Cel minimalny:
- by osoba nie popełniała przestępstw
Cel max:
- by przestała pić
- nie popełniała przestępstw
-by podjęła pracę
- by osoba ta pełniła rolę ojca i męża
-by nie wrócił na drogę przestępczą
- wpływ na osobę przestępczą.
I oddział przejściowy:
- pobyt – 14 dni
-poddawany badaniom lekarskim
(czy nie ma obrażeń, czy nie jest chory)
-rozmowa z wychowawcą
( informacyjna i wstępna)
4 kartki A4
Wywiad z osadzonym dotyczący przeszłości
Sytuacja rodzinna
Stan cywilny
Wykształcenie
Stan zdrowia
Czy zażywał jakieś środki, czy ma problemy alkoholowe
Czy ma gdzie wrócić
Z czego się utrzymywał, gdzie pracował
Czy boi się czegoś
Czy zna zjawisko kultury przestępczej
Zainteresowania
Stosunek do popełnionego przestępstwa
(tu nadaje się klasyfikację)
Wychowawca na podstawie rozmowy wstępnej podejmuje decyzję, czy kierować do psychologa. Itp.
Przed nadaniem klasyfikacji psycholog określa:
Wzmożone oddziaływanie
Ryzyko autoagresji
W jakim jest kontakcie
Czy sprosta wymaganiom oddziału
Czy jest po terapii
Czy nadaje się do leczenia w więzieniu
Nadanie podgrupy klasyfikacyjnej
Wychowawca pisze propozycję klasyfikacji
Komisja penitencjarna (kierownicy poszczególnych oddziałów, dyrektor lub wyznaczona przez niego osoba)
Działy:
EWIDENCJI – nadanie tożsamości (spis danych)
PENITENCJARNY
OCHRONY- bezpieczeństwo, zapewnienie ochrony
KWATERMISTRZOWSKI –
PENITENCJARYSTYKA – zajmuje się problematyką kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania.
Zadania komisji penitencjarnej:
Kierowanie skazanego do właściwego zakładu karnego, określonego systemu odbywania kary jeśli nie określił tego sąd w wyroku
Ustalenie indywidualnych problemów oddziaływań na skazanego i wykorzystanie ocen ich wykonania
Dokonywanie ocen okresowych postępów skazanego w resocjalizacji
Kierowanie skazanych do nauczania w szkołach i na kursach
Kwalifikowanie osadzonego jako wymagającego osadzenia w wyznaczonym oddziale lub celi w zakładzie karnym typu zamkniętego w warunkach zapewniających ochronę społeczeństwa i bezpieczeństwa zakładu
(nie rzadziej niż co 3 miesiące weryfikacji tych decyzji)
Weryfikowanie indywidualnych programów oddziaływania oraz indywidualnych programów terapeutycznych, a także kierowanie i wycofywanie skazanych z oddziałów terapeutycznych
Wyrażanie opinii w sprawach przepustek
- nie częściej niż raz na 2 mies. Na czas nie przekraczający 14 dni w roku (półotwarty)
- nie częściej niż raz na miesiąc na czas nie przekraczający 28 dni w roku (otwarty)
Wówczas, gdy są one udzielane:
- po raz pierwszy
- po przerwie trwającej 6 miesięcy
- po powstaniu istotnych zmian sytuacji prawnej lub rodzinnej skazanego
Klasyfikacji dokonujemy w celu:
- stworzenia warunków sprzyjających indywidualnemu postępowaniu ze skazanymi
- zapobieganiu wzajemnej demoralizacji
- zapewnieniu skazanym bezpieczeństwa osobistego,
- wyboru właściwego systemu wykonywania kary,
- rodzaju i typu zakładu karnego,
- rozmieszczenia skazanych zewnątrz zakładu dokonuje się względem klasyfikacji:
M – młodociani 1 P – półotwarty
P – pierwszy raz karany 2 T - otwarty
R – recydywiści 3 Z – zamknięty
Kryteria klasyfikacji skazanych:
- płeć
- wiek
- uprzednio odbywanie kary pozbawienia wolności
- umyślność lub nieumyślność czynu
- czas pozostały do odbycia kary
- stan zdrowia fiz. i psych. ( uzależnienia, … )
- stopień demoralizacji i zagrożenia społ.
