CB-radio - co to jest ?

Nazwa CB-radio pochodzi od angielskich słów "Citizens Band Radio" i oznacza "Obywatelskie Pasmo Radiowe".
CB w pojęciu potocznym to łączność radiowa dostępna dla wszystkich obywateli. Z nazwą tą kojarzy się także gwałtownie rozwijający się ruch społeczny, skupiający zainteresowanych nawiązywaniem łączności za pomocą prostych i stosunkowo niedrogich urządzeń radiowych.
CB-radio jest to rodzaj łączności radiowej nie wymagający odpowiednich kwalifikacji, stwarzający jednocześnie porównywalne możliwości z łącznością kwalifikowaną-amatorską na pasmach KF i UKF. Nie oznacza to jednak, że dla łączności CB wystarcza tylko posiadanie radia.
Generalna przewaga łączności CB w porównaniu z łącznością amatorską polega przede wszystkim na:

- możliwości przemieszczania się nadajnika bez specjalnych zabiegów administracyjno-prawnych, którą uzyskuje się przez zgłoszenie rejestracji urządzenia w Oddziale Okręgowym Urzędu Regulacji Telekomunikacji (URT). Uzyskanie takiego zezwolenia nie wymaga żadnych wstępnych umiejętności operatorskich czy praktyki w nawiązywaniu łączności,
- pozwala jednocześnie na uzupełnienie łączności telefonicznej wszędzie tam, gdzie jej nie ma lub z różnych względów być nie może (woda, góry, samochód...). W wielu przypadkach może stać się jedynym zabezpieczeniem ratunkowym, sposobem przekazania informacji bądź porozumienia się,
- jest także pierwszym krokiem do łączności bardziej kwalifikowanej o większych mocach i zasięgach na pasmach amatorskich. Znaczenie ma tu także pewna funkcja edukacyjna w tym zakresie.

Najstarszą i największą organizacją społeczną prowadzącą w Polsce działalność CB i kierująca tą działalnością, jest Stowarzyszenie Użytkowników Radiotelefonów Pracujących w Paśmie Niestrzeżonym PL-CB Radio.
Organizacja ta położyła niemałe zasługi na polu przełamywania barier administracyjno-prawnych, udostepniła i popularyzuje tego rodzaju łączność dla szerokiej rzeszy obywateli naszego kraju.
Funkcjonuje ona od 16 stycznia 1989 roku, siedzibą jest miasto Łódź.
Jest inicjatorem wprowadzenia łączności ratunkowej na kanale 9 z takimi służbami jak:

- pogotowie ratunkowe,
- straż pożarna,
- straże miejskie,
- policja,
- WOPR,
- PZMot,
- GOPR.

W ramach organizacji prowadzone są szkolenia na uprawnienia ratownika PL CB, które uprawniają, po uzyskaniu specjalnego zezwolenia, do używania urządzenia nadawczego o mocy wyjściowej do 10 W.

Ogólne zasady użytkowania sprzętu CB-radio
Na całym świecie do ogólnodostępnej komunikacji radiowej CB wydzielono specjalne pasmo częstotliwości - 27 MHz. Pasmo to obejmujące zakres częstotliwości od 26 MHz do 28 MHz, podzielono na zakresy A, B, C, D, i E.

A - 26,065 do 26,505 MHz
B - 26,515 do 26,955 MHz
C - 26,965 do 27,405 MHz
D - 27,415 do 27,855 MHz
E - 27,865 do 27,995 MHz

Dodatkowo zakresy podzielono na kanały oddalone od siebie co 10 kHz. Każdy zakres obejmuje 40 kanałów (tabela częstotliwości kanałów: patrz serwer FTP).
Polska jest członkiem Europejskieh Konferencji Administracji Pocztowych i Telekomunikacyjnych (CEPT), która to powołała i której podlega Europejski Instytut Telekomunikacji do spraw Normalizacji (ETSI). Organizacja ta opracowała Europejską Normę Telekomunikacyjną, zrzesza między innymi producentów i użytkowników sprzętu CB, którzy biorą udział w redagowaniu norm i specyfikacji. Normy te określają wymagania techniczne na produkcję, sposoby przeprowadzania badań w laboratoriach oraz zasady właściwego wykorzystywania urządzeń.
Producenci mają obowiązek:

- dostarczania produkowanego modelu do upoważnionych laboratoriów w celu uzyskania homologacji,
- widocznego i trwałego oznakowania: typu i numeru seryjnego, nazwy producenta lub jego znaku fabrycznego, numeru i znaku typu dopuszczenia do eksploatacji,

Obowiązkiem użytkowników jest:

- rejestracja urządzeń nadawczych w O.O. URT,
- posiadanie i okazywanie na każde żądanie właściwym organom władzy świadectwa homologacji,
- zaprzestanie nadawania w przypadku emitowania zakłóceń,
- na wezwanie URT dostarczenie urządzenia nadawczego do przebadania.

