Ćwiczenie 2

Zespół Turnera – brak / zmiana struktury chromosomu X

Kariotyp: 45, X/ 46, XX – najczęściej

45, X/ 46, XX / 47, XXX

45, X/ 47, XXX

Izochromosom 46, Xi(Xq) ←izochromosom powstaje przez poprzeczne pęknięcie i dodatkową replikację

W 80% chromosom X pochodzenia matczynego

Dużo płodów o kariotypie 45, X ulega samoistnemu poronieniu

Częstość występowania 1:5000 dziewczynek

5 podstawowych objawów:

1. Zaburzenia wzrostu

2. Specyficzny kariotyp morfologiczny

3. Różne wady narządów wewnętrznych

4. Pierwotna niewydolność jajników

5. Specyficzny fenotyp rozwoju i zachowania

A:

• waga i wzrost przy urodzeniu nieznacznie niższe lub średnie,

• w wieku szkolnym niedobór wzrostu wynosi kilkanaście cm poniżej normy

• brak skoku pokwitaniowego

• niski wzrost dorosłych 143-155 cm

• zakonczenie wzrostu opóźnione (ok. 20-21 lat)

• upośledzenie wzrostu nie ma podłoża hormonalnego bo wydzielane hormony wzrostu GH i czynniki wzrostowe IGF1 (somatostatyna) są prawidłowe

B:

W okresie noworodkowym:

• ograniczone obrzęki limfatyczne grzbiety stóp i rąk, podudzi i ramion

• niska linia włosów

• krótka płetwista szyja (szyja sfinksa)

• dysmorfia twarzy

• zagłębiony mostek

Fenotyp dorosłej kobiety

• niski wzrost krępa budowa ciała, skłonność do otyłości

• krótka, płetwista szyja

• koślawość łokci

• klatka piersiowa szeroka, wypuklona na bok

• brodawki sutkowe małe, blade, szeroko rozstawione, asymetryczne

• brak rozwoju piersi

• zewnętrzne narzady płciowe niedorozwinięte, bez hiperpigmentacji

• skąpe owłosienie pachowe i łonowe

• brodawki barwnikowe na skórze

• wczesne występowanie zmarszczek na czole i twarzy

C:

Hipoplastyczne siekacze, wady zgryzu, gotyczne podniebienie

D:

• mała spłaszczona macica

• wydłużone, kręte jajniki

• białawe pasmowate, dysgenetyczne gonady

• pierwotny brak miesiączki

• pierwotna bezpłodność

E:

IQ w granicach normy

W szkole dysleksja→ trudności w ocenie reakcji przestrzennych i brak koordynacji wzrokowo-ruchowej

Osoby z kariogramem: 45, X/46, XX/47, XXX

45, X/47, XXX

Mniej nasilone objawy

Fenotypowo: twarz rzadko z cechami dysmorfotycznymi, budowa ciała proporcjonalna, czasem rozwój piersi, jajniki pasmowate hipoplastyczne, macica obecna, u niektórych na krótki okres wystepuje miesiączka

Zespół Klinefeltera

Kariotyp: 47, XXY

46, XY/ 47, XXY

48XXXY/ 49 XXXXY rzadko

Częstość: 1:1000

Przed okresem dojrzewania nie ma charakterystycznych cech klinicznych

Główne objawy kliniczne:

• Wysoki wzrost

• Kończyny dolne wydłużone

• Eunuchoidalna budowa ciała

• Ginekomastia

• Owłosienie pachowe skąpe, łonowe typu kobiecego

• Słaby zarost na twarzy, często wygląd chłopięcy

• Brak 8. Zębów

Zewnętrzne i wewnętrzne narządy płciowe

Prącie małe / normalne

Moszna słabo rozwinięta

Jądra małe o zwiększonej spistości

Stopniowe zmiany degeneracyjne w obrębie kanalików jądra →szkliwienie i zwłóknienie

Stopniowy zanik potencji – bezpłodność

Zawsze występuje upośledzenie umysłowe

Zespół 47, XXX

Częstość 1:1000 dziewczynek

Przyczyną jest nondysjunkcja w I lub II podziale mejotycznym kobiety lub w II podziale mejotycznym meżczyzny.

