społecznych na ziemiach polskich
XVIII wiek - formy ubezpieczeń na wypadek inwalidztwa
od 19 wieku - kasy brackie finansowano szpitale i górników
koniec 19 wieku:
- 8 godzinny dzień pracy dla dzieci z zakazem zatrudniania w nocy i poniżej 5 roku życia
- 10 godzinny dzień pracy dla kobiet i zakaz zatrudniania pod ziemią
- 12 godzinny dzień pracy dla mężczyzn
- z funduszu społecznego - szpitale
- w fabrykach - inspektorzy BHP
- ambulatoria
po 1912 w królestwie poslkim obowiązują ubezpieczenia na wypadek choroby i nieszczęśliwych wypadków
lata 1918-1920:
- akty prawne w dziedzinie czasu pracy (8 godzin dziennie)
- regulacje urlopów wypoczynkowych
- ubezpieczeń chorobowych
- inspektor pracy, pomoc dla trędowatych
1921- konstytuacja RP
1923- ustawa o opiecie społecznej
1940- rada główna opiekuńcza (PCK, CARITAS i inne - działały nielegalnie)
5. Prekursorzy polityki społecznej w Polsce:
1818 - 1831 profesor Fryderyk Skarbek, pisał między innymi o roli pracy, tworzeniu własnego dobrostanu i bogactwa kraju, o potrzebie wydzielenia funduszu zaspokojenia potrzeb zbiorowych, o ubóstwie,
okres międzywojenny - uznano bezrobocie, ubóstwo, niedobór mieszkań, brak dostatecznej ochrony pracy, zewnętrzne migracje zarobkowe,
Ludwik Krzywicki i jego uczniowie - 1859-1941 - rozwiązania kwestii społecznej widział w zawieraniu prywatnej własności, w miarę oddzielenia się od rewolucyjnego nurtu robotniczego, jego propozycja zanika , a rozwiązanie kwestii społęcznej widzi na drodze ustawodawczej,
podstawowym mechanizmem zapewniającym bezpieczeństwo socjalne miał być system ubezpieczeń społecznych stworzony przez państwo
Konstanty Krzeczkowski 1879-1939 - samouk, uczeń Krzywickiego, publicysta , polityk społeczny, badacz, wkład w badania mieskzalnictwa , opiki społecznej , ubezpieczeń społecznych;
Stanisław Rychliński - 1903- 1944 : badał strukturę społeczną Polski w okresie międzywojennym
Kazimierz Korniłowicz (1892- 1939)- działącz społeczny, publicysta, powołał instytut spraw społęcznych, prowadził działalność badawczą w dziedzinie rynku pracy, ubezpieczeń społęcznych, ochrony pracy, opieki społecznej, zdrowia publicznego
Edward Strzelecki 1894-1967 – dyrektor instytutu gospodarstwa społęcznego, opublikował wiele ptrac poświęconych badaniom statystycznym, skupiał się na kwestiach dotyczących bezrobocia, również ludzi młodych (młodzieży),
6.Rozwój polityki społecznej po II wojnie światowej w Polsce:
1945- 1989 : socjalistyczna polityka społęczna ; fazy wg Jana Rosnera:
1945- 1947: faza ratownictwa społecznego (ratownicza polityka społeczna):
- w tym okresie zastosowano środki masowej pomocy społecznej, głównie w postaci odzieży i obuwia, przydział mieszkań i środki masowej pomocy medycznej
1948- 1955: polityka społeczna podporządkowana planom industrializacji ( uprzemysłowienia) kraju (industrializacyjna polityka społeczna); był to okres masowego werbunku pracowników ze wsi i małych miasteczek, a także kobiet dotąd nieczynnych zawodowo - do pracy w przemyśle i budownictwie; szczytowy okres ideologii stalinizmu; polityka społeczna była postrzegana jako spadek po systemie kapitalistycznym , panowało przekonanie o determiniźmie społeczno ekonomicznym, w myśl którego wprowadzenie nowego systemu automatycznie rozwiąże wszelkie kwestie społeczne, nie stworzy nowych; okres blokady nauki o polityce społecznej
1956- 1960: wyrównawcza polityka społeczna; okres odrabiania zaległości w zakresie rozwoju społecznego, w stosunku do jednostronnie ujętych celów gospodarczych dla lat 49-55 kształtują się podwaliny polityki społecznej jako nauki i działalności praktycznej, kształtują się formy samorządu robotniczego, budowany jest system emerytalno - rentowy, rozbudowuje się system społecznej służby zdrowia; w tym okresie przywrócono pomoc społeczną ; w roku 1959 - reaktywowano instytucję opiekuna społecznego
*powołano terenowych, zakładowych opiekunów społecznych [!]
