Uczenie percepcyjne i asocjacyjne. Warunkowanie klasyczne i sprawcze. Typy pamięci: krótko i długo terminowe, pamięć jawna i ukryta, pamięć operacyjna. Znaczenie hipokampa. Zaburzenia pamięci: uszkodzenie okolic przedczołowych, zespół Korsakowa, choroba Alzheimera.

Jest procesem, który prowadzi do względnie trwałej zmiany zachowania lub możliwości zachowania, który opiera się na doświadczeniu.

Uczenie dzielimy na:

Percepcyjne: Nauka poprzez percepcję polega na zapoznawaniu się z barwą, kształtem przedmiotów, topografią terenu oraz cechami innych osobników. Dzieje się to jedynie na podstawie informacji odbieranych z otoczenia dzięki narządom zmysłu wzroku. Nauka percepcyjna może być utajona lub też wpajana. Utajona występuje wtedy, gdy zwierzę bezinteresownie uczy się topografii terenu i nie otrzymuje za to nagrody. Z kolei nauka wpajana, polega na zaprezentowaniu danej czynności osobnikowi młodocianemu przez bardziej doświadczonego rodzica.

Asocjacyjne: polega na tworzeniu związków pomiędzy bodźcami oraz między bodźcem a reakcją. Uczenie to może odbywać się metodą prób i błędów (rządzi nią przypadek),  przez wgląd (oparte na doświadczeniu z przeszłości) oraz poprzez naśladowanie działań innych osobników

Warunkowanie klasyczne:

Jest jedną z podstawowych form uczenia się, w którym jeden bodziec czy zdarzenie pozwala przewidzieć wystąpienie innego bodźca czy zdarzenia.

• Bodziec bezwarunkowy - to bodziec, który z natury wykonuje zachowania odruchowe.

• Reakcja bezwarunkowa – zachowanie wywołane przez bodziec bezwarunkowy.

• Bodziec warunkowy – to bodziec obojętny skojarzony z bodźcem bezwarunkowym.

• Reakcja warunkowa – zachowanie odruchowe wywołane przez bodziec warunkowy.

Warunkowanie sprawcze (instrumentalne):

Uczenie się o konsekwencjach.

Podczas procedury warunkowania instrumentalnego po reakcji osobnika następuje wzmocnienie bądź kara.

Wzmocnienie(nagroda) to każde zdarzenie, które zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji w przyszłości; kara to zdarzenie które zmniejsza częstość reakcji.

Porównanie:

Cechą wspólną jest nagroda, natomiast podstawową różnicą między warunkowaniem klasycznym a warunkowaniem instrumentalnym jest to, iż warunkowanie klasyczne wywołuje odruchową reakcję bezwarunkową (bodziec – reakcja), natomiast warunkowanie instrumentalne jest bardziej złożone i reakcje w tym warunkowaniu nie są przeważnie odruchowe (bodziec – reakcja – wzmocnienie pozytywne lub negatywne, czyli nagroda lub kara).

Pamięć krótkotrwała (operacyjna)

Służy do przechowania niewielkiej ilości informacji przez krótki okres (zaledwie kilka lub kilkanaście sekund). Pamięć operacyjna jest tymczasowym magazynem służącym do przechowania nowych informacji. Informacje te mogą ulec procesowi konsolidacji i przejść do pamięci długotrwałej lub ulec zapomnieniu.

Cechy pamięci krótkotrwałej:

• przechowuje informacje kilka do kilkunastu sekund;

• zawiera 7 ± 2 elementy (mogą to być litery, cyfry, liczba, wyraz a nawet figura geometryczna);

• zapamiętanie informacji jest szybkie, automatyczne i  nie wymaga wysiłku;

• utrwalenie informacji odbywa się przez powtórki wewnętrzne, które ułatwiają przekazanie materiału do pamięci trwałej;

• zapamiętujemy w formie akustycznej lub wzrokowej;

• informacje łatwo zapomnieć, a te zapomniane znikają bezpowrotnie.

Pamięć długoterminowa (trwała, wtórna)

LTM, to ogromny trwały magazyn śladów pamięciowych o nieograniczonej pojemności i czasie jego przechowania. Pamięć długoterminowa jest podzielona ze względu na sposób kodowania, zapamiętania, rodzaj materiału, itp.

