35 Wyprawy krzyżowe

35. Wyprawy krzyżowe

Wojna sprawiedliwa – władca w niektórych okolicznościach ma prawo i obowiązek zaatakować nieprzyjaciela, walczyć z nim i ukarać go; jej powodem może być obrona państwa i poddanych oraz Kościoła i chrześcijan;

Wojna święta – walka zbrojna prowadzona w imieniu Boga i na Jego rozkaz; uchodziła za nią walka z poganami i muzułmanami; prowadziło się ją w imieniu wszystkich chrześcijan, wolą i pomocą Chrystusa;

Rekonkwista – 1) walka królestw hiszpańskich o odzyskanie obszarów Półwyspu Iberyjskiego, które zostały zdobyte przez muzułmanów; 2) walka chrześcijan o odzyskanie ziem utraconych na rzecz islamu;

Krucjata – wojna święta o charakterze rekonkwisty; celem pierwszej krucjaty było wyzwolenie chrześcijan mieszkających na Bliskim Wschodzie spod panowania niewiernych; później ich celem była obrona zdobytych terenów;

Przyczyny wypraw krzyżowych:

Wezwanie do wzięcia udziału w krucjacie przez papieża Urbana II na zakończenie synodu w Clermont w 1095 roku, spotkało się z wielkim zainteresowaniem możnych i rycerstwa; młodzi synowie rycerzy widzieli w krucjacie możliwość zapewnienia sobie środków do życia, bo nie mogli oni liczyć na dziedzictwo; Normanowie z Włoch dzięki wyprawom krzyżowym chcieli wzmocnić swoje panowanie na Morzu Śródziemnym;

I krucjata (1096-1099)

Na wezwanie papieża odpowiedziało wielu rycerzy, głównie z Francji, ale także tłumy pospólstwa; warstwy ludowe zmobilizował wędrowny kaznodzieja Piotr Eremita; krucjata była pielgrzymką, więc mógł w niej wziąć każdy chrześcijanin; gromady te zostały wymordowane przy pierwszym zetknięciu z muzułmanami;

Krucjata wyruszył w 1096 roku; wojska podzielone na kilka zgrupowań podążały różnymi trasami, głównie lądem; w czasie tego marszu dochodziło do krwawych pogromów żydowskich;

Krucjata rycerska pod wodzą Gotfryda de Bouilon i jego brata Baldwina dotarła do Konstantynopola; Krzyżowcy liczyli, że na czele ich wyprawy stanie cesarz bizantyński Aleksy I; gdy przybyli do Konstantynopola okazało się, że tak się nie stanie; od tego czasu rycerze krucjatowi zaczęli postrzegać Bizancjum jako wrogie państwo;

Uczestnicy krucjaty byli zaskoczeni długością trasy i bardzo trudnymi warunkami naturalnymi; wielu zmarło w czasie marszów przez pustynie Azji Mniejszej i Syrii; doskwierał im głód, pragnienie i choroby zakaźne; pomimo tego wszystkiego udało im się odnieść sukcesy; w 1098 roku zdobyli Edessę i Antiochię, 15 lipca 1099 roku, po czterech tygodniach oblężenia, zdobyto Jerozolimę. Władzę na zdobytych terenach otrzymał Gotfryd de Bouillon, a po jego śmierci następcą został Baldwin, który przyjął tytuł królewski i stał się organizatorem Królestwa Jerozolimskiego.

Większość z rycerzy powróciła do Europy; Ziemia Święta została wyzwolona, ale chrześcijanie stanowili tam mniejszość; obawiano się ich zostawić samym sobie, bo otaczali ich muzułmanie; dlatego też pozostali rycerze utworzyli na Bliskim Wschodzie kilka państw;

II krucjata (1147-1149)

Po upadku twierdzy w Edessie, została zorganizowana II wyprawa krzyżowa; jej wielkimi zwolennikami byli św. Bernard z Clairvaux i papież Eugeniusz III; wyruszyła ona w 1147 roku; na jej czele stanęli królowie Konrad III niemiecki i Ludwik VII francuski;

Wojska chrześcijańskie przegrywały walkę z Turkami seldżuckimi w Azji Mniejszej; zrezygnowano z ataku na Edessę; również próba zdobycia Damaszku wraz z królem jerozolimskim Baldwinem III zakończyła się porażką;

III krucjata (1189-1191)

władcą Królestwa Jerozolimskiego został pozbawiony talentów wojskowych i dyplomatycznych Gwidon. Poniósł on ogromną klęskę walcząc z sułtanem Saladynem 4 lipca 1187 roku pod Hattim. W październiku tego roku padła Jerozolima. Wieść o tym wstrząsnęła Europą. Na całą chrześcijańską Europę nałożono dziesięcinę saladyńską. W krucjacie udział wzięło rycerstwo niemieckie (Fryderyk Barbarossa), francuskie (Filip August), angielskie (Ryszard Lwie Serce).

