1.Neutralny a stymulacyjny system podatkowy
2.Przesłanki ucieczki od podatków
3. Zakres podmiotowy i przedmiotowy w podatku dochodowym od osób fizycznych
4. Ulgi pośrednie i bezpośrednie w podatku dochodowym od osób fizycznych.
5. Opodatkowanie pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne podatkiem wg skali proporcjonalnej czy skali progresywnej?
6. Metoda proporcjonalnego zaliczenia w rozliczeniach z podatku osób fizycznych
7. Metoda wyłączenia z progresją a metoda proporcjonalnego zaliczenia w rozliczeniu podatku
8. Dochód osób prawnych a zysk brutto
12. Ceny transferowe – cel i zakres stosowania
13. Podatkowa grupa kapitałowa
14. Reguły opodatkowania dywidend w przypadku podmiotów powiązanych kapitałowo
15. Unikanie a uchylanie się od opodatkowania
16. Preferencje w podatku dochodowym dla podmiotów działających w SSE, które uzyskały zezwolenie po 2007r.
17. Kryteria stosowania zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
18. Opodatkowanie działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne na zasadach ogólnych czy ryczałtowymi formami opodatkowania.
19. Opodatkowanie działalności gospodarczej kartą podatkową.
1.Neutralny a stymulacyjny system podatkowy
W teorii wyróżniamy dwa podstawowe systemy podatkowe: neutralny i stymulacyjny.
Neutralny system podatkowy wywodzi się z liberalnego podejścia do gospodarki, i jest to taki system, który nie ingeruje, nie zniekształca gospodarki, którą rządzą zasady wolnego rynku. Neutralny podatek nie zmienia relacji cen rynkowych. Jednocześnie podatki neutralne cechuje minimalizacja strat związanych z dostosowaniem konsumentów i producentów z tytułu zmian relacji cen w wyniku opodatkowania. Wszyscy podatnicy są równi wobec prawa podatkowego. Przy zastosowaniu neutralnego systemu podatkowego funkcje podatków należałoby ograniczyć głównie do funkcji fiskalnej i funkcji redystrybucyjnej w niewielkim zakresie. Niskie podatki, brak ulg podmiotowych i przedmiotowych.
System stymulacyjny wywodzi się z interwencjonizmu państwowego. Cechuje go duży fiskalizm. W państwie występuje wiele obciążeń, ale dla ich złagodzenia jest wiele ulg, z których aby skorzystać trzeba spełniać poszczególne warunki. Podatki tutaj są instrumentami zakłócającymi mechanizm rynkowy , generującymi straty w dobrobycie, oprócz funkcji fiskalnej mają także funkcję redystrybucyjną, stymulacyjną i alokacyjną.
2.Przesłanki ucieczki od podatków
Przesłanki o charakterze moralnym
- dwoistość postępowania obywateli pod względem norm moralnych
- brak poczucia więzi z państwem i nieutożsamianie się z nim
- panująca doktryna polityczna
- brak zaufania obywateli do władzy publicznej
Przesłanki o charakterze politycznym
- inne preferencje polityczne podatnika
- inne preferencje wykorzystania funduszów publicznych
- brak powszechnej akceptacji podatków
- forma protestu wobec błędnej polityki fiskalnej państwa
Przesłanki o charakterze ekonomicznym
- podatnikowi bardziej opłaca się nie płacenie podatków , bo ewentualne kary są niższe niż należne obciążenia
- koniunktura w gospodarce i niedopasowany do niej system podatkowy
- wysokie para-podatki
- inflacja jako ukryty podatek
- nadmierny fiskalizm
- istnienie szarej strefy
Przesłanki o charakterze technicznym
- skomplikowana i niejasna konstrukcja podatków
- niekompetentna kontrola podatkowa
- relacje między podatnikami a urzędami skarbowymi
- niskie kary za przestępstwa podatkowe
-złożoność stosunków ekonomicznych, powiązania kapitałowe
Przyczyny o charakterze moralnym często wzajemnie się warunkują, podobnie przesłanki moralne i polityczne. Podstawowe znaczenie dla zakresu szarej strefy, a w konsekwencji ucieczki od podatków, mają przesłanki o charakterze ekonomicznym. Jeśli w warunkach słabej koniunktury występuje wysokie obciążenie podatkowe i para podatkowe podmiotów, to rośnie zainteresowanie prowadzeniem działalności w szarej strefie. Zakres szarej strefy jest nie tylko skutkiem wysokiej inflacji, dużego fiskalizmu, itp., ale też niedostatecznej skuteczności administracji podatkowej.
Modele zachowań podatników: ekonomiczny-podatnik występuje jako gracz, rozważa ryzyko kontroli i kary; niepewności –obawa przed kontrolą; norm społecznych-uczciwi podatnicy traktują nieuczciwych jako nagannych; inercyjny-nadzwyczajna sytuacja powoduje brak opłaty podatków, najpierw wyrzuty sumienia, potem nawyk.
3. Zakres podmiotowy i przedmiotowy w podatku dochodowym od osób fizycznych
Podatnikami tego podatku są osoby fizyczne uzyskujące dochody z różnych tytułów lub w różnej formie. Podatników dzieli się na tych, którzy podlegają tzw. nieograniczonemu i ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu podlegają osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium RP. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP uważa się osobę fizyczną, która:
- posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych,
- przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Kiedy mamy sytuacje, że cudzoziemiec przebywa w Polsce dłużej niż 183 dni ale jego centrum interesów osobistych znajduje się poza terytorium RP, wtedy korzysta się z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (Polska zawierała takie z wieloma państwami), pierwszeństwo ma centrum interesów osobistych. Urząd skarbowy uważa, iż dany teren jest centrum interesów osobistych danej osoby, jeżeli osoba ta ma na tym terenie mieszkanie, dom lub inną nieruchomość, sprowadzi tam swoją rodzinę, dzieci tej osoby uczęszczają tam do szkoły, osoba ta ma w danym kraju rachunek bankowy. Jeżeli osoba nie spełnia danych warunków podlega ograniczonemu obowiązkowi opodatkowania , tylko od dochodów osiągniętych na terenie RP.