Urząd regulacji Telekomunikacji (URT) jest instytucją powołaną przez Ministerstwo Łączności między innymi do:

- rejestracji urządzeń nadawczych,
- badania stanu technicznego urządzeń radiokomunikacyjnych zgodnie z normami BN-76/3345-01 oraz BN-78/3345-02 (posiada laboratoria),
- wydawania oraz cofania zezwoleń na ich użytkowanie,
- przydzielenia, ustalania warunków emisji na wszystkich częstotliwościach oraz kontroli ich przestrzegania.

Częstotliwości od 28,000 MHz do 29,700 MHz przeznaczone są wyłącznie dla radiokomunikacji amatorskiej na zasadach pasma strzeżonego i w żadnym wypadku nie wolno pracować na tych częstotliwościach bez licencji krótkofalarskiej. Polskie przepisy komunikacji radiowej przewidują dla CB-radio 40 kanałów w paśmie C, w zakresie częstotliwości 26,960 - 27,400 MHz.
Na świecie w zakresie B i C dopuszcza się korespondencję z modulacją AM i FM, natomiast w pozostałych zakresach (użyta się także nazwy czterdziestka) z modulacją SSB; w tych właśnie zakresach nasi koledzy DX-owcy prowadzą łączności z całym światem, niestety na razie jeszcze w sposób niezalegalizowany.

Podstawowym rodzajem modulacji stosowanym w Polsce jest modulacja amplitudy (AM), zalecane jest stosowanie modulacji częstotliwości (FM) ze względu na mniejsze zakłócenia dla otoczenia i wyższą jakość odbioru. Dopuszczone jest stosowanie modulacji jednowstęgowej SSB (USB i LSB), co pozwala na powiększenie zasięgu i polepszenie jakości transmisji (zwiększa odstęp od szumów i zakłóceń), jest to jednak okupione bardziej skomplikowaną budową i wyższą ceną urządzeń.
Dopuszczalna moc użytkowanych urządzeń wynosi aktualnie 4 W w emisji AM i FM.
Warunkowo poza terenem zabudowanym, w uzasadnionych przypadkach (np. wezwanie pomocy) dopuszcza się stosowanie 10 W mocy przez użytkowników radiotelefonów posiadających uprawnienia Ratownika Drogowego PL-CB.

Regulamin pracy w paśmie CB

1. Posiadacz radiotelefonu CB zobowiązany jest do użytkowania go zgodnie z warunkami ustalonymi w zezwoleniu, w sposób nienaruszający obowiązującego w RP porządku prawnego i zasad współżycia społecznego.

2. Właściciel urządzenia CB odpowiada za zgodny z przepisami sposób wykorzystania swojego radiotelefonu również przez innych niż on sam użytkowników.

3.Posiadacz zezwolenia jest zobowiązany do odpowiedniego zabezpieczenia radiotelefonu przed użyciem go przez osoby niepowołane.

4.Użytkownik radiotelefonu powinien w czasie pracy urządzenia posiadać przy sobie odpowiednie zezwolenie i okazywać je na każdorazowe żądanie osób uprawnionych do kontroli.

5.Przed rozpoczęciem rozmowy należy upewnić się czy kanał jest wolny.

6.Na początku każdej rozmowy, oraz na każde żądanie korespondenta należy podać swój znak wywoławczy określony w zezwoleniu URT.

7.Na żądanie korespondenta należy podać aktualne miejsce nadawania.

8.W łączności CB obowiązuje odstęp międzykanałowy 10 KHz od częstotliwości zajętej.

9.Kanał 28 zaleca się wykorzystywać jako kanał wywoławczy.

10.W paśmie CB niedozwolone jest:

a) nadawanie i rozpowszechnianie informacji o charakterze politycznym, gospodarczym i innych stanowiących tajemnicę państwową, lub służbową, wszelkiej propagandy i reklamy, oraz wiadomości niezgodnych z zasadami współżycia społecznego,
b) używanie słów wulgarnych i obraźliwych,
c) używanie CB do prowadzenia działalności zarobkowej,
d) nadawanie muzyki,
e) nadawanie retransmisji,
f) nadawanie na kanale, na którym ktoś inny rozmawia,
g) nadużywanie haseł "RATUNEK" i "BREAK",
h) używanie jako swojego, w całości, lub w części, przydzielonego, lub przeznaczonego do przydzielenia komu innemu, oficjalnego znaku wywoławczego.