lata 60': demograficzna polityka społeczna, okres kiedy polityka społeczna bezwzględnie podporządkowana jest konsekwencją powojennego wyżu demograficznego. w dziedzinie kształcenia młodego pokolenia, tworzenie dla młodych miejsc pracy,
lata 70': rozwojowa polityka społeczna, proces oddzielania się polityki gospodarczej a społecznej; równoległość celów gospodarczych i społecznych, jest to okres kiedy ekonomia dominowała nad cechami społecznymi
lata 80' : faza schyłkowa socjalistycznej formacji socjalnej; spadek rzeczywistych nakładów na politykę społeczną , fenomen państwa opiekuńczego
od 1989:
przesunięcie się akcentów z wartości dominujących wczesniej:
- równośc społeczeństwa, egalitaryzm
- pelne zatrudnienie,
- szeroko rozumiane bezpieczeństwo socjalne (sprawiedliwośc spol., samowystarcxalnośc, samoorganizacja, podmiotowośc społ., uczestnictwo społ. – partycypacja, wzrost znaczenia rodziny i kościoła)
7. Aktualne koncepcje przezwyciężania ujemnych zjawisk w sferze socjalnej:
w latach 90' zaczęły zdzierać się ze sobą dwie koncepcje przezwyciężania ujemnych zjawisk w sferze socjalnej:
pierwsza z nich określana jest mianem "prywatyzacji”, odpowiedzialności za dobrobyt i bezpieczeństwo socjalnej jednostki". Zwolennicy tej koncepcji proponowali powrót do czasów, kiedy to każdy był "kowalem swojego losu", a opieka głównie sprawowana była przez rodzinę , wspólnotę lokalną, oraz organizacje charytatywne, w tej strategii dużą rolę przyznaje się inicjatywom prywatnym, które mogłyby w większym stopniu niż w okresie poprzednim uzupełniać usługi publiczne
druga koncepcja opiera się na założeniu uspołecznienia polityki społecznej, zakładała utrzymanie lub co najwyżej niewielkie zmniejszenie rozmiarów działalności socjalnej władz publicznych przy równoległym znacznym zwiększeniu aktywności wszystkich pozostałych podmiotów oraz istotnym zwiększeniu wpływu obywateli i społeczności lokalnych na kształt świadczeń i usług oferowanych przez sektor publiczny.
8. Polityka społeczna w Polsce w dobie transformacji ustrojowej:
Nowe podejście do polityki społecznej:
- w okresie transformacji za Mirosławem Księżopolskim można przedstawić jako zmianę do nastawienia opiekuńczego , wyrażającego się w przejmowaniu odpowiedzialności za podopiecznych, tym samym pogłębianiu ich bezradności, nie wykorzystywaniu własnej zaradności do nastawienia pomocowego polegającego na usamodzielnieniu, maksymalnym wykorzystaniu własnej aktywności ludzi potrzebujących pomocy, zapewnieniu ich współdziałania w procesie rozwiązywania ich problemów i zaspokajania potrzeb słowem do nastawienia, które streszcza się w haśle: "pomoc dla samopomocy, mobilizuj lecz nie organizuj".
9. Zasada subsydiarności (pomocniczości):
wg Władysława Ratyńskiego okres obecny to podział odpowiedzialności na zasadzie solidaryzmu społecznego, co wymaga zaangażowania wszystkich potencjalnych podmiotów przy dominującym udziale państwa, istota obecnego modelu polityki społecznej polega na utrzymaniu zakresu odpowiedzialności państwa oraz wzbogaceniu działań władz publicznych przez działania samych obywateli i poza państwowe podmioty o charakterze społecznym i prywatnym,
- obowiązkiem państwa jest stworzenie optymalnych warunków zarówno prawnych jak i materialnych. Działania praktyczne oparte są o zasadę POMOCNICZOŚCI.