- rodzaj popełnionego przestępstwa
PODSTAWĄ DO KLASYFIKACJI SĄ BADANIA OSOBOPOZNAWCZE !!!
Warunkowe zwolnienie:
- skazany 25 lat – można zwolnić po 15 latach
- dożywocie – po 25 latach
- z zamkniętego na otwarty dożywotniego po 15 latach
Młodocianemu, którego zostało co najmniej 6 mies. Do nabycia prawa o ubieganie się o warunkowe przedterminowe zwolnienie obejmuje się badaniami psychologicznymi.
Przy rozmieszczaniu w celach najważniejsze jest bezpieczeństwo osobiste i innych !!!
Przy rozmieszczaniu skazanych w celi :
- decyzja klasyfikacyjna ( młodociany, recydywista, rodzaj, typ odbywania kary)
- odizolowanie karanego od tymczasowo aresztowanego
- zapewnienie porządku wewnętrznego oraz bezpieczeństwa w zakładzie karnym
- zlecenie lekarskie, rehabilitacyjne
- potrzeba kształtowania właściwej atmosfery wśród skazanych (stopień demoralizacji)
- konieczność zapobiegania autoagresji skazanych oraz popełniania przestępstw podczas odbywania kary
KLASYFIKACJA ODBYWA SIĘ W ARESZTACH ŚLEDCZYCH, SKAZANEGO PRZYWOZI POLICJA !!!
ZAKŁAD KARNY TYPU ZAMKNIĘTEGO:
- cele zamknięte całą dobę i otwierane tylko na czas niezbędny, jeśli cele bezpieczeństwa nie stoją na przeszkodzie
- skazani mogą być zatrudniani poza zakładem tylko w systemie pełnego konwojowania
- zajęcia kulturowo-oświatowe i sportowe oraz nauczanie organizuje się tylko w obrębie zakładu
- ruch skazanych po terenie zakładu odbywa się tylko pod nadzorem i w sposób zorganizowany
- skazani mogą korzystać z własnej bielizny i obuwia, a za zgodą dyrektora także z odzieży
- skazani mogą korzystać z widzeń – 2 godz. W miesiącu za zgodą dyrektora mogą je wykorzystać jednorazowo
- widzenia skazanych podlegają nadzorowi administracji
- rozmowy podczas widzeń podlegają kontroli
- rozmowy Tel. Podlegają kontroli administracji
- korespondencja podlega cenzurze i kontroli
ZAKŁAD KARNY TYPU PÓŁOTWARTEGO:
- cele mieszkalne pozostają otwarte w dobie dziennej, w nocy zwykle są zamykane
- mogą być zatrudniani poza terenem zakładu karnego w systemie zmniejszonego konwojowania bądź bez konwojenta
- zajęcia kult.- oświatowe i sportowe, nauczanie, oraz zajęcia terapeutyczne mogą odbywać się poza terenem zakładu karnego
- skazani mogą korzystać z własnej bielizny, odzieży i obuwia
- ruch skazanych po terenie zakładu odbywa się w sposób ustalony w systemie porządku wewnętrznego
- można im udzielać przepustek nie częściej niż raz na2 miesiące nie przekraczając 14 dni w roku łącznie
- skazany ma prawo do 3 widzeń w miesiącu, za zgodą Dyrektora mogą być połączone
- widzenia podlegają kontroli
- rozmowy podczas widzeń mogą podlegać kontroli
- korespondencja może podlegać cenzurze
- rozmowy Tel. Mogą podlegać kontroli
ZAKŁAD KARNY TUPU OTWRATEGO:
- cele całą dobę są otwarte
- skazanych zatrudnia się przede wszystkim poza terenem zakładu, bez konwojenta, również na pojedynczych stanowiskach pracy
- skazanym można pozwalać na nauczanie w szkole, zajęciach terapeutycznych poza zakładem karnym
- zajęcia kult.- oświatowe mogą odbywać się poza zakładem
- ruch skazanych na terenie zakładu odbywa się w sposób ustalony w systemie wewnętrznym
- mogą korzystać z własnej odzieży, obuwia
- mogą otrzymywać pieniądze z depozytu
- skazanym można udzielać przepustek nie częściej niż raz w miesiącu na czas nieprzekraczający 28 dni w roku łącznie
- mają nieograniczoną liczbę widzeń
- widzenia mogą podlegać kontroli
- rozmowy nie podlegają kontroli
- rozmowy Tel. Nie podlegają kontroli
- korespondencja nie podlega cenzurze
- skazanym w miarę możliwości umożliwia się dodatkowe przygotowanie posiłków we własnym zakresie
PORZĄDEK WEW. USTALA DYREOKTOR !!!