11.Kanał ,,9" (27,060  MHz  + 5 KHz, modulacja A3E) jest przeznaczony wyłącznie do celów wzywania pomocy i pracy służb ratunkowych.

12.W  sytuacjach  nadzwyczajnych użytkownik radiotelefonu może zapewnić sobie pierwszeństwo przeprowadzenia rozmowy podając hasło "RATUNEK". Operatorzy  pozostałych  radiotelefonów zobowiązani są do zachowania ciszy radiowej aż do momentu przejścia tego rozmówcy na inny kanał, lub zakończenia rozmowy. Hasło "RATUNEK" może być użyte jedynie w sytuacji zagrożenia życia, zdrowia, bezpieczeństwa lub mienia.

13.W przypadku braku reakcji służby ratunkowej każdy użytkownik radiotelefonu ma obowiązek zareagować na odebrane hasło "RATUNEK".

14.W czasie prowadzenia akcji ratunkowej pierwszeństwo w eterze przysługuje w następującej kolejności:

1) stacja wołanej służby ratunkowej,
2) stacja Sztabu Ratownictwa PL-CB RADIO,
3) stacja wołająca o pomoc, przy czym stacji tej przysługuje pierwszeństwo w nawiązywaniu łączności,
4) inna stacja, która pierwsza zareagowała na wołanie o ratunek. Pozostałe stacje przysłuchują się jedynie i włączają się do akcji tylko na wyraźną prośbę stacji prowadzącej akcję ratunkową.

15. Wywoływanie
a) Kryptonimy alarmowe na Kanale Ratunkowym PL-CB RADIO (27,060 MHz, kanał 9),oznaczają:
991 - Sztaby Ratownictwa PL-CB RADIO,
   992 - jednostki Obrony Cywilnej,
   993 - zespoły d\s nadzwyczajnych zagrożeń przy Wojewodach i Urzędach
   994 - stanowiska dyspozycji inżyniera miasta
   996 - Straż Miejska,
   997 - Policja,
   998 - Straż Pożarna,
   999 - Pogotowie Ratunkowe.
b) W celu zrozumiałości wywołania dopuszcza się wywoływanie służby dyżurującej, używając jej nazwy i miejscowości, w której się znajduje np.:"Pogotowie Ratunkowe Gdańsk"
c) Wywołujący na Kanale Ratunkowym PL-CB RADIO ma obowiązek podać swój oficjalny znak wywoławczy przydzielony  przez URT, ratownicy zarejestrowani w Krajowej Sieci Ratownictwa PL-CB RADIO podają swój nr nadany przez Sztab Krajowy.
d) Powiadamiając służbę dyżurującą o zaistniałym wydarzeniu należy w sposób zwięzły podać następujące informacje, zachowując ich kolejność

1) kto woła,
2) miejsce zdarzenia,
3) co się stało, np.: Wypadek drogowy cysterny, pożar stodoły, itp.
4) ilość  rannych  i skutki zdarzenia np.:,,4 osoby ranne w tym dwie nieprzytomne, a u dwóch uraz głowy i silne krwawienie", ,,zablokowana droga", itp.,
5) na tym należy relację zakończyć i czekać na dyspozycje służby dyżurującej, oddalić się z miejsca wypadku wolno tylko wtedy gdy służba dyżurująca nie zaleciła pozostania na miejscu, lub uzupełnienia informacji.
6) przy prowadzeniu łączności ratunkowej należy każdorazowo potwierdzić odebranie nadawanej informacji.
5) Posiadacz radiotelefonu CB w przypadku napotkania wypadku ma obowiązek zatrzymać się i dokładnie zorientować czy są osoby ranne i czy  na skutek wypadku istnieje jakieś zagrożenie. W przypadku potrzeby interwencji służby dyżurującej jest on zobowiązany do niezwłocznego powiadomienia odpowiedniej służby dyżurującej i w razie takiej konieczności pozostania do jej dyspozycji tak długo jak będzie to niezbędne.

16.Na  hasło ,,BREAK" należy natychmiast na chwilę zwolnić kanał w celu umożliwienia  nawiązania  łączności  i uzgodnienia przejścia na inną częstotliwość , lub przekazania krótkiej, ważnej informacji.

17. Pomiędzy  nadawaniem, a odbiorem należy zachować krótki, około 1-sekundowy odstęp.

18. W razie przerwania, lub braku łączności telefonicznej, lub teleksowej, w  czasie klęsk żywiołowych, lub w razie ratowania życia ludzkiego itp. posiadacz urządzenia CB ma prawo i obowiązek używać, lub udostępniać swoje urządzenie dla przekazania wiadomości mających na celu wezwanie i niesienie pomocy.

