POLICEALNA SZKOŁA CENTRUM NAUKI I BIZNESU
„ŻAK” W ŁOMŻY
SEMESTR ZIMOWY, ROK SZKOLNY 2011/2012
Monika Kojro
Imię i nazwisko słuchacza
Technik BHP
Nazwa kierunku
Semestr I
Techniki wytwarzania
Nazwa przedmiotu
Henryk Witkowski
Imię i nazwisko wykładowcy
BHP przy obróbce ręcznej (ślusarz).
Temat pracy kontrolnej
……………………………………………………………..
data
Wstęp
Obróbka ręczna wchodzi w zakres prac ślusarskich i ma na celu nadanie przedmiotom żądanych kształtów i właściwych wymiarów oraz poprawę jakości powierzchni, najczęściej poprzednio obrobionych mechanicznie. Często prace ślusarskie wiążą się z pracami montażowymi, które mają na celu dopasowanie składanych części i zapewnienie prawidłowej ich współpracy.
Mimo szerokiej mechanizacji i automatyzacji przemysłu niektóre podstawowe operacja przy obróbce części i wyrobów muszą być w dalszym ciągu wykonywane ręcznie. Na przykład montaż i regulacja wielu obrabiarek, maszyn i przyrządów produkowanych przez przemysł maszynowy nie może obejść się bez ręcznej pracy ślusarzy montażowych. Dlatego też powinni oni znać zasadnicze reguły bezpieczeństwa pracy obowiązujące przy wykonywaniu tych czynności. Do podstawowych, których wykonanie nie wymaga stosowania specjalnych obrabiarek należą: trasowanie, prostowanie, ścinanie, piłowanie, przecinanie, wiercenie, pogłębianie, rozwiercanie, gwintowanie, skrobanie, montaż i nitowanie.
Podstawowe prace ślusarskie to:
trasowanie,
ścinanie,
przecinanie,
prostowanie,
gięcie,
cięcie,
piłowanie,
wiercenie ręczne,
gwintowanie,
skrobanie,
nitowanie
oraz różne roboty montażowe.
Rodzaje obróbki ręcznej
Trasowanie, są to czynności wyznaczania na powierzchni półwyrobu środków i okręgów kół, osi symetrii, obrysu naddatków obróbczych i wykreślanie rozwinięć konstrukcji według wymiarów podanych na rysunkach warsztatowych przed obróbką. Wyróżnia się trasowanie płaskie(na płaszczyźnie) i przestrzenne. Przed obróbką należy w wielu przypadkach wyznaczyć na przedmiocie linie, do których należy zebrać nadmiar materiału, lub określić miejsca, w których należy wywiercić lub wyciąć otwory.
Trasowanie na płaszczyźnie, jest podobne do kreślenia technicznego na papierze, Na płycie należy wyznaczyć środki otworów, które następnie będą wywiercone na wiertarce. Za pomocą cyrkla traserskiego odmierza się i zaznacza rysą odległość środków otworów od brzegów płyty. Tak wyznaczone środki należy napunktować punktakiem.
Trasowanie przestrzenne, w tym trasowaniu wyznacza się linie określające granice, do których należy zebrać materiał, gdy linie te leżą w różnych płaszczyznach. Trasowanie przestrzenne rozpoczyna się od wyznaczenia głównych osi przedmiotu, względem których wyznacza się następnie wszystkie pozostałe osie i linie.
Prostowanie i gięcie, gięcie ma na celu nadanie materiałom metalowym określonych kształtów. Długość materiału wyginanego trzeba tak obliczyć, aby po wygięciu otrzymać przedmiot o wymiarach podanych na rysunku technicznym. Można prostować materiały przerobione plastycznie, jak blachy, płaskowniki, kształtowniki oraz wszelkiego rodzaju pręty. Można również prostować przedmioty uprzednio hartowane lub odlewane.
Prostowanie blach jest znacznie trudniejsze od operacji prostowania prętów lub płaskowników. Do prostowania układa się blachy na płycie wypukłością ku górze i następnie miejsca wygięte oznacza się kredą lub ołówkiem. Ułożoną na płycie blachę prostuje się częstymi uderzeniami młotka, zmieniając miejsca uderzeń wzdłuż linii prostej biegnącej od brzegu blachy ku wypukłości .
Ścinanie, przedmioty poddawane ścinaniu zamocowuje się w imadle, następnie przystawia się w odpowiednim miejscu narzędzie i uderzeniami młotka powoduje usuwanie nadmiaru materiału.
Przerzynanie wykonuje się narzędziem wieloostrzowym, zwanym piłą (ręczną lub mechaniczną). Robocza część piły nosi nazwę brzeszczotu. Jest to cienka uzębiona stalowa taśma, którą zamocowuje się w oprawie. Do przerzynania materiałów twardych używa się brzeszczotów o uzębieniu drobnym. Brzeszczoty o uzębieniu grubym stosuje się do przerzynania metali miękkich s tworzyw sztucznych.
