DOBROWOLNE UBEZPIECZENIA EMERYTALNE – wykład nr 1. – 11.10.2012r. – dr P. Kania

INFORMACJE ORGANIZACYJNE

1. Zaliczenie

- dwa zestawy testów

- test jednokrotnego wyboru (a-c) 15 pytań

- pula dodatkowa – ankieta na temat naszego poglądu na przedmiot – kategorie decyzyjne, mentalne

- podstawa zaliczenia – wykład

- zaliczenie na 7 (ostatnim) wykładzie

2. Cel przedmiotu: Przyczyny niewydolności polskiego systemu emerytalnego; jak można inaczej inwestować, aby zapewnić sobie dobrą przyszłość emerytalną; mechanizm sprawowania emerytury; jak funkcjonują programy emerytalne;

WYKŁAD

Efektywność rynków kapitałowych

• Jest słaba w ostatnich latach wynika to z turbulencji rynków kapitałowych

Ubezpieczanie emerytalne

• urządzenie gospodarcze zapewniające ochronę w postaci okresowego świadczenia wypłacanego ubezpieczonemu lub osobie uprawnionej (uposażonemu) dożywotnio lub w z góry oznaczonym czasie

Świadczenia okresowe renta życiowa (znaczenie dualistyczne)

Dobrowolne świadczenia emerytalne

• rodzaj programu emerytalnego wykorzystującego mechanizm ubezpieczenia do akumulowania i zużywania (amortyzacji) kapitału emerytalnego w cyklu życia człowieka (duża rozpiętość czasu stosowania takich programów)

Ryzyko prowadzenia produktu w działalności emerytalnej

• przerzucane na inne podmioty (w znacznej części na klienta)

Cykl życia człowieka – wykres

Linia dochodów nadwyżka dochodów (oszczędności)

Linia wydatków

czas

U X1 okres aktywności X2 okres S

zawodowej emerytalny

X1 – początek aktywności zawodowej

X2 – koniec aktywności zawodowej

U – urodzenie

S – smierć

Wiek emerytalny

• kategoria społeczno-ekonomiczna

• kobiety i mężczyźni muszą pracować do 67 roku, aby osiągnąć wiek emerytalny

Otto von Bismarck

• zapoczątkował wprowadzanie programów emerytalnych

Państwo

• narzędzie realizacji zabezpieczenia emerytalnego

• poniekąd wymusza na społeczeństwie oszczędzanie

• młodzi ludzie muszą przystąpić do OFE

Cykl emerytalny, który obejmuje proces kapitału emerytalnego i proces jego zużycia – wykres

czas

X1 okres akumulacji X2 okres S

kapitału emerytalnego amortyzacji

kapitału emerytalnego

Opis wykresu:

Okresy nie są równe

• okres akumulacji kapitału dłuższy (od momentu rozpoczęcia działalności zawodowej do momentu x2), niż okres zużywania (od momentu x2 do momentu śmierci)

• w rentach gwarantowanych – świadczenie wypłacane po śmierci ubezpieczonego

Okres amortyzacji

• okres, który nie ma przerw

• przepisy, umowa – najczęściej moment śmierci

Okres akumulacji

• występują przerwy – np. gdy nie jesteśmy aktywni zawodowo – nie jest płacona składka – ważna minimalizacja przerywania tego okresu

Linie uwzględniają procent składany

• zasada waloryzacji wpłacanego kapitału

• oprócz wartości wpłaconego kapitału znaczenie tu mają też dopisane „odsetki”

Mnożnik/czynnik czasu

X1	X2	FAZA AKUMULACJI	PDTZ-M	PDTZ-K	MNOŻNIK-M	MNOŻNIK-K
20	60	40	18,5	23,8	2,2	1,7
25	60	35	18,5	23,8	1,9	1,5
20	65	45	15,3	19,7	2,9	2,3
25	65	40	15,3	19,7	2,6	2,0
20	67	47	14,1	18,1	3,3	2,6
25	67	42	14,1	18,1	3,0	2,3

gdzie:

• PDTZ – przeciętne dalsze trwanie życia (ma to znaczenie w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego)

• MNOŻNIK czasu – iloraz okresu akumulacji i okresu amortyzacji; mówi nam, ile lat akumulacji, przypada na jeden rok amortyzacji; im mniejszy mnożnik, tym gorzej – emerytura będzie niższa

Wiek przejścia na emeryturę ma duże znaczenie, jeśli chodzi o wysokość wypłacanego świadczenia.

W Polsce – przewrócony cykl oszczędzania

• kto oszczędza? – emeryt

• powinniśmy myśleć o emerytur ze dodatkowej (w zasadzie jak najwcześniej – 40 na karku to w zasadzi ostatni moment)

Kapitał emerytalny

• uprawnienia emerytalne, które w momencie nabycia prawa do emerytury przeliczane są na świadczenia emerytalne

Świadczenie emerytalne = (kapitał formalny + kapitał realny) : PDTZ

• PDTZ – przeciętne dalsze trwanie życia (wyrażone w jednostce czasu odpowiadającej jednostce czasu pobierania świadczenia emerytalnego – miesięcznie)

Trzy filary – trzy (bez)nadzieje?

I filar	II filar	III filar
publiczny obowiązkowy ubezpieczeniowy repartycyjny	publiczny lub prywatny obowiązkowy ubezpieczeniowy repartycyjny lub kapitałowy	prywatny dobrowolny ubezpieczeniowy kapitałowy

I filar	II filar	III filar
konto emerytalne 9,76% + 2,46% subkonto emerytalne 4,38%	OFE Od lutego 2014 – 2,92% (lub w przypadku Niewybrania OFE Całość jest Zewidencjonowana Na subkoncie emerytalnym	PPE – max 7% 4,5x PPWMwG IKE – 3x PPWMwG IKZE – 1,2xPPWMwG

Kapitał formalny a kapitał realny

• podział wynika z rozwiązań ustawowych w Polsce – podział na konta indywidualne – FUS (PDTZ wyliczane wg tzw. unisexu – kobiety i mężczyźni razem i wyliczana jest średnia) i OFE

• kapitał formalny – powstanie subkonta – przekazywanie części środków z OFE do FUS (kwestie polityczne)

KAPITAŁ FORMALNY	KAPITAŁ REALNY
- składka zewidencjonowana i zwaloryzowana na koncie lub subkoncie emerytalnym w ZUS	- składa zakumulowana na koncie w kapitałowym programie emerytalnym (np. OFE, IKE, IKZE inne oszczędności)
Co go kształtuje? - nasza produktywność (należy ją powiązać z poziomem dochodów – od dochodu obliczamy wysokość składki + wiemy, co możemy odłożyć w ramach oszczędności) -efektywność gospodarki (wzrost PKB, inflacja) - obietnice polityków	Co go kształtuje? - nasza produktywność - efektywność (rentowność) rynków finansowych (w kwestii dochodowości) - efektywność gospodarki - skłonność do oszczędzania (nie ma znaczenia przy kapitale formalnym, bo tam powstaje poprzez obowiązek ubezpieczenia, a tutaj mogą być dobrowolne decyzje – oszczędzanie jest pewnym wyrzeczeniem - musimy zrezygnować z bieżącej konsumpcji na rzecz konsumpcji przyszłej – kwestia naszej mentalności)