Podział pamięci długoterminowej:

pamięć deklaratywna, która dzieli się na:

• pamięć semantyczną

• pamięć epizodyczną (zawierającą pamięć autobiograficzną)

pamięć niedekleratywna, która dzieli się na:

• pamięć proceduralną

• habituacje

• warunkowanie

• torowanie

Pamięć deklaratywna (pamięć jawna, pamięć świadoma)

Określa poziom naszej wiedzy. Informacje zapisane w pamięci deklaratywnej zapisane są w taki sposób, że nie można ich zapomnieć i z łatwością można je wydobyć np. nasze imię i nazwisko.

Charakteryzuje się następującymi cechami:

• wydobycie informacji zazwyczaj jest bardzo łatwe i szybkie, względnie nie zależy od kontekstu, np. w każdej chwili mogę przypomnieć sobie jak wyglądają moi rodzice i mogę ich opisać. Tylko niektórych przypadkach wydobycie informacji  może wymagać czasu i wysiłku.

• przechowuje informacje, na które można odpowiedzieć: „wiem, że…”. Np. „Kot jest zwierzęciem”, „Wczoraj spotkałam się z koleżanką”.

• przechowuje informacje abstrakcyjne, np. „Mój samochód jest niebieski. Samochód to pojazd”.

• składa się z pamięci epizodycznej i semantycznej.

Pamięć semantyczna 

Dotyczy języka i procesu kojarzenia faktów. Za pomocą skojarzeń mózg łączy w grupy informacje o podobnym charakterze, grupuje je tworząc różne zbiory, kategorie informacji, którym nadaje etykietki. Etykiety te nie zawsze wyrażone były wyrazami (pojęciami), ale wraz z rozwojem języka mówionego słowo stało się kluczem w pamięci semantycznej. Nie istnieją żadne reguły grupowania informacji, ten proces jest zmienny. Pamięć semantyczna obejmuje naszą ogólną wiedzę o świecie np. o tym jak wygląda kot.

Pamięć epizodyczna  (pamięć zdarzeń)

• Rejestruje i pomaga odtworzyć wydarzenia, epizody (ślady pamięciowe) z przeszłości. Wydarzenia te są określone w czasie i przestrzeni oraz  zachowują wzajemne relacje między epizodami. Np. Pamiętam swoją maturę. Pamiętam wczorajszy obiad. Pamiętam moje pierwsze spotkanie z mężem.

• Pamięć epizodyczna charakteryzuję się następującymi cechami:

• odpowiada za poczucie naszej indywidualności, tożsamości potwierdzoną ciągiem zdarzeń z przeszłości;

• przechowane informacje łatwo możemy określić w czasie, np. Uczyłam się pisać gdy miałam ok. 5 lat; Maturę zadawał mając 19 lat.

• czasami wydobycie zdarzeń z pamięci epizodycznej wymaga czasu i wysiłku;

• wydobycie informacji wymaga osobistej refleksji, ma charakter w pełni świadomy i dowolny;

• przechowuje informację językowe i abstrakcyjne;

Pamięć proceduralna (ruchowa)

  Nabywamy  informacje poprzez bezpośrednie spostrzeżenia, doświadczenia i dostosowanie się do otoczenia. Pamięć ta dostępna jest automatycznie czyli operacje pamięciowe dokonują się bez świadomości, ale uświadamiamy sobie, że pewna reakcja została wykonana. Pamięć proceduralna związana jest z układem ruchu (w móżdżku i jądrze ogoniastym).

Habituacja (przyzwyczajanie) 

Stopniowe zmniejszenie reakcji organizmu na powtarzający się bodziec nie niosący żadnej  istotnej informacji. Proces ten polega na przyzwyczajeniu się do danej czynności, informacji czy treści i usunięcia jej z pola koncentracji. Habituacje można zauważyć obserwując wszystkie zmysły człowieka, np. gdy mamy mieszkanie położone blisko ruchliwej ulicy, jesteśmy tak przyzwyczajeni do tego szumu, że go nie słyszymy (zmysł słuchu).