Przedmiotem opodatkowania jest dochód jako różnica między przychodami a kosztami uzyskania przychodów. Podstawowe źródła przychodów to :
- przychody uzyskiwane na podstawie umowy o pracę (wynagrodzenia zasadnicze, dodatki, nadgodziny, świadczenia otrzymywane w naturze)
- z tytułu renty, emerytury
- przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej( sprzedane usługi, towary, wyroby gotowe, umorzone zobowiązania, różnice kursowe itp.),
- przychody z działalności wykonywanej osobiście(przychody z działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej)
- z pozostałych źródeł(przychody z kapitałów pieniężnych, działów specjalnych produkcji rolnej, praw majątkowych , nieruchomości lub ich części)
Przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W przypadku pozarolniczej działalności gospodarczej przychodem są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. Na przedsiębiorcach ciąży obowiązek podatkowy od kwot należnych z tytułu prowadzonej działalności, bez uzyskania rzeczywistego przychodu. W przypadku nieruchomości odstąpionych bezpłatnie do używania innym osobom – przychodem jest tzw. wartość czynszowa, a więc równowartość czynszu, jaki podatnik otrzymałby w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości. Przychodem natomiast z zamiany rzeczy i praw majątkowych jest zamieniana rzecz lub prawo majątkowe o wyższej wartości, pomniejszona o koszty zamiany.
Zwolnienia podmiotowe związane są głównie z tzw. immunitetem podatkowym przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych wynikającym przede wszystkim z postanowień prawa międzynarodowego publicznego.
Zwolnienia przedmiotowe można podzielić na następujące grupy:
o charakterze socjalnym (np. świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, zaliczki alimentacyjne oraz zasiłki porodowe wypłacone na podstawie odrębnych przepisów, stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie);
o charakterze odszkodowawczym i z tytułu ubezpieczeń gospodarczych (np. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę, renty przyznane na podstawie odrębnych przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin);
niektóre przychody związane z pracą (np. wartość otrzymanych przez pracownika od pracodawcy bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do uzyskania na ich podstawie posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych);
niektóre przychody związane ze sprzedażą (np. przychody uzyskane z zamiany budynku mieszkalnego);
niektóre przychody rencistów i emerytów (np. dodatek pieniężny dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny);
związane z dietami (np. podróż służbowa pracownika);
niektóre przychody z kapitałów i praw majątkowych;
zwolnienia niektórych dochodów osiąganych za granicą (np. dochody pochodzące od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy).
Skala podatkowa: dochód do 85528- podatek wynosi 18% minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr. Od 85528 zł - 14 839 zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad 85 528 zł
4. Ulgi pośrednie i bezpośrednie w podatku dochodowym od osób fizycznych.
Konstrukcja podatku dochodowego od osób fizycznych zawiera odliczenia od dochodu, czyli ulgi pośrednie. Korzystanie z nich oznacza obniżenie podstawy opodatkowania i w konsekwencji wysokość podatku do zapłaty. Od roku 2009 obowiązują następujące ulgi pośrednie:
- ulga z tytułu darowizny
Osoba fizyczna może przekazywać darowizny na cele realizowane przez organizacje pożytku publicznego, kultu religijnego, krwiodawstwa. Max wysokość darowizny to 6% dochodu.
- ulga z tytułu wydatków rehabilitacyjnych
Prawo do korzystania z tej ulgi mają osoby fizyczne, które są osobami niepełnosprawnymi lub mają na utrzymaniu osobę niepełnosprawną. (większość wydatków na cele rehabilitacyjne jest nielimitowana)
- ulga z tytułu nabycia nowych technologii - ulga odsetkowa z kredyt mieszkaniowy( ostatnie prawa nabycia można było uzyskać w 2006 roku )
Ulga bezpośrednia to obniżka kwoty podatku ustalonego od dochodu. Najważniejsza taka ulga, która istnieje od momentu wprowadzenia tego podatku to ustawowa kwota obniżki podatku. Kwota tej ulgi przysługuje wszystkim podatnikom w tej samej wysokości w danym roku podatkowym. Druga ulga to ulga bezpośrednia na dzieci. Jest to możliwość obniżenia podatku z tytułu wykonywania władzy rodzicielskiej lub pełnienia funkcji wobec dzieci. Można odliczyć 1112,04 zł rocznie.
Szczególną formą ulgi jest możliwość wspólnego rozliczania się z podatku małżonków lub rodzica z dzieckiem. Wspólne zeznanie małżonków jest opłacalne podatkowo, gdy jeden z nich w ogóle nie uzyskuje dochodów, lub uzyskuje niewielkie dochody. Małżonkowie mogą rozliczyć się razem, jeśli: podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polce, pozostają w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, istnieje między nimi małżeńska wspólność majątkowa, nie osiągnęli dochodów opodatkowanych ryczałtowymi formami, nie uzyskali dochodów z pozarolniczej działalności gosp opodatkowanych wg skali proporcjonalnej i stawką 19%, nie orzeczono wobec nich separacji.
Rodzic może rozliczyć się z pracującym i studiującym pełnoletnim dzieckiem, jeśli jego dochód nie przekroczył 3089 zł.
5. Opodatkowanie pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne podatkiem wg skali proporcjonalnej czy skali progresywnej?
Dochód od osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą był do końca 2003 r. opodatkowany według progresywnej skali podatkowej. Od początku 2004 r. wprowadzono możliwość wyboru:
Opodatkowania na zasadach ogólnych i zachowania prawa do ulg nabytych i obecnie obowiązujących (czyli tak jak dotychczas)
Opodatkowania według skali proporcjonalnej ze stawką 19%
Przedsiębiorcy, którzy wybrali opodatkowanie 19% muszą spełnić wiele warunków:
Zrezygnować ze wspólnego rozliczania małżonków z podatku
Zrezygnować ze wspólnego rozliczania z podatku z dzieckiem, jeśli wychowuje samotnie
Zrezygnować z praw nabytych do wszelkich ulg pośrednich i bezpośrednich
Zrezygnować z praw do ulg przysługujących przedsiębiorcom działającym na terenie SSE (specjalnych stref ekonomicznych)
Przestrzegać zakazu wykonywania pracy na rzecz poprzednich lub obecnych pracodawców w roku rozpoczęcia działalności i następnym
Zrezygnować ze stosowania odrębnych form opodatkowania w stosunku do dochodów osiąganych z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie i w spółce osobowej, ale w spółce osób fizycznych część wspólników może być opodatkowana na zasadach ogólnych, a część według skali proporcjonalnej.