DOBROWOLNE UBEZPIECZENIA EMERYTALNE – wykład nr 2 –25.10.2012 - dr. P. Kania

W obecnym systemie emerytalnym – każdy sam pracuje na swoją emeryturę; indywidualne odkładanie składek;

RMUA – dokument potwierdzający odkładanie naszych składek, jako pracowników

OFE – informacja o składkach w kapitale realnym (wskaźnik kapitalizacji może być mniejszy od 100)

ZUS – informacja o składkach w kapitale formalnym (wskaźnik waloryzacji nie może być mniejszy o 100)

Konto emerytalne

• Podstawą waloryzacji jest wskaźnik wzrostu przypisu składki; brany pod uwagę jest również wskaźnik inflacji

Subkonto emerytalne

• Podstawa waloryzacji – średnia ważona PKB z 5 ostatnich lat

• Istnieje od 2011 roku

• Mierzone stopą zwrotu z instrumentów finansowych

Kapitał formalny a kapitał realny

CECHA	KAPITAŁ FORMALNY	KAPITAŁ REALNY
Źródło akumulacji	Celowa składka emerytalna (obowiązkowa)	Celowa składka emerytalna (obowiązkowa lub dobrowolna) oraz dobrowolne oszczędzanie
Sposób wykorzystania wpłacanych środków	Na bieżące, czyli CZYJEŚ świadczenie emerytalne	Na przyszłe, czyli WŁASNE świadczenie emerytalne
Wykorzystanie (amortyzacja)	Wyliczenie świadczenia emerytalnego	Wyliczenie i wypłata świadczenia emerytalnego
Finansowanie świadczeń	Repartycyjne	Kapitałowe

Dochody budżetowe nie są wiązane z konkretnymi wydatkami – brak związku rodzajowego.

Kapitał formalny

• Służy do wyliczenia kapitału realnego, który następnie jest przeliczany na świadczenie

• Brak bazy, która gwarantuje wypłaty świadczeń (poza państwem)

Kapitał realny

• Środki trafiają na rynek poprzez rynek kapitałowy, (który okazuje się coraz mniej doskonały, zwiększa się ilość spekulacji, a zmniejsza się ilość inwestycji)

• Zużywany jest stopniowy na wypłaty świadczeń emerytalnych – przenoszony do podmiotu wypłacającego (w przypadku OFE)

Finansowanie repartycyjne a finansowanie kapitałowe (SYSTEM BAZOWY)

POZIOM FINANSOWANIA	FINANSOWANIE REPARTYCYJNE	FINANSOWANIE KAPITAŁOWE
PIERWSZY POZIOM	Celowa składka emerytalna	Celowa składka emerytalna + zyski z inwestycji
DRUGI POZIOM	Fundusz Rezerwy Demograficznej	Fundusz Gwarancyjny
TRZECI POZIOM	Budżet Państwa	Budżet Państwa

Skoro państwo wymusiło na nas konieczność utworzenia takiego systemu emerytalnego to na państwie ciąży ostateczna gwarancja wypłacalności i pomocy.

Czy emerytury z kapitału formalnego i realnego są:

1. pewne (gwarantowane prawnie i ekonomicznie)

2. efekto(y)wne (dają poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego)

3. realne (zachowują siłę nabywczą w czasie)

To wszystko zależy ostatecznie od:

• wydajności fiskalnej państwa

• równowagi budżetowej

• długu publicznego

Liczy się tu nie tylko stan obecny, ale i przyszłość!

Pojęcie ryzyka systemu emerytalnego?

Możliwość utraty równowag finansowej systemu powodującej konieczność interwencji finansowej (dotacja z budżetu Państwa) lub pozafinansowej ze strony władz regulacyjnych.

Równowaga finansowa

• sytuacja, w której istnieje możliwość finansowania przyrzeczonych świadczeń emerytalnych na podstawie nabytych uprawnień ze środków finansowych pierwotnie na ten cel przeznaczonych (środków celowych)

Ryzyko systemu emerytalnego wiąże się z procesem przechodzenia od „(…) satysfakcjonującej interesariuszy równowagi do niesatysfakcjonującej przyjmujących [to] ryzyko (…) w systemie finansowym i gospodarce”.

(D. Hendricks, J. Kambru, P. Mosser, systemic risk and the financial risk.)

Nierównowaga systemu emerytalnego

• wynika z zaniżonej wypłaty składek

• „obrywają” aktywni zawodowo

Główne typy ryzyka systemu emerytalnego

Fundusze emerytalne

• Ryzyko demograficzne

• Ryzyko polityczne

• Ryzyko społeczne

• Ryzyko socjalne

• Ryzyko gospodarcze

• Ryzyko operacyjne

System emerytalny sam powinien dostosowywać się do zmian

Ryzyko demograficzne

• Wiąże się przede wszystkim z relacją zachodzącą pomiędzy osobami aktywnymi zawodowo a osobami pobierającymi świadczenie emerytalne

• Wymiar ekonomiczny tej definicji przejawia się w pytaniu:

• Czy osoby aktywne zawodowo (wnoszące kontrybucję do systemu) będą w stanie sfinansować przyrzeczony w przeszłości poziom konsumpcji obecnym emerytom?

• Ryzyko demograficzne może być także postrzegane od strony procesów naturalnych, tj. dzietności (płodności młodego pokolenia) oraz długowieczności (przeciętnego dalszego trwania życia starego pokolenia)

• Niebezpieczne dla całej gospodarki – patrząc od strony repartycyjnej i kapitałowej (np. mniejszy popyt konsumpcyjny)

Współczynnik zastąpienia

• Relacja pierwszej emerytury do ostatniego rocznego dochodu

Składka emerytalna wynosi: 19,52 %

Ryzyko polityczne

• Jest związane ze zmianami wprowadzanymi do rozwiązań systemowych w wyniku działań polityków (głównie sprawujących władzę) w celu uzyskania akceptacji ich działań na innych obszarach funkcjonowania państwa.

• Ryzyko to przejawia się w postaci np.:

• Zmian zasada przyznawania i waloryzacji świadczeń emerytalnych,

• Wprowadzenia lub rozszerzenia przywilejów emerytalnych dla określonych grup społecznych (np. wieku emerytalnego, zasad naliczania świadczenia itp.),

• Zmiany wysokości obciążeń z tytułu składek (podatków celowych),

• Przeznaczenia zgromadzonych funduszy rezerwowych na inne cele,

• Likwidacji funduszy kapitałowych itp.

