epika

Antyk- (z łacińskiego antiqua-dawny).9-5 w. p.n.e. (Podbicie Rzymu przez Germanów w 476r.) Tworzył Homer.

Klasycyzm-(z łacińskiego classicus- pierwszorzędny, wzorowy). Styl odwołujący się do sztuki grecko-rzymskiej. Uznany jako doskonały wzór. Wszystkie późniejsze prądy są na niej oparte.

Politeizm-Wiara w wielu bogów

Topos- Powtarzający się motyw, który występuje w literaturze, sztuce jednej kultury. Wskazuje na jedność kultury lub istnienie wzorców.

Symbol- element dzieła który oprócz znaczenia dosłownego ma znaczeniu ukryte. Jeden symbol może mieć wiele znaczeń

Alegoria- element dzieła który, posiada znaczenie dosłowne i przenośne które może być odczytywane jednoznacznie.

Filozofia- (Gr.phileo- miłuje i sopha- mądrość)- Dziedzina poświęcona spawom ogólnym. Filozofia podejmuje tematy związane z życiem człowieka, istnieniem Boga.

Stoicyzm- uważali że szczęściem jest posiadanie cnot, zgodność ze swoją naturą. Należy wypełniać swoje obowiązki w miarę swoich sił.

Epikureizm- uważali, że aby byś szczęśliwym wystarczy nie doznawać bólu. Najważniejsza jest przyjaźń a do szczęścia trzeba dążyć w sposób przemyślany.

Sokrates-(496-399r. p.n.e.) Filozof grecki. Urodził się i zmarł w Atenach. Jego filozoficzne myśli: ‘’Wiem że nic nie wiem’’ ;‘’W sobie sam każdy nosi swój skarb’ ’; ‘’Cnota jest odmianą mądrości’’

Platon-(427-327) Uczeń Sokratesa, spisywał jego słowa. Jest twórcą dialogów: ‘’Uczta’’; ‘’Państwo’’; ‘’Obrona Sokratesa’’

Miłość Platoniczna- miłość intelektualna

Arystoteles-(384-322p.n.e.)Uczeń Platona. Zajmował się nauką i Filozofią.

Inni wielcy Filozofowie: Heraklit- ‘’Wszystko płynie’’ Epikur- ‘’Przyjemność jest początkiem i celem życia szczęśliwego’’

Sens wyrażeń i zwrotów:

Metafora Sens dosłowny Sens metaforyczny
Stajnia Augiasza Zaległy i trudny do posprzątania bród i brak ładu Jedna z prac Heraklesa za kare(zabił rodzinę).Augiasz trzymał w stajni bydło. Nie była czyszczona od 30 lat
Pięta Achillesa Słaby punk, czułe miejsce Matka kąpiąc Achillesa w wodach Styksu trzymała go za stopę. Była to jedyna część ciała która mogła być zraniona
Koń Trojański Podstęp, ukryte niebezpieczeństwo Koń w którym kryli się wojownicy aby podbić Troje.
Ikaryjski lot Postawa marzycielska, nieprzemyślane przedsięwzięcie Lot który wykonał Ikar na skrzydłach z piór sklejonych woskiem.
Puszka Pandory Nieszczęście, źródło niekończących się kłopotów Tajemnicze pudełko które dostała Pandora od bogów
Koszula Dejniry Rzecz niszcząca, sprawiająca cierpienie, którego trudno się pozbyć Koszula wyprana we krwi centaura
Prace Heraklesa Zajęcie niezwykle ciężkie Dwanaście prac które musiał wykonać herakles za zabicie rodziny
Nić Ariadny Nieoczekiwana pomoc, dobra rada Nić którą otrzymał Tezeusz od Ariadny
Jabłko niezgody Powód kłótni Jabłko z napisem: ‘’Dla najpiękniejszej’’ rzucone między trzy poginie przez Eris.
Wierna Penelopa Być komuś bardzo wiernym Penelopa czekała na Odyseusza 20 lat
Syzyfowa praca Bezskuteczny i bezcelowy wysiłek Syzyf musiał toczyć głaz na szczyt.

styl dorycki- (7-6 wiek p.n.e.) Opierała się na proporcjach, symetrii oraz ściśle określona wielkość powtarzająca się we wszystkich elementach budowy.

Styl Joński- Powstał w Azji w ok. 6w. p.n.e. Styl ten kojarzył się z lekkością, subtelnością a jednocześnie był zdobiony sporą liczbą zdobień

Styl Koryncki- Pojawił się na przełomie 5 i 4w. p.n.e. Przypominał styl Joński

Kalokagatia- ideał harmonijnego połączenia w człowieku piękna i dobra, zalet duszy i ciała.

Mimesis- Naśladowanie natury w dziełach, sztukach. Dopuszcza stosowanie deformacji.

