Prawo cywilne:
Ogół norm prawnych, które obowiązują w danym państwie tworzy SYSTEM PRAWNY.
Człony systemu prawnego:
prawo prywatne
prawo prawo publiczne
podstawą do wyróżnienia tych dwóch członów jest sposób do regulowania stosunków prawnych pomiędzy podmiotami występujących w stosunku prywatno-prawnym bądź publiczno-prawnym.
Prawo prywatne:
Jeżeli podmioty stosunku prawnego same decydują o kształtowaniu tego stosunku prawnego a więc czy w ogóle ten stosunek prawny powstanie i jaką będzie miał treść, wówczas mamy do czynienia z PRAWEM PRYWATNYM.
Prawo publiczne:
Jeżeli stosunek prawny pomiędzy podmiotami tego stosunku jest kształtowany na podstawie władczej decyzji; ingerencji organu administracji rządowej lub samorządowej, to wówczas mówimy, że jest to stosunek prawny prawa publicznego, wtedy jedną ze stron tego stosunku prawnego jest zawsze organ władzy państwowej (np. stosunek umowny zawierany pomiędzy kontrahentami).
To oddziaływanie władcze jest ściśle uregulowane w przepisach prawnych tzn. że sfery tego oddziaływania (przypadki, w których odpowiedni organ administracji może wydać odpowiednią decyzje są ściśle określone w przepisach prawnych –organ administracji kształtuje adresata decyzji)
Tam gdzie mamy do czynienia z ingerencją władczą (np. organ administracji państwowej wydaje koncesję na prowadzenie określonej działalności) to decyzja administracyjna wydawana jest na adresata. Tym podmiotom przysługuje ogólna kompetencja do swobodnego kształtowania stosunków prawnych (np. stosunków umownych)
Gałęź prawa –zespół norm wydzielony w sposób spójny i uporządkowany, regulujący pewną sferę życia społecznego
Prawo cywilne jest trzonem prawa prywatnego.
W ramach gałęzi prawa publicznego należy wyróżnić prawo administracyjne, finansowe, konstytucyjne.
W przypadku wypowiedzenia stosunku umownego jeden podmiot, wypowiadając stosunek, kształtuje sytuację prawną drugiej strony. Ale ta kompetencja do kształtowania sytuacji drugiej strony wynika z wcześniej zawartej umowy –na której treść zgodził się dany podmiot.
W ramach stosunku cywilnoprawnego prawa i obowiązki stron NIE MUSZĄ być jednakowe.
Kryterium decydujące o odrębności gałęziowej prawa cywilnego:
Metoda regulowania stosunków cywilnoprawnych –podmioty stosunku prawnego mają względem siebie autonomiczną pozycję; żadna ze stron stosunku cywilnoprawnego nie ma mocy władczej, kompetencji by w sposób jednostronny kształtować pozycję prawną drugiej strony ->RÓWNORZĘDNOŚĆ STRON
Sposób ochrony interesów - Odpowiedzialność odszkodowawcza –podmiot, który doznał uszczerbku w dobrach prawnie chronionych może żądać odszkodowania, naprawienia szkody.
Sposób wyodrębnienia norm -Formalne wydzielenie w postaci odrębnej regulacji prawnej (prawo cywilne -> kodeks cywilny z 1964r.)
Możemy spotkać się z wydzieleniem norm , chociaż nie mają one odrębnego kodeksu np. prawo administracyjne.
Normy prawa cywilnego zawarte są nie tylko w kodeksie cywilnym ale także w wielu aktach normatywnych poza kodeksem.
Prawo pracy stanowi odrębną gałąź prawa (kodeks pracy z 1974r.) ale sam kodeks pracy w kwestiach nieunormowanych odsyła do stosowania kodeksu cywilnego.
Istnieje kodeks rodzinny i opiekuńczy ale prawo rodzinne i opiekuńcze nie jest odrębną gałęzią prawa lecz jest częścią prawa cywilnego.
Relacje między prawem cywilnym a prawem handlowym:
Najwięcej wątpliwości przysparza określenie relacji między prawem cywilnym a prawem handlowym. Prawo handlowe -> problematyka przedsiębiorców i stosunków w związku z prowadzoną przez te podmioty działalnością gospodarczą
Tę relację ustawodawca rozstrzygnął przyjmując zasadę jedności prawa cywilnego.
Zasada jedności prawa cywilnego –prawo handlowe jest częścią prawa cywilnego, nie stanowi ono odrębnej gałęzi praw (zasadę wyraża art. 1 k.c. „kodeks reguluje stosunku cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi”)
Niektóre przepisy kodeksu cywilnego zajmują zastosowanie tylko wtedy, gdy określony podmiot stosunku prawnego ma status prawny przedsiębiorcy (np. instytucja prokury –pełnomocnictwo handlowe udzielane przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Rejestru Przedsiębiorców)
Działy prawa cywilnego:
Cześć ogólna - zawiera instytucje prawne oraz wskazuje zasady, które są wspólne dla całego prawa cywilnego
w szczególności wyjaśnia pojęcia podmiotu prawa cywilnego, przedmiotu stosunku cywilnoprawnego, czynności prawnej, zasady i formy składania oświadczeń woli a także rodzaje i skutki wadliwości oświadczeń woli, wyjaśnia pojęcie przedawnienia i przedstawicielstwa
Prawo rzeczowe – normy prawne, które odnoszą się do rzeczy, normy te wyznaczają prawa podmiotowe bezwzględne (skuteczne wobec wszystkich erga omnes)
Prawo zobowiązań – ujmuje normy prawne regulujące stosunki majątkowe a tym samym prawa podmiotowe o charakterze względnym (skuteczne tylko wobec określonych podmiotów
Prawo spadkowe – zawiera normy prawne regulujące przejście majątku osoby zmarłej na inne podmioty
Prawo rodzinne – zespół norm prawnych regulujących stosunki majątkowe i niemajątkowe między małżonkami, rodzicami i dziećmi a także między pozostałymi krewnymi i powinowatymi oraz regulujące instytucję opieki i kurateli
Prawo własności intelektualnej – prawo na dobrach niematerialnych, zawiera normy prawne regulujące prawa majątkowe, które przysługują określonym podmiotom