Bierze pod uwagę konieczność tworzenia, ustalenie warunków z indywidualnego oddziaływania na skazanych, otrzymania bezpieczeństwa, dyscypliny i porządku oraz właściwych warunków bytowych, sanitarnych i zdrowotnych.
W PORZĄDKU WEWNTĘTRZNYM:
Godziny i sposób przeprowadzenia apeli porannego i wieczornego
Godziny przeznaczone na sen, pracę, naukę, zajęcia kult.-oświatowe i sportowe, oraz zajęcia własne
Godziny i miejsce spożywania posiłku
Godziny, miejsce i sposób poruszania się po zakładzie
Odbywanie spacerów i kąpieli
Godziny i miejsce, w których dozwolone jest palenie papierosów
Ilość i rodzaj własnej odzieży, obuwia, które skazany może mieć w celi
Ilość przedmiotów, które skazany może mieć w celi, oraz sposób ich przechowywania a w razie potrzeby ich użytkowania
Dni, godziny i miejsce przyjmowania skazanych przez Dyrektora i innych przełożonych, lekarzy oraz sposób składania pisemnych wniosków, skarg i próśb
Dni, godziny, miejsce i porządek przeprowadzania widzeń
Dni, godziny i miejsce przeprowadzania nabożeństw, odbywania spotkań religijnych, nauczania religii
Częstotliwość, terminy, miejsce i sposób dokonywania zakupów, artykułów żywnościowych, wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczanych w zakładzie
Godziny, sposób wydawania korespondencji oraz paczek
Osoby upoważnione do przyznawania nagród i ulg oraz wymierzania kar dyscyplinarnych
Godziny, czas trwania i miejsce korzystania z samoinkasujących telefonów
Dni, godziny i miejsce bezpośredniego kontaktowania się z przedstawicielami różnych stowarzyszeń, fundacji, organizacji oraz instytucji, jak również kościołów, i innych związków wyznaniowych.
PRIZONIZACJA – uwięziennienie . Stan bardzo dobrego przystosowania się do warunków panujących w zakładzie karnym, połączony z lękiem przed życiem na wolności.
KARANIE DYSCYPLINARNE:
Metoda ta może być stosowana w celu osiągnięcia zmian wychowawczych. Zmianą naczelną jest eliminowanie pewnych zachowań.
Kary polegają na wprowadzeniu pewnych czynników awersyjnych(niechęci, wstrętu)
Albo na odebraniu czynników awersyjnych ( odebranie prawa do przepustki)
Te czynniki przeważnie wywołują strach, a więc doznanie przykre, którego więzień będzie chciał unikać.
Kary „negatywne” polegające na odebraniu czynnika atrakcyjnego, są oparte na frustracji. Kary te mogą wzbudzić gniew, gniew może spowodować powstawanie czynności agresywnych.
Kara wywołującą u więźnia sytuację frustracji może wywołać następujące 3 reakcje:
- agresję – atak
- zapobieganie – omijanie sytuacji karzącej przez modyfikację zachowania
- ucieczkę – uciekanie od sytuacji karzącej bez modyfikacji zachowania.
