Egzamin wsparcie i pomoc rodzinie zagrożonej UŚ KN

1.Pojęcie i funkcje rodziny.

Rodzina - to podstawowa grupa pierwotna złożona z małżeństwa i dzieci (także adoptowanych) oraz ogółu krewnych każdego z małżonków. Istotą rodziny są dwa rodzaje więzi: małżeńska i rodzicielska, a w niektórych typach rodzin — również więź powinowactwa. Rodzina jest pierwszym i najbardziej naturalnym środowiskiem wychowawczym, z którym dziecko styka się w swym życiu.

FUNKCJE RODZINNY wg ZBIGNIEWA TYSZKI

1. FUNKCJA MATERIALNO- EKONOMICZNA.

Ma za zadanie zaspokoić materialne potrzeby rodziny a pośrednio także zaspokoić niektóre materialne potrzeby społeczeństwa. Z. Tyszka wyróżnia tu 4 podfunkcje:

-Produkcyjną – rodzina jest w posiadaniu odrębnego warsztatu produkcyjnego i stanowi zarazem jego załogę produkcyjną.

-Zarobkową -  jako możliwość zdobywania pieniędzy niezbędnych dla utrzymania rodziny

-Gospodarczą-  zasób i gromadzenie trwałych dóbr materialnych, niezbędnych do egzystencji rodziny ( mieszkanie, przedmioty gospodarstwa domowego, samochód).

-Usługowo- konsumpcyjna-  wykonywanie wszystkich prac usługowych niezbędnych dla funkcjonowania członków rodziny (np. przyrządzanie posiłków, naprawa odzieży, dbałość
o czystość osobistą i mieszkania). Przedmioty użytku domowego stanowią niejako podstawę działalności usługowo- konsumpcyjną.

2. FUNKCJA OPIEKUNCZO- ZABEZPIECZAJĄCA.

Polega na materialnym i fizycznym zabezpieczeniu członków rodziny. Na pielęgnacji wszystkich jej członków od narodzin do późnej starości a także o szerokim aspekcie niepełnosprawności.

3. FUNKCJA PROKREACYJNA.

Funkcja ta odnosi się do zaspokojenia rodzicielskich, emocjonalnych potrzeb współmałżonków (potrzeb ojcostwa i macierzyństwa), jak i reprodukcyjnych potrzeb społeczeństwa ( potomstwo).

4. FUNKCJA rekreacyjno-SEKSUALNA.

Małżeństwo  jako społecznie akceptowana forma współżycia płciowego. Funkcja ta
w różnych religiach jest nierozerwalnie wiązana z funkcją prokreacyjną. Wiek XX przyniósł w kulturze europejskiej odejście od łączenia funkcji seksualnej z instytucją małżeństwa oraz rozdzielenie funkcji seksualnej od prokreacyjnej.

5. FUNKCJA LEGALIZACYJNO – KONTROLNA.

W grę wchodzi tu wzajemna kontrola współmałżonków, kontrola rodziców w stosunku do dzieci. Rodzina legalizuje przede wszystkim takie zachowania, jak współżycie płciowe, wspólną egzystencję  w ramach jednego gospodarstwa domowego dwojga osobników różnej płci wywodzących się z różnych rodzin pochodzenia . Legalizuje także fakt posiadania dzieci, nadaje status prawny wspólnocie majątkowej rodziny – reguluje zachowania zarówno w rodzinie jak i poza nią.

6. FUNKCJA SOCJALIZACYJNA.

Jest jedną z największych funkcji tej instytucji społecznej. Polega ona na wprowadzeniu dziecka w świat kultury danego społeczeństwa, przygotowanie do samodzielnego pełnienia ról społecznych oraz interakcja małżonków. Socjalizacja potomstwa odbywa się  przez przekazywanie wiedzy o  świecie przyrody i społecznym, przekazywanie umiejętności instrumentalnych jak np. posługiwanie się przedmiotami będącymi wytworem ludzkiej kultury, wpajanie wzorców zachowania, internalizacja norm i wzorów społecznego zachowania. Polega również na wprowadzaniu dziecka w kulturę: zapoznawanie z wytworami sztuki, nauki, techniki, religii, jak również polega na udrażnianiu określonego systemu wartości, który z kolei stymuluje motywację do działania, zachowania, postępowania, wytycza cele indywidualne i społeczne, podsuwa środki do realizacji. Socjalizacyjna funkcja rodziny jest niezmiernie ważna dla społeczeństwa. Od określonych postaw i wysiłków rodziców zależy w znacznej mierze kształt osobowości i postępowanie jednostek następnego pokolenia. Ważne jest dla społeczeństwa, aby rodzina należycie wypełniała swe zadania socjalizacyjne.

7. FUNKCJA KLASOWA.

Pochodzenie z danej rodziny wstępnie określa pozycję społeczną członków w strukturze społeczeństwa. Zwykle przynależność męża wyznacza przynależność klasową żony
i dziecka. Klasowa funkcja rodziny wyraża się w ukierunkowanej klasową subkulturą
i ideologią socjalizacji potomstwa. Poszczególne warstwy i klasy społeczne mają swoje specyficzne cechy kulturowe, które przekazują swojemu potomstwu. Dziecko nie internalizuje w procesie rodzinnej socjalizacji „czystej” kultury narodowej, lecz chłonie ją poprzez kulturę klasową tej klasy społecznej do której należy.

8. FUNKCJA KULTURALNA.

Zapoznanie młodego pokolenia z dziejami kultury danego społeczeństwa oraz jej trwałymi pomnikami, wpojenie norm i skali wartości, przekazywanie dziedzictwa kulturowego, dbałość o przeżycia estetyczne rodziny, nauczenie młodzieży korzystania z treści kulturowych
i mawianie ich w gronie rodziny ( np. wspólne oglądanie telewizji i komentowanie programu lub dyskusja nad przeczytaną książką).

9. FUNKCJA REKREACYJNO – TOWARZYSKA.

Dom rodziny jako miejsce wypoczynku, dbałość wszystkich członków o dobrą atmosferę
w rodzinie i o nawiązanie kontaktów towarzyskich. Dom rodziny jest miejscem wypoczynku -  azylem do którego po spełnieniu codziennych obowiązków możemy się skryć. W domu następuje rozładowanie napić psychicznych powstałych w życiu pozarodzinnym.

10. FUNKCJA EMOCJONALNO – EKSPRESYJNA.

Przez tę funkcje realizowane są potrzeby akceptacji, bezpieczeństwa , miłości ( krąg osób kochanych i kochających), oraz wyrażanie własnej osobowość, eksponowania swej indywidualności, swoich postaw i poglądów

FUNKCJE  RODZINY  wg MARII ZIEMSKIEJ

1. FUNKCJA PROKREACYJNA.

Dostarcza nowych członków nie tylko dla własnej grupy, ale i dla całego społeczeństwa.

2. FUNKCJA PRODUKCYJNA.

Dostarcza  społeczeństwu pracowników i wspomagając siły twórcze i wytwórcze choć
w sposób inny w stosunku do wzorów z ubiegłych wieków, gdy warsztat produkcyjny znajdował się na terenie domu.

3. FUNKCJA USLUGOWA- OPIEKUNCZA.

Zapewnia wszystkim członkom codzienne usługi ( wyżywienie, czystość mieszkania, odzieży itp. oraz opiekę tymże członkom rodziny; którzy nie są samodzielni wskutek choroby, wieku- jak dzieci i starcy- czy w skutek kalectwa bądź z innych przyczyn).

4. FUNKCJA SOCJALIZACYJNA.

Rodzina wprowadza w społeczeństwo nowych obywateli, przekazując im język, podstawowe wzory zachowania obowiązujące w danym społeczeństwie, zwyczaje obyczaje, wprowadza ich w świat wartości moralnych i wartości kultury. Kontroluje przy tym zachowanie swych członków . Funkcja ta przejawia się nie tylko w stosunku do dzieci, które dzięki wzrastaniu

w rodzinie wrastają w społeczeństwo, ale i współmałżonków, gdyż proces dostosowania się ich w małżeństwie jest procesem socjalizacyjnym.

5. FUNKCJA PSYCHOHIGIENICZNA.

Zapewnia członkom poczucie stabilizacji , bezpieczeństwo, równowagę emocjonalną, możliwość wymiany emocjonalnej, a także warunki do rozwoju osobowości. Rodzina przyczynia się zatem do wzmocnienia równowagi psychicznej, dobrego nastroju swych członków, którzy są obywatelami społeczeństwa. Najczęściej  określa się tę funkcje jako emocjonalną lub ekspresji uczuć, zrozumienia i uznania lub rozładowania napięć emocjonalnych bądź funkcji stabilizującej, zapewniającej członkom rodziny poczucie bezpieczeństwa itp.

Rodzina zaspakaja inne potrzeby swoich członków takie jak: .biologiczne, ekonomiczne, psychospołeczne. Zaspakajanie tych potrzeb w obrębie rodziny wiąże się z wyżej wymienionymi zadaniami na rzecz makrostruktury.

FUNKCJE RODZINY wg STANISŁAWA KAWULI

Stanisław Kawula  wyróżnia cztery podstawowe funkcje rodziny:

1. BIOLOGICZNO- OPIEKUŃCZĄ

Małżeństwo monogamiczne ; stanowiące podstawę ówczesnej rodziny jest społecznie uznawana instytucja obcowania seksualnego i przyczynia się przede wszystkim  do zachowania ciągłości biologicznej każdego narodu. Rola małżonków nie kończy się jednak z chwilą narodzenia dziecka. Opiekowanie się dzieckiem, tj. zapewnienie mu odpowiednich warunków rozwoju fizycznego, m.in. dostarczanie należytego pożywienia, odpowiedniego ubrania, zapewnienie warunków snu i wypoczynku, ochrona przed niebezpieczeństwem itd., należy do  głównych obowiązków obojga rodziców.

2. KULTURALNO- TOWARZYSKA

Organizacja wypoczynku dla dzieci, zabawy, rozrywki, odbioru dóbr kulturalnych itd.       należy  do zasadniczych treści życia rodzinne

3. EKONOMICZNA

Służy zaspokojeniu potrzeb materialnych (jedzenie, ubranie, mieszkanie). Każdy członek rodziny ma swój wkład w zasilanie domowego budżetu. Rodzice czerpią dochody przez pracę, dla dzieci z kolei to nauka jest swoistą inwestycją w przyszłość. Szczególnie w społeczeństwach dawnych, ale też współcześnie - stan posiadania rodziców, ich miejsce zamieszkania i poziom wykształcenia ? decydowały o karierze i drodze życiowej ich dzieci.