• Ryzyko polityczne może dotyczyć także innych wydarzeń, takich jak wojny, zamieszki, strajki czy ataki terrorystyczne, które zakłócają oczekiwany przebieg procesów w systemie emerytalnym.

System emerytalny

• Wykorzystywany jest do celów politycznych

• Bardzo podatny na zmiany polityczne- długość cyklu politycznego ma istotne znaczenie

Ryzyko społeczne

• Inaczej zwane też ryzykiem nieakceptacji

• Wiąże się z możliwością odrzucenia przez aktywną zawodowo część społeczeństwa zasad przyznawania i wysokości wypłacanych świadczeń na rzecz pokolenia emerytów

• Ryzyko to szczególnie rośnie wraz ze wzrostem obciążeń składkowych

• Odrzucenie umowy międzypokoleniowej może prowadzić do konieczności finansowania świadczeń innymi źródłami niż składka emerytalna

zyczna

DOBROWOLNE UBEZPIECZENIA EMERYTALNE – wykład nr 3 – 08.11.2012 – dr P. Kania

Ryzyko socjalne

• wiąże się z występowaniem w obowiązkowych programach emerytalnych, najczęściej organizowanych przez państwo, grup osób dotkniętych innymi typami ryzyka osobowego (socjalnego), które powodują, że nie mogą one w normalny sposób uczestniczyć w procesie gromadzenia środków na wypłatę emerytur, np. osoby przebywającej na zasiłku chorobowym, na rencie inwalidzkiej czy bezrobotni.

• innym ważnym problemem związanym są uprzywilejowane grupy zawodowe pod względem nabywania uprawnień emerytalnych.

• w przypadku programów emerytalnych opartych na zdefiniowanym świadczeniu obciążają one równowagę systemu emerytalnego, jeżeli nabywają uprawnienia emerytalne wg uprzywilejowanych zasad przy równoczesnym braku zwiększonego ciężaru składkowego w okresie aktywności zawodowej.

Ryzyko operacyjne

• stało się „modne” w latach 80-tych, „przyszło” z bankowości

• związane jest z organizacją systemu emerytalnego, a przede wszystkim z koniecznością funkcjonowania w nim podmiotów, które realizują poszczególne zadania związane z realizacją głównego celu systemu

• oznacza ono możliwość powstania straty w wyniku działań podejmowanych przez podmioty wchodzące w skład systemu emerytalnego, a związane wykorzystaniem istniejących w nim mechanizmów, instytucji luba narzędzi, także z prowadzeniem przez nie działalności gospodarczej

• może dotyczyć nieprawidłowo funkcjonujących wewnętrznych procedur, ludzi czy rozwiązań systemowych, a także może pochodzić z zewnątrz

• do zagrożeń generujących to ryzyko zlicza się m.in. oszustwa (wewnętrzne i zewnętrzne), bezpieczeństwo pracy i relacje z pracownikami, zniszczenie fizyczne aktywów, wady systemów czy zarządzania procesami biznesowymi

• jest to też czynnik ludzki, np. złe wykorzystanie niektórych czynników, „wyparowanie kapitału emerytalnego” – prawo powinno temu służyć

Ryzyko gospodarcze

• stanowi najpoważniejszy problem każdego systemu emerytalnego, gdyż obietnice składane przyszłym emerytom, a więc osobom aktywnym zawodowo są wycenione w jednostkach pieniężnych, które odzwierciedlają podział PKB pomiędzy aktywnymi zawodowo a emerytów

• aby obietnice składane osobom przystępującym do systemu emerytalnego mogły być w przyszłości realizowane to możliwości podziału PKB między te dwie grupy interesariuszy nie mogą się zbytnio w przyszłości zmienić

• znaczące pogorszenie się wypracowanego przez pokolenie aktywne zawodowo PKB może doprowadzić do konieczności finansowania przyrzeczonych uprawnień emerytalnych z innych źródeł, niż środki dostępne w systemie. Nie zmienia to faktu, że skutki tego odczuje pokolenie aktywne zawodowo.

• postrzegane jest przede wszystkim przez pryzmat finansowania funduszami kapitałowymi i w tym przypadku uważa się je najczęściej za poważnie zagrożenie

• ma ono także znaczenie dla finansowania repartycyjnego, gdyż nawet przy niskim poziomie PKB muszą być realizowane uprawnienia emerytalne, koszem obecnego i przyszłych pokoleń aktywnych zawodowo.

PKB zawsze dzieli się tu i teraz – mamy do czynienia z redystrybucją – aktywni zawodowo przekazują swoje środki emerytom; PKB nie da się przenieść w czasie – podział dochodu w momencie, w którym wykorzystujemy środki!!!

Wskaźniki waloryzacyjne a parametry rynkowe

Opłata redystrybucyjna od składki jest pobierana tylko raz

Przy instrumentach finansowych zawsze jest prowizja

Subkonto emerytalne powstało dopiero w 2011 r.

Waloryzacja

• Waloryzacja kont – powstała w 2000r. – realizacja ryzyka gospodarczego w bardzo skrajnym wariancie

• zwiększenie wartości konta korzystając z kapitalizacji – procentu składanego, ale nie są gromadzone fizycznie pieniądze

• im mniej będziemy deklarować składek, tym mniej będziemy korzystać ze wskaźnika waloryzacji

• wskaźnik waloryzacji nie może być niższy, niż inflacja

• Waloryzacja na rynku polega na dopisaniu zysku

• Wahania na giełdach mają wpływ na waloryzację (w przypadku OFE)

Ryzyko gospodarcze a fundusze emerytalne

Rodzaje ryzyka (niebezpieczeństwa)	Fundusze emerytalne	Fundusze kapitałowe
Ryzyko inflacji	Duże	Małe
Ryzyko wzrostu gospodarczego	Duże	Duże
Ryzyko finansowe	Małe	Duże
Ryzyko fiskalne (nierównowagi budżetowej)	Duże	Małe

Ryzyko inflacji

• Jeśli wskaźnik waloryzacji jest mniejszy, niż wskaźnik inflacji to wtedy państwo dokłada do wypłacanych składek emertytalnych, nie tworzy rezerw.