Autorem tej zasady (inaczej SUBSYDIARNOŚCI) jest papież Pius XI, opublikował ją w encyklice Quadrepesimo anno (1931 rok) . Zasada ta oznacza, że
każda instytucja (grupa) winna pospieszyć z pomocą innej, niepotrafiącej lub niemogącej samodzielnie wypełnić swego zadania,
pomoc winna być tak świadczona by wzmocnić potencjał i autonomię biorcy,
świadczenie pomocy służyć ma samopomocy co oznacza iż:
a) nie odbiera się ludziom możliwości robienia tego co leży w granicach ich możliwości
b) wsparcie pojawia się wtedy gdy człowiek nie może sam sobie pomóc
c) pomoc jest wycofywana wówczas, gdy osiągana jest samodzielność podmiotu
TUTAJ JEST JESZCZE TEN RYSUNEK Z TYM SPADAJĄCYM LUDZIKIEM!!!!!!!!
10. Podwójne znaczenie kategorii polityka społeczna:
polityka społeczna występuje jako pojęcie określające działalność podmiotów takich jak państwo, organizacje pozarządowe, a celem tej działalności jest rozwiązywanie kwestii socjalnych
polityka społeczna - występuje również jako kategoria naukowa, jako system wiedzy o procesach, których celem jest wyrównywanie położenia życiowego ludzi najsłabszych socjalnie
polityka społeczna- jako dyscyplina naukowa, akcentowany jest zakres przedmiotowy badań i stosowane narzędzia badawcze oraz związek z innymi dyscyplinami, w tym sensie polityka społeczna ma charakter normatywny
polityka społeczna - jako dyscyplina naukowa z właściwą jej metodologią i zespołem metod badawczych, która zajmuje się zagadnieniem potrzeb materialnych i duchowych pojedynczych osób i grup społecznych z uwzględnieniem poziomu rozwoju oraz uwarunkowań geofizycznych i kulturowych danego kraju - Edward Rosse
Jan Danecki - rdzeniem nauki o polityce społecznej jest wiedza o kwestiach społecznych ich przyczynach i konsekwencjach oraz sposobach rozwiązywania
Polityka społeczna jako działalnośc praktyczna – akcentuje się role państwa i innych podmiotów w realizacjo określonych przez naukę i mozliwości kraju zadań pol. Społ. – charakter celowościowy
polityka społeczna wg Antoniego Rajkiewicza : celowa działalność państwa i innych podmiotów w dziedzinie kształtowania warunków życia, ludności i stosunków międzyludzkich
Jan Rosner mówi, że przez politykę społeczną rozumiemy celowe kształtowanie warunków bytu, kształtowaniu warunków życia, pracy przez państwo, instytucje i organizacje społeczne
polityka społeczna to bardzo różnorodna działalność w takich sferach jak:
- rynek pracy i zatrudnienie,
- pomoc rodzinie,
- opieka zdrowotna,
- edukacja,
- mieszkalnictwo
-innych sferach,
prowadzona przez takie podmioty jak ministerstwa, samorządy lokalne, organizacje pozarządowe i inne; realizowana przez takie działania jak stanowienie aktów prawnych, np. ustawy, udzielanie świadczeń, np. zasiłki czy inne świadczenia, dostarczanie usług i innych.
polityka społeczna jest typową reprezentantką nauk praktycznych, nauki te rozwijają się na podstawie obserwacji zjawisk występujących w życiu społecznym, uogólniają występujące w nich prawidłowości i w rezultacie pozwalają sformułować pewne zasady działania pewne prawa przyczynowe, które są związkami polegającymi na tym, że po określonym działaniu następuje inne określone zdarzenie,
cechą charakterystyczną nauk praktycznych jest to, że działalność praktyczna wyprzedza w nich uogólniające sformułowania teoretyczne
(nie wiem czy uczyć się tylko do tego momentu, czy dalej też?)