4. WYCHOWAWCZA

Funkcja ta przygotowuje dzieci do samodzielnego życia oraz do pełnienia w nim odpowiednich ról.

2.Rodzina jako system.

Rodzina jako system

Koncepcja systemów rodzinnych traktuję rodzinę jako dynamiczną, społeczną całość. Całość ta funkcjonuje poprzez interakcje i wzajemną zależność swoich elementów.

- rodzina jest całością, a całość jest czymś więcej niż sumą jej części. Każda jednostka jest częścią całości i całkowicie częścią.

- małżeństwo jest głównym elementem rodziny, zdrowe małżeństwo decyduje o zdrowej rodzinie

- indywidualne role: we wszystkich rodzinach istnieją role, rolą rodziców jest modelowanie tego jak być mężczyzną i kobietą, wzorów macierzyństwa i ojcostwa; rolą dzieci jest być ciekawym i uczyć się. W zdrowych rodzinach role są płynne.

- wszystkie rodziny mają prawa i reguły, którymi się rządzą. Prawa odnoszą się do takich spraw jak prowadzenie domu, dbanie o zdrowie, finanse, prywatność.

- rodziny jako systemy społeczne działają zgodnie z zasadą komplementarności. Jeśli tata często się złości, mama jest delikatna.

- systemy mają swoje potrzeby, rodzina jak wszystkie społeczne systemy ma potrzebę produktywności (jedzenia, ubrania, schronienia), zaspokojenia emocjonalnego (czułości, ciepła, dotyku), indywidualności i odróżniania się (samorealizacji), stymulacji (podniecenia, wyzwania, radości) i jedności (poczucia przynależności, wspólnoty). Rodzina jako system, czyli nierozerwalna całość, ważny jest stosunek: Matka-matka, ojcowej-ojciec, matka-ojciec, rodzice-dzieci.

Rodzina to system zamknięty składający sie z matki ojca i dziecka. W takim

układzie systemowym są podsystemy i każdy z nich funkcjonuje osobno matka-dziecko, ojciec-dziecko. Gdy relacje miedzy rodzicami są dobre to i dziecko sie prawidłowo rozwija natomiast jeśli są złe to negatywnie wpływa na rozwój dziecka.

STRUKTURA RODZINY:

granice między podsystemami rodzinnymi, także mają ogromne znaczenie dla   całego systemu rodzinnego. Na system interakcji w rodzinie mają wpływ trzy bardzo ważne podsystemy: podsystem małżonków, dzieci i dziadków. W zdrowej i szczęśliwej rodzinie granice między tymi podsystemami powinny być wyraźne, ale jednocześnie elastyczne, czyli łatwo przekraczalne przez troskę, życzliwość, zainteresowanie i pomoc. Każdy z podsystemów pełni bowiem swoją własną rolę, która jest inna dla dzieci, rodziców i dziadków. Żaden z nich nie powinien wchodzić w drogę drugiemu, nie powinien podważać jego kompetencji, jak również nie powinien w niego ingerować. Podsystemy powinny być wypełnione miłością i miłość tę przekazywać innym podsystemom.

3.Charakterystyczne cechy rodziny dysfunkcyjnej.

Rodzina dysfunkcyjna jest stworzona przez dysfunkcyjne małżeństwo. Dysfunkcjonalne małżeństwo z kolei tworzą dysfunkcjonalne osoby, które odnajdują się wzajemnie i żenią ze sobą .

Jednym z tragicznych faktów jest to, że osoby dysfunkcjonalne znajdują i wiążą się z osobami, które również są dysfunkcjonalne (J. Bradshaw).

TYPY DYSFUNKCJI:

CECHY RODZIN DYSFUNKCYJNYCH:

BRAKI W RODZINIE DYSFUNKCYJNEJ

W rodzinie dysfunkcyjnej brakuje:

CZYNNIKI SPOŁECZNE odpowiedzialne za dysfunkcje w rodzinie:

4.Czynniki dezintegrujące rodzinę.

Czynniki zewnętrzne

Czynniki wewnętrzne

5.Rodzina ryzyka wg.S.Kawuli- charakterystyczne cechy.

Stad też można śmiało założyć, iż społe­czeństwo polskie końca XX i początku XXI wie­ku niemal we wszystkich dziedzinach życia jest społeczeństwem ryzyka. Wymieńmy choćby takie sprawy, jak: bezpieczeństwo osobiste i publiczne, obniżający się poziom przyrostu demograficznego, rozwarstwienie w różnych sferach życia czy nawet brak dachu nad głową i niepewność godnego pochówku. Ryzyko to potęgują różnie rozumiane i często krańcowo różnie realizowane hasła, takie jak wolność i liberalizm, tolerancja i pluralizm, zaradność i gospodarka rynkowa.

W społeczeństwie ryzyka występuje także rodzina ryzyka. Bezpośrednimi zagrożeniami generującymi to zjawisko są m.in.: ubożenie społeczeństwa, bezrobocie, bezdomność, bie­da, rozłąki zagraniczne, liberalizacja poglądów w dziedzinie etycznej - rodząca wzrost rodzin niepełnych i zwiększająca liczbę rozwodów. Czyni to także gospodarka rynkowa, jej bez­względne prawa (m.in. konkurencja, korupcja/- Aktualna działalność i polityka socjalna naszego państwa jest i nadal powinna być nastawiona na rozwiązywanie szczególnie trudnych kwestii życia rodzinnego, takich jak: ochrona macierzyństwa, poprawa sytuacji dzieci z rodzin niepełnych, zapewnienie samodzielnego mieszkania dla każdej rodziny, polepszenie funkcjonowania rodzin osób młodych zawartych za zgodą sądu, rodzin rozbitych lub pokrzyw­dzonych przez los, zapewnienie zasiłków dla bezrobotnych rodziców, wspomaganie alimen­tacyjne nieletnich matek, socjalne I opiekuń­cze funkcjonowanie rodzin wielodzietnych, i zwiększanie zasiłków lub rodzinnych odpisów podatkowych itd.

Współczesna Polska podzielona jest na trzy segmen­ty: sektor instytucji prywatnych (Polska „sprywatyzowana”); Polska instytucji publicznych; (Polska „budżetowa”) i instytucji zabezpiecze­nia społecznego (socjalnego) - „Polska na za­siłku”. Są to tzw. „trzy Polski”. Obszar ryzyka stanowi głównie grupa osób i ich rodzin dla Polski „na zasiłku”. Krąg tych osób poszerzył się znacznie na początku trzeciego tysiąclecia. Są to osoby zdolne jedynie do życia na prze­trwanie i dlatego stają się stałymi klientami pomocy społecznej. Po zasiłek zgłaszają się do ośrodków pomocy społecznej dwa lub trzy pokolenia naraz.

Zakłócenia w funkcjonowaniu rodziny za­wsze były i są wkomponowane w ogólne kształ­ty I form życia rodzinnego. Spośród szeregu symptomów współczesnych przeobrażeń rodzi­ny w globalnej skali światowej, europejskiej czy polskiej, podkreśla się przede wszystkim po­głębiające się natężenie zjawisk patologicz­nych lub dewiacyjnych w życiu rodziny współ­czesnej. W skali międzynarodowej możnaobecnie zaobserwować m.in. wzrost liczby kon­fliktów małżeńskich i rozwodów; dyferencjację norm i wartości u poszczególnych członków rodziny (niekiedy sprzecznych); indywidualizm różnych form aktywności, stylu życia i wzorów kariery. Samo zagadnienie zaburzeń w spełnia­niu głównych funkcji rodziny jest wieloaspek­towe i nie daje się wyjaśnić jednym uniwersal­nym czynnikiem, np. wzrostem konsumpcyjności życia, osłabieniem życia duchowego czy więzi uczuciowych oraz rozrostem egoistycz­nych potrzeb.

Z tego więc powodu niezbędna jest pomoc, wsparcie, interwencja itp. wobec rodzin dotknię­tych destrukcją swych wzorów zachowań i war­tości oraz planów życiowych. Prawidłowość ta przenosi się bezpośrednio na dzieci i dlatego w tym tkwi dodatkowy czynnik dezintegracji ich osobowości, socjalizacji i wychowania.

Wiesław Ambrozik na podstawie empirycz­nych badań w środowisku wiejskim Wielkopol­ski stwierdził, iż rodziny zdemoralizowane-do­tknięte najczęściej chorobą alkoholową oraz zjawiskami pospolitej przestępczości, prosty­tucji matek lub córek itp. - nie utrzymują w za­sadzie żadnych kontaktów z instytucjami kul­turalnymi i oświatowymi. Dominują w nich wzo­ry skrajnego prymitywizmu życiowego i ubó­stwa kulturalnego. Zarówno praca zarobkowa, jak i edukacja szkolna dzieci są traktowane w tych rodzinach jako zło konieczne. Okazało się, że 8,1% ogółu badanych dzieci w wieku szkoły podstawowej to dzieci zaniedbane wy­chowawczo przez swoją rodzinę, to dzieci symptomach niedostosowania społecznego lub wykolejenia przestępczego. W życiu rodzinnym znanych jest wiele cech, które są zaliczane do stanów patologicznych stanowią zagrożenie prawidłowego rozwoju jej członków.Wymuszanie okupu; przemoc i maltretowanie, kazi­rodztwo, dzieciobójstwo, pedofilia itd.Są jeszcze inne, trudne do uchwycenia i za­obserwowania czynniki, niekorzystnie wpływa­jące na nieprawidłową socjalizację i wychowa­nie dzieci. Należą do nich ustawiczne sytuacje konfliktowe (często połączone z biciem słab­szych), złe warunki materialno-bytowe (bezro­bocie, pasożytnictwo), współwystępowanie nie­korzystnego syndromu sytuacyjnego w życiu rodziny. Jest to określony splot negatywnych cech statusu ekonomicznego, społecznego i kulturalnego w funkcjonowaniu konkretnej ro­dziny. W takim przypadku trudnej sytuacji by­towej rodziny towarzyszy na ogół wielodzietność, niski poziom wykształcenia rodziców i ich patologiczne zachowania wobec innych osób, zwłaszcza wobec własnych dzieci.