Przy wymierzaniu kar dyscyplinarnych powinno się uwzględniać następujące zasady:
Indywidualizacji – dopasowanie kary do osobowości skazanego
Odpowiedzialności – dostosowanie rodzaju i wymiaru kary od wagi czynu nagannego
Stopniowania – za pierwszy czyn naganny łagodniejsza kara, za następne bardziej surowa
Konsekwencji – wymierzona kara musi być wykonana ( karę zawieszoną traktuje się jako byłą)
Niestosowania zbiorowej odpowiedzialności – nie można dotykać karą osób, które zachowywały się właściwie
Kary mogą okazać się nieskuteczne, gdy:
- czyn ukarany jawi się jako czyn nadal bardzo atrakcyjny albo takim też nadal jawi się więźniowi cel, który chce osiągnąć
- reakcją na ukaranie jest złość, gniew lub więzień nie dostrzega racji uzasadniającej karanie
- ukarany nie akceptuje karzącego wychowawcy albo też nałożonej kary
Karanie polega na nieudzielaniu nagród. Kara pozwala na odróżnienie dobra od zła. Pozwala z góry zakładać jakie konsekwencje czekają na karanego.
Nagrody w więzieniu:
- pochwała
- zezwolenie na dodatkowe lub dłuższe widzenie
- zezwolenie na widzenie bez osoby dozorującej
- zezwolenie na widzenie w oddzielnym pomieszczeniu bez osoby dozorującej
- zatarcie wszystkich, bądź niektórych kar dyscyplinarnych
- zezwolenie na widzenie bez dozoru poza obszarem zakładu z osobą najbliższą lub zaufaną na okres nieprzekraczający jednorazowo 30 godzin
- zezwolenie na opuszczenie zakładu bez dozoru na okres nieprzekraczający 14 dni
- zezwolenie na częstsze branie udziału w zajęciach kult.-oświatowych z zakresu kultury fiz. i sportu
- zezwolenie na przekazanie skazanemu upominku
- zezwolenie na odbywanie widzeń we własnej odzieży
- zezwolenie na otrzymywanie dodatkowej paczki żywnościowej
- zezwolenie na dokonywanie dodatkowych zakupów, art., żywnościowych i wyrobów tytoniowych obraz przedmiotów dozwolonych na kupienia w zakładzie
- zezwolenie na Tel. Porozumienie się skazanego ze wskazaną przez niego osobą na koszt zakładu
Skazanemu odbywającemu karę dożywotniego pozbawienia wolności nagrody dotyczące pozwolenia na opuszczenie zakładu może być przyznana po 15 latach kary.
Łączna liczba nagród nie może przekraczać 28 dni w roku, a czas trwania tych nagród nie może przekroczyć 28 dni w roku.
Kary dyscyplinarne:
- nagana
- pozbawienie wszystkich lub niektórych niewykorzystanych przez skazanego nagród i ulg albo zawieszenie ich wykonania do 3 miesięcy
- pozbawienie z korzystania udziału w niektórych zajęciach kult.-oświatowych i sportowych z wyjątkiem korzystania z książek i prasy na okres 3 miesięcy
- pozbawienie możliwości otrzymania paczek żywnościowych na okres 3 miesięcy
- pozbawienie lub ograniczenie możliwości dokonywania zakupów art. Żywnościowych lub tytoniowych na okres 3 miesięcy
- udzielanie widzeń w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobą odwiedzającą na okres do 3 miesięcy
- obniżenie przypadającej skazanemu części wynagrodzenia za pracę nie więcej niż 25 % na okres do 3 miesięcy
- umieszczanie w celi izolacyjnej na okres do 28 dni
Dyrektor zakładu może wymierzyć skazanemu pobyt w celi izolacyjnej na okres 14 dni
( psycholog i lekarz wystawia potwierdzenie, czy skazanego można zamknąć w izolatce)
W trakcie odbywania kary w celi izolacyjnej skazanego pozbawia się możliwości:
- korzystania z widzeń i Tel. I listów
- korzystania ze sprzętu audiowizualnego i komputerowego
- bezpośredniego uczestnictwa z innymi osadzonymi w nabożeństwach i spotkaniach religijnych
- korzystania z udziału w zajęciach kult.-oświatowych z wyjątkiem korzystania z książek i prasy
- dokonywania zakupów art. Żywnościowych lub wyrobów tytoniowych
