Uchwała budżetowa składa się z budżetu jednostki samorządu terytorialnego (jst) i załączników.
Budżet – przede wszystkim to plan finansowy, ale też prawo miejscowe (zawiera akty prawa miejscowego)
W budżecie są zawarte :
Kwoty planowanych wydatków i dochodów bieżących.
Kwota planowanego deficytu lub nadwyżki finansowej.
Kwota planowanych przychodów i rozchodów jst.
Limit zobowiązań z tyt. pożyczek, kredytów i wyemitowanych papierów wartościowych.
Kwota wydatków przypadających do spłaty w danym roku budżetowym zgodnie z zawartą umową, ale też z tyt. poręczeń, gwarancji, które taka jednostka może udzielać.
Szczególne zasady wykonania budżetu wynikające z odrębnych ustaw, a także inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w budżecie wynika z postanowień organu stanowiącego jst.
Budżet może zawierać też upoważnienia dla zarządu jst do zaciągania kredytów, pożyczek czy emitowania pap. wart. a także do dokonywania zmian w budżecie.
W załączniku do uchwały budżetowej znajduje się :
Zestawienie planowanych kwot dotacji udzielonych z budżetu jst.
Plany przychodów i kosztów samorządowych zakładów budżetowych.
Dochody i wydatki bieżące.
Dochody majątkowe – dochody i środki przeznaczone na inwestycje, dochody ze sprzedaży majątku, dochody z tyt. przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.
Dochody bieżące – wszystkie pozostałe dochody nie będące dochodami majątkowymi.
Organem stanowiącym w gminie jest rada gminy.
Stanowienie prawa – tworzenie, wprowadzanie
Stosowanie prawa – np. Urząd Skarbowy stosuje prawo, bo wydaje decyzje .
Uchwalanie budżetu jst przez organ wykonawczy (zarząd) :
Przygotowanie projektu uchwały budżetowej.
Przygotowanie projektu prowizorium budżetowego.
Dokonywanie zmian w uchwale budżetowej.
Ostatecznym terminem przedłożenia projektu budżetu jest 15.XI roku poprzedzającego rok budżetowy. Projekt jest przedkładany organowi stanowiącemu oraz Regionalnej Izbie Obrachunkowej.
Organ wykonawczy oprócz projektu uchwały budżetowej zobowiązany jest także do przedkładania podległym jednostkom niezbędnych danych do opracowania projektów planów finansowych tych jednostek w terminie 7 dni od momentu złożenia projektu organowi stanowiącemu.
Projekt podlega zaopiniowaniu przez Regionalną Izbę Obrachunkową.
Jeżeli opinia ta jest negatywna to organ stanowiący musi się do tego ustosunkować.
Radni pomimo otrzymania negatywnej opinii mogą jednak podjąć decyzję o przyjęciu uchwały, ale wtedy Regionalna Izba Obrachunkowa może wydać orzeczenie o nieważności uchwały w części lub
w całości.
Organ stanowiący przyjmuje uchwałę budżetową przed rozpoczęciem roku budżetowego(do końca XII).
W wyjątkowych wypadkach (np. kataklizmy, klęski żywiołowe) ostatecznym i nieprzekraczalnym terminem jest 31.01 roku budżetowego.
Może się zdarzyć, że 31.01. nie została przyjęta uchwała – wtedy Regionalna Izba Obrachunkowa jest zobowiązana do przygotowania zastępczego ustalenia budżetu (do końca II).
(w/w weszło w życie z dn. 27.08.2009 r. , a przed zmianami w uchwale było : ostateczny termin przyjęcia uchwały - do 31.III, a Regionalna Izba Obrachunkowa miała termin do 30.IV).
Regionalna Izba Obrachunkowa :
- ocenia uchwałę pod kątem kryterium legalności
- sprawdza czy uchwała jest dopuszczalna pod kątem prawa
Wykonanie budżetu
Odpowiedzialny jest zarząd (organ wykonawczy) sprawuje ogólny nadzór nad realizacją określonych dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów.