Zrezygnować prawa do ustawowej kwoty obniżki podatku (w 2008 r. 586,85 zł a w 2009 556,02 zł)
Zrezygnować z ulgi na dzieci
Podatek ten był bardzo opłacalny dla podatników których dochody wielokrotnie przekraczały wysokość I progu podatkowego, i dla osób które niekorzystających z ulg obowiązkowych i nabytych praw do ulg. Wiele osób zdecydowała się przejść na samozatrudnienie, czyli zarejestrowanie pozarolniczej działalności gospodarczej i świadczenie usług pracy na rzecz innych przedsiębiorstw jako przedsiębiorca (czyli byli po prostu ich pracownikami na etacie). Przejście na samozatrudnienie umożliwiało im wybór 19% stawki opodatkowania niezależnie od osiągniętego dochodu.
Aby ograniczyć przejście na samozatrudnienie został wprowadzony okres karencji. Oznacza to że osoby samo zatrudnione chcące świadczyć temu samemu pracodawcy te same usługi co przed samozatrudnieniem mogą rozliczać się w skali proporcjonalnej dopiero po 2 latach.
Dodatkową motywacją do podejmowania działalności na własny rachunek mogą być dotacje unijne (do 40tys. zł.)
Ministerstwo Finansów uważa przejście na samozatrudnienie jako ucieczkę od podatków i składek ubezpieczeniowych, dlatego wprowadzono 3 warunki których łączne spełnienie dyskwalifikuje z ‘pozarolniczej działalności gospodarczej’:
Odpowiedzialność osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie ponosi zleceniodowaca
Czynności są wykonywane pod kierownictwem zlecającego oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym
Wykonujący czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością
Wprowadzając możliwość wyboru podatku o proporcjonalnej skali, jednocześnie wyłączono od takiego opodatkowania przychody uzyskiwane na podstawie kontraktów menedżerskich, umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, itp.
6. Metoda proporcjonalnego zaliczenia w rozliczeniach z podatku osób fizycznych
Najmniej korzystna dla polskich rezydentów podatkowych. Zwana też metodą kredytu podatkowego. Jeśli osiągnął dochody tylko za granicą , ma obowiązek rozliczyć się z podatku w Polsce, ale nie płaci zaliczek na podatek. Jeśli uzyskał dochody w kraju i za granicą rozlicza się z podatku z sumy dochodów krajowych i zagranicznych. Metodę tę przyjęto w umowię między Polską a:
1. Rosją 2. Finlandią 3. Kazachstanem
4. Kirgistanem 5. Tadżykistanem 6. Uzbekistanem
7. Gruzją 8. Armenią 9. Iranem
10. Syrią 11. Egiptem 12. Algierią
13. Macedonią 14. Mołdawią 15. Austrią
16. Belgią 17. Holandią 18. Danią
19. Australią 20. Chile 21. Islandią
22. Koreą Południową 23. Malezją 24. USA
Gdy podatnik nie uzyskał dochodów w Polsce:
Składa zeznanie roczne (PIT 36) w którym wykazuje zagraniczne dochody i zapłacony za granicą podatek
Przychód uzyskany poza Polską można pomniejszyć o koszty uzyskania przychodów z tytułu pracy poza miejscem zamieszkania (1668,72 zł)
Można odliczyć zapłacone za granicą składki na ubezpieczenie społeczne
Podatnik ma prawo korzystać z preferencji obowiązujących w Polsce (odliczenie darowizny, wydatków rehabilitacyjnych, wspólnego zeznania podatkowego małżonków)
Od podatku ustalonego wg polskich przepisów odejmuje się podatek zapłacony za granicą
Jeśli podatek obliczony wg polskich przepisów jest wyższy niż zapłacony za granicą należy dopłacić różnicę
Jeśli podatni uzyskał dochody w kraju i za granicą:
Sumuje się dochody uzyskane za granicą po przeliczeniu wg odpowiedniego kursu z dochodem uzyskanym w Polsce (po uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodów)
Odejmuje się ulgi pośrednie, np. darowizny itd.
Od sumy dochodu po odliczeniach ustala się podatek wg obowiązujących w Polsce przedziałów skali podatkowej
Ustala się wysokość podatku do odliczenia, zapłaconego za granicą wg następującej formuły:Kwota odliczenia od podatku=kwota podatku od dochodów krajowych i zagranicznych x (dochody zagraniczne/dochody krajowe)
7. Metoda wyłączenia z progresją a metoda proporcjonalnego zaliczenia w rozliczeniu podatku
Metodę wyłączenia z progresją zawierają umowy Polski z :
1. Irlandią 2. Czechami 3. Francją
4. Grecją 5. Niemcami 6. Portugalią
7. Turcją 8. Słowacją 9. Włochami
10. Cyprem
Jeśli podatnik nie uzyskał żadnych dochodów, nie składa zeznania podatkowego
Jeśli poza dochodami uzyskanymi za granicą podatnik osiągnął także dochód w Polsce zobowiązany jest rozliczyć dochody w Polsce Dochody z zagranicy należy uwzględnić przy ustalaniu ST. Podatkowej wg której obliczony będzie podatek od dochodów uzyskanych w Poslce
Rozlicza się je następująco:
Sumuje się dochody krajowe i zagraniczne po przeliczeniu na złote
Odlicza się koszty uzyskania przychodów wg przepisów obowiązujących w Polsce
Uwzględnia się ewentualne odliczenia od dochodu
Od sumy dochodów po ewentualnych odliczeniach ustala się podatek wg polskich przepisów
Ustala się stopę procentową wg następującej formuły:
suma procentowa =( podatek ustalony od sumy dochodów wg polskich przepisów x100% )/( suma dochodów krajowych i zagranicznych)
Wg tej stopy ustala się podatek od dochodów osiągniętych wyłącznie w Polsce
Podejmując decyzję o pracy zarobkowej w innym kraju należy przeanalizować konstrukcję obowiązującego w danym kraju podatku ze względu na reguły ustalania dochodu do opodatkowania i należy sprawdzić czy Polska podpisała z tym krajem umowę o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu i jaką metodę rozliczenia z podatku przyjęto w tej umowie.
8. Dochód osób prawnych a zysk brutto
Dochód jest wielkością kalkulacyjną, potrzebną do ustalenia podatku dochodowego.Zasady ustalania dochodu jako przedmiotu podatku i wysokości podstawy do opodatkowania zawiera ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych.
Zysk jest kategorią ekonomiczną wynikającą z ustawy o rachunkowości i źródłem zapłaty podatku.