Powoduje to na ogół sytuację zamknięte­go kręgu, prowadzącą jej członków do degra­dacji indywidualnej kolejnych ciągów rodzin­nych. Dzieci nie znajdują w takiej rodzinie innych wzorów zachowań, tylko patologicz­ne, które w dorosłym życiu na ogół powtarzają. Z czasem nawarstwiają się u nich wtórne, ale utrwalone już przejawy wykolejenia społeczne­go i indywidualnego (zachowania autodestrukcyjne, przestępcze, nadużywanie alkoholu i narkotyków). Jest to także dziedziczenie swo­istej kultury biedy czy innych wzorców zacho­wań aberracyjnych (np. autodestrukcyjnych, agresywnych, brutalistycznych).

Rodzina jako grupa społeczna funkcjonuje tylko wtedy prawidłowo, kiedy zostają spełnio­ne warunki jej integracji wewnętrznej. Nie ma jej tam, gdzie nie ma wspólnych norm i warto­ści, ani tam, gdzie brak jest wzajemnych od­działywań członków grupy. W rezultacie zaist­niałej sytuacji — pogarszanej przez zespół czynników materialno-bytowych, kulturowych emocjonalnych - rodzice nie wywiązują się z obowiązków opiekuńczych wobec dzieci. Rodzina staje się grupą dysfunkcjonalną, po­nieważ siły wewnętrzne, więź między jej człon­kami uległa rozbiciu. Chodzi tu najogólniej o niemożność zaspokojenia w niej emocjonal­nych potrzeb dziecka, bez których jego roz­wój nie może przebiegać prawidłowo. Jest to niezbędny warunek jej rewitalizacji. Brak wię­zi uczuciowych, poczucie wyobcowania i od­rzucenia może być przy tym czynnikiem znacznie bardziej patogennym niż niedostatek materialny, co potwierdzają przypadki wykoleje­nia dzieci i młodzieży z rodzin dobrze sytuowa­nych (nowobogackich, gangsterów, szarej strefy dochodów).

6Struktura rodziny i jej przemiany.

Rodzina jest małą lecz niezwykle skomplikowaną strukturą społeczną obejmującą następujące aspekty:

- psychologiczny- dotyczy układu więzi emocjonalnych

- społeczny- uwzględniający pozycje społeczne, strukturę autorytetów i władzy

- kulturowy- ujmujący zasady instytucjonalne regulujące życie rodzinne, normy i wzory wewnątrzrodzinnych ról społecznych

- demograficzny- określający liczebność członków rodziny, rodzaj pokrewieństwa, usytuowanie przestrzenne

STRUKTURA RODZINY to system modelowych zachowań zachodzących pomiędzy członkami rodziny, a siłami zewnętrznymi, które na nią oddziałują. Zaliczamy do niej:

Zmiany w strukturze rodziny:

- rozpowszechnia się kontrola urodzeń i zmniejszają się rozmiary rodziny

- zwiększa się procent rodzin dwupokoleniowych kosztem tzw. Rodzin dużych oraz rozluźniają się więzi między krewnymi, a rodzinami małymi

- zmniejsza się autorytet oraz zakres władzy męża i ojca w rodzinie przy jednoczesnym wzroście pozycji społecznej żony i matki oraz dzieci

- następuję wzrost indywidualizmu i wolności osobistej członków rodziny

- narasta osłabienie bezpośredniej więzi rodzinnej

- wzrasta liczba rozwodów

młodzież uwalnia się spod arbitralnej władzy rodziców, obniżając tym samym ich pozycję w rodzinie

7.Znaczenie więzi w rodzinie.

cala rodziny, można liczyć na pomoc. Rodzice są architektami rodziny. Rodzice są odpowiedzialni za atmosferę i za więź w rodzinie czyli relację (związek, gdzie możemy na członkach rodziny polegać). Winnikot- relacja więzi matka-dziecko, rodzi się ogromna więź. Jeżeli matka przyswoi dziecku odp. Potrzeby, odpowiedzialność za to dziecko, jest to pierwotna więź przywiązanie (dziecko czuję się bardzo bezpiecznie z matką). Silna więź rodzinna, mimo nawet nie sprzyjających warunków zewnętrznych, stanowi źródło sukcesu rodzinnego, jest gwarantem przetrwania sytuacji kryzysowych, elementem wzbogacającym osobowość członków rodziny

W zależności od tego, czy więź rodzinna jest spójna, czy nie, dana rodzina może właściwie się rozwijać lub przeżywać kryzys. Dlatego też warto sobie przypomnieć sposoby tworzenia i umacniania więzi, rodzinnej zarówno w odniesieniu do najbliższych krewnych, jak i osób w dalszym stopniu spokrewnionych i spowinowaconych.

8.Postawy rodziców i ich wpływ na dysfunkcjonalność rodziny.

Koncepcja m. ziemskiej- POSTAWY RODZICÓW:

NEGATYWNE POZYTYWNE

  • Nadmiernie wymagająca

  • Uznanie praw dziecka

  • Nadmiernie chroniąca

  • Rozumna swoboda

  • Unikająca

  • Współdziałanie

  • Odtrącająca

  • Akceptacja

Unikająca- rodzic unika współdziałania; dziecko jest najbardziej spostrzegawczym i wnikliwym obserwatorem/ może ono być niezdolne do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych, niezdolne do obiektywnych ocen, nastawione antagonistycznie. Może być niezdolne do wytrwałości i koncentracji w nauce nieufne bojaźliwe lub wchodzące w konflikty.

3 ważne potrzeby:

  1. MIŁOŚĆ

  1. AKCEPTACJA

  2. BEZPIECZEŃSTWO

Odtrącająca- nie sprzyja wychowaniu, powoduje liczne zaburzenia w osobowości dziecka/ agresywność, nieposłuszeństwo, kłótliwość, zahamowanie rozwoju uczuć wyższych, lub bezradność, trudności w przystosowaniu się na skutek zahamowań.

Rozumna swoboda- swobodna kontrola/ zdolność do kontaktów z rówieśnikami, uspołecznienie, pomysłowość, próby pokonywania przeszkód, łatwość w przystosowaniu się do różnych sytuacji społecznych.

Współdziałanie- gotowość rodziców do udziału w życiu i w zajęciach dziecka z własnej inicjatywy lub gdy dziecko wyraża taką potrzebę; w ciągu rozwoju dziecka formy współdziałania ewoluują/ dziecko jest ufne wobec rodziców, jest wytrwałe, zadowolone z własnej pracy, zdolne do współdziałania i podejmowania zobowiązań.

Akceptacja- pomaga zrozumie dziecko i jego potrzeby i adekwatnie je zaspokajać/ sprzyja kształtowaniu się zdolności do nawiązywania trwałych więzi emocjonalnych- dziecko jest przyjacielskie, współczujące, pogodne, odważne.

Poszanowanie praw dziecka- rozwija lojalność dziecka, solidarność z innymi członkami rodźmy, sprzyja powstawaniu realistycznego obrazu samego siebie.

Nadmiernie wymagająca- krytyki sprzyja kształtowaniu się takich cech jak: niepewność, lękliwość, brak wiary we własne siły, przewrażliwienie, uległość, pobudliwość, brak zdolności do koncentracji.

Nadmiernie chroniąca- opóźnienie dojrzałości emocjonalnej, opóźnienie dojrzałości społecznej, bierność, brak inicjatywy; dziecko może również przejawiać takie zachowania jak: nadmierną pewność siebie, zarozumialstwo, awanturniczość.

9.Skutki przemian dla funkcjonowania współczesnej rodziny.

U podłoża złej sytuacji życiowej dzieci i mło­dzieży leżą dwa przebiegające równolegle proce­sy związane z transformacją, jakiej podlega aktu­alnie nasze społeczeństwo. Z jednej strony prze­miany społeczno-ekonomiczne generują poszerza­nie się obszaru biedy i bezrobocia, powodując sta­ły wzrost liczby rodzin zmarginalizowanych i po­garszanie się ich sytuacji bytowej. Z drugiej - większość instytucji państwa powołanych do przeciw­działania negatywnym społecznym konsekwen­cjom transformacji, wykazuje, mimo poddania ich reformom, rosnącą niewydolność.

Ocena sytuacji

Liczba rodzin marginalizowanych rośnie w miarę potęgowania się trudności adaptacyj­nych do zmian warunków życia, pogłębianych przez wycofanie się państwa z wielu opiekuń­czych funkcji i postępujący wzrost różnic spo­łecznych i materialnych. Utrwala się sytuacja środowisk od kilku pokoleń zmarginalizowanych i dotkniętych patologią społeczną (ich liczeb­ność szacuje się w skali całego kraju na około 1 ml osób). W dorosłe życie wchodzą kolejne pokolenia ludzi żyjących z dnia na dzień, zanie­dbujących swoje dzieci, uzależnionych, używa­jących przemocy, popadających w kolizję z pra­wem, bezdomnych. Do tej tzw. „starej biedy” dołączają- szybko degradując się - rodziny i środowiska dotknięte strukturalnym bezrobociem (tzw. „nowa bieda” - ponad 1 ml rodzin).Szczególnie zła jest sytuacja rodzin wiej­skich z upadających gospodarstw rolnych, |zwłaszcza z małych wiosek, w których rozpad PGR-ów zniszczył materialne podstawy życia i pociągnął za sobą likwidację szkół, klubów, ośrodków. W postawach tych grup społecznych nasilają się negatywne zmiany, jak m.in.: rozluź­nienie lokalnych więzi, poczucie krzywdy i utra­ty perspektyw życiowych, utrwalające się wzor­ce bierności, bezradności i roszczeń. W margi­nalizowanych rodzinach rośnie alkoholizm, narkomania, przemoc, przestępczość. Oczywi­stą tego konsekwencją jest wzrost niewydol­ności wychowawczej rodzin. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej prawdopodobnie ponow­nie dojdzie do upadku licznych przedsiębiorstw i gospodarstw rolnych, co spowoduje okreso­wy wzrost bezrobocia i degradację kolejnych grup społecznych.