19. Praca urządzenia CB nie powinna przeszkadzać w pracy innych urządzeń CB.

20. W przypadku przekroczenia ustalonych przepisów i zasad, Komisje Eterowe PL-CB RADIO mogą wnioskować o czasowe zawieszenie, lub cofnięcie zezwolenia.

Rodzaje urządzeń CB-radio
Podstawową zaletą CB-radio zdobywającą dla niego coraz więcej zwolenników jest możliwość nawiązywania łączności z punktami ruchomymi. Stwarza bowiem możliwość bezpośredniego nawiązywania kontaktu między zainteresowanymi bez ograniczeń wynikających z rozmieszczenia sieci telekomunikacyjnej. Urządzenia CB produkowane są jako stacjonarne, przewoźne i przenośne.

Urządzenia przenośne, tzw. niezależne, zawierają w jednej obudowie wszystkie elementy niezbędne do samodzielnego działania. Są one na ogół małe i lekkie. Mają składaną antenę, lub bardziej wygodną, lecz o mniejszym zasięgu krótką antenę gumową. Istnieje możliwość stosowania wymiennego obu rodzajów anten, a także przyłączenia się do anteny stacjonarnej. Urządzenia te są zasilane są z wewnętrznych źródeł zasilania (baterie, akumulatory) z możliwością podłączenia do zewnętrznego źródła zasilania (akumulator samochodowy, zasilacz stabilizowany...).Baterie bardzo szybko się wyładowują, szczególnie przy częstym nadawaniu dużą mocą. Są to powody milknięcia odbiornika przy mocniejszym sygnale. Związane jest to z większym poborem prądu z baterii, nie mówiąc już o spadku mocy nadawanej i tym samym zmniejszeniu się zasięgu. Z tego powodu zaleca się stosowanie akumulatorów i ich systematyczne doładowywanie, a raz na kwartał rozładowanie do dopuszczalnego minimum i ponowne naładowanie. Takich zabiegów wymagają akumulatory kadmowo-niklowe, ponieważ upływności poszczególnych ogniw są różne, a przeładowywanie jest bardzo szkodliwe (wiąże się z tym wydzielanie temperatury; jest to oznaka, że ładowanie należy przerwać).Większość urządzeń przenośnych nie wymaga wyjmowania akumulatorów do ładowanie, gdyż wyposażone są one w odpowiednie gniazdo, do którego przyłącza się prostownik.

Zasięgi możliwe do uzyskania z radiotelefonu przenośnego

Urządzenia przewoźne to urządzenia samochodowe lub jachtowe (różnią się między sobą jedynie sposobem mocowania anteny). Dzięki zastosowaniu zewnętrznych elementów (anteny, zasilacza i mikrofonu) uzyskuje się znacznie wyższą jakość pracy całego urządzenia. Jako źródła zasilania stosuje się akumulatory samochodowe lub zasilacze stabilizowane. antena umieszczona jest na zewnątrz samochodu lub na dachu budynku. Sposób i miejsce zamocowania anteny w obu przypadkach ma istotny wpływ na jakość pracy urządzenia. Radiostacja nie musi być w tym przypadku bardzo zminiaturyzowana i może pobierać znacznie więcej prądu. Dzięki temu jej cena jest na ogół znacznie niższa od urządzeń przenośnych o porównywalnych parametrach.

Urządzenia stacjonarne są na ogół większe, cięższe, wyposażone w wewnętrzne zasilacze sieciowe oraz zewnętrzne mikrofony i anteny. Umożliwiają jednak lepszą jakość i komfort pracy. Specjalne anteny bazowe zapewniają bardzo dobrą jakość odbioru i nadawania, ale ze względu na swoje rozmiary nie nadają się do przemieszczania. W warunkach domowych także można stosować (co się najczęściej zdarza) radiotelefony przewoźne, jednak konieczne staje się zastosowanie dodatkowego zasilacza stabilizowanego o odpowiedniej wydajności prądowej. Zasilacz taki musi dostarczać napięcie stabilizowane w wysokości 12-14 V. Musi także umożliwić pobór odpowiednio dużego prądu. Przeciętne CB-radio przy nadawaniu pobiera średnio 2-5 A, a przy odbiorze od 0,1 do 1 A. Przy wyborze zasilacza miarą powinna być przede wszystkim jego wydajność prądowa oraz napięcie znamionowe zasilania zalecane przez producenta sprzętu, do którego ma być użyty zasilacz.

Porównanie zasięgów pomiędzy różnymi rodzajami radiotelefonów na pasmo CB