Ustalając wysokość dochodu uwzględnia się inny zakres przychodów i kosztów niż w przypadku ustalania zysku brutto.
Nie wszystkie przychody są przychodami podatkowymi
Przy ustalaniu dochodów nie uwzględnia się salda strat i zysków nadzwyczajnych, a przy zysku brutto salda te mają istotny wpływ na jego wielkość
Dochód może być zmniejszony o ulgi pośrednie
Różnice mogą wynikać z odmiennych reguł naliczania amortyzacji w bilansie podatkowym i rachunkowym.
Nie należy utożsamiać dochodu z zyskiem brutto. Jeżeki zakres przychodów i kosztów działalności przy ustalaniu zysku brutto będzie taki sam, jak przychodów i kosztów uzyskania przy określaniu dochodu oraz będą zastosowane jednakowe reguły naliczania amortyzacji i nie wystąpi ryzyko strat ani zysków nadzwyczajnych oraz odliczenia z tyt ulg pośrednich, Z=D.
Jeżeli zakres przychodów przy ustalaniu Zb będzie większy, niż przy ustalaniu dochodu, koszty działalności będą równe kosztom uzyskania przychodów, nie będzie ulg i róznic w amortyzacji, ani strat i zysków nadzwyczajnych, Z>D.
Jeżeli przy jednakowych przychodach, wpływających na zysk i dochód oraz przy braku ulg pośrednich i strat i zysków nadzw oraz różnic w naliczaniu amort, koszty uzyskania przychodów niższe od kosztów działalności bieżącej, D>Z.
Jeżeli przy takim samym poziomie przychodów i kosztów wpływających na zysk i dochód wystąpią ulgi pośrednie, jednakowe będą reguły amort, 0 strat, Z>D.
Dochody=koszty kształtujące zysk i dochód, wystąpi strata nadzwyczajna, nie wystąpią ulgi, jednolite zasady amortyzacji, D>Z.
9. Strategie kosztowe w podatkach dochodowych
STRATEGIA KOSZTOWA – jest to takie kształtowanie poziomu kosztów uzyskania przychodów, by w zakładanym okresie zminimalizować wysokość podatku do zapłaty
a) strategia polegająca na maksymalizacji kosztów uzyskania przychodów
powody maksymalizacji kosztów : wysokie stawki podatku oraz różne zasady ustalania dochodu dla celów podatkowych i zysku jako wyniku finansowego przedsiębiorstwa
jak podwyższać koszty :
przyspieszona amortyzacja
– dla budynków/budowli używanych w warunkach pogorszonych (współczynnik nie wyższa x 1,2) oraz w warunkach złych (współczynnik nie wyższa niż x 1,4)
- dla maszyn, urządzeń i środków transportu używanych bardziej intensywnie niż przeciętnie współczynnik x 1,4
- dla urządzeń i maszyn zaliczanych do grupy 4-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) poddanych szybkiemu postępowi technicznemu współczynnik x 2
- ulga dla małych przedsiębiorstw od 1.1.2007 (obrót w skali roku podatkowego < 800 tyś euro) rozpoczynających działalność : zaliczenie jednorazowo w koszty uzyskania przychodów wydatków na zakup środków trwałych w roku podatkowym do równowartości 100 tyś. euro. (422 tyś zł) Przedsiębiorca realizuje na raz strategię kosztową i dochodową ponieważ wlicza równowartość 100 tyś. euro do kosztów uzyskania przychodów, a nie odlicza od dochodu. W zależności od przychodów i innych wydatków zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów podatnik określa dochód lub wykazuje stratę.
wydatki na badania naukowe
- zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w kolejnych latach na prace badawczo – rozwojowe jednorazowo w tym roku, w którym zostały zakończone, lub w miesiącu, w którym zostały poniesione albo poprzez odpisy amortyzacyjne
umorzenie nieściągalnych należności
- można je wliczyć do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli zostały wcześniej zarachowane do przychodów i wpłynęły na wysokość podatku oraz gdy ich nieściągalność została uprawdopodobniona : protokół (zgoda dłużnika), postępowanie sądowe dotyczące upadłości, postępowanie dotyczące nieściągalności (organ postępowania egzekucyjnego)
maksymalizacja kosztów z tytułu finansowania spółki przez podmioty powiązane z nią kapitałowo (tzw. cienka kapitalizacja)
- nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów odsetek płaconych przez spółkę od zaciągniętych kredytów/pożyczek od jej udziałowca/akcjonariusza posiadającego nie mniej niż 25% udziałów/akcji, jeśli zadłużenie spółki wobec tych udziałowców/akcjonariuszy osiągnie łącznie 3x wartość kapitału zakładowego spółki – w części w jakiej pożyczka przekracza tę wartość zadłużenia
np. kapitał zakładowy – 100 pożyczka – 400
odsetki od części która przekracza 3x zadłużenie – czyli od 100k nie będą kosztem uzyskania przychodu
możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na zaniechane później wydatki inwestycyjne
- w momencie zbycia lub likwidacji zaniechanej inwestycji poniesione na nią nakłady przedsiębiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów
dla małych przedsiębiorstw : przerzucanie kosztów gospodarstwa domowego
np. samochód w strategii kosztowej (os. fizyczna z działalnością gospodarczą)
I. samochód nie jest zarejestrowany na przedsiębiorstwo : (jak płacimy)
- ryczałt (miesięczny ryczałt wg stawki lokalnej)
- kilometrówka (80gr/km ; konieczna ewidencja)
- dojazd z miejsca zamieszkania do miejsca pracy : konieczna ewidencja
II. wprowadzamy samochód do ewidencji przedsiębiorstwa – możemy go amortyzować jak nowy (jeśli jest faktura) a bez faktury wg ceny rynkowej
np. 2003 – samochód kupiłem za 40k , w 2008 wprowadzam do ewidencji (jest faktura – za 40k ewidencja) i amortyzuję za 16k (korzystając z max stawki amortyzacji – 40%), po roku sprzedaję za 10k – strata 14k; jedno ale : limit amortyzacji (40%) to 20k euro
inne możliwości (czasami na pograniczu legalności) : wydatki na zakup produktów/usług od podmiotów powiązanych kapitałowo/personalnie, wydatki na usługi doradcze, księgowe, badania, zarządzanie, marketing, reklama, podróże służbowe, rozmowy telefoniczne itd.