- otrzymywania paczki żywnościowej w kwartale następującym bezpośrednio po kwartale, w którym kara została wymierzona
- uczestnictwa i zatrudnienia poza celą
- korzystania z własnej odzieży, obuwia i wyrobów tytoniowych
Dokonując oceny okresowej postępów skazanego w resocjalizacji uwzględnia się przede wszystkim:
- stosunek skazanego do popełnionego przestępstwa
- stopień przestrzegania przez skazanego porządku i dyscypliny
- stosunek skazanego do pracy
- charakter kontaktów skazanego z rodziną oraz wywiązanie się z obowiązku łożenia na nią
- zachowanie skazanego wobec innych skazanych i przełożonych
Prognoza kryminologiczno- społeczna /przewidywanie/ zawiera następujące inf. Dotyczące skazanego:
Środowisko rodzinne skazanego:
- miejsce pobytu do którego się uda po opuszczeniu zakładu
- istnienie w rodzinie skazanego warunków finansowych gwarantujących utrzymanie skazanego
- posiadanie rodziny lub innej osoby bliskiej – istnienie bliskiej więzi udokumentowanej i potwierdzonej przez kontakty ze skazanym
- konflikty i przemoc między skazanym a jego rodziną ( w przypadku o ile będzie u niej przebywał w czasie pobytu poza zakładem lub będzie ją odwiedzał)
- przejawy patologii, t.j. alkoholizm, narkomania, przestępczość, itp.
2) cechy osobowości z uwzględnieniem stopnia samodyscypliny oraz skłonności do stosowania przemocy:
- zaburzenia zachowania, osobowości
- brak umiejętności panowania nad negatywnymi reakcjami na sytuacje trudne
3) problem alkoholowy skazanego albo uzależnienie od środków odurzających lub środków tropowych:
- stwierdzenie uzależnienia od alkoholu bądź środ. Odurzających
- ewentualne skłonności do alkoholi lub środ. Odurz.
- przebyte leczenie odwykowe , jak również motywacja do zachowania abstynencji
4) droga wykolejenia społecznego oraz określenie stopnia demoralizacji:
- pobyty w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zakładach poprawczych, ośrodkach szkolno – wychowawczych
- uprzednia karalność
- związki ze światem przestępczym na wolności
- systematyczność popełnianych przestępstw
- okres próby w trakcie korzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia (WZ)
- przestępstwo w trakcie obecnego lub uprzedniego pobytu w zakładzie karnym
6) rodzaj przestępstwa za które skazany odbywa karę
7) zachowanie skazanego podczas uprzednio odbywanych kar ze szczególnym uwzględnieniem sposobu wykorzystania czasowych zezwoleń na opuszczenie zakładu karnego
8) środowisko w jakim będzie przebywał podczas pobytu poza terenem zakładu karnego
9) informacje dodatkowe , w których:
- ocena wykorzystywanych zadań z IPO
- postępowanie prowadzone przez sąd przeciwko skazanemu w innej sprawie
- zmiany w sytuacji prawnej skazanego ( doszedł wyrok 10 lat)
- czy w niedawnym czasie sąd odmówił warunkowego przedterminowego zwolnienia i z jakich przyczyn
Środki oddziaływań penitencjarnych:
Oddziaływaniem penitencjarnym nazywamy całokształt postępowania administracji z osobą odbywającą karę pozbawienia wolności.
Oddziaływanie resocjalizacyjne stosowane w więzieniu ( resocj. Penitencjarna) jest szczególnym rodzajem wychowania ( wychowanie interwencyjne i korekacja).
W praktyce jednak nie każde oddziaływanie penitencjarne jest oddziaływaniem resocjalizacyjnym (wychowawczym)
Co jest do tego potrzebne:
- diagnoza
- prognoza
- zasady resocjalizacji
- metodyka
- dobre przygotowanie kadry
Dobór środków oddziaływania resocjalizacyjnego (wychowawczego) zależy od:
- osobowości skazanego
- celu resocjalizacji
- możliwości zakładu karnego
- atmosfery wychowawczej
- respektowania zasad resocjalizacji
Oddziaływania resocjalizacyjne poza więzieniem nie są oddziaływaniem penitencjarnym.