System edukacji

System edukacji wykazuje wobec proble­mów i potrzeb dzieci z rodzin marginalizo­wanycą rosnącą bezradność. Dzieci te mają bardzo ubogie dziedzictwo kulturowe i intelek­tualne. Ich przygotowanie do nauki szkolnej, coraz bardziej odbiega od przygotowania dzieci z rodzin o lepszym statusie, zdecydowanie też sprawiają więcej problemów swoim zachowa­niem. Otoczenie ich intensywną opieką przed rozpoczęciem nauki szkolnej mogłoby dopro­wadzić do częściowego nadrobienia deficytów, jednak nikt na ogół nie reaguje na to, że wła­śnie one rzadko korzystają z przedszkoli. Szko­ły nie potrafią już im pomóc - wbrew założe­niom reformy edukacji, tworzonym różnym pro­gramom wychowawczym i profilaktycznym, większość placówek edukacyjnych coraz bar­dziej ogranicza swoje funkcje. Nauczyciele, w niewielkim stopniu przygotowani do radze­nia sobie z problemami wychowawczymi, pod­dani presji nowych wymagań (nacisk rodziców, biurokratyczne modyfikacje systemu egzami­nów i trybu awansu zawodowego), koncentrują się przede wszystkim na dydaktyce. Szkoły niezdolne do indywidualizacji naucza­nia i wychowania w stosunku do uczniów spra­wiających kłopoty, najczęściej stosują wobec nich strategie destrukcyjne: albo zaniżają wobec nich kryteria promowania do następnej klasy, co jesz­cze zwiększa ich zaległości szkolne (dzieci nie umieją czytać, nie rozumieją przerabianego ma­teriału i w efekcie przestają chodzić do szkoły), albo - w przypadkach trudniejszych - pozbywa­ją się problemu poprzez kierowanie ich do szkół specjalnych i placówek opiekuńczych.

System opieki zdrowotnej

System opieki zdrowotnej Podobnie niewydolny wobec sytuacji ro­dzin marginalizowanych okazuje się system opieki zdrowotnej. W obliczu faktu, że rodzi­ny z marginesu społecznego mają wiele dra­matycznych problemów zdrowotnych, ogólnie niską kulturę zdrowotną (złe wyżywienie, nie­zdrowy tryb życia, uzależnienia, nieleczone chroniczne schorzenia itd.), a z drugiej strony niewielkie lub żadne umiejętności radzenia sobie z biurokratycznymi wymaganiami służ­by zdrowia - system pozostaje bierny, W efek­cie, rodziny ze świata ubóstwa i „patologii” często nie korzystają z opieki zdrowotnej, gdyż nie posiadają koniecznych dokumentów, ubez­pieczenia itp., środków na leczenie i rehabilita­cję (stomatolog, okulary, sprzęt rehabilitacyjny itd.). Dla sytuacji zdrowotnej dzieci z rodzin marginalizowanych szczególnie fatalna okaza­ła się likwidacja opieki medycznej w szkołach, która dawała im jedyną szansę na poddanie się koniecznym badaniom i szczepieniom.

System pomocy społecznej

Reforma nie doprowadziła do zwiększe­nia sprawności systemu pomocy społecznej wobec rodzin wykluczonych społecznie. Wręcz przeciwnie - wiele zmian, jakie w nim zachodzą można uznać za symptomy regresu. Znacznie ograniczono liczbę świadczeń poza- obligatoryjnych, rośnie przewaga biernych form pomocy społecznej, brak środowiskowej pracy socjalnej, zwłaszcza działań wspierających rodziny dysfunkcyjne i motywujących je do zmia­ny. Niewątpliwie jedną z przyczyn takiej sytuacji są niedostateczne kompetencje, a także postawy pracowników - ich arbitralność, dyrektywność, arogancja w kontakcie z rodzinami marginalizo­wanymi. Dla dzieci oznacza to najczęściej po­chopne (z powodu biedy lub problemów z na­uką) kierowanie do stacjonarnych placówek opiekuńczych przed dostatecznym wykorzy­staniem możliwości wsparcia rodziny dys­funkcyjnej we własnym środowisku.

Centra Pomocy Rodzinie

Te, nie tak dawno powołane instytucje, również nie spełniły pokładanych w nich nadziei. Jedną z wielu przyczyn jest m.in. to, że stanowiska często obsadza się w nich z klu­cza politycznego lub osobami przypadkowy­mi, co sprawia, że kwalifikacje zawodowe pra­cowników i ich doświadczenie praktyczne po­zostawiają wiele do życzenia. Owocuje to bra­kiem partnerstwa i współpracy z praktykami, dążeniem do rozbudowywania „własnego” sek­tora publicznego przy dyskryminowaniu orga­nizacji pozarządowych. System kierowania dzieci do placówek i rodzin zastępczych jest zbiurokratyzowany i niesprawny. W pracy wie­lu CPR-ów dominuje nastawienie na ilość, a nie na jakość usług, brak oceny efektywności, zróż­nicowania kryteriów oceny i finansowania pla­cówek środowiskowych, kreowanie fikcyjnej statystyki.

Sądy Rodzinne i dla Nieletnich

Wiele nieprawidłowości w rozwiązywa­niu problemów dzieci z rodzin marginali­zowanych zachodzi w pracy Sądów Rodzin­nych i dla Nieletnich. Zbiurokratyzowane i nie- doinwestowane sądy nie radzą sobie z ilością spraw, na domiar złego sędziowie na ogół nie posiadają kompetencji w zakresie profilaktyki i resocjalizacji. W efekcie, decyzje sądowe - zbieżne z tendencjami widocznymi w pracy szkół i systemu opieki społecznej - polegają na odwoływaniu się do najprostszych rozwią­zań, bez dbałości o wychowawczy sens i efek­tywność. Sędziowie głównie nastawieni są na opiekę instytucjonalną i izolacyjne funkcje placówek, kierowanie do nich wielu dzieci je­dynie z powodu biedy lub niewydolności sys­temu nauczania. Do rzadkości natomiast nale­ży kierowanie ich do zróżnicowanych środo­wiskowych form opieki i resocjalizacji, poprze­dzone głębszą analizą indywidualnych sytuacji.

Praca kuratorów sądowych ogranicza się do nadzoru. Mają oni niewielkie możliwości od­działywania resocjalizacyjnego w środowisku, nie dysponują wiedzą i umiejętnościami nie­zbędnymi do pracy z rodziną zmarginalizowaną. Bardzo niewielka jest również liczba śro­dowiskowych ośrodków pracy kuratorskiej dla młodzieży wchodzącej w konflikt z prawem.

Placówki opiekuńcze i resocjalizacyjne

W efekcie opisanych wyżej tendencji, los wielu dzieci z rodzin marginalizowanych za­leży od poziomu pracy instytucji opiekuń­czych i resocjalizacyjnych. Okazuje się jed­nak, że założone w reformie zmiany, przebie­gają w tych placówkach bardzo powoli lub nie zachodzą wcale.

Do instytucji tych dzieci zbyt często trafiają przed ukończeniem 13 roku życia, czyli w tej fazie rozwoju, kiedy najbardziej potrzebują rodziców i zindywidualizowanej opieki. Prze­bywają tam często bez potrzeby przez wiele lat, aż do osiągnięcia dorosłości. Nadal przeważają duże. kilkudziesięciomiejscowe, zinsty­tucjonalizowane placówki stacjonarne, w któ­rych brak jest zróżnicowanych form i progra­mów pracy, dominują proste funkcje opiekuń­cze i izolacyjne. W placówkach resocjaliza­cyjnych nie ma koedukacji, dzieci przebywa­ją daleko od swojego miejsca zamieszkania przez co tracą kontakt i więź z rodzinami na­turalnymi.

Bardzo powoli zmienia się kadra placówek stacjonarnych. W zawodzie, w którym funda­mentalnie ważne są wysokie, profesjonalne kwalifikacje i osobiste zaangażowanie, nadal pracuje duża grupa ludzi o relatywnie niskich kompetencjach, często pozbawionych umiejęt­ności fachowych, skoncentrowanych w pracy na obronie wygodnego statusu. Nie bez zna­czenia są tu mocno osadzone w systemie licz­ne przywileje przysługujące pracownikom: re­latywnie wysokie zarobki, nadgodziny, zblo­kowany czas pracy, łączenie funkcji, mieszka­nia służbowe, tanie wyżywienie w stołówce. Stąd, przy braku profesjonalnych wymagań i oceny efektywności, praca w tych placówkach pozostaje nadal atrakcyjną niszą dla tego typu osób, przeciwnych realnej reformie swoich pla­cówek, nierzadko zdemoralizowanych (alkoho­lizm, nadużywanie przemocy, kradzieże).

Metody pracy wychowawczej

Konsekwencje nieudolności instytucji opie­kuńczych, ponoszą dzieci. W' placówkach przeważają autorytarne i restrykcyjne me­tody pracy wychowawczej, większość kadry nie wierzy w możliwość resocjalizacji swoich wychowanków i ma negatywny stosunek do rodzin naturalnych i współpracy z nimi. Rzad­ko też zdarza się, by placówka kierowała dzieci do różnych form rodzinnej opieki zastępczej. Wychowawcy na ogół bardzo słabo orientują się w tym, co naprawdę dzieje się w ich gru­pach, poprzestają na pracy tylko z wybranymi wychowankami, zaś dla zapewnienia sobie [ spokoju łatwo wchodzą w kontrakty negatyw- I nie z liderami „drugiego życia”. Oddziaływa­nia takich placówek mają ewidentnie patogen­ny charakter: o codziennych sprawach dzieci zbyt często decydują brutalne zasady „drugie­go życia”, coraz więcej wychowanków naduży­wa alkoholu, wącha klej, używa narkotyków.

Brak jest efektywnego systemu usamo­dzielniania dzieci są obsługiwane, niewiele mogą niewiele muszą. Uczą się bezradności i roszczeniowości, nie są przygotowywane do samodzielnego życia (tylko sporadycznie po­jawiają się grupy usamodzielniania, hostele, mieszkania readaptacyjne). Stąd większość ab­solwentów po opuszczeniu placówki nie utrzy­muje się w pracy, wchodzi w uzależnienia, prze­moc, przestępczość, a ich dzieci stają się ko­lejnymi pensjonariuszami systemu.

10.Samotne rodzicielstwo-przyczyny,skutki.

PRZYCZYNY:

SKUTKI:

- Kiedy rodzic umiera, dziecko doświadcza głębokiego smutku i uczucia straty, kiedy natomiast rodzic opuszcza rodzinę, doznaje ono niepokoju i popada w samooskarżanie się. Czuje się gorsze, że jest z nim coś nie w porządku, skoro nie było warte miłości swego ojca.