* gdy mówimy o polite społecznej jako nauce to należy wyodrębnić naukę dla polityki społecznej i naukę o polityce społecznej:
-dla: co robić? jak robić
-o: jaka jest polityka społeczna? dlaczego jest taka? czy może być inna?
polityka społeczna jest nauka interdyscyplinarną, jako nauka ma bezpośrednie styczności z innymi dyscyplinami naukowymi i korzysta z ich metod oraz wyników (korzystanie z metod i technik badawczych, które wypracowała inna nauka, np. socjologia)
Ma związki z innymi naukami:
ekonomią - bada społeczne skutki i koszty rozwoju gospodarczego, politykę społeczną interesuje poprawa warunków życia grup słabych ekonomicznie, ma związki z polityką pełnego zatrudnienia, systemy ubezpieczeń społecznych, ochrona młodocianych i matek, gwarancja urlopów, ochrona zdrowia, poprawa kwalifikacji zawodowych, wspólne cele polityki gospodarczej i społecznej
statystyką: obserwacja zjawisk i procesów społecznych nie byłaby możliwa bez danych, dane oceniające stan gospodarstwa społecznego służą podejmowaniu decyzji makrokaskali (?) , są to dane dotyczące rynku pracy, demografii, migracji, mieszkalnictwa, struktury zawodowej, dane o skali zróżnicowań warunków życia ludności
historią : opisywanie zaszłości, porównywanie starych i nowych kwestii socjalnych, poszukiwanie prawidłowości
aksjologią : wartościowanie rzeczywistości z pkt widzenia jej dystansu do stanów pożądanych
prawem, ponieważ kwestie społeczne wymagają regulacji prawnych
socjologią - polityka społeczna wykorzystuje metody; dorobek socjologii dla prognozowania kierunku przemian
demografia dostarcza danych o pierwotnych charakterze, umożliwiających planowanie, np. rozwoju infrastruktury , -II-
11. Cele polityki społecznej:(jako działalnośc):
- wyrównywania warunków życia i pracy poprzez zaspokajanie potrzeb ludności w różnym wieku
- tworzenie równego dostępu w korzystaniu z obywatelskich praw
- usuwanie nierówności społęcznych
- asekurowanie przed ryzykami życiowymi
- kreowanie postępu społecznego wyrażającego się w jakości pracy i poziomie życia
12. Zakres przedmiotowy polityki społecznej (wg J Supińskiej):
Przedmiot polityki społecznej - jest to penetrowanie 4 sfer życia:
*praca
*dobrobyt
*kultura społeczna
*ład społeczny
- przedmiot polityki społecznej wraz z jego rozwojem rozszerza się do warunków pracy i życia warstw upośledzonych do ogółu zagadnień związanych:
- z pracą; polityke społeczną interesuje czy praca jest bezpieczna (sfera BHP), jakie sa warunki, czy praca ergonomiczna (wygodna); czy maszyny sprawiają, że praca jest wygodna, czy praca jest satysfakcjonująca, czy praca jest praworządna, czy są przestrzegane przepisy prawa pracy; czy praca jest dostępna; ochrona osob, które wkrótce straciły pracę.
- dobrobytem(zabezpiecznie przed niedostatkiem materialnym i bezradnością życiową – zagwarantopwanie minimum fizjologicznego i społecznego)
-dobrobyt społeczny - to stan wysokiego zaspokojenia potrzeb ludności , głównie bytowy, ale i związanych ze zdrowiem, wykształceniem, czasem wolnym, miejscem zamieszkania
- kultura społeczna: polityka ma tworzyć wzroce kultury, kształtowanie wzorców kulturowych poprzez system oświaty i edukacji
- ład społeczny: wpływanie na stosunki społeczne i organizacja życia społecznego; łąd społeczny to określone sposoby zachowania się jednych członków spoółeczeństwa wobec innych oraz wobec społęczeństwa jako całości, to uporządkowane życie społeczne, toczące się wg pewnych stabilnych norm postępowania
13. Polityki szczegółowe polityki społecznej:
*na politykę społeczną skłąda się szereg polityk szczegółówych:
-polityka ludnościowa i rodzinna;
- polityka w dziedzinie zatrudnienia, płac, warunków, i ochorny pracy;
- polityka mieszkaniowa, oświatowa, kulturalna;
- polityka zabezpieczenia społecznego;
- polityka ochorny środowiska;
- polityka prewencji i zwalczania zjawisk patologii społecznej
- każda z tych polityk składa się na swoisty katalog potrzeb wymagającychzaspokojenia w określonej hierarchii i czasie
14. Pojęcie bezpieczeństwa socjalnego. Katalog tzw. ryzyk socjalnych:
Bezpieczeństwo - to potrzeba, którą psychologowie lokują na jednym z piewrszych miejsc w hierarchii ludzkich potrzeb, jest wartością która rzadko była głoszona przez ideologów i myślicieli przeszłości, ponieważ bezpieczeństwo jawiło się raczej sprawą Boga i losu; niż sprawą bezpieczeństwa bezsilnego wobec żywiołów i plag, nobilitacja tej wartości jest nierozłącznie związana z genezą nowoczesnej polityki społecznej, kiedy to rewolucja przemysłowa zrodziła wiele nowych zagrożeń, a poza tym spowodowała, że zanikowi uległy tradycyjne insytuacje dające przedtem ludziom minimum bezpieczeństwa
-bezpieczeństwo to wolność od zagrożeń, jednostka ludzka osiąga stan bezpieczeństwa wówczas, gdy może stwierdzić, że w przyszłości nie grozi jej nieszczęście, znaczne i trwałe pogorszenie sytuacji życiowej pod tymi względami, które uznaje za najważniejsze
stan bezpieczeństwa może mieć wymiar:
obiektywny - gdy zagrożenia nie mają dostępu do pewnego, znacznego obszaru życia.