Katharsis- (oczyszczenie)Jedna z podstawowych cech tragedii. Pojęcie utworzone przez Arystotelesa który uważał, że celem sztuki jest wzbudzenie u widza uczuć.

HYBRIS – pycha wobec bogów.

Tragedia(pieśń kozłów)- (5 i 4w.p.n.e.)Jeden z gatunków dramatu. Jest to utwór który kończy się klęska, konflikt z siłami wyższymi- losem, fatum.

Cechy tragedii: Zachowanie zasady trzech jedności:

2. Istotą akcji jest konflikt tragiczny(Skazanie na klęskę). 3. Na scenie występują razem maksymalnie trzy osoby.
4. Występowanie chóru. 6. Występowanie kategorii katharsis

Budowa tragedii antycznej:
1. Prologos (Przedstawienie tematu)
2. Parados ( pieśń wejściowa chóru)
3. Epejsodiony (dialogi i monologi bohaterów)
4. Stasima (pieśni chóru)
5. Eksodos ( pieśń chóru opuszczającego scenę)

Perypetia- przełom, który nastąpił w życiu bohatera. Zmienia kierunek akcji, prowadzi do katastrofy

Ironia tragiczna- bohater nie zdaje sobie sprawy, ze popełnił zbrodnie

Tragizm- wynika z konfliktu wartości. Wolna jednostka musi dokonać wyboru pomiędzy wartościami przeciwstawnymi. Niezależnie od tego, którą opcję wybierze bohater prowadzi do zagłady.

Punk kulminacyjny- moment, w którym zbiegają się wszystkie wprowadzone wątki, ujawniają się wszystkie siły działające oraz cel ich zabiegów

Epos- Jeden z gatunków epiki. Obejmuje utwory poetyckie(pisane wierszem). Ukazuje ważne wydażenia historyczne. Podstawą fabularną są mity, baśnie lub wierzenia.

Cechy eposu: - wszechwiedzący i obiektywny narrator - rozpoczyna inwokacja , apel do bóstwa - Dominacja stylu podniosłego - przeplatają się dwie płaszczyzny - świat bogów i rzeczywistość ludzka - Realistyczny i szczegółowy opis niektórych przedmiotów

Budowa teatru antycznego;


1. widownia; 2. orchestra (placyk, na którym występował chór); 3. proskenion (scena); 4. skene (kulisy, garderoby);
5. parodos (wejście dla chóru)

Najwięksi dramatopisarze antyczni to:

Ajschylos(VI–V w.)- uznawany jest za twórcę tragedii klasycznej – ograniczył rolę chóru, wprowadzając drugiego aktora, wprowadził zróżnicowanie masek i strojów, rozbudował scenografię. Na scenie wystawił ok. 70 tragedii i 20 dramatów satyrowych, zachowały się m.in. Oresteja, Błagalnice, Prometeusz w okowach.

Sofokles (V w.) – napisał 123 sztuki, zachowało się tylko 7 z nich: Ajas, Antygona, Król Edyp, Trachinki, Elektra, Filoktet i Edyp w Kolonie.

Eurypides (V w.)- Napisał m.in. Elektrę, Cyklopa, Ifigenię w Taurii. Sceptycznie podchodził do mitów i bogów, ograniczył rolę chóru

Mit- wyraz ludzkiej świadomości refleksyjnej, zawierający odzwierciedlenie stosunku człowieka do przyrody, innych ludzi i do samego siebie

Rodzaje mitów:

1) kosmogoniczne-zajmujące się światem, jego powstaniem, fazami rozwojowymi, przeznaczeniem i kresem, np. mity
2) antropologiczne-usiłujące wyjaśnić pochodzenie człowieka, jego naturę i przeznaczenie i zależności pomiędzy człowiekiem i innymi bytami.
3) genealogiczne-przekazujące informację o pochodzeniu człowieka i rozwoju rodzaju ludzkiego (rodów, plemion itd.).
4) historyczne i historiozoficzne- przekazujące wiadomości o ważnych dla ludzkości lub też dla jakiegoś ludu wydarzeniach, dociekające przyczyn i skutków tych wydarzeń.\

Oda – utwór liryczny, który charakteryzuje się wzniosłością tematu i stylu, sławi ideę, wydarzenie lub czas

Cechy ody:

-harmonia, porządek - charakter uroczysty, podniosły (liczne epitety, peryfrazy) - uroczysty ton - wysławianie wielkiego wydarzenia - nawiązywanie do wątków mitologicznych

Pieśń – gatunek literacki poezji lirycznej, o genezie związanej z obrzędami i muzyką (pieśni ludowe, pieśni średniowieczne)

Cechy pieśni:


Wyszukiwarka