• Stopa procentowa

• uwzględnia oczekiwania inflacyjne

• nie opłaca się inwestować, jak jest wysoka inflacja – zmniejsza się kapitał realny

Ryzyko wzrostu gospodarczego

• spadek tempa wzrostu gospodarczego lub recesja spowoduje zmniejszenie wpływów ze składek

• powstaje luka między wpłacanymi a wypłacanymi składkami – poruszony jest wtedy budżet państwa

• recesja gospodarcza często powoduje, że przedsiębiorstwa mniej zarabiają, w efekcie mają mniejsze zyski, zmniejszają pensje pracowników, przez co zmniejsza się wysokość składki, następnie zmniejsza się wysokość aktywów, która jest w OFE - przez to tracą emeryci

• wzrost gospodarczy ma różną fluktuację lub zmienność – największe zmiany związane są w dzisiejszej gospodarce z kryzysem finansowym – obecnie kryzys nie jest wywołany przez rynek finansowy, rynek ten po prostu odczuwa kryzys

Ryzyko finansowe

• związane z posiadaniem i wykorzystaniem instrumentów finansowych

• związane z ryzykiem rynkowym, które nie jest dywersyfikowane – rynki są naczyniem połączonym

• zjawisko owczego pędu bardzo pogłębia owe ryzyko

• zagraża funduszom kapitałowym (przecena instrumentów finansowych wpływa na wartość aktywów)

Waluta polska

• jest walutą mocno spekulacyjną (polskie społeczeństwo jest mocno emocjonalne)

• kupując i sprzedając non stop papiery wartościowe to powstają wahania walutowe

Ryzyko fiskalne

• dotyka fundusze repartycyjne

• każda nierównowaga między sumą wypłacanych świadczeń a sumą wpłacanych składek jest uzupełniania z budżetu państwa

• w zasadzie jest ono małe

Państwo emituje obligacje skarbowe, żeby zmniejszyć i sfinansować nimi swój dług.

Ryzyko fiskalne a fundusze emerytalne

Dofinansowanie FUS przez budżet państwa w 2010 roku wynosiło 60 870,2 mln zł (stanowiło to ok. 8% długu publicznego)

7% środków można wydawać z budżetu na równowagę, ale 20% jest już przesada (a właśnie tyle mniej więcej wyniosły wydatki z 2010 roku)

Obecne fundusze emerytalne

• Aktywni zawodowo przekazują część składki do OFE – ta składka, która trafia do OFE nie może sfinansować składki wypłacanej dla obecnych emerytów. Z tego powodu powstała dotacja uzupełniająca.

DOBROWOLNE UBEZPIECZENIA EMERYTALNE – wykład nr 4. -22.11.2012 – dr P. Kania

OFE

• komercyjne tworzenie kapitału emerytalnego

• zostały powołane do wypłaty świadczeń emerytalnych - to, czy je będą wypłacać, czy nie to się jeszcze okaże

Ryzyko fiskalne a fundusze emerytalne

• dominujące lokaty o charakterze wierzycielskim (obligacje skarbowe)

• problem transferu składki, który powiększa dług publiczny

Ryzyko finansowe

• wiąże się z posiadaniem i wykorzystaniem instrumentów finansowych

• w systemie emerytalnym dotyczy przede wszystkim funduszy emerytalnych realizujących swoje zadania w oparciu o instrumenty finansowe (fundusze kapitałowe, zakłady emerytur kapitałowych, itp.)

• instytucje tego typu gromadzą składkę w instrumentach finansowych, a działania te są wynikiem konieczności inwestowania (lokowania) gromadzonej składki emerytalnej

• stąd często mówi się o ryzyku inwestycyjnym

• realizuje się nie w tym momencie, nie gdy indeks giełdowy spada o 50%, lecz gdy posiadacz instrumentu finansowego w wyniku paniki sprzedaje instrumenty w cenie niższej, niż za nie zapłacił (ponosi stratę) – przy spadkach wartości nie ma to tylko negatywnych skutków, ponieważ, gdy fundusze kupują po niżej cenie od podmiotów sprzedających to mogą pozyskać więcej funduszy w niższej cenie jednostkowej

W Polsce mamy dwa typy funduszu

• fundusz A i B

• różnić się one będą strategią inwestycyjna (A – bardziej agresywny, B – bardziej bezpieczny)

Ryzyko finansowe – główne typy

• Ryzyko rynkowe

• zmiany cen aktywów

• zmiany stopy procentowej (na to wrażliwe są instrumenty wierzycielskie, konsekwencje mniejsze, niż przy zmiany cen papierów udziałowych)

• zmiany kursu walutowego (jeżeli fundusz emerytalny inwestuje w papiery w różnych walutach to ryzyko kursowe jest bardzo wysokie, można stracić nawet kilkadziesiąt procent wartości swoich aktywów)

• Ryzyko kredytowe

• Ryzyko płynności marginalne znaczenie w praktyce

Ryzyko inwestycyjne – fundusze kapitałowe

• Jednostki uczestnictwa(jednostki rozrachunkowe w przypadku funduszu) nie s wolne od ryzyka inwestycyjnego, gdyż aktywa, w które angażują pozyskane środki finansowe obciążone są ryzykiem

• Dywersyfikacja pozwala na znaczne ograniczenie ryzyka niesystematycznego, jednak pozostaje ryzyko rynkowe, które może być poważną przyczyną strat na jednostkach uczestnictwa

• Zjawiska opisujące zachowania inwestorów na rynkach finansowych dotyczą także tytułów uczestnictwa funduszy kapitałowych, chociaż same nie są one przedmiotem obrotu rynkowego

• Fundusze kapitałowe nie są ubezpieczone od strat, dlatego nie gwarantują swoim uczestnikom (udziałowcom) zysków

• Wyjątek od reguły stanowi minimalna stopa zwrotu, która musi być zrealizowana na rzecz uczestników be względu na faktyczny wynik funduszu

Ryzyko inwestycyjne – przykład OFE (dochodowość OFE)

• duża rozpiętość wyników (mała w przypadku kwartałów i wyników półrocznych, ale przy porównaniach w skali roku duża różnica)

• w skali roku

• najlepszy fundusz ING – 7,2%

• najgorszy fundusz POLSAT – zarobił 4,5%

• w skali trzech lat

• najlepszy fundusz POLSAT – 22,6%

• najgorszy fundusz AVIVA – 18,2%

• w skali dziesięciu lat

• najlepszy OFE BANKOWY – 164,1%

• najgorszy OFE AEGON – 134,5%

• w skali dziesięciu lat różnica w zysku między najlepszym, a najgorszym OFE wynosi 30 punktów procentowych (to jest dużo)

Nie ma funduszu, który by w sposób dominujący najlepiej zarządzał

Co szkodzi naszym emerytom – czyli ryzyko w systemie emerytalnym

Jak minimalizować skutki ryzyka w przypadku naszych emerytur?

• liczyć przede wszystkim na siebie

• planować

• oszczędzać

Podstawowe motto przyszłego emeryta (nie tylko w Polsce - „UMIESZ LICZYĆ? LICZ NA SIEBIE!”