subiektywny - gdy poczucie bezpieczeństwa wynika z przeświadczenia, że nic człowiekowi nie grozi, a także wynika z zaspokojenia potrzeby oparcia (psychicznym oparciem człowieka może być grupa).
przeciwieństwem bezpieczeństwa w wymiarze obiektywnym są zagrożenia, a w subiektywnym strach i lęk.
bezpieczeństwo jako wartość ideologiczna to potrzeba proklamująca nadrzędność społecznych działań chroniących ludzi przed zagrożeniem i przed lękiem
bezpieczeństwo to jdna z głównych wartości polityki społecznej
mówi się o bezpieczeństwie socjalnym, pojęcie to dopiero pod koniec poprzedniego systemu ustrojowego Polski stało się przedmiotem zainteresowania polskiej polityki społecznej
* Pojęcie bezpieczeństwa socjalnego:
(Antoni Rajkiewicz) :"Bezpieczeństwo socjalne to kategoria polityki społecznej, która wyraża socjalne potrzeby społeczeństwa, prawo do określonych świadczeń oraz powinności państwa do organizowania odpowiednich urządzeń"
(Mirosłąw Księżopolski):" Poczucie bezpieczeństwa socjalnego to stan wolności od niedostatku materialnych środków utrzymania i istnienie realnych gwarancji pełnego rozwoju jednostki"
BEZPIECZEŃSTWO SOCJALNE = wolność od ryzyk socjalnych:
choroba, wypadek przy pracy, choroba zawodowa, niepełnosprawność, starość, macierzyństwo, utrata pracy, zgon żywiciela rodziny
* wyżej wymienione ryzyka sprowadzają się w praktyce do jednego wspólnego zagrożenia - UTRATY DOTYCHCZASOWYCH ŹRÓDEŁ UTRZYMANIA I / LUB OBNIŻENIA DOCHODU
-powyższe jest wąskim , socjalno - ekonomicznym rozumieniem bezpieczeństwa socjalnego
* z pewnym uproszzczeniem można powiedzieć , że tym większe poczucie bezpieczeństwa socjalnego im większą liczbę ryzyk obejmuje system zabezpieczenia społecznego i im wyży stopień konpensacji utraconego dochodu.
*Tak wąsko rozumiane bezpieczeństwo socjalne jest respektowane przez wiele państw już od 1952 roku , kiedy to ukazała się konwencja nr 102 MOPU (międzynarodowej organizacji pracy) określającej ryzyka socjalne i normy minimalne zabezpieczające te ryzyka
*Konwencja nr 102 MOP z 1952r. – okreslna minimalny podmiotowy i przedmiotowy zakres zabaezpieczenia socjalnego, a także warunki dostępu do świadczen socjalnych.
