Pytanie specjalnościowe

7. Dochód jako przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych podlegają wszystkie dochody uzyskiwane przez podatników, bez względu na źródło, z którego zostały one uzyskane. Oznacza to, iż opodatkowaniu podlegać będą nie tylko dochody z działalności gospodarczej, ale również ze spadków, darowizn czy działalności inwestycyjnej.

Dochodem jest zasadniczo nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

W podatkowych grupach kapitałowych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest osiągnięty w roku podatkowym dochód stanowiący nadwyżkę sumy dochodów wszystkich spółek tworzących grupę nad sumą ich strat. Jeżeli za rok podatkowy suma strat przekracza sumę dochodów spółek, różnica stanowi stratę podatkowej grupy kapitałowej. Straty poniesionej przez podatkową grupę kapitałową nie pokrywa się z dochodu poszczególnych spółek w razie upływu okresu obowiązywania umowy lub po utracie statusu podatkowej grupy kapitałowej. Z dochodu podatkowej grupy kapitałowej nie pokrywa się strat spółek wchodzących w skład grupy, poniesionych przez nie w okresie przed powstaniem grupy.

W określonych przypadkach opodatkowaniu może podlegać także przychód. Dotyczy to podmiotów zagranicznych uzyskujących przychody w Polsce oraz przychodów z dywidend i innych przychodów z tytułu udziałów w zyskach osób prawnych.

Reasumując do obliczenia dochodu potrzebujemy wartości przychodu i ich koszty uzyskania.

Należy zauważyć, że ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie określa jednoznacznie definicji „przychodów”. Zawiera ona jedynie wykaz zdarzeń prawnych uznanych za przychody. Za przychód uznane zostaną więc wszystkie przysporzenia majątkowe, niezależnie od źródeł jego powstania, chyba że konkretny przepis ustawy wyłącza określoną kategorię wprost z pojęcia przychodów.

Przychodem są zatem w szczególności:

• otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe

• wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw

• wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań

• wartość zwróconych wierzytelności, które uprzednio zostały odpisane jako nieściągalne lub umorzone i zaliczone do kosztów uzyskania przychodów

• nominalna wartość udziałów w spółce albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

W ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych istnieje również szereg przysporzeń majątkowych, które nie stanowią przychodu podatkowego. Wymienić tu można m.in.: kwoty otrzymane na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego; przychodów, które w rozumieniu przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych zwiększają ten fundusz; odsetek otrzymanych w związku ze zwrotem nadpłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych.

Istotnym zagadnieniem przy ustalaniu dochodu są koszty uzyskania przychodów. Kategoria kosztów stanowi przedmiot niejednolitych interpretacji organów podatkowych oraz materię największych sporów toczonych z organami podatkowymi i organami kontroli skarbowej w toku prowadzonych kontroli. Kosztami uzyskania przychodów są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art.16 ust.1 uopdop (wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów). Najważniejszą częścią jest wskazanie, iż aby wydatek można było uznać za stanowiący koszt uzyskania przychodów niezbędne jest udowodnienie, iż celem jego poniesienia było uzyskanie przychodu.

Do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się m.in. (jest ich 68):

• wydatków na nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów;

• naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów);

• odsetek, prowizji i różnic kursowych od pożyczek (kredytów) zwiększających koszty inwestycji w okresie realizacji tych inwestycji;

• wierzytelności odpisanych jako przedawnione;

• kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań.

W przypadku gdy koszty podatkowe przewyższają wysokość uzyskanych przychodów, uzyskuje się stratę. Strata poniesiona przez podatnika może być odliczona od dochodu osiągniętego w kolejnych latach podatkowych. Dochód można obniżyć o stratę w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% jej kwoty).

Należy pamiętać również, że przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania nie uwzględnia się m.in.:

• przychodów ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub za granicą, jeżeli dochody z tych źródeł nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym albo są wolne od podatku,

• strat przedsiębiorców przekształcanych, łączonych, przejmowanych lub dzielonych – w razie przekształcenia formy prawnej, łączenia lub podziału przedsiębiorców, z wyjątkiem przekształcenia spółki kapitałowej w inną spółkę,

• strat przedsiębiorstw państwowych przejmowanych lub nabywanych na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji.

Do wyłączeń z opodatkowania można zaliczyć również niektóre pozycje dochodów. Wolne od podatku są m.in.:

• dotacje z budżetu państwa otrzymane na dofinansowanie przedsięwzięć realizowanych w ramach Specjalnego Przedakcesyjnego Programu na Rzecz Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich;

• dochody z działalności Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, Rzecznika Ubezpieczonych oraz Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych;

• dochody spółek wodnych i ich związków, przeznaczone na cele statutowe;

• odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez podatników.