Zarząd w terminie 21 dni od podjęcia uchwały budżetowej przekazuje podległym jednostkom informację o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków tych jednostek, a także o wysokości dotacji i wpłat do budżetu.
Organ wykonawczy opracowuje też plan finansowy dot. zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostce poprzez ustawy.
Zarząd wykonując uchwałę budżetową zobowiązany jest kierować się zasadami gospodarki finansowej.
Zasady gospodarki finansowej :
Pełna realizacja zadań następuje w określonych prawem terminach i zgodnie z opracowanym przez zarząd harmonogramem realizacji dochodów i wydatków (jeżeli został on opracowany).
Ustalanie, pobierani i odprowadzanie dochodów budżetowych następuje na zasadach i w terminach obowiązujących przepisów.
Wydatki dokonywane są w granicach kwot określonych w planie finansowym z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób celowy i oszczędny z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów.
Zlecanie zadań powinno następować w wyniku wyboru najkorzystniejszej oferty z uwzględnieniem przepisów ustawy o zamówieniach publicznych (przetargi).
Blokowanie wydatków przez organ wykonawczy (zarząd jst)
Zarząd może dokonywać blokowania wydatków w sytuacji niegospodarności w określonych jednostkach, okresowo lub obowiązująco do końca roku budżetowego zakazuje dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków.
W sytuacji opóźnień w realizacji zadań.
W przypadku nadmiaru posiadanych środków.
W przypadku naruszenia zasad gospodarki finansowej.
Budżet jst podlega regule roczności (zasada wygasania wydatków) tzn. niezrealizowane kwoty wydatków zamieszczonych w budżecie wygasają z upływem roku budżetowego.
Jeżeli wydatki nie zostaną wykorzystane, to termin ostatecznego wygaśnięcia przeznaczonego na inwestycje nie może przekroczyć 30.IV – bo zasada roczności nie zostanie spełniona.
Organ stanowiący dokonuje wyboru banku, który zajmuje się kasową obsługą jst.
Musi być zachowana ustaw o zamówieniach publicznych.
Organ wykonawczy może być upoważniony do zaciągania kredytów i pożyczek, ale też do lokowania wolnych środków pieniężnych.
Kontrola wykonania budżetu.
Organ wykonawczy zobowiązany jest w terminie do 31.VIII roku budżetowego przedłożyć informację o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze roku budżetowego .
Informacja ta przedkładana jest Regionalnej Izbie Obrachunkowej i organowi stanowiącemu.
Regionalna Izba Obrachunkowa dokonuje opinii, która wraca później do organu wykonawczego.
II etap kontroli – w okresie do 31.III roku następującego po roku budżetowym organy wykonawczy przygotowuje roczne sprawozdanie z wykonania budżetu, które przedkładane jest organowi wykonawczemu i Regionalne Izbie Obrachunkowej.
Jednostki, których organem założycielskim jest jst zobowiązane są do przygotowania informacji na temat wykonania planów finansowych tych jednostek w terminach :
- do 31.VII roku budżetowego (sprawozdanie półroczne)
- do 28 II jednostki podległe składają informację roczną dot. wykonania planu finansowego.
W terminie do 31.V jst (zarząd) przygotowuje sprawozdanie finansowe jst.
Oceną tego sprawozdania zajmuje się komisja rewizyjna.
Powyżej 150 tys. mieszkańców sprawozdanie badane jest przez biegłego rewidenta.
Do 15.VI po roku budżetowym komisja rewizyjna przekazuje wniosek w sprawie absolutorium dla zarządu.
Proces kończy się w terminie do 30.VI roku następnego po roku budżetowym organ stanowiący podejmuje decyzję (uchwałę) w sprawie udzielania absolutorium dla zarządu. Jest podejmowana bezwzględną większością głosów.
Ilością 3/5 głosów można odwołać zarząd.
(Pytanie na zaliczenie. – Kto może odwołać organ wykonawczy ? Odp. Organ stanowiący większością 3/5 głosów.)