- przedmiotowy zakres – krąg osób chronionych
- przedmiotowy zakres – obejmuje dziedziny zabezpieczenia społecznego
(świadczenia dotyczące:
+ opieki medycznej
+ chorobowe
+ związane z bezrobociem, podeszłym wiekiem, wypadkiem przy pracy,
+ rodzinne, macierzyńskie,
+ na wypadek iwalidztwa, śmierci żywiciela rodziny)
- stopa zastąpienia świadczeń socjalnych powinna wynieśc min. 40-50% poprzedniego zarobku uprawnionego
*Art. 67 Konstytucji RP:
Konstytucja zapewnia bezp. Socjalne na wypadek zajścia ryzyk socjalnych, które stanowią klasyczne ryzyko ubezpieczeniowe:
- niezdolnośc do pracy spowodowana choroba lub inwalidztwem oraz osiągniecie wielku emerytalnego
- ryzyko nie obejmowane ubezpieczeniem – ryzyko bezrobocia
Art. 67 – stanowi fragment normy prawnej i zapowiada jej uzupełnienie przez inny akt prawny
15. Główne zagrożenia bezpieczeństwa socjalnego, które powinny stać suę przedmiotem zainteresowania polityki społecznej:
zagrożenia, które są wyzwaniem dla polityki społecznej, na które powinna "znaleźć lekarstwo" to także takie, które nie są związane bezpośrednio z sytuacją jednostki, a powodują niepokój i zakłocają cel polityki społecznej, którym jest postęp społeczny:
- groźba niedostatków ośrodków pieniężnych i rzeczowych, zawodowego obniżenia się dochodu narodowego i inflacją;
- groźba utraty pracy, niemożności jej uzyskania;
- groźba niemożności przystosowania się do niestabilnych i szybko zmieniających się uwarunkowań polityczno-ekonomicznych; wśród tych uwarunkowań, np. przymusowa zmiana pracy lub stanowiska, zmiana sposobu funkcjonowania zakładu pracy, konieczność przekwalifikowania się, zwiększone trudności dostępu do wielu usług, trudności w planowaniu budżetu domowego; zaostrzenie konkurencji i szybkie zmiany reguł, w których się ona odbywa; groźba pogłębiania dezintegracji społecznej wyrażonej w dyskredytacji uznawanych wartości i autorytetów;
są to zjawiska takie jak: głębokie podziały polityczne, przeciwstawienie interesów poszczególnych klas i warstw społecznych, grup wiekowych i zawodowych, rozbicie więzi łączących członków wielu organizacji społecznych, zawodowych itp.
- groźba pogłebienia się zjawisk patologii społecznych wynikająca bądź to z niemożności poradzenia sobie z zaistniałej sytuacji w legalny sposób, bądź też może być swoistą uciechą dla osób, które......... (niestety tutaj tego nie mam)
- groźba ograniczenia zainteresowań i aspiracji jednostek i grup społecznych do zaspokojenia jedynie potrzeb podstawowych oraz traktowania potrzeb wyższych jako zbędnego luksusu
- groźba braku perspektyw zarówno rozwoju indywidualnego jak i społecznego, na co składają się ogólna niepewność co do dalszych kierunków rozwoju ekonomicznego i społecznego, albo możliwość niekontrolowanych wybuchów niezadowolenia społecznego, zły stan gospodarki, zadłużenie kraju
16. Wartości w polityce socjalnej, wartości akcentowane przez poszczególne doktryny polityki społecznej:
Wartości i prawa człowieka w polityce społecznej:
*pojęcie wartości w pojęciu najpopularniejszym:
"Pewne idee, które są wyznaczone przez członków określonego społeczeństwa zgodnie z założeniem, że działania ludzi stanowiące o polityce społecznej są zwrócone w kierunku tego co dla człowieka, dla grup społecznych jest najważniejsze, dotyczą więc , do czego warto dążyć i co jest w życiu istotne" - prof. Władysław Tatarkiewicz
Uogólniając wartości, można definiować jako to co jest cenione przez ludzi, jako najogólniejsze kryteria oceny świata i najogólniejsze cele , do których ludzie starają się zmierzać
Rozwój polityki społecznej w znacznym stopniu uzależniony jest od stosunku podmiotów tej polityki
do wartości uznawanych w danym społeczeństwie za najważniejsze oraz od sposobów ich realizacji.
Katalog tych wartości definiowany jest różnie w poszczególnych krajach i systemach politycznych na różnych etapach rozwoju cywilizacyjnego tych krajów, ale wyodrębnić można wartości powszechne spotykane o znacznym stopniu uniwersalnośći.
Do wartości tych należą:
- bezpieczeństwo socjalne obejmujące zapewnienie dochodów i usług sytuacji zastąpienia ryzyk socjalnych; -------- interwencja (ja mam inwestycje;p) w człowieka - to tworzenie równych szans rozwoju ludzi, kształócenie młodego pokolenia, inwestycje w człowieka stanowią nie tylko wartość z katalogu praw człowieka, ale są czynnikiem rozwoju ekonomicznego.