b) strategia polegająca na odroczeniu kosztów uzyskania przychodów
Czasami przedsiębiorcom bardziej opłaca się przesunąć koszty w czasie w celu osiągnięcia korzyści podatkowych w przyszłości. Można tak zrobić poprzez
- korzystanie przez dany podmiot z preferencji podatkowej polegającej np. na zwolnieniu dochodu z podatku (można wtedy np. odroczyć amortyzację)
- wykazywanie w przedsiębiorstwie straty i przerzucanie jej w przód
10. Strata a strategia kosztowa
W krajach UE przepisy podatkowe umożliwiają kompensowanie strat z dochodami osiągniętymi w latach następnych. Mamy wówczas do czynienia w przerzucaniem straty w przód. W przypadku wykazania straty można ją rozliczać z dochodem uzyskiwanym w kolejnych 5 latach (najkrócej 2 lata), obniżając dochód w danym roku nie więcej niż o 50% straty. W sytuacji gdy przedsiębiorstwo wykazuje stratę i jest ona wysoka w stosunku do dochodu można zaniechać lub ograniczyć naliczenie kosztów z tytułu amortyzacji do celów podatkowych.
Przykład (z książki) : strata w 2007r. = 100
2008-2012 planowany przychód = 25, koszty amortyzacji w każdym roku = 5
przedsiębiorstwo może zaniechać na okres 5 lat odpisów amortyzacyjnych, wtedy roczny dochód = 20
Po 5 latach strata jest rozliczona i od 2013 podatnik może znowu naliczać amortyzację – przerzucamy wtedy koszty amortyzacji na okres po rozliczeniu straty. Korzyść podatkowa : 25x0,19 = 4,75
11. Strategie dochodowe w podatkach dochodowych
STRATEGIA DOCHODOWA – polega na dążeniu podatnika do minimalizacji podstawy opodatkowania. Dochód do opodatkowania zależy przede wszystkim od: wysokości przychodów i KUP, ulg pośrednich, innych preferencji podatkowych. Strategia ta może polegać na :
maksymalizacji kosztów uzyskania przychodów (czyli minimalizacja dochodu)
zawiązanie grupy kapitałowej
korzystanie z uproszczonej metody wpłaty zaliczek na podatek
przerzucanie dochodu na podmioty zwolnione z płacenia podatku – maksymalizacja dochodu
korzystanie z ulg pośrednich
utworzenie spółki komandytowej
Ad. 1 - zakupy towarów/usług po wyższych cenach (np. od spółek założonych w rajach podatkowych)- nadpłata odsetek od kredytów/wcześniejsza spłata zobowiązań- wcześniejsza wypłata wynagrodzeń/bonusówAd. 3-Normalnie podatnik wpłaca co miesiąc zaliczkę na podatek dochodowy do US (samemu trzeba obliczyć, jest to skomplikowane). Metodę uproszczoną należy stosować gdy podatnik przewiduje, że w danym roku podatkowym osiągnie dużo wyższy dochód niż w roku stanowiącym podstawę ustalania zaliczek na podatek. Daje to takie korzyści, że mimo osiągnięcia wyższego dochodu, ciągle płacimy (do końca roku) zaliczkę tej samej wielkości -> jest to pewien sposób samofinansowania się. Poza tym podatnik nie musi co miesiąc ustalać narastająco dochodu i obliczać należnego podatku – oszczędza czas i obniża koszty, nie ma też ryzyka związanego z pomyłką przy ustalaniu dochodu i podatku co miesiąc. Ad. 4-Możemy zmaksymalizować dochód do opodatkowania a potem przerzucić go do przedsiębiorstwa krajowego (gdy jest ono w SSE korzysta z przywilejów podatkowych strefy – np. spółka córka) albo zagranicznego (w raju podatkowym – ale ograniczeniem są ceny transferowe )Ad. 5-Innym sposobem obniżenia podstawy opodatkowania są odliczenia. Np. w latach 1992 – 1996 były odliczenia z tytułu zakupu obligacji Skarbu Państwa. Poza tym są to takie ulgi jak : mieszkaniowa, rehabilitacyjna albo też darowizny. Na wykładzie był przykład ulgi technologicznej : dla kogo : przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych (czyli nie podatek liniowy)na co : za zakup nowych (do 5 lat) technologii co daje : o połowę kosztów zakupu tych technologii obniżamy podstawę opodatkowania przez 4 lata kiedy nie ma ulgi : jeśli sprzedajemy tą technologią albo otrzymujemy finansowanie na tą technologię z innych źródeł (np. dotacje państwowe) Ad. 6 Zadanie : Kowalski planuje działalność gosp. o przychodzie 500k w formie spółki z.o.o. (podatek za CIT i PIT w tym wypadku to 171k) ale można zaoszczędzić zakładając 2 spółki które powołują spółkę komandytową
- 96% udziału posiada komandytariusz (Jan Kowalski) – dochód przed opodatkowaniem = 480k
- 4% posiada komplementariusz (spółka z.o.o.) – dochód przed opodatkowaniem = 20k
1. Kowalski płaci 19% podatku liniowego (PIT) do US -> czyli jest to 91200 zł
spółka z.o.o. płaci także 19% podatku CIT do US -> czyli 3800 zł
2. Dochód spółki po opodatkowaniu to 16200 zł, wypłaca ona dywidendę Kowalskiemu, po opodatkowaniu dywidenda = 13122 zł.
3. Kowalskiego dochód po opodatkowaniu = 388k + dywidenda = 401922
4. Razem do US wpłynęło 98 078 zł zamiast 171 000 zł
12. Ceny transferowe – cel i zakres stosowania
Ceny transferowe ustalane są w transakcjach pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi (jedno zarządza drugim, jedno ma udział w drugim powyżej 5%, te same osoby fizyczne/prawne zarządzają obydwoma przedsiębiorstwami)
Cel : kontrola przedsiębiorstw międzynarodowych i ograniczenie transferu kapitału z Polski ;
przedsiębiorcy zobowiązani są do sporządzania szczegółowej, podatkowej dokumentacji tych transakcji – przedsiębiorcy zawierają porozumienie z ministrem finansów.Znaczną część transakcji na rynku biznesowym stanowią transakcje między podmiotami powiązanymi, takie jak choćby przepływ towarów handlowych między filiami przedsiębiorstw lub świadczenie usług na rzecz osób prawnych przez ich właścicieli i zarząd. Ceny transferowe stosowane w tych transakcjach, mogą mieć decydujący wpływ na ostateczny obraz zysków lub strat w poszczególnych częściach grupy, a ostatecznie także na konkurencyjność grupy wobec innych przedsiębiorstw.Stosowanie odpowiedniej polityki cen transferowych, może znacząco wpłynąć na zobowiązania w podatku dochodowym przedsiębiorstw, szczególnie gdy członkami grupy są przedsiębiorstwa z krajów o różnorodnych systemach podatkowych.
cel porozumienia :
akceptacja metody ustalania ceny
ochrona przed niebezpieczeństwem zakwestionowania i pewność przyjętej metody wyceny
uniknięcie sankcji podatkowych
wzrost inwestycji zagranicznych
rodzaje porozumień (w nawiasie czas potrzebny na podjęcie decyzji przez urząd) :
- jednostronne (do 6 mies.)