Cesarz Fryderyk wyruszył w 1189 roku; nie dotarł jednak do Ziemi Świętej, bo 30 maja 1190 roku utonął w rzece Salef; armia niemiecka uległa rozproszeniu;

Filip II August i Ryszard Lwie Serce rozpoczęli wyprawę w 1190 roku; tym razem krzyżowcy udali się drogą morską; po wylądowaniu na wybrzeżu podjęli działania wojenne; udało im się zdobyć Cypr i Akkę; zawarli także pokój z muzułmańskim władcą Palestyny; dla Królestwa Jerozolimskiego odzyskano wybrzeże morskie między Bejrutem i Jaffą;

IV krucjata (1202-1204)

Papież Innocenty III widząc nikłe skutki poprzedniej wyprawy krzyżowej, przede wszystkim zaś niepowodzenie odzyskania Jerozolimy, zdecydował się ogłosił kolejną krucjatę; powstała koncepcja by najpierw zabezpieczyć się od strony Egiptu, który stanowił największe zagrożenie dla Królestwa Jerozolimskiego; inni z kolei woleli najpierw wyeliminować Bizancjum;

W wyborze strategii największą rolę odegrali Włosi, którzy prowadzili ożywione kontakty handlowe ze wschodnim basenem Morza Śródziemnego; dlatego też nie byli zainteresowani wojną z Egiptem; doża wenecki Enrico Dandolo wymógł na krzyżowcach, by wyprawę skierowali na Konstantynopol; Wenecja zgodziła się przewieźć krzyżowców jeśli wcześniej zdobędą dla niej Zadar w Dalmacji;

Do ataku na Konstantynopol namawiał ich także pretendent do tronu bizantyńskiego Aleksy IV; poprosił on o pomoc przeciwko Aleksemu III, który uwięził i oślepił jego ojca Izaaka II; Aleksy IV obiecywał duże profity finansowe oraz przyrzekł doprowadzić do unii Kościoła greckiego z rzymskim; kiedy udało mu się odzyskać tron okazało się, że nie jest on w stanie spełnić swoich obietnic; wybuchła wojna między krzyżowcami a Bizancjum; Aleksy V dokonał wtedy zamachu stanu i przystąpił do obrony swojej stolicy; uczestnikom krucjaty udało się zdobyć Konstantynopol; Baldwin książę Flandrii został nawet cesarzem w 1204 roku; miasto zostało złupione i bardzo zniszczone; utworzyli tam Cesarstwo Łacińskie „Romania”; Krzyżowcy do ziemi świętej jednak już nie wyruszyli;

Krucjata dziecięca (1212)

niepowodzenia poprzednich wypraw doprowadziły do poglądu, że wyzwolenia grobu Chrystusa mogą dokonać tylko dzieci. Tysiące dzieci pod wodzą pastuszka Stefana i Mikołaja z Kolonii, wędrowały do portów śródziemnomorskich. Tysiące z nich umarło, a reszta dostała się w ręce handlarzy niewolników.

V krucjata (1217-1229)

Papież Innocenty III nie porzucił myśli o krucjacie, dlatego Sobór Laterański IV (1215) wyznaczył jej termin na rok 1217. Doszła ona do skutku za pontyfikatu Honoriusza III. Krzyżowcy dotarli do Palestyny, ale w niczym nie zmieniło to sytuacji. Część rycerstwa wyruszyła na Egipt, ale po klęsce wycofali się.

wyprawa krzyżowa Fryderyka II (1228) – była ona wypełnieniem ślubu pod groźbą klątwy papieskiej. Cesarz w lecie 1228 roku udał się na 40 galerach do Syrii. Na podstawie układu z sułtanem Kemilem odzyskał część dawnego Królestwa Jerozolimskiego z Jerozolimą, Betlejem i Nazaretem. W zamian za to cesarz odstąpił sułtanowi północną Syrię. W marcu 1229 roku cesarz koronował się na króla Jerozolimy;

VI wyprawa krzyżowa (1249) – 24 sierpnia 1244 roku Jerozolima została znowu stracona, wojska chrześcijańskie zostały rozgromione koło Gazy. Sobór powszechny w Lyonie (1245) wezwał do nowej krucjaty. Wzięło w niej udział głównie rycerstwo francuskie, ze względu na walkę cesarza z papiestwem. Krzyżowcy zaatakowali Egipt, gdzie ponieśli porażkę pod Kairem; Król Ludwik IX został wzięty do niewoli, z której zdołał się wykupić za ogromną sumę pieniędzy; przez kilka lat pozostał jeszcze na Bliskim Wschodzie, lecz nie odniósł tam większych sukcesów;

W 1250 roku władzę w Egipcie przejęli mamelucy; odznaczali się oni gorliwością religijną i przywiązaniem do idei świętej wojny; bardzo obawiali się sojuszu łacinników z Mongołami, dlatego też bardzo wrogo odnosili się do państw łacińskich na Bliskim Wschodzie; ich akcje militarne pozbawiły łacinników wielu zamków i miast;

VII wyprawa krzyżowa (1270) – sułtan Mameluków zdobył Joppę i Antiochię; Król Ludwik IX postanowił jeszcze raz stanąć na czele krucjaty; Ludwik miał nadzieję, że przekona emira Tunisu, al-Mustansira; plany te jednak się nie powiodły; w czasie oblężenia Kartaginy wybuchła zaraza, jej ofiarą padł król i wielu krzyżowców; losy Królestwa Jerozolimskiego były przesądzone;

W 1291 roku upadła twierdza Akka, ocalałe z pogromu rycerstwo udało się na Cypr.

Skutki wypraw krzyżowych


Wyszukiwarka