PLANOWANIE KAPITAŁU EMERYTALNEGO	ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM EMERYTALNYM
Ile wyniesie emerytura z systemu publicznego? Czy emerytura ta będzie wystarczająca ? Jeśli nie, to ile powinniśmy zaoszczędzić dodatkowo ? Czy uwzględniać zmiany w przyjętym planie oszczędzania? Po co ? Jakie ?	Wybór instrumentów gromadzenia oszczędności emerytalnych Monitorowanie dochodowości Wybór formy wypłaty dodatkowej emerytury, czyli: renta dożywotnia renta okresowa renta gwarantowana?

Doradca finansowy

• sporządza plan finansowy gospodarstwa domowego

• rekomenduje instrumenty, które mogą temu gospodarstwu pomóc

• nie poleca konkretnych firm (nie robi tego, ponieważ jest to niezgodne z prawem)

• nie pomoże nam określić, czy emerytura, z systemu emerytalnego będzie wystarczająca

Trzy złote reguły oszczędzania

• gromadzić kapitał, czyli wpłacać części miesięcznego dochodu

• kapitał trzeba lokować systematycznie

• kapitał trzeba lokować w instrumenty, które przynoszą dochód

Planowanie musi być dynamiczne a nie statyczne

Instrumenty gromadzenia oszczędności – od zwykłych lokat bankowych po rozbudowane struktury finansowe.

Dochodowość monitorujemy, co jakiś czas.

Nasza dochodowość jest najbardziej widoczna w końcowej fazie zarządzania kapitałem.

Planowanie kapitału emerytalnego, nie jest sprawą prostą.

DOBROWOLNE PROGRAMY EMERYTALNE – UJĘCIE MODELOWE

Programy emerytalne można analizować, co najmniej z kliku punktów widzenia:

• Sposobu określenia świadczenia

• Fazy funkcjonowania

• Realizowanych funkcji

• Ryzyka funkcjonowania (podziału i transferu)

Zdefiniowana składka a zdefiniowane świadczenie

ZDEFINIOWANA SKŁADKA	ZDEFINIOWANE ŚWIADCZENIE
Program oparty jest na składce i jej akumulacji (realnej lub formalnej), z której jest budowany kapitał emerytalny, stanowiący podstawę wyliczenia świadczenia w momencie przejścia na emeryturę przez beneficjenta. Wysokość świadczenia nie ma więc bezpośredniego związku z uzyskiwanym dochodem (wynagrodzeniem) w okresie aktywności zawodowej	Program emerytalny jest budowany przy założeniu, że beneficjent zna wartość swojej przyszłej emerytury, gdyż jest ona określona jako: stała kwota (zryczałtowana) określony procent zarobków z ostatniego okresu zatrudnienia wyliczony na podstawie z góry określonej formuły opartej na kryteriach stażu w programie i osiąganego dochodu

Cechy zdefiniowanej składki i zdefiniowanego świadczenia

CECHY	ZDEFINIOWANA SKŁADKA	ZDEFINIOWANE ŚWIADCZENIE
Wartość świadczenia	Nieznana, ale możliwa do zdefiniowania	Określona
Ryzyko finansowania programu dla jego organizatora	Niskie	Wysokie
Ryzyko nieadekwatności świadczenia dla beneficjenta	Wysokie	Niskie

Zdefiniowane świadczenie – to organizator określa, jakie będziesz miał świadczenie, ale on gromadzi, zbiera ten kapitał, jak jest za mało kapitału to ten organizator za to dopłaca (różnica jest dopłacona z środków skarbu państwa – podatki społeczeństwa)

Zdefiniowana składka – tutaj nie ma takiego problemu organizator, ponieważ kapitał zbiera ubezpieczony (ile sobie uzbierasz, tyle masz)

DOBROWOLNE UBEZPIECZNIA EMERYTALNE – wykład nr 5. – 20.12.2012r. - dr P. Kania

ZALICZENIE:

Funkcjonalność programów emerytalnych z punktu widzenia cyklu emerytalnego

Cykle emerytalny składają się z dwóch faz

1. Faza akumulacji

2. Faza amortyzacji

Funkcjonowanie programów emerytalnych a cykl emerytalny

Faza akumulacji Faza amortyzacji

Akumulacyjne Amortyzacyjne

Akumulacyjno-amortyzacyjne

Funkcjonalność programów emerytalnych w aspekcie celów zarządzania finansami osobistymi

PRGRAMY JEDNOFUKNCYJNE	PROGRAMY DWUFUNKCYJNE	PROGRAMY MULTIFUNKCYJNE
Programy oszczędnościowe	Programy oszczędnościowo-inwestycyjne
Programy inwestycyjne	Programy oszczędnościowo-ochronne
Programy ochronne	Programy inwestycyjno-ochronne

Wyróżniamy:

• Programy jednofunkcyjne (można je wykorzystać w każdej fazie)

• Programy dwufunkcyjne

• Programy multifunkcyjne (pozornie ten produkt jest prosty, ale w praktyce ma bardzo złożoną strukturę)

Jak funkcję oszczędnościową realizuje fundusz emerytalny?

• odkładamy, co miesiąc jedną, drugą, trzecią kwotę i w ten sposób oszczędzamy

Faza amortyzacji

• zużycie kapitałów wraz z zyskami, które ten kapitał generował

Faza akumulacji

• odkładamy regularnie środki pieniężne, ale dodatkowo decydujemy się na wybór instrumentów, które generują ryzyko finansowe

Program inwestycyjny

• nie da się tu wykorzystać samego kapitału inwestycyjnego, należy zamortyzować jakąś jednostkę uczestnictwa (np. kwotowo)

• Czasami bardziej opłaca się amortyzacja ilościowa, wynika to z tego, że jednostki uczestnictwa mogą mieć bardzo różną wartość

• Ogólnie rzecz biorąc to wariant kwotowy jest lepszy, niż w ilościowy w programie inwestycyjnym

Programy ochronne

• oparte są na ubezpieczeniu na życie (różnych jego wariantach)

• zakład ubezpieczeń bierze na siebie ryzyko zagwarantowania nam określonej kwoty

• np. ubezpieczenie na dożycie, ubezpieczenie na wypadek śmierci (cash value)

• na etapie amortyzacji nie dają nam możliwości wycofania kapitału

• na etapie akumulacji często jest możliwość wycofania kapitału

Renta życiowa

• daje gwarancję dożywotniego dochodu na określonym poziomie + waloryzacja przed inflacją, w związku z tym mamy zachowaną realną wartość świadczenia

Program ochronno-oszczędnościowy

• gwarancja osiągnięcia celu

• daje nam gwarancje dożywotniego świadczenia na etapie amortyzacji

• daje nam możliwość oszczędzania na inne cele

• zawsze można się z niego wycofać

• uwidacznia się tu dwufunkcyjność przez to, że mamy możliwość realizowania celów pobocznych oprócz celu głównego, związanego z emeryturą