-Brak ojca w rodzinie jest czynnikiem upośledzającym życie rodzinne. Przejawia się ono wysokim poziomem niepokoju u matek i dzieci, poczuciem lęku i niepewności wskutek słabości rodziny. Matki często przejawiają silną tendencję do zacieśniania swoich relacji z dzieckiem chcąc zrekompensować brak ojca. Stają się nadmiernie ochraniające. Rodzi to w dziecku postawę obronną przejawiającą się nawet w agresywności w stosunku do matki, dąży ono do izolacji

-Brak poczucia bezpieczeństwa, dziecko traci szansę na łatwiejszy życiowy start, możliwość lepszej edukacji, szczególnie ważne są konsekwencje psychologiczne, takie dziecko pozbawione jest fundamentu swojej tożsamości (kim jestem skąd się wziąłem? Kto jest moim tatą?), jeśli pozbawia się dziecka ojca to uszczupla się jego tożsamość o połowę oraz źródło miłości

- dla dziewczynek ojciec jest pierwszym mężczyzną ich życia, Czy w przyszłości dziewczyna będzie czuła się dobrze i pewnie jako kobieta, w dużej mierze zależy od tego, czy ojciec obdarzył ją miłością. Córki bez ojców często podejmują wczesne kontakty seksualne, posiadają nieślubne dzieci i rozwodzą się, o ile w ogóle wyjdą za mąż. Dziewczyna taka szuka zbyt szybko męskiej aprobaty.

-Dla chłopca czymś najbardziej podstawowym jest pytanie - co to znaczy, że jestem rodzaju męskiego? Ojciec jest najważniejszą osobą, która pomaga synowi to zrozumieć. Jeśli go brakuje, chłopiec poszukuje odpowiedzi na to pytanie gdzie indziej - w grupie rówieśników i we wszystkich innych miejscach, nierzadko złych. Może wtedy wchłonąć to, co dziś jest postrzegane jako stereotyp męskości. Natomiast ojciec - poprzez własny przykład - może przekazać mu ideę, że bycie silnym mężczyzną oznacza opiekę nad słabszymi i ich obronę, branie pod uwagę potrzeb innych ludzi i traktowanie ich z szacunkiem.

11.Czynniki powodujące rozpad rodziny.

  1. Przyczyny socjologiczne- rozluźnienie więzów rodzinnych przez dzisiejszy system pracy, spowodowany rewolucją techniczno-przemysłową, prowadzący do oddzielenia miejsca zamieszkania rodziny od miejsca pracy. Dzisiejsze fabryki i biura zabierają mężczyzn, a w większości i kobiety, na dłuższy czas z domu rodzinnego. Podobnie bywa ze szkołą w stosunku do dzieci i młodzieży. Drugim czynnikiem jest coraz częstsze przejmowanie przez państwo zadań, które dawniej spełniała rodzina, takich jak: wychowywanie, troska o zdrowie, o ludzi starych, niezdolnych do pracy, chorych. Wiele tych spraw leżało dawniej w gestii rodziny, przyczyniając się do zacieśnienia jej wewnętrznych więzów. Innym czynnikiem jest dzisiejsza emancypacja czy równouprawnienie kobiet. Żona pracuje na równi z mężem, staje się partnerem, a ponadto żąda się od niej, by kierowała gospodarstwem i wychowywaniem dzieci. Pracując faktycznie na dwóch etatach, kobieta jest przeciążona, niezadowolona i często zdenerwowana. Praca w biurze, zakładzie czy fabryce pociągają nieraz bardziej niż obowiązki rodzinne, które stara się wtedy ograniczyć; do tego dochodzą różne kontakty w miejscu pracy, które oddziałują na jej wrażliwą emocjonalnie naturę. Do wzmożonej nietrwałości dzisiejszych małżeństw może przyczynić się także okoliczność przesunięcia w wielu przypadkach ich zawierania na młodsze lata; statystyki wykazują, że małżeństwa zawarte przed dwudziestym rokiem życia są mniej trwałe. Nieraz istnieje pewien moralny przymus do szybkiego zawarcia małżeństwa - ze względu na ciążę dziewczyny.

  1. Przyczyny psychologiczne- Zmiany w dziedzinie społecznej rzutujące na małżeństwo i życie rodziny nie byłyby tak niebezpieczne dla trwałości rodziny, gdyby psychologiczna i moralna postawa małżonków była odpowiednio mocna i odporna. Trwałość i szczęście małżeństwa zależą dziś w większym niż kiedykolwiek stopniu od wzajemnej miłości, poczucia odpowiedzialności, wyjścia naprzeciw współmałżonkowi i umiejętności spełnienia jego oczekiwań, czyli od zdrowej, dojrzałej osobowości obydwojga małżonków. Tymczasem dzisiejsza cywilizacja techniczna nie sprzyja rozwojowi osobowości. Kładzie nacisk na wartości ekonomiczne i na konsumpcję, w kształtowaniu zaś człowieka - na wartości intelektualne, na wiedzę. Natomiast brak jest w wychowaniu tak zasadniczych dla życia rodzinnego wartości, jak miłość wychodząca do drugiego człowieka, zdolność wyrzeczenia, poczucie obowiązku i odpowiedzialności. Brak tych wartości powoduje w życiu małżeńskim nieporozumienia, konflikty, rozejście się.

  2. Przyczyny religijno-moralne- Wśród przyczyn rozwodów nie wymienia się zazwyczaj braku lub osłabienia wiary i moralności, choć faktem jest, że mocna wiara i autentyczna moralność stoją na straży trwałości rodziny. Wykazuje to statystyka z naszego kraju, z której wynika, że w okolicach, gdzie żywsze są praktyki i tradycje religijne oraz wyższy poziom moralności chrześcijańskiej, mniej też jest rozwodów. Badania ankietowe wśród rozwiedzionych w ostatnich latach oraz przewody spraw rozwodowych pozwalają ustalić, że najczęstszymi przyczynami rozwodów w Polsce są: niewierność małżeńska, trwałe związanie się z inną osobą, alkoholizm, znęcanie się nad współmałżonkiem albo nad rodziną, niedobór charakterów, brak zainteresowania się domem. Jak widzimy, większość z tych przyczyn ma charakter moralny, podobnie jak wspomniane wyżej poczucie obowiązku i odpowiedzialności. Sam zaś fakt łatwej decyzji czy zgody na rozejście się jest u chrześcijan dowodem osłabienia wiary, bo wypowiedzi Ewangelii i nauka Kościoła są co do rozwodów jak najbardziej jasne. Z drugiej strony, religijność - przeżywana wspólnie przez małżonków - pomaga przezwyciężyć egoizm, agresywność, zarozumiałość, lenistwo (wady, które najczęściej niszczą więź małżeńską), pozwala w Sakramencie Pokuty uwolnić się od dotychczasowych win, daje siłę do przebaczenia i rozpoczynania nowego życia, ułatwia zachowanie równowagi duchowej w sytuacjach trudnych i w chwilach zagrożenia.

12.Najważniejsze zagrożenia dla współczesnej rodziny.

13.Pojęcie samotności i osamotnienia.

POCZUCIE OSAMOTNIENIA- to brak poczucia bliskości i międzyludzkiej intymności; to oderwanie od potrzebnych związków z innymi lub niezbędnego związku z bliską osobą; to przykry stan psychiczny spowodowany niezadawalającą ilością i jakością społecznych oraz emocjonalnych interakcji.

Termin człowiek samotny w powszechnym rozumieniu ujmowany jest dwojako: jako ten, kto jest pozbawiony bezpośredniego kontaktu z ludźmi lub jako ten, kto nie ma żadnej bliskiej mu uczuciowo osoby. Poczucie dziecięcego osamotnienia może być świadome i nieświadome (niemowlę nie ma jeszcze świadomości braku matki, lecz ma już odczucie jej braku). Może tez mieć różne stopnie intensywności i różne zakresy. Dziecko może czuć się osamotnione całkowicie (dziecku wydaje się, że jest niczyje), lub osamotnione częściowo (kiedy spośród bliskich dziecku osób jedna odchodzi, lecz jedna pozostaje). Wszystkie definicje przedstawione w literaturze zgodne są w trzech punktach:

3 elementy osamotnienia:

  1. To odczucie subiektywne- nie jest tożsame z izolacją społeczną

  1. Jest rezultatem braku pożądanych relacji społecznych

  2. Jest źródłem przykrych stanów emocjonalnych, które mogą prowadzić do zaburzeń zachowania i funkcjonowania.

14.Samotność i osamotnienie dzieci w kontekście pomocy i wsparcia.

  1. Przyczyny i skutki osamotnienia dziecka w rodzinie

Osamotnienie w rodzinie może być odczuwane pomimo obecności rodziców i może powstać z przyczyn:

Osamotnienie może być: czasowe lub stałe. Oba typy mają swoje uwarunkowania mikro i makrospołeczne !!!

SKUTKI:

Poczucie osamotnienia prowadzi do anomii wartości społecznych, powoduje zaburzenia w zachowaniu (zagubienie); prowadzi do zerwania lub rozluźnienia więzi o charakterze wspólnotowym w związku z czym człowiek osamotniony jest niezdolny do trwałego i twórczego kontaktu z drugą osobą.

Osamotnienie i brak zdolności do tworzenia stałych i głębokich relacji może być następstwem niewłaściwego wychowania.

Nie posiadając zdolności do rezygnowania z własnych egoistycznych postaw, osoby nastawione są brać- nie dawać.

Nieobecność rodziców w domu, brak czasu na wspólne przebywanie, ograniczona kontrola- DZIECKO robi co chce= sprzyja to atomizacji społecznej w rodzinie.

W dziecka osamotnienie może wystąpić jako reakcja na ograniczenia czy też niemożność kontaktów z rodzicem między innymi z powodu braku rodzica (np.: po rozwodzie), albo z powodu całkowitej nieobecności któregoś z rodziców lub obojga.

W przypadku dzieci adoptowanych uświadomienie sobie w okresie dorastania, że jest się dzieckiem niechcianym, porzuconym, niekochanym- rodzi się poczucie samotności psychicznej, a także tęsknota za biologiczną rodziną.

15.Zagrożenia stwarzane dziecku przez media.

- ujemny wpływ na stan zdrowia dziecka- Codzienne wielogodzinne przesiadywanie budzi niepokój lekarzy :wzrost chorób oczu, układu kostnego, zahamowanie rozwoju psychoruchowego, stany lękowe /jąkanie się, lęki nocne/, alergie, choroby słuchu.

UJEMNY WPŁYW NA OSOBOWOŚĆ DZIECKA

1. SFERĘ POZNAWCZĄ- wymieszane treści o bardzo zróżnicowanej wymowie moralnej, społecznej, mieszanie faktów, sloganów, mitów, skrótów myślowych powoduje, że świat fikcji, który się w ten sposób tworzy staje się bardziej realny niż rzeczywistość, w której dziecko żyje. Bardzo wiele rzeczy dziecko nie rozumie, w tym pokazywanym obrazie świata powstają pewne luki. W ten sposób kształtuje się świadomość medialna wyrażająca stosunek do świata poznanego przez media. W konsekwencji wywołuje się relatywizm poznawczy /zatarcie granicy pomiędzy fikcją, a rzeczywistością/ albo etyczny /zatarcie granicy pomiędzy prawem a bezprawiem/. Nie wymaga myślenia, skupienia, refleksji, wyobraźni, koncentracji. Nastawienie na odbiór programów łatwych prowadzi do rozluźnienia intelektualnego – lenistwo intelektualne. Zagrożenia dotyczące słownictwa. Programy przesiąknięte są wulgaryzmami. Dzieci chętnie zapamiętują je, stosują w języku potocznym.

