Procesy geologiczne:
Lodowcowe (glacjalne)
Rzeczne
Eoliczne
Morskie
Jeziorne
Sufozja i inne zjawiska związane z przepływem wody w warstwach
1.Procesy lodowcowe - niszczące czyli egzaracja.
Grubość lodowców górskich np. alpejskich dochodzi do
Zmiana kształtu doliny w wyniku egzaracji po przejściu lodowca
Egzaracja, transport i akumulacja materiału
Materiał niesiony jest przez lodowiec w postaci moren (patrz rysunek wyżej) :
bocznych
dennych
wewnętrznych
środkowych
Po wytopieniu się lodu w miejscach moren pozostają grunty lodowcowe.
Są to dwa rodzaje gruntów:
1. Bezpośredniej akumulacji lodowcowej:
różne gliny morenowe, oraz słabo wysortowane pod względem frakcji żwiry, piasek, a czasem pył, bez warstwowania, często z głazami narzutowymi.
2. Pośredniej działalności lodowcowej:
żwiry i piaski rzeczno-lodowcowe - warstwowane,
grunty zastoiskowe: ił, pył, piasek - warstwowane.
grunty lessowe (patrz utwory eoliczne)
Po wytopieniu się lodu pozostaje charakterystyczny krajobraz z polodowcowymi formami terenu oraz gruntami.
Rozmieszczenie utworów bezpośredniej i posredniej akumulacji lodowcowej w stosunku do czoła lądolodu
Działalność lodowcowa powoduje zaburzenia glacitektoniczne warstw.
Proszę porównać z zaburzeniami tektonicznymi układu warstw – efekt działania nacisku lądolodu jest podobny.
Formy polodowcowe
Równiny zandrowe
Ozy – w rzekach lodowcowych
Drumliny – pagórki na wypukłościach pierwotnego podłoża
Morena denna
Jeziora rynnowe
Jeziora – oczka
Pradoliny
Co to jest egzaracja lodowcowa i jakie są jej konsekwencje w środowisku?
Erozja lodowcowa - (egzaracja, erozja glacjalna, abrazja glacjalna) - procesy mechaniczne zachodzące pod lodowcem; pobieranie materiału skalnego z podłoża wskutek jego przymarzania i wciskania w lód, rozkruszanie, rysowanie i wygładzanie skał podłoża.
Jakie są skały bezpośredniej akumulacji lodowcowej i ich cechy?
Akumulacja lodowcowa. Lodowiec transportuje wielką ilość materiału, którego wielkość i ilość zależy głównie od masy lodu. W lodzie występuje materiał skalny o bardzo zróżnicowanej wielkości. Co ważne, materiał ten nie podlega sortowaniu, a więc nie cechuje go podział na warstwy o większych i mniejszych ziarnach.
Skały bezpośredniej akumulacji lodowcowej to: piaski, żwiry, gliny, głazy narzutowe (brak warstwowania).
Jakie są skały pośredniej akumulacji lodowcowej i ich cechy?
Co to jest glacitektonika?
Glacitektonika to działalność przesuwającego się lodowca na miękkie zewnętrzne warstwy osadowe.
Jakie są skały morenowe?
Jakie są polodowcowe formy terenu?
Jakie jest pochodzenie pradolin?
Pradolina powstaje na przedpolu lądolodu, a płynąca w niej rzeka ma bieg równoległy do czoła lądolodu. Rzeki płynące pradolinami odprowadzały zarówno wody roztopowe od lądolodu, jak i wody rzeczne płynące z południa. Jako że rzeki te transportowały bardzo dużą ilość materiału, ich koryto miało charakter roztokowy (tj. akumulacja przeważała nad erozją, rzeka była płytka, miała wiele niestabilnych, równorzędnych koryt porozcinanych licznymi niezarośniętymi wyspami śródrzecznymi). W takich warunkach wody płynące pradolinami dość dobrze się nagrzewały i w strefie klimatu peryglacjalnego skutecznie erodowały w podłożu scementowanym przez wieloletnią zmarzlinę (erozja termiczna), co powodowało systematyczne poszerzanie doliny. Szerokość pradoliny może przekraczać kilkanaście kilometrów, a głębokość - kilkadziesiąt metrów.
Pradoliny dzielimy na:
konsekwentne - powstają w momencie gdy ogromne masy wody pochodzące z topniejącego lodowca odpływają najkrótszą drogą do morza;
subsekwentne - powstają w pewnej odległości od czoła lodowca w wyniku połączenia sił wód płynących od czoła lodowca (wody proglacjalne) i wód ekstraglacjalnych, na powierzchni, która była nachylona przeciwnie do kierunku ruchu lodowca.