• występuje tutaj proces jakim jest - dywersyfikowane ryzyko

Program oszczędnościowo-inwestycyjny

• zmniejszenie kosztów transakcyjnych

• możliwość wycofania środków w dowolnym momencie

• należy mieć na uwadze fakt, że koszty operacyjne pomniejszają zyski, jakie generuje fundusz

Realizacja celu przez program emerytalny

CECHA	PROGRAM OSZCZĘDNOŚCIOWY	PROGRAM INWESTYCYJNY	PROGRAM OCHRONNY
Gwarancja dochodu	Nie	Nie	Tak
Gwarancja kapitału	Tak	Nie	Tak
Dodatkowe funkcje	Nie	Nie	Tak

Rysunek

Renta odroczona

• między momentem wykupienia a wypłacenia

• dłuższy okres czasu – od kilku do kilkunastu lat

• występuje okres akumulacji – występuje wtedy faza oszczędzania lub inwestowania – można wtedy jeszcze zrezygnować

Renta życiowa

• renta dożywotnia zwana też rentą zwykłą

• Charakteryzuje się tym, że świadczenie wypłacane jest w jednakowych dostępach czasu tak długo, jak długo żyje ubezpieczony

• np. jeśli będziemy żyli 30 lat od momentu wykupu )(fazy amortyzacji) to będziemy mieli ją wypłacane przez 30 lat, jak będziemy żyli miesiąc no to jest tylko nasz pech

Renta terminowa

• świadczenie wypłacane jest tak długo, jak długo żyje ubezpieczony (w jednakowych odstępach), ale nie dłużej, niż wskazany w umowie termin (stąd nazwa terminowa)

• np. kupujemy 10-letnią rentę terminową, a żyjemy przez 15 lat – to wypłata jest przez 10 lat, a przez resztę okresu radzimy sobie sami, jak umrzemy po 5 latach to nie dostaniemy nic po śmierci

Renta gwarantowana

• renta wypłacana tak długo, jak żyje ubezpieczony, ale nie krócej, niż wskazany w umowie okres

• np. wykupimy 10-letnią rentę emerytalną, a żyjemy 15 lat to jest wypłacana przez15 lat, a jeśli żyjemy 5 lat to jest wypłacana przez 10 lat, z tym że po śmierci wypłacana jest uposażonemu (nie musi to być rodzina)

Co to jest kwalifikowany program emerytalny?

• Dodatkowy (dobrowolny) program gromadzenia (lub także wykorzystania) kapitału emerytalnego

• Występuje w ściśle określonych formach, tj. wykorzystuje wskazane przez państwo instrumenty i instytucje finansowe

• Ograniczona swoboda wykorzystania zgromadzonych oszczędności (wada tego programu; możemy zawsze wycofać środki, ale wiąże się to z wysokimi sankcjami finansowymi, np. konieczność zapłaty podatków)

• Przywileje podatkowe (zwolnienia, usługi)

+ celem takiego programu jest zachęcenie do długoterminowego oszczędzania
+ kwalifikowane, gdyż są one oferowane przez podmioty uprawnione do świadczenia usług finansowych, mają zaostrzone
wymogi kapitałowe.

Rodzaje kwalifikowanych programów emerytalnych

• PPE – pracownicze programy emerytalne – grupowe od 1999 r

• IKE – indywidualne konto emerytalne – indywidualne, od II połowy 2004 r

• IKZE – indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego – od stycznia 2012 r

W jakich formach występują kwalifikowane programy emerytalne?

FORMA PROGRAMU	PPE	IKE	IKZE
Dostępność	ograniczona	swobodna
Ilość kont	Dowolna, ale jedno u danego pracodawcy	Jedno (z ulgą)
Składka	Pracodawca : podstawowa – jednakowe zasady (7% wynagrodzenia) Pracownik : dodatkowa – deklarowana, ograniczona	Dobrowolna – ograniczona +każda nadwyżka wpłacona jest zwracana w ten sposób, jaki określa regulamin
Formy	- ubezpieczenie na życie z UFK - fundusz inwestycyjny - pracowniczy fundusz emerytalny	- ubezpieczenie na życie z UFK - fundusz inwestycyjny - rachunek oszczędnościowy - rachunek inwestycyjny - dobrowolny fundusz emerytalny (od 2012r.)

Ile możemy oszczędzać

1. PPE

   1. Składka podstawowa – do 7% wynagrodzenia

   2. Składka dodatkowa – corocznie do 4,5-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarce narodowej

2. IKE - Corocznie maksymalnie do 3-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarce narodowej

3. IKZE – od 2014 r. limit wpłat na IKSE będzie jednakowy dla wszystkich oszczędzających. Wpłaty dokonywane na IKZE w roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,2-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarcze narodowej

Limity wpłat na IKE :
2008r. – 4 055zł
2011r. – 10 077zł.
2014r. – 11 238zł

Dlaczego nie chcemy odkładać na emeryturę z państwem?

• Zbyt duże obciążenia w publicznej części systemu

• Mała atrakcyjność programów kwalifikowanych

• Mała skłonność do ryzyka (preferowanie klasycznych form oszczędzania)

• Niska skłonność do oszczędzania

Pracowniczy program emerytalny

• Programy tworzone w celu gromadzenia środków uczestnika przeznczonych do wypłaty

• Rozwiązania instrumentalne i instytucjonalne ograniczają się do fazy akumulacyjnej

• Uczestnikiem takiego programu może być pracownik lub inna osoba czyli osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarcza, wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowo-akcyjnej i komandytowej odpowiadający bez ograniczenia, jeżeli podlega obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego i rentowego ale pod warunkiem, że prowadzi taki program dla swoich pracowników

• Formy

  • Pracowniczy fundusz emerytalny

  • Ubezpieczenie na życie z UFK

  • Fundusz inwestycyjny

• Maja charakter zewnętrzny funduszy zbiorowego inwestowania

Kwalifikowane programy emerytalne – wnioski z analizy rozwiązań instytucjonalnych

Nie są to pełne programy emerytalne, gdyż nie obejmują one faz wypłaty, czyli amortyzacji kapitału emerytalnego. Pozwalają na to przyjęte rozwiązania w zakresie zasad określania wartości świadczenia, czyli przyjęcia jko podstawowy metody zdefiniowanie składki która umożliwia:

• Zdjęcie z podmiotu organizującego program emerytalny ryzyka utraty równowagi finansowej programu w fazie wypłat

• Rozdzielnie fazy akumulacji kapitału oraz fazy jego amortyzacji na dwa odrębne programy

Pracowniczy fundusz emerytalny

• Może być tworzony tylko i wyłącznie przez pracownicze towarzystwa emerytalne

• Posiada osobowość prawna, a jego wyłącznym celem działalności jest gromadzenie środków pieniężnych, ich lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego oraz wypłata emerytur kapitałowych