Torowanie (priming)

 Przygotowanie, uprzedzenie. W skutek wielokrotnego naprowadzenia (np. przez pokaz, ekspozycję) bodźca na daną kategorię poznawczą następuję zmianą w procesie percepcyjnym i myślowym, a tym samym zwiększa się prawdopodobieństwo wyboru tej kategorii.

Reasumując, pamięć długoterminowa charakteryzuje się następującymi cechami:

• czas przechowania informacji jest nieograniczony;

• pojemność nieograniczona;

• zapamiętanie informacji wymaga koncentracji i skupienia uwagi;

• utrwalenie materiału odbywa się przez uczenie i dowolnej technice;

• zapamiętujemy w formie semantycznej lub wzrokowej;

• pozornie zapominane informacje można odzyskać przez stosowanie specjalnych strategii wydobycia lub w sposób spontaniczny;

• dostęp do informacji powolny i czasami wymaga wysiłku;

Pamięć operacyjna (zwana też pamięcią roboczą) stanowi podsystem pamięci krótkotrwałej. Pierwsza praca dotycząca pamięci operacyjnej została opublikowana w 1974 przez Baddeleya i Hitcha. 

Pamięć ta pozwala na: 
• wykonywanie różnych prostych operacji umysłowych 
• uczestniczy w kodowaniu nowych informacji 
• koordynuje pamięć z innymi procesami poznawczymi 

Pamięć robocza pełni 4 podstawowe funkcje: 

1. przechowywania informacji 
2. przetwarzania informacji (jest realizowana przez aktywną część tej pamięci) 
3. nadzorowania (dzięki której można sprawdzać, co dzieje się z informacjami pamięciowymi) 
4. integracyjną (pozwala na wykonywanie kilku zadań pamięciowych równocześnie) 

Struktury anatomiczne służące pamięci:

• Kora mózgu (zwłaszcza płaty czołowe i ciemieniowe) - pamięć długotrwała.

• Płat ciemieniowy zawiera również szkicownik wzrokowo-przestrzenny, ważny dla pamięci krótkotrwałej jak i długotrwałej pamięci skojarzeniowej.

• Hipokamp - pamięć przestrzenna, pamięć epizodyczna o pośrednim czasie życia.

• Ciało migdałowate - pamięć emocjonalna (utajona).

• Pamięć proceduralna - prążkowe, jądra podstawy mózgu (skorupa, jądro ogoniaste), móżdżek i kora ruchowa odpowiedzialne są za pamięć umiejętności; 
  Jądro ogoniaste - pamięć genetyczna, instynktowne formy zachowania, silnie aktywne u zakochanych, zaburzenia prowadzą do zachowań obsesyjno-kompulsywnych.

Element układu limbicznego odpowiedzialny głównie za pamięć;

• drobna struktura nerwowa, umieszczona w płacie skroniowym kory mózgowej kresomózgowia.

• odgrywa ważną rolę w przenoszeniu informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej oraz orientacji przestrzennej.

Człowiek i inne ssaki posiadają dwa hipokampy, po jednym na każdą połowę mózgu.

Składa się z :

• STOPY

• KORYTA

• STRZĘPKA

pełni funkcję w działaniu pamięci roboczej

Osoby z uszkodzeniami tych obszarów postępują w sposób społecznie nieakceptowany, ponieważ trudności sprawia im modyfikacja swojego zachowania w zależności od kontekstu. część płata czołowego, leżąca najbardziej z przoduinaczej psychoza Korsakowa, zaburzenie neuropsychiatryczne, występuje głównie u alkoholików, wiąże się z dużym niedoborem witamin z grupy B.

ZESPÓŁ KORSAKOWA
Pierwsze objawy:

• Bezsenność

• Roztrój nerwowy

• Bóle głowy

• Omamy

Choroba alzheimera
choroba degeneracyjną ośrodkowego układu nerwowego, przyczyna otępienia u ludzi w podeszłym wieku, nie znaleziono na nią lekarstwa, zaburzenia pamięci i funkcji poznawczych, Zaczyna się od lekkich zaburzeń pamięci, które z czasem ulegają pogłębieniu .