- dwustronne (do 12m)
- wielostronne (do 18m)
koszty : 5-50 tyś dla jednostronnych do nawet 200 tyś zł dla wielostronnych umów + koszty postępowania ale : kontrole w 2009 r. spowodowały dopłatę 80mln podatków przez przedsiębiorców.W przypadku gdy organ podatkowy uzna, że ustalone ceny transferowe są niezgodne z cenami rynkowymi, może dokonać oszacowania faktycznego zysku, jaki osiągnąłby podatnik gdyby stronami transakcji były podmioty niepowiązane.Polskie przedsiębiorstwa zobowiązane są do przygotowywania dokumentacji podatkowej cen transferowych w przypadku gdy wartość transakcji przekroczy:
100 000 EUR – jeżeli transakcja nie przekracza 20% kapitału zakładowego,
30 000 EUR – w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych,
50 000 EUR – w pozostałych przypadkach.
W przypadku, gdy podatnik nie dostarczy dokumentacji w przeciągu 7 dni od daty zażądania jej przez organ podatkowy, w przypadku oszacowania dochodu przez organy podatkowe nadwyżka dochodu oszacowanego nad wykazanym podlega opodatkowaniu stawką sankcyjną w wysokości 50%
13. Podatkowa grupa kapitałowa
Podatkowa grupa kapitałowa może być utworzona wyłącznie przez spółki kapitałowe, czyli z
ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjne, mające siedzibę na terytorium RP, jeżeli:
-Przeciętny kapitał zakładowy przypadający na każdą z tych spółek jest nie niższy niż 1 mln zł
-Jedna ze spółek zwana spółką dominującą posiada bezpośredni, 95 procentowy udział w
kapitale zakładowym pozostałych spółek, nazywanych spółkami zależnymi
-Spółki zależne nie posiadają udziału w kapitale zakładowym innych spółek tworzących grupę
-W spółkach nie występują zaległości podatkowe na rzecz budżetu państwa
PGK tworzone są na okres 3 lat. Okres ten może być przedłużony na kolejne 3 lata pod warunkiem zawarcia nowej umowy. Utworzenie takiej grupy musi być potwierdzone aktem notarialnym.
Kolejnym kryterium jest niekorzystanie z ulg podatkowych wynikających z innych ustaw oraz osiąganie za każdy rok podatkowy udziału dochodu w przychodach w wysokości co najmniej 3%.
Głównym powodem wprowadzenia przepisów o tworzeniu PGK było stymulowanie podejmowania inwestycji. W latach 1994-1999 obowiązywały ulgi inwestycyjne, które obecnie są zniesione. Po zniesieniu ulg inwestycyjnych motywacją do tworzenia PGK może być kompensata dochodu jednej spółki stratą drugiej wchodzącej w skład PGK. W ten sposób możliwe jest rozliczenie straty jednej ze spółek w jednym roku w zależności od jej wysokości z dochodami pozostałych spółek. W ten sposób grupa jako całość może zapłacić niższy podatek. Mimo takiej możliwości w Polsce w 2007 roku działało 13 PGK.
Główne bariery tworzenia takich grup to wymóg osiągnięcia przez PGK w każdym roku podatkowym udziału dochodów w przychodach w wysokości co najmniej 3% oraz brak możliwości rozliczania straty jednej ze spółek z dochodami pozostałych zarówno przed powołaniem grupy, jak i po jej rozwiązaniu. W praktyce oznacza to, że PGK co roku powinna wykazywać określony dochód. O dochodu PGK nie można odliczyć strat wykazanych przez spółki tworzące grupę przed jej zawiązaniem. W przypadku upływu okresu obowiązywania umowy lub utraty statusu PGK i wykazania straty w ostatnim roku działania grupy spółki ją tworzące, działając samodzielnie, nie mogą rozliczać straty z dochodem lat następnych.
Maksymalny okres rozliczenia straty wynosi 5 lat. W PGK transakcje między spółkami nie podlegają regulacją dotyczącym cen transferowych, zwolniona jest z podatku dywidenda wypłacana spółkom tworzącym PGK. Darowizny np. w postaci środków trwałych, mogą być odliczone od dochodu lub zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Ponadto PGK stosuje uproszczony sposób rozliczania z podatku, bowiem wobec urzędu skarbowego reprezentuje ją jedna ze spółek tworzących grupę. Obowiązujące w Polsce przepisy dotyczące PGK są sprzeczne z regulacjami unijnymi. W Polsce PGK mogą utworzyć spółki kapitałowe z siedzibą w naszym kraju. Nie mogą być włączone do PGK nie tylko podmioty spoza Polski, ale niedopuszczalne jest powiązanie kapitałowe lub personalne spółek tworzących PGK z podmiotem działającym za granicą. Należy oczekiwać, że przepisy zostaną zmodyfikowane i PGK będą mogły tworzyć spółki nie tylko z siedzibą w Polsce, ale także za granicą. Kolejna zmiana powinna dotyczyć rozliczania straty wykazanej za granicą z dochodem osiągniętym przez spółkę w Polsce.