- Pokój społeczny to jest podstawa stabilizacji życiowej ludzi, współpracy w osiąganiu celów, tolerancji dla różnic kulturowych i religijnych między ludźmi, wartość pokoju społecznego rośnie wraz z osiąganiem dobrobytu i stabilizacji rodziny.
- Życie rodzinne warunkuje ilościowy i jakościowy rozwój demograficzny społeczeństw. Tworzenie warunków dla życia rodzinnego idzie w parze z promocją tworzenia materialnego zabezpieczenia ludności, rozwojem budownictwa mieszkaniowego z gwarancjami dla oszczędności celowych, związanych zarówno z młodym pokoleniem jak i pokoleniem w wieku poprodukcyjnym, a także z rozwojem infrastruktury , pozwalających kobietom godzić role rodzinne z zawodowymi.
Istnieje w historii myśli społecznej wiele propozycji, wiele programów naprawy życia społecznego, jednak z pkt widzenia kształtowania się obecnego ładu społeczno - ekonomicznego; na szczególną uwagę zasługują 3 doktryny: socjalistyczna, liberalna i społeczna nauka kościoła katolickiego.
doktryna socjalistyczna - 3 wartości mają zasadnicze znaczenie : wolność, równość, braterstwo. *Najważniejsza jest równość - pojęcie to wywodzi się z moralnego sprzeciwu wobec nierównośći społecznej, przywilejom czasowym oraz niesprawiedliwej władzy. Jest kilka typów równości: prawno polityczne - każdemu przysługują takie same należności, równość szans- równość dostępu i startu, równość ekonomiczna - posiadania takiego samego bogactwa przez każdego, albo upowszechniania własnośći państwowej.
*Wolność kształtują rządzący poprzez tworzenie prawa politykę gospodarczą i społeczną, od posiadających władzę, zależy czy wolność będzie dla wszystkich rzeczywistością. Wolność rozumiana jako coś więcej niż tylko brak przymusu. Wolność dotyczy stosunków prawnych, politycznych, ekonomicznych. Korzystanie z wolności indywidualnego wyboru stanie się możliwe tylko wówczas, gdy zniknie ubóstwo oraz nierówność w dostępie do bogactwa i władzy, wolność kształtują rządzący poprzez tworzenie prawa politykę społ., godp. Od posiadających wladzę zależy, czy wolnośc będzie dla wszytkich rzeczyewistością.
*braterstwo – wyraz wspólnego działania opartego na wzajemniej pomocy. Istotniejsze stają się potrzeby i dobro wspólnoty aniżeli jednostkowe cele i ambicje.
doktryna liberalna - wolność , rywalizacja, konkurencja, interes jednostki jako wartość wysówa się na plan pierwszy, zać interes społeczeństwa wynika z interesu poszczególnych jednostek i odpowiada interesowi większości
Stan wolności oznacza taką sytuację , w której przymus ze strony innych ludzi został ograniczony tak dalece jak tylko to możliwe;
z wolnościa nie są związane żadne korzyści poza możliwością wykorzystania warunków przez nią stworzonych;
pojęcie równości w doktrynie liberalnej w związku z pojęciem wolności - równość dopuszczana przez liberałów kończy się tam gdzie zanika proces wzmacniania i ochrony wolności jednostki: równość wobec człowieka niezależnie wobec rangi, równość szans- dostępu i startu, polega na wyrównywaniu różnic początkowo związanych z dyspoporcjami bogactwa;
wg liberałów cała działalność człowieka zmierzająca do tworzenia dobrobytu powinna mieć charakter rywalizacji, jedynie konkurencja prowadzi do rozwoju i postępu będącego źródłem zaspokajania potrzeb i ambicji człowieka;
interwencja państwa w działalność jednostki - uważa się, że jest zbędna; panstwo powinno być opiekunem własności prywatnej, dbac o przestrzeganie w życiu reguł uczciwej gry - spełaniać rolę stróża;
ani państwo ani społeczeństwo nie mogą ograniczać uprawnień indywidualnych jednostki, może ona , np. prowadzić taką działalność gospodarczą jaka jest jej wygodna, a jedynym ograniczeniem mogą być tylko ustawy
doktryna społeczna kościoła związana jest bezpośrednio z wypowiedziami papieży i dokumentami przez nich wydawanymi (encyklikami);
socjalna doktryna kościoła powstała w XIX wieku w wyniku bezpośredniej konfrontacji Ewangelii i jej wymogów etycznych z problemami społecznymi zrodzonymi przez pszyspieszoną industrializację (uprzemysłowienie)
społeczna nauka kościoła początkowo ograniczała się do problemu tzw kwestii robotniczej powstałej w wyniku narastających sprzeczności między posiadającymi pracę, a tymi którzy posiadali kapitał, wtedy właśnie papież Leon XII odrzucił socjalizm jako rozwiązywanie kwestii robotniczej i w encyklice "Rerum Novarum" zaproponował zasadę współpracy między kapitałem, a światem pracy. Określił prawa sławy i obowiązki bogatych.