Piłowanie, Piłowanie odbywa się za pomocą pilnika i ma na celu usunięcie nadmiaru materiału z obrabianego przedmiotu, aby nadać mu właściwy kształt i wymiary, a powierzchniom – określoną gładkość. Rozróżnia się pięć rodzajów nacięć pilników. Pilniki o nacięciu jednorzędowym są używane do piłowania materiałów miękkich. Zbierają one wiór równy szerokości pilnika, co przy piłowaniu twardych materiałów wymagałoby bardzo dużego wysiłku. Zakres prac wykonywanych pilnikiem jest szeroki. Obejmuje on piłowanie powierzchni płaskich i krzywoliniowych, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych, oraz dopasowywanie elementów współpracujących.
Struganie, W robotach ciesielskich rzadko się wymaga wyrównywania powierzchni drewna na gładko, co jest podstawowa czynnością w robotach stolarskich. Jedynie deskowania elementów betonowych, których powierzchnia nie będzie już tynkowana, wyrównuje się strugając powierzchnie desek. Do strugania służy strug (dawniej zwany heblem), którego działanie polega na zdzieraniu nierówności drewna nożem stalowym osadzonym w drewnianej lub metalowej skrzynce. Wysuniecie noża ze skrzynki ustalane klinem decyduje o grubości warstwy drewna struganej przez cieśle.
Wiercenie, wierceniem nazywa się sposób obróbki skrawaniem polegający na. wykonywaniu otworów w pełnym materiale za pomocą narzędzia zwanego wiertłem, wykonującego ruch obrotowy i ruch posuwowy wzdłuż osi obrotu. Wiercenie można wykonywać wzdłuż linii traserskich lub w przyrządzie wiertarskim. Metodą wiercenia można wykonywać otwory cylindryczne o średnicy 60-80 mm. W wyniku wiercenia otrzymuje się otwory o przeciętnej dokładności. Aby polepszyć dokładność, poddaje się wywiercony otwór operacji rozwiercania. Otwory o dużej głębokości wykonuje się za pomocą specjalnych narzędzi, zwanych wiertłami do głębokich otworów.
Pogłębianie, jest to powiększanie na pewnej długości wykonywanego otworu w celu ścięcia ostrych krawędzi otworu lub wykonania wgłębiania na umieszczenie walcowego lub stożkowego łba wkręta lub nitu. Narzędzia do pogłębiania nazywają się pogłębiaczami. Bywają one stożkowe i czołowe. Pogłębiacze czołowe mają czop prowadzący o średnicy równej średnicy otworu w celu utrzymania współosiowości. Pogłębiaczem stożkowym nadaje się kąty wierzchołkowe 30°, 45°, 60°, 90° i 120°. Chwyty pogłębiaczy są takie same jak wierteł. Podczas pogłębiania należy zwrócić szczególną uwagę na wykonanie właściwej głębokości wgłębienia, tak żeby łeb śruby nie wystawał lub nie był położony zbyt nisko.
Gwintowanie, Do ręcznego gwintowania otworów służą gwintowniki ślusarskie. W praktyce są stosowane komplety gwintowników, składające się z dwóch lub trzech sztuk. Gwintowanie prętów odbywa się za pomocą narzynek, tj. krążków z naciętym gwintem. Narzynka przedstawiona na jest przecięta i dzięki temu może sprężynować.
Stanowisko ślusarza
Typowe stanowisko ślusarza wyposażone jest w stół drewniany albo metalowy. Płyta stołu jest obita blachą lub linoleum. Niekiedy do brzegów stołu są przybite ciężkie listewki, zabezpieczające drobne przedmioty przed spasaniem na ziemię. Do płyty stołu jest umocowane imadło służące do zamocowania w nim przedmiotów podczas różnych operacji ślusarskich.
Imadła równoległe stosuje się do mocowania przedmiotów przy typowych robotach ślusarskich. Zacisku przedmiotu dokonuje się przez dosuniecie szczeki przesuwanej. Przed zabezpieczeniem przed uszkodzeniem miękkich lub kruchych przedmiotów przy zaciskaniu w imadle stosuje się wkładki imadłowe.
Do obróbki drobnych przedmiotów stosowane są imadełka trzymane w rękach. Stół ślusarski jest zaopatrzony w szuflady do przechowywania w nim narzędzi. W czasie pracy potrzebne narzędzia, przyrządy i materiały powinny być rozłożone na stole ślusarskim w takim porządku, żeby wszystkie czynności można było wykonać bez wysiłku i zbędnych ruchów.