14. Reguły opodatkowania dywidend w przypadku podmiotów powiązanych kapitałowo
Umowy bilateralne o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierają rozwiązania dotyczące
opodatkowania dochodów w postaci dywidend oraz innych dochodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Chodzi zarówno o udziałowców spółek kapitałowych, jak i o osoby niebędące wspólnikami spółek lub niespełniające wymogów określonych przepisami. Po wstąpieniu Polski do UE dostosowano prawo wewnętrzne w tej kwestii do postanowień dyrektywy Rady z 23 lipca 1990r. W konsekwencji tego dostosowania od stycznia 2007r. obowiązują w Polsce nowe zasady opodatkowania dywidend oraz innych dochodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych otrzymywanych przez wspólników będących spółkami kapitałowymi mającymi siedzibę na terytorium państw UE oraz spełniającymi konkretne warunki. Niezależnie czy dywidendy są wypłacane przez spółki krajowe czy zagraniczne są opodatkowane tak samo. Dywidendy w Polsce opodatkowane są według stawki 19%. Między państwami UE nie ma jednak pełnej harmonizacji zasad opodatkowania dywidend. Również w umowach bilateralnych o unikaniu podwójnego opodatkowania brak takiej harmonizacji. W związku z tym państwo, w którym siedzibę ma spółka wypłacająca dywidendę może przyznać prawo do odliczenia części podatku zapłaconego przez tę spółkę przy wypłacie dywidendy wyłącznie spółce mającej rezydencję podatkową w tym państwie. Takie przepisy obowiązywały w Polsce do końca 2006r. Spółka odlicza od podatku należnego podatek zapłacony przez spółki wypłacające jej dywidendę. W związku ze zmianą przepisów przyjęto roczny okres przejściowy dla tych rozliczeń. Dywidendy uzyskane w 2007r. były opodatkowane wg starych zasad. Drugim ważnym elementem zmian w opodatkowaniu dochodów z dywidend oraz innych przychodów z udziału w zyskach osób prawnych jest zwolnienie tych przychodów od podatku po spełnieniu łącznie następujących warunków:
- Wypłacającym dywidendę oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest spółka będąca podatnikiem podatku dochodowego, mająca siedzibę, lub zarząd na
terytorium RP
-Uzyskującym dywidendę oraz przychody z udziału w zyskach osób prawnych od spółki
mającej siedzibę lub zarząd w PL jest spółka podlegająca w RP lub innym państwie
członkowskim UE albo w innym państwie należącym do EOG opodatkowaniu podatkiem
dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania
-Spółka otrzymująca dywidendę posiadała w 2008r. bezpośrednio nie mniej niż 15% udziałów w kapitale zakładowym spółki wypłacającej dywidendę a od 2009r. posiada nie mniej niż 10- procentowy udział w kapitale zakładowym
-Spółka otrzymująca dywidendę musiała posiadać 15-procentowy udział w 2008r., a od 2009r. 10-procentowy udział w kapitale zakładowym spółki wypłacającej dywidendę nieprzerwanie przez 2 lata; wymóg ten nie musi być spełniony w chwili wypłaty dywidendy; przykładowo można skorzystać ze zwolnienia dochodu z podatku, jeżeli udziały zostały nabyte rok czy pół roku przed otrzymaniem dywidendy; spółka, by nie stracić tego prawa od zwolnienia z podatku, nie może pozbyć się tych udziałów przed upływem 2 lat od ich nabycia; jeśli nie dotrzyma tego warunku – płaci podatek wraz z odsetkami.
Należy zaznaczyć, że zwolnienie z podatku nie ma zastosowania, jeżeli wypłata dywidendy będzie wynikiem likwidacji spółki dokonującej wypłaty dywidendy lub innych należności z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej. Niespełnienie któregoś z warunków oznacza opodatkowanie tych przychodów według zasad wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Gdy spółka, jako polski rezydent podatkowy uzyskuje dochody z dywidendy oraz inne przychody z tytułu udziałów w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd poza terytorium RP zwalnia się od podatku dochodowego przychody uzyskane przez podatników – polskich rezydentów, jeśli spełnione są łącznie następujące warunki:
-Wypłacającym dywidendę jest spółka podlegająca w innym niż RP państwie członkowskim UE lub państwie należącym do EOG opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania
-Uzyskującym dochody z tytułu dywidendy jest spółka będąca podatnikiem podatku
dochodowego, mająca siedzibę lub zarząd na terytorium RP
-Spółka polska uzyskująca dywidendę posiada (od 2009r.) bezpośrednio nie mniej niż 10%
udziałów w kapitale spółki wypłacającej dywidendę przez okres nie krótszy niż 2 lata.
Nieco inne zasady i warunki obowiązują w opodatkowaniu dywidend i innych dochodów
uzyskiwanych przez polskich rezydentów podatkowych od podmiotów działających w tzw. trzecich państwach, czyli państwach niebędących członkami UE, nienależących do EOG oraz w Szwajcarii. Zakładamy, że polski rezydent podatkowy otrzymuje dywidendę od spółki działającej np. w Rosji. Wówczas istnieje możliwość odliczenia od podatku należnego w Polsce podatku zapłaconego w Rosji, jeżeli będą spełnione następujące warunki:
-Została zawarta umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z państwem, czyli Rosją, na
którym siedzibę ma spółka wypłacająca dywidendę
-Spółka rezydent otrzymująca dywidendę przez 2 lata nieprzerwanie ma udział w kapitale
zakładowym spółki zagranicznej w wysokości co najmniej 75%.
Przy spełnieniu tych warunków spółka posiadająca osobowość prawną, mająca siedzibę lub zarząd na terenie RP może odliczyć od podatku należnego w Polsce kwotę podatku od dochodów, z których zysk został wypłacony, zapłaconego przez spółkę podlegającą opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągnięcia na terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim UE lub innym państwem należącym do EOG albo Konfederacji Szwajcarskiej, w części odpowiadającej udziałowi spółki mającej siedzibę lub zarząd na terytorium RP w wypłaconym zysku spółki mającej siedzibę w naszym kraju. Jeżeli podatnicy nie spełniają warunków wynikających z art. 22, ust. 2 oraz 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a osiągają również dochody poza terytorium RP i dochody te podlegają w obcym państwie opodatkowaniu to w rozliczeniu za rok podatkowy dochody te łączy się z dochodami osiągniętymi na terytorium RP. Od sumy dochodów krajowych i zagranicznych ustala się podatek według reguł obowiązujących w Polsce, a następnie odlicza kwotę podatku zapłaconego w obcym państwie. Kwota tego odliczenia nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie. Inaczej, podatek zapłacony za granicą może być odliczony w kwocie, która byłaby należna od dochodów uzyskanych przez polskiego rezydenta podatkowego poza granicami RP, gdyby zostały one osiągnięte w Polsce.