• Aktywa funduszu są wyodrębnione z masy majątkowej podmiotu zarządzającego, co zwiększa bezpieczeństwo powierzonych mu środków

• Opierają swój mechanizm działania na rozwiązaniach stosowanych w przypadku otwartych funduszy inwestycyjnych

Pracowniczy fundusz emerytalny a inne formy PPE

• W przypadku pozostałych PPE możliwe jest wykorzystanie w ramach jednej umowy z towarzystwem funduszy inwestycyjnych lub zakładem ubezpieczeń na życie większej liczby funduszy do lokowania składek pracowników

• Mogą lepiej dostosować się do potrzeb klienta

• W przypadku funduszy inwestycyjnych wykorzystywane są najczęściej specjalistyczne otwarte fundusze inwestycyjne, które podobnie jak pracownicze fundusze emerytalne są wyodrębnione z majątku podmiotu zarządzającego

• Różnorodność oferty tych funduszy polega na oferowanym celu działalności lokacyjnej a także na odmiennym profilu ryzyka

• Podobną do otwartych funduszy inwestycyjnych ofertę pod względem inwestycyjnym oferują ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe

Grupowe ubezpieczenia na życie UFK jako PPE

• Oferowane są one jako składniki akumulacji składki oszczędnościowej w umowach ubezpieczenia nażycie

• Różni się pozostałych form PPE tym, że łączy w sobie ubezpieczenie nażycie, które daje ochronę ubezpieczeniową na wypadek śmierci i/lub z tytułu dożycia

• Ochrona podstawowa może być rozszerzona o ryzyko dodatkowe związane z nieszczęśliwym wypadkiem lub chorobą

• Kapitał emerytalny może by być ubezpieczony, czyli że określona w umowie ubezpieczenia jego wysokość będzie wypłacona niezależnie od tego, jakie będą wynik działalności lokacyjnej ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych

Grupowe ubezpieczenia na życie z UFK a inne formy PPE

• Istotna różnica: status UFK

• Podobnie jak fundusze inwestycyjne czy pracownicze fundusze emerytalne mają one charakter funduszy umownych, otwartych, jednak nie mają one wyodrębnienia majątkowego z masy majątkowej zakładu ubezpieczeń na życie, gdyż nie posiadają osobowości prawnej

• Natomiast są one wyodrębnione rachunkowo, przede wszystkim ze względu na brak ograniczeń inwestycyjnych nakładanych na zakłady ubezpieczeń na życie, co pozwala na zwiększenie oferty inwestycyjnej

• Środki ulokowane w UFK są częścią masy upadłościowej zakładu ubezpieczeń

• Na ubezpieczycieli oferujących ubezpieczenia na życie nakładane są szczególne wymogi kapitałowe, które powinny zabezpieczyć interes ubezpiecz eony u uposażonych

• Świadczenie ubezpieczeniowe na życie podlega częściowo ochronie z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego

Grupowe ubezpieczenie na życie z UFK, jako PPE – SZCZEGÓLNE WYMOGI

Ze względu na dodatkowe koszty programy, jakie generuje ochrona ubezpieczeniowa, nałożone zostały dodatkowe ograniczenia związane z taka umową, która musi przewidywać:

• Niepotrącanie kosztów ochrony ubezpieczeniowej ze środków zgromadzonych w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym w przypadku nieopłacenia składki ubezpieczenia nażycie oraz związanego z ryzykiem chorobowym i wypadkowym

• Przeznaczenie, co najmniej 85% każdorazowej składki podstawowej na ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy oraz co najmniej 1% składki na pokrycie kosztów ochrony ubezpieczeniowej

• Pobieranie z aktywów ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego opłat związanych wyłącznie z pokryciem kosztów transakcyjnych i opłaty w tytułu jego zarządzania

• Otrzymanie przez uczestnika ochrony ubezpieczeniowej w przypadku nieterminowego przekazania składki ubezpieczeniowej przez pracodawcę

• Utrzymanie ochrony ubezpieczeniowej przez okres, co najmniej 45 dni od dnia wymagalności składki, a po tym terminie ochrona ubezpieczeniowa może ulec zawieszeniu pod warunkiem, że zakład ubezpieczeń przed dniem ustania ochrony ubezpieczeniowej przekaże pracodawcy informacje o fakcie jej zawieszenia

• Brak możliwości przeznaczenia składki dodatkowej na ochronę ubezpieczeniową

Indywidualne kwalifikowane programy emerytalne

Mają dwie formy: IKE i IKZE

IKE (IKZE) jest to wyodrębniony:

• Zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego

• Rachunek papierów wartościowych lub inny rachunek, na którym zapisywane są instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi oraz rachunek pieniężny służący do obsługi takich rachunków w podmiocie prowadzącym działalność maklerską

• Rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym

• Rachunek bankowy w banku

• Rachunek w dobrowolnym funduszu emerytalnym (od stycznia 2012)

Mogą być prowadzone na podstawie umowy zawartej z:

• Funduszem inwestycyjnym

• Podmiotem prowadzącym działalność maklerską

• Bankiem

• Zakładem ubezpieczeń na życie

• Dobrowolnym funduszem emerytalnym (od stycznia 2012)

IKE i IKZE są programikami indywidualnymi, gdyż na danym programie oszczędności może gromadzić wyłącznie jedna osoba.

Przed zawarciem umowy o IKE czy IKZE osoba fizyczna składa oświadczenie, że:

• Nie gromadzi oszczędności na innym IKE (IKZE) w innej instytucji finansowej

• Gromadzi oszczędności na innym IKE (IKZE), podając równocześnie nazwę tej instytucji i potwierdzając, że dokona wpłaty transferowej

IKE oraz IKSE w funduszach inwestycyjnych

Oszczędzający może zawierać umowy o prowadzeniu IKE i IKZE z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjny

Łączna suma wpłat do funduszy w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć kwoty limitu określonego w przepisach prawa

Oszczędzający może przenosić środki między funduszami zarządzanych przez to samo towarzystwo.