2. SFERĘ EMOCJONALNĄ-    Dzieci spotykają się ze scenami grozy, okrucieństwa. Poznają sceny agresji w stosunku do osób, zwierząt. Często oglądane programy zawierające sceny przemocy powodują zmiany w sferze emocjonalnej dziecka:

3. SFERĘ ZACHOWAŃ

16.Społeczne konsekwencje współczesnych przemian[np;wzrost liczby konfliktów małżeńskich i rozwodów ...itd].

Społeczne konsekwencje zachodzących w rodzinie przemian uważa się:

• wzrost liczby konfliktów małżeńskich i rozwodów (malejąca spójność rodziny, jej dezorganizacja i dezintegracja),

• wzrost zatrudnienia kobiet dla ciekawszego życia, samorealizacji, nie tylko z pobudek ekonomicznych,

• relatywne zmniejszenie wartości dzieci dla rodziców (dobra konkurencja),

• indywidualizacja form aktywności w rodzinie i zainteresowań,

• dyferencjacja (zróżnicowanie) norm i wartości u poszczególnych członków rodziny - nawzajem w stosunku do siebie,

• zmniejszenie się więzi rodzinno - sąsiedzkich, zmiana więzi rodzinno - towarzyskich,

• malejąca liczba ślubów, wzrost liczby małżeństw i rodzin niesformalizowanych (konkubinat, kohabitacja),

• zmniejszenie przyrostu naturalnego, oddzielenie funkcji seksualnej od prokreacyjnej w rodzinie - zmniejszenie

dzietności (środki antykoncepcyjne),

• nasilenie się ruchliwości geograficznej z powodów ekonomicznych i politycznych,

• wzrost zagrożeń ekologicznych i społecznych (patologia społeczna jednostek, spatologizowane rodziny),

• równouprawnienie rodzin : małej (dwupokoleniowej) wobec dużej (wielopokoleniowej).

17.Konsekwencje zaniedbywania dzieci.

Zaniedbywanie dziecka - to niezaspokajanie potrzeb dziecka, niezbędnych do prawidłowego rozwoju. Zaniedbują swoje dzieci nie tylko rodziny patologiczne. Coraz częściej taką formę krzywdzenia doświadczają dzieci bardzo zapracowanych rodziców. Zaniedbywanie to nie zaspakajanie podstawowych potrzeb dzieci. Jedni rodzice czy też opiekunowie robią to świadomie, a drudzy nieświadomie, nie mniej jednak nie należy spodziewać się, że skutków takiego postępowania nie zauważymy u tych dzieci.

Konsekwencje:

Konsekwencje somatyczne:

Konsekwencje psychiczne:

Konsekwencje długotrwałe:

- mechanizm błędnego koła - polega on w tym przypadku na tym, że osoby zaniedbywane w dzieciństwie w przyszłości, gdy sami zostają rodzicami także nie zaspakajają potrzeb swoich dzieci, gdyż tego nie potrafią, nie wykształciły się u nich nawyki czynności zaspakajania ich potrzeb. Nikt im nie pokazał jak się opiekować dzieckiem, nie powiedział jak zaspakajać jego potrzeby. Osoby doświadczające zaniedbywania w dzieciństwie mają w dorosłym życiu problemy z docenianiem własnej osoby, ponieważ czują się gorsze, inne i wstydzą się tego, co je w przeszłości spotkało.

18.Koncepcje pomocy i wsparcia rodzinom zagrożonym,instytucjonalne oraz pozainstytucjonalne,np;wsparcie emocjonalne.

19.Pomoc rodzinom dysfunkcyjnym,różne formy pomocy,np; instytucje, fundacje, organizacje[itd.]

Instytucje i organizacje działające na rzecz rodziny

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie jest samodzielną jednostką organizacyjno-budżetową, która wykonuje zadania

wynikające z ustaw:

• ustawy z 12 marca 2004r. o pomocy społecznej,

• ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,

• zadania wynikające z innych ustaw i uchwał.

Rodziny zastępcze jest formą całkowitej, okresowej opieki dla dzieci opuszczonych, pozbawionych opieki rodzicielskiej,

które z powodu przeszkód prawnych lub wieku nie mogą być przysposobione.

Rodziny zastępcze dzielą się na : 9

1. Spokrewnione z dzieckiem

2. Nie spokrewnione z dzieckiem

3. Zawodowe nie spokrewnione z dzieckiem

4. Wielodzietne

5. Specjalistyczne

Sprawujące opiekę nad dziećmi niedostosowanymi społecznie

Sprawujące opiekę nad dziećmi, które z racji stanu zdrowia wymagają szczególnej opieki i pielęgnacji.

6. Rodziny pełniące funkcję pogotowia rodzinnego

pełniące rolę pogotowia rodzinnego, są formą pomocy o charakterze interwencyjnym i stanowią alternatywę dla instytucji

pogotowia opiekuńczego.

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci skrót TPD jest ogólnopolskim, pozarządowym stowarzyszeniem prowadzącym działalność

pożytku publicznego przez dzieci.

W ramach działalności służy dzieciom, które wymagają ratunku i pomocy, a także rodzicom, władzom samorządowym i

państwowym w wypełnianiu ich obowiązków wobec dzieci.

Podstawowe kierunki pracy TPD:

1. Organizacja zastępczych środowisk rodzinnych dla dzieci osieroconych.

2. Opieka i pomoc udzielana dzieciom rodzin biednych, w tym dotkniętych bezrobociem, patologicznych, wielodzietnych,

rozbitych itp. (pomoc materialna, dożywianie, poradnictwo itp.)

3. Opieka i pomoc rodzinom wychowującym dzieci przewlekłe chore i niepełnosprawne.

4. Działalność opiekuńczo-wychowawcza w miejscu zamieszkania przez terenowe koła przyjaciół dzieci (świetlice,

ogniska wychowawcze,).

5. Organizacja wakacji dla dzieci z rodzin ubogich i niewydolnych wychowawczo oraz dla dzieci niepełnosprawnych i

przewlekle chorych.

6. Działalność służąca przeciwdziałaniu wypadkowości dzieci w ruchu drogowym.

7. Działalność w zakresie podnoszenia poziomu kultury pedagogicznej rodziców i społeczeństwa.

Towarzystwo posiada na tereniu kraju rozbudowaną strukturę organizacyjną. Ma swoje oddziały na szczeblach gminnych,

miejskich, powiatowych i wojewódzkich.

Dom Dziecka jest placówką socjalizacyjną przeznaczoną dla dzieci w wieku od urodzenia do 18-tego roku życia. Zadaniem

Domu Dziecka jest zapewnienie dzieciom i młodzieży pozbawionym trwale lub okresowo opieki rodziny własnej,

całodobowej opieki i wychowania, odpowiednich do potrzeb warunków rozwoju, a także przygotowanie do samodzielnego

życia.

Dom Dziecka podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny, znalezienia rodziny przysposabiającej lub

umieszczenia w rodzinnej opiece zastępczej:

• utrzymując kontakty z rodzicami lub innymi członkami rodziny wychowanków w celu tworzenia warunków powrotu do

rodziny,

• współpracując z ośrodkami adopcyjno – opiekuńczymi w celu pozyskania dla wychowanków zastępczych form

wychowania rodzinnego.

Rodzinny Dom Dziecka. Placówki rodzinne od 1999r. są instytucjami pomocy społecznej, funkcjonującymi obecnie na

podstawie art. 80 ust. 1 pkt 2, ust. 3, 5, 7, 8, ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. oraz Rozporządzenia

Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 lutego 2005r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych. Placówka rodzinna

zapewnia dzieciom częściowo lub całkowicie pozbawionym opieki rodziców; 10

1. Całodobową opiekę i wychowanie w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego.

2. Opiekę do czasu powrotu dziecka do rodziny, umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej lub jego usamodzielnienia.

Wioska Dziecięca. Założenia ideowe placówki określają cztery nadrzędne zasady wychowawcze:

• Każde dziecko w wiosce ma matkę i rodzeństwo.

• Naturalne rodzeństwa nie są rozdzielane.

• Każda rodzina wioskowa posiada swój dom, nie przestając być zarazem integralną częścią społeczności wioskowej.

• W swych założeniach warunki te rozwinąć mają poczucie bezpieczeństwa i własnego miejsca.

Wioski Dziecięce SOS w Polsce to niepubliczne, rodzinne placówki opieki całkowitej nad dziećmi osieroconymi i

opuszczonymi, które prowadzi Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce. Twórcą idei Wiosek Dziecięcych SOS był

Hermann Gmeiner, który założył pierwszą Wioskę dziecięcą SOS w Imst – Austra w 1949r. Obecnie istnieje około 400

Wiosek w ponad 130 krajach świata. W naszym kraju funkcjonują trzy Wioski Dziecięce w Biłgoraju, Kraśniku i Siedlcach

oraz Dom Młodzieży SOS w Lublinie.

Ośrodek Adopcyjny. Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy jest publiczną, specjalistyczną placówką o charakterze

diagnostyczno-konsultacyjnym.

W ramach działalności:

1 Poszukuje rodzin zastępczych i rodzin adopcyjnych dla dzieci osamotnionych.

2 Prowadzi profesjonalne szkolenia i kursy dla rodzin zastępczych (między innymi metodą PRIDE - pomagającą zdobyć

umiejętności w odpowiedzialnym zadaniu, jakim jest opieka nad dziećmi w rodzinie zastępczej. Program ten pomaga

rozwinąć umiejętność wspierania dzieci - również w ich kontaktach z rodziną naturalną).