Stół ślusarski
1. Winien odpowiadać następującym wymogom:
powinien być dostatecznie wytrzymały,
powierzchnia robocza winna być odpowiednio wypoziomowana, nieuszkodzona,
oświetlenie stołu ślusarskiego zapewniające prawidłową pracę, nie rażące,
jeśli stół wykorzystywany jest na dwa przeciwległe stanowiska należy je oddzielić gęstą siatką metalową,
odległość stołu ślusarskiego od sąsiednich stanowisk powinna zapewnić swobodny dostęp do stanowiska - nie może być ona mniejsza niż 1 m.
2. Na stole ślusarskim powinny znajdować się tyko narzędzia potrzebne do wykonywania danej operacji ułożone w ustalonym porządku.
3. Pozostałe narzędzia należące do wyposażenia należy przechowywać w szufladach stołu w ściśle ustalonym porządku.
4. Materiał do obróbki powinien być składowany tak by nie stwarzał niebezpieczeństw. Nie wolno składować go na drogach transportowych czy przejściach.
Imadło
Powinno być:
umocowane na wysokości dostosowanej do wzrostu ślusarza (górna powierzchnia szczęk imadła powinna znajdować się na wysokości zgiętego łokcia ręki podpartej pod brodą). Wysokość tą należy regulować za pomocą podkładek pod imadło - w celu podwyższenia, bądź stosując odpowiedni podnóżek dla ślusarza.
sprawne technicznie (z nieuszkodzonymi: szczękami, nakładkami na szczęki; nierówno pod kątem schodzącymi się szczękami; pogiętymi dźwigniami dociskowymi czy też dużymi luzami osiowymi gwintu).
Bezpieczeństwo i higiena pracy na stanowisku obróbki ręcznej
Obowiązkiem pracownika jest przestrzeganie zasad bhp oraz przepisów przeciwpożarowych.
Podczas wykonywania obróbki ręcznejjest on narażony na skaleczenia, stłuczenia, zaprószenie oka opiłkami metali, porażenie prądem. Wypadki podczas pracy zdarzają się najczęściej z powodu:
złego stanu narzędzi, maszyn i urządzeń,
braku osłon i urządzeń ochronnych przy maszynach,
nieprawidłowego posługiwania się narzędziami,
niewłaściwej organizacji pracy.
Dla uniknięcia wypadków podczas obróbki ręcznej i ręcznomaszynowej należy przestrzegać następujących zasad bhp:
stoły warsztatowe, na których odbywa się ścinanie, należy zaopatrzyć w ekrany z drobnej siatki drucianej;
podczas ścinania materiałów kruchych i w czasie pracy na szlifierkach należy zakładać okulary ochronne;
trzonki młotków powinny być wykonane z twardego drewna, a młotek właściwy dokładnie osadzony i zabezpieczony przed spadaniem;
obrabiany przedmiot powinien być właściwie zamocowany;
wióry i opiłki nie powinny być usuwane ręką ani zdmuchiwane;
części wirujących nie wolno dotykać;
ubiór powinien być dopasowany, a głowa nakryta;
wszystkie maszyny i urządzenia przyłączone do instalacji elektrycznej muszą być uziemione lub zerowane;
w czasie pracy narzędziami z napędem elektrycznym należy stosować izolacyjne środki ochronne, np. suche dywaniki gumowe;
przenośne elektryczne lampy montażowe, lampy do oświetlania stanowisk roboczych powinny czerpać prąd z instalacji o napięciu nie wyższym niż 24V;
Do częstych uchybień przeciw obowiązującym przepisom bhp należą: użytkowanie pękniętych lub rozklepanych narzędzi, np. młotków, przecinaków,
pilników z pękniętą rękojeścią;
ostrzenie narzędzi na ostrzarkach bez okularów ochronnych, co grozi uszkodzeniem oczu lub całkowitą utratą wzroku.
Podstawowe czynności przed rozpoczęciem pracy
Ślusarz powinien:
dokładnie zapoznać się z dokumentacją wykonawczą
zaplanować kolejność wykonywania poszczególnych czynności
zdjąć z rąk pierścionki, obrączki i bransolety.
sprawdzić stan techniczny urządzeń mechanicznych i oświetlenia stanowiska, a w szczególności stan instalacji elektrycznej
próbnie uruchomić zmechanizowane urządzenia i sprawdzić jakość ich działania
przygotować niezbędne pomoce warsztatowe, narzędzia pracy oraz konieczne ochrony osobiste, np. okulary, maski itp.
sprawdzić stanowisko robocze (stół, imadło, oświetlenie stanowiskowe itp.)
zauważone usterki i uchybienia, zgłosić natychmiast przełożonemu
Podstawowe czynności po zakończeniu pracy
Ślusarz powinien:
odkładać obrabiane elementy na wyznaczone miejsca
uporządkować stanowisko pracy oraz narzędzia i sprzęt ochronny
Bibliografia!!!