Jest NIEROZPOZNAWALNY u kobiet: wzrost i budowa ciała prawidłowe,

Wcześniejsza menopauza, częstsze zaburzenia miesiączkowania

Osoby z zespołem 47, XXX 3x częściej chorują na padaczkę i schizofrenię, , są infantylne

Kobiety które są płodne mogą mieć zdrowe potomstwo.

Zespół 47, XYY

Częstość 1:1000 chłopców

Bardzo wysocy mężczyźni min. 190 cm

Typowa męska budowa ciała

Brak cech dysmorfii

Szybki wzrost już w pierwszej dekadzie życia

Powikłania w postaci blizn po tradziku na twarzy i plecach

U niektórych zabudzenia zachowania: Nadmierna agresja

Nieradzenie sobie z trudnościami życia codziennego

W okresie dojrzewania płciowegorozwój prawidłowych narządów płciowych

Chorzy mogąbyć infantylni

Płodni mężczyźni mogą mieć zdrowe potomstwo

Wskazania do badania cytogenetycznego (badania kariotypu)

• Stwierdzenie cech fenotypowych charakterystycznych dla określonego zespołu chromosowego

• Stwierdzenie zespołu wad rozwojowych i/lub cech dysmorfi ze współistnieniem opóźnienia psycho-ruchowego

• Niepowodzenia rozrodu: 2 lub więcej poronień samoistnych w I trymestrze ciąży,

Niepłodność o nieznanej etiologii

• Urodzenie dziecka z wrodzoną wadą rozwojową o nieznanej etiologii

• Brak cech dojrzewania płciowego

• Nieprawidłowa budowa narządów płciowych (obojnactwo)

• Pierwotny/wtórny brak miesiączki o nieznanej etiologii

• Znaczny niedobór wzrostu o nieznanej etiologii

• Występowanie strukturalnych aberracji chromosomowych w rodzinie

Delecje i mikrodelecje

Zespół Wolfa – Hirschhorna

46, XX, del(4)(p16,3)

46 XY, del(4)(p16,3)

Częstość 1:50 000 urodzeń 2:1

> 30% nie dożywa 2 r.ż.

Opóźnione wzrastanie płodowe i postanatalne

Wrodzona hipotonia - ↓ napięcia mięśniowego

Fenotyp morfologiczny:

• Wady serca

• Anomalie rozwoju płuc

• Wodonercze

• Deformacje stóp i palców stóp

• W 50% spodziectwo i wnętrostwo

• Zaburzenia rozwoju gałek ocznych

• Napady drgawek w 1, 2 r.ż. potem stopniowo ustępują

Wady dysmorficzne:

• Szerokie szpary powiekowe

• Hiperteloryzm

• Szczelina tęczówki

• Zez

• Szeroka nasada nosa

• Uniesienie łukowate brwi → osoba zdziwiona

• Nierodozwój żuchwy

• Wysokie wąskie podniebienie

• Nisko osadzone małżowiny uszne

Rozwój psycho-ruchowy dzieci opóźniony

Zaburzenia chodu

Trudności w nabywaniu umiejętności werbalnych

Zespół opisano w 1961r.

Zespół Cri-du-chat

46, XX, del(5)(p15)

46, XY, del(5)(p15) delecja terminalna ramion p chromosomu 5

Częstość 1: 37-50 000

Duża śmiertelność niemowląt

Noworodek:

• Mała masa urodzeniowa

• Hipotonia mięśniowa

• Płacz o wysokich tonach → miałczenie kota

(Zaburzenia budowy i funkcji krtani, hipotonia mięśniowa, zaburzenia struktyralne i czynnościowe OUN→ośrodka mowy)

Fenotyp:

Niemowlę

• Małoglowie →zmniejszona pojemność czaszki

• Okrągła, księżycowata twarz

• Hiperteloryzm

• Zmarszczka nakątna

• Zez zbieżny

• Małżowiny uszne małe, niskoosadzone

• Mała, cofnięta bródka

• Krótka szyja

• U starszych dzieci wydłuża się żuchwa

Duże wady:

• Wrodzone wady serca

• Wady kośćca – skrócenie 4. kości śródstopia, śródręcza

• Wnętrostwo, spodziectwo

• Przerost łechtaczki

• Niedorozwój warg sromowych

• Macica 2-rożna

Fenotyp B:

• Brak prawidłowo wykształconej mowy

  • Występuje lepsze rozumienie mowy

  • Opóźniony rozwój psycho-ruchowy

  • Znaczne upośledzenie umysłowe IQ 24-34

  • Zwiększone napięcie mięśniowe

  • Napady złości

  • Nadwrażliwość na dźwięki

  • Obsesyjne przywiązanie do przedmiotów

  • Samouszkodzenia

Zespoły mikrodelecji

Fragment chromosomu, który ulega utracie nie jest widoczny w mikroskopie świetlnym (jest zbyt mały!)

FISH – technika badań cytomolekularnych

Zespół Pradera-Willego

Częstość 1 : 15 – 30 000

46, XX, del(15)(q11-13) pat

46, XY, del(15)(q11-13) pat 65-75%

Matka Ojciec

Uniparentalna disomia (upd)

46, XX, del(15)(q11-13) mat

46, XY, del(15)(q11-13) mat 20-25%

Matka Matka

Fenotyp: Zmiany wraz z wiekiem!

W czasie ciąży

• Słabe ruchy płodu

• Hipotonia mięśniowa

Noworodki i niemowlęta

• Słaby odruch ssania → trudności w karmieniu

↘słaby przyrost masy ciała

2-3 lata

• Apetyt narasta → nadmierna łaknienie →żarłoczność

Zachowanie dzieci 3-5 lat:

• Zachowanie odbiega od normy

• Opóźnienie rozwoju mowy

• Dzieci kapryśne, kłótliwe, uparte, czasem agresywne

• Stała uwaga na łaknienie

Dysmorfia twarzy:

• Wąskie czoło

• Szpary powiekowe migdałowatego kształtu

• Długie rzęsy

• Głęboko osadzone gałki oczne

• Wąskie podniebienie

• Małe zęby

Nastolatek:

• Niski wzrost (148cm, 155 cm)

• Małe dłonie i stopy, stożkowate paliczki dystalne

• Nadwaga, otyłość→ wcześniej występują powikłania

• Skrzywienie kręgosłupa

• Deformacja stóp

• Hipopigmentacja skóry, jasne włosy

• U obu płci hipogonadyzm

• U kobiet pierwotny/wtórny brak miesiączki

• U obu płci bezpłodność

Zespół Angelmana

Częstość 1 :25 000

46, XX, del(15)(q11-q13) mat 70%

46, XY, del(15)(q11-q13) mat

46, XX, upd(15)pat

46, XY, upd(15) pat 2%

10% mutacji na poziomie genu → mutacja genu UBE 3A(chromosom 15)

Fenotyp:

Ok. 70% noworodków

• Trudności z ssaniem

• Wymioty po posiłkach mały przyrost masy ciała

• Małogłowie. krotkogłowie

Cechy dysmorficzne twarzy u dzieci

• Głęboko osadzone gałko oczne

• Szerokie usta

• Szeroko rozstawione zęby

• Duża wystająca żuchwa (prognatyzm)

• Wystający język

• Nadmierne ślinienie

• Jasna karnacja skóry, włosów, tęczówek

U 90% chorych występuje padaczka

Opóźnionyrozwój psycho-ruchowy

Dziecko siada w wieku ok. 2 lat

Rozpopczyna chodzenie ok. 3-4 r.ż. (zaburzony chód, szeroka postawa)

Ciągły śmiech bez przyczyny

Ciężkie zaburzenia mowy

10% dzieci w ogóle nie chodzi