3 Zaprasza na spotkania indywidualne wspierające w podjęciu dobrych decyzji w procesie adopcyjnym.

4 Udziela pomocy psychologicznej i pedagogicznej rodzinom naturalnym, zastępczym i adopcyjnym.

5 Udziela pomocy prawnej w ustanawianiu rodziny adopcyjnej i rodziny zastępczej.

6 Udziela pomocy rodzinom i samotnym kobietom, które nie mogą wychowywać własnego dziecka,

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna jest placówką publiczną, która

zatrudnia wykwalifikowanych pracowników: psychologów, pedagogów, logopedów. Z poradnią współpracuje pedagog

szkolny. Ich głównym zadaniem jest świadczenie bezpłatnych, powszechnych usług w zakresie m.in.:

• Profilaktyki niepowodzeń szkolnych,

• Diagnozy i terapii wszelkich zaburzeń i odchyleń rozwojowych dzieci i młodzieży,

• Diagnozy i terapii specyficznych problemów w pisaniu i czytaniu,

• Terapii dzieci z trudnościami w nauce matematyki,

• Profilaktyki, diagnozy i terapii opóźnień rozwoju mowy.

Pedagog szkolny. Zakres działalności pedagoga:

• Współudział w realizacji zadań wychowawczych szkoły,

• Prowadzenie profilaktyki wychowawczej,

• Organizowanie i prowadzenie pracy korekcyjno-wyrównawczej,

• Indywidualna pomoc uczniom,

• Organizowanie opieki wychowawczej nad uczniami w celu kompensowania braków środowiska rodzinnego.

Pedagog rodzinny. Drugim ważnym ogniwem w systemie opieki pedagogicznej nad dzieckiem i jego rodzina jest pedagog

rodzinny. Do zadań pedagoga rodzinnego należy zaliczyć m.in.:

• Dokonywanie diagnozy sytuacji rodzinnej.

• Ustalenie potrzeb i zakresu pomocy ze strony służb, instytucji, organizacji wspierających rodzinę.

• Prowadzenie mediacji z rodzicami. 11

• Organizowanie udziału rodziny w terapii.

• Doraźna interwencja i pomoc w rozwiązywaniu konfliktów i problemów wychowawczych.

• Prowadzenie konsultacji i poradnictwa otwartego.

Kuratorzy rodzinni. Działalność kuratorów przebiega na dwóch płaszczyznach:

• pierwsza ma charakter diagnostyczny i polega na dokładnym poznaniu każdego podopiecznego i jego uwarunkowań

środowiskowych,

• druga obejmuje system działań zmierzających do osiągnięcia rezultatów wychowawczych.

Do obowiązków kuratora rodzinnego należą:

• Udzielanie podopiecznym pomocy w organizowaniu nauki, pracy i czasu wolnego w środowisku rodzinnym.

• Sprawowanie kontroli nad wykonywaniem obowiązków przez rodziców, których władza rodzicielska została

ograniczona.

• Udzielanie pomocy nieletnim zwalnianym z wszelkiego rodzaju zakładów o charakterze wychowawczym i poprawczym

oraz opuszczającym rodziny zastępcze.

20.Dzieciństwo we współczesnej rodzinie polskiej.

Współczesne badania nad dzieciństwem podkreślają podmiotowe traktowanie dziecka i dzieciństwa. Jeśli dziecko będzie się wychowywało w rodzinie własnej, prawidłowo wypełniającej funkcje opiekuńczo-wychowawcze to będzie miało szanse na uporządkowane życie biologiczne, psychiczne i społeczne. O zagrożonym dzieciństwie mówimy wtedy gdy dziecko nie ma takiej szansy. Czynniki które zagrażają funkcjonowaniu rodziny zagrażają i dziecku. Przyczyny to makrospołeczne i mikrospołeczne. Należą do nich przemiany związane z procesem transformacji ustrojowej a także zjawiska o charakterze globalnym. Dotyczą one trudności w realizacji funkcji rodziny, zarówno materialnej jak i socjalizacyjno wychowawczej a w jej obrębie: opiekuńczej, wychowawczej, emocjonalnej, kulturalnej, rekreacyjno-towarzyskiej. W Polsce dysfunkcjonalność związana jest z biedą, ubóstwem, dezorganizacją jej struktury wewnętrznej, dezintegracją w sferze więzi emocjonalnych, występowaniem w rodzinie zjawisk o charakterze dewiacji czy patologii społecznej.

Tyszka wyróżnia 4 grupy czynników prowadzące do dysfunkcjonalności rodziny:

1. Bezrobocie, bieda, bezdomność.

2. Dezorganizacja struktury wewnętrznej (rodziny osierocone na skutek śmierci, niepełne biologicznie, niezamężnych matek, rozbite na skutek rozwodu, separacji, niepełne czasowo)

3. Mediatyzacja rodziny, czyli tv i inne elektroniczne media zakłócające organizację życia rodzinnego, funkcjonowanie wychowawcze rodziny.

4. Zjawiska destrukcyjne (np. alkoholizm) lub patologiczne (przemoc i przestępstwa)

Opis tych czynników.

1. Bieda i bezrobocie to czynnik zakłócający a często też uniemożliwiający wypełnianie przez rodzinę funkcji i zadań. Bezrobocie najbardziej załamuje realizację funkcji ekonomiczno-konsumpcyjnej, która musi być spełniona jeśli rodzina ma trwać i wychowywać dzieci. Degradacja materialna wpływa na realizację funkcji opiekuńczo wychowawczej, emocjonalno-ekspresyjnej, socjalizacyjnej i innych. Bezrobocie wpływa na wszystkie sfery życia rodziny. Bieda i ubóstwo ogranicza dostęp do dób kultury, różnego rodzaju imprez, rozbudzania szerszych zainteresowań, kształtowania pozytywnego systemu wartości, wzorów i norm postępowania. Skutki psychologiczne bezrobocia dla młodzieży - załamanie się ich planów życiowych marzeń i aspiracji, poczucie nieprzydatności świadomość braku perspektywy pracy, niewiara w pomyślną przyszłość. Dzieci z rodzin bezrobotnych odczuwają odmienność swojej sytuacji na tle rówieśników - czują się gorsze m.in., dlatego że nie mogą zaspokoić wielu potrzeb, które zaspokajają ich rówieśnicy. Stygmatyzuje go.

Pogłębiająca sie bieda zmusza rodzinę do:

- rezygnacji lub minimalizowania wielu aspiracji życiowych

-ograniczenia wydatków i konsumpcji

- zmieszenia wydatków na kształcenie, edukację, kulturę, rekreacje i wypoczynek

- oszczędzania na zdrowiu, ograniczenia spożycia, używania gazu, prądu i telefonu

-ograniczenia lub zaniechania kontaktów rodzinnych i towarzyskich.

2. Cała ta niepełność rodziny stwarza odmienne warunki życia tej rodziny. Dzieci z tych rodzin odczuwają swoją inność i odmienną sytuację, pragną być kochane, mieć oboje rodziców, nie znosić z tego powodu różnorakich przykrości lub upokorzeń. W rodzinie rozwiedzionej jest szczególnie trudna sytuacja emocjonalna, opiekuńcza i wychowawcza. Te przeżycia rozwodu rodziców i negatywne doświadczenia nakładają się na siebie i kumulują co powoduje że jest to przeżycie złożone, trudne i bolesne. Może doprowadzić do długotrwałych leków i stanów depresyjnych. Rozwód osieroca dziecko - pozbawione jest interakcji z 2 rodzicem. Tęskni za nim, czuje sie odrzucone, odtrącone, przeżywa uczucie nieodwzajemnionej miłości, nie ma poczucia bezpieczeństwa, troski, opieki czuje się opuszczona przez bliską osobę. Zagrażają takiemu dziecku w rozwoju emocjonalnym, intelektualnym i społecznym.

3 Mediatyzacja - badania M. Wawrzak-Chodaczek badała miejsce tv w życiu codziennym rodziny i dowiodła że może on mieć wpływ dezintegrujący rodzinę. Chodzi o to że przekazy w tv tak angażowały rodzinę że ta nie wypełniała swoich zadań (np. nie prasowała, nie sprzątała, czasem nawet nie spali bo oglądali tv). Ta tv zajmowała 3 miejsce zaraz po pracy/nauce i śnie. Ograniczyli też spotkania towarzyskie no i kontakty ze swoimi dzieciakami. Tv i inne media to także zagrożenie dla dzieci i młodzieży. K. Paszkowska mówi że większość dzieci które nie przejawiają bezpośrednio tendencji do posługiwania się przemocą pod wpływem długotrwałego kontaktu z aktami przemocy płynącymi z tv zaczyna wykazywać nasilone tendencje agresywne. Autorka ta chce wprowadzić do szkół i przedszkoli edukację medialną by rozróżnić 2 światy - ekranowy i pozaekranowy. Te całe media powodują - dezintegrację życia rodzinnego, dezintegrację rodziny, zastępowanie przez tv i inne media rodziców, zastępowanie rodzinnych sposobów spędzenia wolnego czasu, niebezpieczeństwo związane z ekspansją komputerów w życiu dziecka i brak kompetencji korzystania z nich. Zagrożenie to też agresywne gry komputerowe, e-mailowe korespondencje, internetowe wędrówki, rzeczywistość wirtualna, dezorganizacja dnia, uzależnienie od komputera i Internetu.

4.Problem alkoholowy prowadzi często do niedostatku finansowego, zaburzeń w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Wychowanie w tego typu rodzinach powoduje gorsze szanse edukacyjne, zawodowe, osobiste i rodzinne. Dzieci w tych rodzinach przeżywają osamotnienie, jest im źle, smutno, czują się odtrącone przez najbliższych, niepotrzebne w rodzinie, opuszczone przez najbliższe osoby. Cierpią nie tylko z powodu biedy, ale i bolesnych przeżyć, krzywdy, przemocy. Żyją w ciągłej niepewności i braku poczucia bezpieczeństwa. Uczucia te towarzyszą im przez całe lata ich dzieciństwa i młodości. Alkoholizm prowadzi do dysfunkcjonalności rodziny, osłabienie więzi emocjonalnej, ciągłych kłótni, stosowania przemocy fizycznej, psychicznej, do biedy w rodzinie.

Przemoc wobec dzieci może przybierać formy - fizyczną, psychiczną, werbalną i seksualną. zakłócają one funkcje socjalizacyjno-wychowawczą, (w tym emocjonalną, opiekuńczą, wychowawczą, bezpieczeństwa, i towarzysko-rekreacyjną) oraz ekonomiczną. Dzieci z tych rodzin odczuwają ból psychiczny, opuszczenie przez najbliższych, poczucie zagrożenia, zagubienia, brak poczucia bezpieczeństwa, miłości, troski w rodzinie, lęk, zastraszenie, objawy nerwicowe. Przemoc wobec dziecka uznawana jest w społeczeństwie za jedną z „naturalnych i skutecznych metod wychowawczych”. W skrajnych wypadkach może prowadzić do zespołu dziecka maltretowanego. Reakcją dziecka na przemoc stosowaną wobec niego są ucieczki z domu, kontakty ze środowiskiem zdemoralizowanym, nadużywanie alkoholu, narkotyków, samobójstwa, stosowanie przemocy wobec rówieśników.