Nauka społeczna kościoła stara się wyjaśnić zmieniającą się rzeczywistość odwołując się do chrześcijańskiej koncepcji osoby ludzkiej. Zmierza do ukierunkowania działalności człowieka formułując zasady postępowania:
- zasada dobra wspólnego
- zasada solidarności
- zasada pomocniczości
- zasada uczestnictwa
17. Prawa socjalne człowieka w polityce społecznej:
Koncentrując się na obronie godności praw człowieka:
1) polityka społeczna nie może być partykularna, nie może być działaniem obliczonym na wybraną grupę interesów, lecz ma harmonizować często sprzeczne interesy
2) mocna i trwała rola angażowania się na rzecz dobra wspólnego czyli dobra wszystkich i każdego, gdyż wszyscy są odpowiedzialni za wszystkich; zasadzie tej wyraża się bezinteresowna służba ludziom i bliźnim
3) zasada głosi, że to co jednostka i grupy społeczne oddolnie powołane mogą zrealizować własnymi siłami i z własnej woli tego nie powinny odbierać struktury wyższego rzędu, czyli np. państwo (1931 rok Quadragesimo Amo przez Piusa XI) , zależność w tej encyklice między społeczeństwem, a państwem ma opierać się formule "tak dalece społeczeństwo, jak to jest możliwe tak daleko państwo, jak to jest konieczne"
Prawo każdego do korzystania z najwyższego poziomu ochronu zdrowia,
Prawo wszytkich do korzystania ze sprawiedliwych warunków pracy (godziwy zarobek, zadawalające warunki życia i pracy, odpowiednie BHP, itd.)
Prawo do nauki dostępne dla wszytkich na podstawie kryterium zdolnosci,
1952 – konwencja nr 102 MOP-u zawiera normy minimalnego zabezpieczenia społ.
1966 – międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społ., kulturalnych ONZ ratyfikowany przez Polskę (w1977) w zakresie:
- prawo każdego do zabezp. Społ.(ochrona i pomoc w rodzinie[szczególnie okres przed i po urodzeniu dziecka])
- pomoc dzieciom i młodzieży,
- prawo każdego do odpowiedzniego poziomu życia (wyżywienie, odzież, mieszkanie),
- polepszenie bytu i warunków życiowych,
1961 – europejska karta społ. (wraz z protokołami)- sformułowane prawa dotyczące zatrudnienia tzw. Praw związkowych, ochrony róznych pracowników i róznych grup osób ochrony socjalnej, poradnictwo i szukanie zawodowego?, readaptacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych
I prawa dotyczące pracowników migrujacych.
1964 –uropejski kodeks zabezpieczenia społ.
W Polsce prawa człowieka w zakresie ochrony socjalnej sformułowane są przede wszystkim w konstytucji:
- każdemu zapewnia się wolnośc wyboru miejsca pracy, każdy ma brawo do bezpieczeństwa i dobrych warunków pracy,
- obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub niepełnosprawnośc oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego,
- każdy ma prawo do ochrony zdrowia,
- każdy ma prawo do nauki,
- osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej mają prawo do pomocy ze strony władz publicznych,
- RP zapewnia ochrone praw dziecka,
- przeciwdziałanie bezdomności
Posumowumąc można powiedziec, że prawa socjalne są oprzyrządowanie wybranych wartości pol. Społ.
18. modele pol. Społ. – każdy opracowuje sobie sam, bo jest za dużo przepisywania!!!;p