IKE oraz IKZE w formie umowy ubezpieczeni na życie z UFK

• Do celów prowadzenie IKE (IKZE) może zostać wykorzystana umowa zawarta wcześniej, przed podpisaniem umowy o IKZE (IKZE), ale pod warunkiem, że środki gromadzone w ramach tych programów będą odrębnie ewidencjonowane, a ubezpieczyciel zapewni możliwość przeniesienia środków do innej instytucji finansowej

• Zakład ubezpieczeń nie może pokrywać kosztów ochrony ubezpieczeniowej z części składki ubezpieczeniowej stanowiącej wpłatę do IKE

• Z aktywów ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego mogą być pobierane wyłącznie koszty związane z działalnością lokacyjna oraz opłata za zarządzanie

• Przeniesienie IKE (IKZE) do innej instytucji finansowej nie może być powodem wypowiedzenie umowy ubezpieczenia na życie

• Środki wpłacane na IKE (IKZE) mogą być równocześnie lokowane na kilku ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych prowadzonych przez dany zakład ubezpieczeń na życie

IKE oraz IKZE w formie umowy rachunku bankowego

Musi to być rachunek oszczędnościowy

IKE oraz IKZE w podmiocie prowadzącym działalność maklerską

Musi dotyczyć świadczenia usług polegających na:

• Wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych

• Prowadzenia rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego

• Do celów prowadzenie IKE (IKZE) może być wykorzystana umowa wcześniej zawarta, pod warunkiem wyodrębnionego ewidencjonowania środków wpłacanych na IKE

Wykorzystanie zgromadzonych oszczędności
1) Wypłata – jednorazowe lub ratalne wycofanie środków dokonane przez oszczędzającego lub osobę uprawnioną (osoby
uprawnione) w przypadku śmierci oszczędzającego
2) Wypłata transferowa – przeniesienie środków, tj.
- przez oszczędzającego z jednego IKE do innego IKE
- przez oszczędzającego z jednego IKZE do innego IKZE
- przez pracownika z jednego PPE do innego PPE
- przez oszczędzającego z (do) IKE do (z) pracowniczego programu emerytalnego
- przez uprawnionego do IKE lub pracowniczego programu emerytalnego z IKE zmarłego
- przez uprawnionego z do IKZE z IKZE zmarłego
- konwersja jednostek uczestnictwa między funduszami inwestycyjnymi zarządzającymi przez to samo towarzystwo
funduszy inwestycyjnych rejestrowanych w ramach tego samego IKE (IKZE)
3) Zwrot – wycofanie całości środków, jeżeli nie zachodzą przesłanki wypłaty lub wypłaty transferowej

Wypłata oszczędności z PPE

• Wypłata środków, czyli wykorzystanie ich zgodnie z pierwotnym przeznaczaniem, którym zasadnicza jest osiągnięcie określonego wieku lub nabycie prawa do emerytury lub ewentualnie śmierci uczestnika programu, można dokonać:

  • Na wniosek uczestnika po osiągnięci przez niego wieku 60 lat

  • Na wniosek uczestnika po przestawieniu przez niego decyzji o przyznaniu prawa do emerytury i po ukończeniu 55 roku życia

  • W przypadku ukończeniu przez uczestnika 70 lat, jeżeli wcześniej nie wystąpił z wnioskiem o wypłatę środków

  • Na wniosek osoby uprawnionej, w przypadku śmierci uczestnika

Wyplata oszczędności z IKE

Wypłata może być dokonana:

• Na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat lub nabycia przez niego uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 roku życia, ale dodatkowo musi być spełniony jeden z warunków:

  • Dokonywania wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych

  • Dokonania ponad połowy wartości płat nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty

• Na wniosek osoby uprawionej w przypadku śmierci oszczędzającego

Wypłata oszczędności z IKZE

Wypłata może być dokonana:

• Na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat pod warunkiem dokonywania wpłat, przez co najmniej 5 latach kalendarzowych

• Na wniosek osoby uprawnione w przypadku śmierci oszczędzającego

Wypłata z IKE/IKZE – uwagi dodatkowe

• Wyplata może być dokonana jednorazowo lub w ratach

• Oszczędzający, który dokonał wypłaty jednorazowej lub w pierwszej raty nie może ponownie założyć IKE/IKZE

• Oszczędzający nie może dokonywać wpłat na IKE/IKZE, z którego dokonał wypłaty pierwszej raty

• Wypłata w ratach oszczędności zgromadzonych w IZKE następuje, przez co najmniej 10 lat

• Jeżeli wpłaty na IZKE były dokonywane przez mniej niż 10 lat, wypłata w ratach może być rozłożona na okres równy okresowi, w jakim były dokonywane wpłaty

+w IKE ulga podatkowa jest jedna, od Belki.

Wypłata transferowa

• Jest to przeniesienie środków pomiędzy programikami emerytalnymi

• Dokonanie wypłaty transferowej oznacza równocześnie rezygnacją z udziału w dotychczasowym programie emerytalnym, gdyż operacja ta zawsze dotyczy całości zgromadzonych środków

• W przypadku programu pracowniczego nie można dokonać wypłaty transferowej, jeżeli pracownik pozostaje w stosunku pracy z pracodawcą prowadzącym dany program

Zwrot środków

• zwrot środków, który dokonywany jest w przypadku, gdy nie można dokonać wpłaty lub wypłaty transferowej

• w przypadku IKE/IKZE może ona dotyczyć części lub całości zgromadzonych w ramach programu oszczędności

• w przypadku pracowniczego programu emerytalnego dokonywany jest tylko w przypadku likwidacji programu

Składki w PPE

• oszczędności emerytalne w pracowniczych programach emerytalnych mogą być budowane za pomocą składki podstawowej oraz składki dodatkowej.

• Pierwsza z nich opłaca pracodawcza zgodnie z częstotliwością wypłacania danego składnika wynagrodzenia. Wysokość tej składki jest ustalana w jednakowy sposób dla wszystkich uczestników programu, nie może jednak przekroczyć &% wynagrodzenia uczestnika

• Składkę dodatkową deklaruje, jeżeli program tego nie zabrania, pracownik opłaca ze swoich środków, przy czym potrącana jest ona z wynagrodzenia po opodatkowaniu. Jednak suma składek dodatkowych nie może przekroczyć w danym roku kalendarzowym 4,5 krotności przeciętego miesięcznego wynagrodzenia prognozowanego w gospodarce określonego w ustawie budżetowej (nie wlicza się do tego limitu wypłat transferowych)

Składka w IKE

• Wpłaty dokonywane w ciągu roku kalendarzowego nie mogą przekroczyć od 2009 roku 3rtoności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarcze narodowej zapisanego w ustawie budżetowej

• W latach 2004-2008 limit ten wynosił 1,5krotności tego wynagrodzenia

• Powstałe nadpłaty instytucja finansowa prowadząca indywidualne konto emerytalne jest zobowiązana do zwrotu na zasadach określonych w umowie o prowadzenie tego rachunku

Składki w IKZE od 2013 roku

• Wpłaty dokonane w roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej równowartości 4% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne ustalonej dla oszczędzającego za rok poprzedni

• Jeżeli ww. kwota nie przekracza 4% równowartości 12krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ogłoszonego w terminie do dnia 15 wrześnie poprzedniego roku kalendarzowego, oszczędzający może dokonać w roku kalendarzowym wpłaty do wysokości 4% równowartości 12krotności minimalnego wynagrodzenia za prace w poprzednim roku kalendarzowym