Do środków oddziaływań penitencjarnych stosowanych w praktyce, mogących mieć znaczny wpływ wychowawczy, zaliczamy:
- indywidualne oddziaływanie na skazanych
- rozmieszczenie w celach
- nagrody
- kontakty z rodziną
- zatrudnienie
- zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowe
- nauczanie
ZATRUDNIENIE:
- zatrudnienie to środek oddziaływania penitencjarnego mający istotny znaczenie dla sytuacji materialnej skazanego, jego rodziny
- praca skazanego jest odpłatna za wyjątkiem prac porządkowych lub pomocniczych na rzecz więzienia
- za nieodpłatne wykonywanie kar sąd przyznaje odpowiednie nagrody
- zatrudnienie wypełnia czas skazanego, przeciwdziała nudzie więziennej i nieróbstwa. Osadzony czuje się potrzebny, uczy się pracy i współdziałania z innymi
- praca jest wtedy środkiem oddziaływania resocjalizacyjnego gdy powoduje u skazanego porządane zmiany
- wyrobienie umiejętności i potrzeby pracy określamy jako „wychowanie do pracy” natomiast poprawa jakości pracy oraz przekonanie, że praca a nie przestępstwo jest sposobem na życie określamy jako „wychowanie przez pracę”
- praca pozwala zachować sprawność zawodową
- aby zatrudnienie było środkiem resocjalizacji musi być wspierana przez inne metody i środki wychowawcze, muszą być także spełnione następujące warunki:
Praca musi być społecznie użyteczna
Praca musi być dostosowana do fizycznych i psychicznych możliwości skazanego, jego kwalifikacji oraz ewentualnych zainteresowań
Praca musi być dobrze zorganizowana, fachowo nadzorowana i oceniana oraz zabezpieczona pod względem BHP
NAUCZANIE:
- W zakładach prowadzi się nauczanie skazanych w celu zapewnienia im możliwości uzyskania wykształcenia podstawowego i gimnazjalnego, a także możliwości zdobycia wiedzy ogólnej i kwalifikacji zawodowych w szkołach ponadpodstawowych (ponadgimnazjalnych) albo uzyskania kursów
- Nauczanie osadzonych prowadzi się w szkołach, zespołach szkół i centrach kształcenia ustawicznego, które są prowadzone przy zakładach
- Dobierając formę nauczania dla osadzonego, uwzględnia się jego uzdolnienia, predyspozycje i okres, jaki mu pozostaje do końca kary.
- Organizacja procesu dydaktycznego w szkołach powinna zapewniać dyscyplinę i porządek podczas zajęć edukacyjnych, a także bezpieczeństwo zakładu.
- Dyrektor szkoły, nauczyciele, pracownicy szkoły, realizujący zadania edukacyjne wobec osadzonych, są zobowiązani do przestrzegania przepisów regulujących wykonywanie kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania.
- Realizacja zadań edukacyjnych wobec osadzonych powinna odbywać się z uwzględnieniem indywidualnych programów oddziaływania lub indywidualnych programów terapeutycznych, jeżeli osadzeni objęci są takimi programami
- Dyrektor zakładu, przy którym prowadzona jest szkoła, stwarza warunki i zapewnia odpowiednie środki do funkcjonowania szkoły
art. 67 KK
§ 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 2 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.
§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub w części, a może na niego nałożyć obowiązki ,świadczenie pieniężne oraz zakaz prowadzenia pojazdów do lat 2.
Cele wykonywania kary :
Art. 67.
§ 1. Wykonywanie kary pozbawienia wolności ma na celu wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego i tym samym powstrzymania się od powrotu do przestępstwa.
§ 2. Dla osiągnięcia celu określonego w § 1 prowadzi się zindywidualizowane oddziaływanie na skazanych w ramach określonych w ustawie systemów wykonywania kary, w różnych rodzajach i typach zakładów karnych.
§ 3. W oddziaływaniu na skazanych, przy poszanowaniu ich praw i wymaganiu wypełniania przez nich obowiązków, uwzględnia się przede wszystkim pracę, zwłaszcza sprzyjającą zdobywaniu odpowiednich kwalifikacji zawodowych, nauczanie, zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowe, podtrzymywanie kontaktów z rodziną i światem zewnętrznym oraz środki terapeutyczne.