21.Podstawowe elementy zdrowej,funkcjonalnej rodziny.

To taka rodzina w której jej członkowie mogą wyrosnąć na poprawnie jednostki.

Cechy rodziny:

- zabezpiecza przetrwanie i rozwój,

- zabezpiecza potrzeby emocjonalne, obejmują one zapewnienie równowagi między autonomią, a zależnością oraz wobec zachowań społ. i seksualnych.

- zapewnia rozwój i wrastanie każdego członka rodziny, także rodziców

- rodzina jest miejscem gdzie rozwija się poczucie własnego „ja”

- jest podstawową jednostką socjalizacji i ma decydujące znaczenie dla przetrwania społeczeństwa.

Podstawowe elementy systemu zdrowej, funkcjonalnej rodziny (J. Bradshaw) - pięć wolności:

1. Całość jest czymś większym niż suma jej elementów.

2. System jest dynamiczny – stale szuka otwartości i możliwości rozwoju, przystosowując się do napływających informacji i

stresu.

3. Zasady są jawne i negocjowalne. 7

4. Równowaga pomiędzy wspólnotą a odrębnością jest oparta na wzajemnym szacunku.

5. Gdy poziom niepokoju związany ze zjawiskami interpersonalnymi i intrapsychicznymi jest niewielki, automatycznie zaczynają działać siły związane z wyodrębnianiem się.

Dobre , funkcjonalne zasady stosowane w zdrowym systemie rodzinnym:

• Problemy są zauważalne i rozwiązywane

• Promowanych jest pięć wolności. Wszyscy członkowie rodziny mogą wyrażać swoje spostrzeżenia, uczucia, myśli, pragnienia i fantazje.

• Wszystkie relacje są oparte na dialogu i równości. Każdy członek rodziny jest tak samo ceniony jako osoba.

• Komunikacja jest bezpośrednia, adekwatna i oparta na konkretnych, obserwowalnych faktach.

• Członkowie rodziny mogą zaspokajać swoje potrzeby.

• Członkowie rodziny mogą być indywidualnościami.

• Rodzice robią to co mówią, że zrobią. Dbają o samodyscyplinę.

• Role w rodzinie są wybierane i zmieniające się.

• Atmosfera jest radosna i pełna spontaniczności.

• Zasady wymagają uzasadniania.

• Naruszenie wartości drugiej osoby budzi poczucie winy.

• Błędy są wybaczane i postrzegane jako okazja do uczenia się.

• System rodzinny służy jednostkom.

• Rodzice są w kontakcie ze zdrowym poczuciem wstydu. (J. Bradshaw)

22.Pomoc dziecku i rodzinie w środowisku lokalnym.

Pracownik socjalny a system pomagający rodzinie

Każda rodzina przeżywa trudne chwile, które wymagają wysiłku, mobilizacji, współdziałania, wyrzeczeń. Kryzys w

rodzinie może zostać przezwyciężony, gdy skutecznie rodzina zmobilizuje swoje siły lub otrzyma wsparcie z zewnątrz.

Formy wsparcia:

• pierwotna sieć społeczna -pomoc rodziny, przyjaciół, znajomych,

• wtórna sieć społeczna (interwencja kryzysowa) - profesjonalna pomoc z urzędu, z racji pełnionych funkcji

zawodowych.

Wsparcie społeczne charakteryzuje się tym, że:

• jego celem jest zbliżenie uczestników do rozwiązania problemu, przezwyciężenie trudności,

• w toku interakcji zachodzi wymiana emocji, informacji, instrumentów działania i dóbr materialnych,

• wymiana w toku interakcji może być jednostronna, bądź wzajemna, a kierunek relacji może być stały lub zmienny,

• interakcja i wymiana zostaje podjęta w sytuacji problemowej i trudnej.

Relacje zachodzące podczas udzielanego wsparcia:

• człowiek – człowiek ( relacje rodzinne rówieśnicze, sąsiedzkie, zawodowe),

• człowiek - grupa (rodzina własna, stowarzyszenie społeczne i polityczne, środowisko sąsiedzkie i lokalne, kościoły),

• człowiek – instytucje (instytucje pomocy społecznej, medycznej, instytucje usług i służb porządkowych, instytucje

samorządowe i samopomocowe itp.),

• człowiek - szersze układy (obejmujące środowisko gminy, dzielnicy miasta, regionu kulturowego).

Cele pracy z rodziną

• pomoc w rozwiązywaniu życiowych problemów rodziny,

• pomoc w konstruktywnym rozwiązywaniu konfliktów i kryzysów w rodzinie,

• wspieranie integracji rodziny, wspieranie więzi uczuciowych w rodzinie,

• neutralizowanie patogennego oddziaływania rodziny na dzieci,

• odbudowanie funkcji opiekuńczych i wychowawczych rodziny wobec dzieci,

• pomoc w integracji rodziny z jej otoczeniem społecznym.

Formy pracy socjalnej:

Formy pracy socjalnej: 12

1. Pomoc doraźna (ratownictwo) - wymaga rozpoznania warunków natychmiastowego działania np. pomoc dla

powodzian

2. Opieka - świadczona w tych sytuacjach, w których ludzie nie potrafią bądź nie mają sił, aby samodzielnie

przezwyciężyć trudności. Opiera się na dokładnej diagnozie potrzeb np. zakłady dla przewlekle chorych, domy

małego dziecka

3. Pomoc - działania mające wspierać pomyślny rozwój osób i wszystkich członków społeczności np. świetlice

młodzieżowe, poradnie rodzinne.

4. Kompensacja społeczna - wyrównywanie braków środowiskowych np. domy dziecka, rodziny zastępcze.

Praca socjalna z rodziną może opierać się na jednej z wymienionych form, bądź może zawierać elementy ratownictwa,

opieki, pomocy i kompensacji.

Formy pomocy rodzinie:

• poradnictwo,

• praca w środowisku,

• kontrakt socjalny,

• interwencja kryzysowa,

• mediacje.

Pomoc rodzinie w sytuacji kryzysu:

• Zapewnienie należytej opieki rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.

• Rozwój usług profilaktyczno-wspierających.

• Pomoc rodzinom dotkniętym zjawiskiem przemocy.

• Poradnictwo rodzinne.

• Upowszechnianie informacji o instytucjach i placówkach działających na rzecz rodziny.

Efektywność pracy socjalnej zależy od prowadzenia stałej współpracy z wieloma instytucjami. Przesunięcie akcentu

działań socjalnych z rozdawnictwa na podejmowanie działań zaradczych wymaga tworzenia sprawnie działającego systemu

rozpowszechniania informacji i współpracy międzyinstytucjonalnej. Rozwój usług prowadzonych przez instytucje pomocy

społecznej zakłada stałą współpracę z innymi podmiotami, ale także korzystanie z istniejących instytucji w tym organizacji

pozarządowych. Wzmocnienie współpracy z trzecim sektorem (organizacje pozarządowe) daje możliwość większego

oddziaływanie służb pomocy społecznej, ale także rozwój świadczonych usług.

Współpraca międzyresortowa w działaniach na rzecz rodziny:

• pomoc społeczna,

• edukacja,

• sądownictwo,

• policja,

• służba zdrowia,

• Centrum Integracji Społecznej,

• Ochotnicze Hufce Pracy,

• organizacje pozarządowe.

Rola i funkcje organizacji pozarządowych:

• Funkcja pomocy bezpośredniej - zaspokajanie potrzeb społecznych ludzi.

• Funkcja reprezentacji interesów - połączona jest z tworzeniem trwałych i wielokierunkowych kanałów przepływu

informacji.

• Funkcja wychowawcza - uczą ludzi wartości społecznych.

• Funkcja aktywizowania - uruchamia potencjał społeczny.

• Funkcja innowacyjna - kreowanie i realizowanie nowatorskich zmian w życiu społecznym.

Organizacje pozarządowe mają możliwość: 13

• Docierania do indywidualnych potrzeb jednostek i odpowiadania na nie.

• Uwzględniania w działaniach subiektywnych odczuć, opinii osób zainteresowanych.

• Utrzymywania stałego, bieżącego kontaktu z osobami potrzebującymi wsparcia.

• Prowadzenia działań elastycznie, dostosowywania ich do zmieniającej się sytuacji.

• Podejmowania działań nowatorskich, innowacyjnych.

• Niezależnego myślenia i działania.

23.Syndrom 3B i jego konsekwencje dla funkcjonowania rodziny.

Bezrobocie może prowadzić do krańcowego ubóstwa. Osoby te żyją na granicy bezpieczeństwa społ. SYNDROM „3B” def. Prof. Kawuli: -bieda, -bezrobocie, -bezdomność

Pedagog społeczny może mieć tego świadomość lub nie. Obszary ryzyka są u nas aż nadto widoczne. Widzimy je choćby w obszarze tzw. syndromu 3B: bezrobocie, bieda, 
bezdomność (S. Kawula, 2002). Ryzyko pojawia się dla wielu marginalizowanych grup, iż nie są w stanie planować swej przyszłości, żyją w permanentnej niepewności - „na dzisiaj i na jutro”. Strategią ich pedagogicznego wsparcia i pomocniczości jest danie im nadziei i odrodzenia, poczucia sensu życia. Bowiem ludzie wykluczeni społecznie nie mają w sobie siły, którą jest nadzieja czy zamiar podjęcia działań. Ich główną opcją i perspektywą życia jest jedynie przetrwanie, a nie rozwój czy rewitalizacja drzemiących potencjałów czyli zasobów edukacyjno - socjalizacyjnych konkretnego środowiska życia.

24.Znaczenie komunikacji w rodzinie dla zdrowia psychicznego.

komunikacja w funkcjonalnej rodzinie jest konkretna i oparta na doświadczeniu. Charakteryzuje ją:

1. Wysoki stopień świadomości własnej osoby i innych ludzi.

2. Operowanie konkretnymi, opartymi na doświadczeniu faktami. Wyraźne poczucie skoncentrowanej na Ja odpowiedzialności wobec siebie.

3. Wyrażanie informacji zwrotnych związanych z nieuświadomionym przez innych zachowaniem i własnymi reakcjami na nie.

4. Gotowość do ujawniania tego co się czuje, czego się pragnie i o czym się wie.


Wyszukiwarka