Zróżnicowane są zasady i warunki rozliczania podatku od dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach m.in. w zależności od tego, czy spółka wypłacająca i otrzymująca dywidendę ma siedzibę lub zarząd w Polsce albo w innym państwie członkowskim UE, czy rezydent podatkowy w Polsce otrzymuje dywidendę od spółki działającej w tzw. kraju trzecim (spoza UE, EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej), czy spółka otrzymująca dywidendę posiada mniej, niż 10% udział w kapitale spółki wypłacającej nieprzerwanie przez 2 lata.
Polski rezydent podatkowy, podejmując działalność gospodarczą lub pracę poza krajem, powinien dokładnie przeanalizować umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania i zawarte w nich metody rozliczania podatku. Pewnym sposobem na uniknięcie rozliczenia się z podatku w Polsce może być przeniesienie rezydencji podatkowej.
15. Unikanie a uchylanie się od opodatkowania
Uchylanie się od opodatkowania (tax evasion) - jest to działanie sprzeczne z prawem, polegające na oszustwie, wprowadzeniu organu podatkowego, czyli państwa w błąd i w efekcie nielegalnym eliminowaniu lub zmniejszaniu ciężaru podatkowego. Ktoś to uchyla się od opodatkowania narażony jest na odpowiedzialność karną bądź karnoskarbową w związku z niezapłaceniem podatku, który w danych okoliczność, zgodnie z literą prawa, zobowiązany był uiścić. Uchylanie się od opodatkowania to - sprzeczne z prawem niepłacenie lub zaniżanej należnych podatków. Do najbardziej powszechnych sposobów należą:
uzyskiwanie dochodów z niezarejestrowanych, często zabronionych przez prawo działalności (kradzieże, handel narkotykami)
unikanie uiszczania opłat celnych (w przypadku opłat celnych ad valorem, tzn. pobieranych jako określony procent od wartości dóbr, powszechne jest zaniżanie wartości celnej importowanych towarów, do ceł specyficznych, czyli takich gdzie poziom obciążeń jest określony w ramach tej samej grupy towarowej, bardziej odpowiednie stają się fałszywe deklaracje dotyczące ilości importowanych dóbr)
przemyt
uchylanie się od podatku VAT przez producentów poprzez zmniejszanie fakturowanej ilości sprzedanych towarów
Od uchylania się od opodatkowania wyraźnie odróżnić należy tzw. unikanie opodatkowania, czyli inaczej optymalizację podatkową (tax avoidance). W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż jest to działanie legalne, w ramach istniejących regulacji prawnych. Zasadniczo optymalizacją podatkową jest ogół działań wykorzystujących istniejące regulacje prawne, które podejmowane są w celu osiągnięcia określonych założeń, ze szczególnym uwzględnieniem minimalizacji obciążeń podatkowych bądź odpowiednim ich rozłożeniem w czasie. Przykłady działań:
zaliczenie własnego dochodu w poczet dochodu osoby mieszczącej się w niższym przedziale podatkowym (w przypadku opodatkowania progresywnego)
odraczanie podatków (na różne sposoby można zwłaszcza odraczać płacenie podatków od zysków kapitałowych)
rezygnacja z możliwości uzyskania dodatkowego przychodu (w przypadku opodatkowania progresywnego)
planowana struktura przedsięwzięcia
arbitraż podatkowy, czyli wykorzystywanie różnic w stopach podatkowych dotyczących różnych rodzajów dochodu, jednostek czy krajów
polityka cen transferowych, czyli stosowania optymalizacji podatkowej, często z wykorzystaniem jednostek off-shore (spółek, fundacji lub trustów).
Obchodzenie podatków różni się od uchylania się od podatków tym, że nie narusza istniejących przepisów podatkowych.
O ile uchylanie się od opodatkowania, jako działanie sprzeczne z prawem, niewątpliwie zasługuje na dezaprobatę, o tyle unikanie opodatkowania poprzez wykorzystywanie przyznanych przez ustawodawcę ulg, zwolnień, odliczeń, transakcji restrukturyzacyjnych, czy też zróżnicowanych form prawnych prowadzenia działalności jest już zupełnie czymś innym. Problemem jest jednak to, iż w praktyce jest to niezwykle trudne do jednoznacznego rozstrzygnięcia. Przepisy prawa podatkowego, co do zasady nie zawierają norm zakazujących lub nakazujących określonych działań, lecz zwykle wskazują na konsekwencje danego postępowania czy danego zdarzenia. W konsekwencji, niejednokrotnie trudno jest ustalić, czy konkretne działania, a szczególnie cały szereg skomplikowanych kolejno dokonywanych transakcji, ma jednoznacznie legalny charakter w świetle przepisów podatkowych. Narzędziem, które miało umożliwić organom podatkowym skuteczną walkę z uchylaniem się od opodatkowania był art. 24b §1 ordynacji podatkowej dotyczący tzw. obejścia przepisów prawa podatkowego. Wynikało z niego, iż organy podatkowe i organy kontroli skarbowej, rozstrzygając sprawy podatkowe, zobowiązane były pominąć skutki podatkowe czynności prawnych, jeżeli udowodniły, że z dokonania tych czynności nie można było oczekiwać innych istotnych korzyści niż wynikające z obniżenia wysokości zobowiązania podatkowego, zwiększenia straty, podwyższenia nadpłaty lub zwrotu podatku. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, iż w 2004 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis ten jest niezgodny z Konstytucją. Jak do tej pory nie zostały wprowadzone uregulowania, które zastępowałyby w jakikolwiek sposób uznaną za niekonstytucyjną regulację dotyczącą obejścia przepisów. Nie ulega wątpliwości, że nie istnieje jednoznaczna granica pomiędzy optymalizacją, a obejściem przepisów prawa i nie ma jednego kryterium umożliwiającego oddzielenie oszustwa podatkowego od zgodnego z prawem umiejętnego wykorzystywania istniejących regulacji prawnych w celu minimalizacji obciążeń podatkowych.
16. Preferencje w podatku dochodowym dla podmiotów działających w SSE, które uzyskały zezwolenie po 2007r. Nowelizacja ustawy o SSE z 30 maja 2008r. wprowadziła rozróżnienie na podmioty, które otrzymały zezwolenie między 1 stycznia 2007 i 28 grudnia 2008r. oraz na te, które to zezwolenie otrzymały w okresie późniejszym. Podmioty z pierwszej grupy mają dwie podstawy do korzystania z pomocy publicznej: 1. Koszt nowe inwestycji 2. Tworzenie nowych miejsc pracy związanych z daną inwestycją Ad.1 Pomoc w tym zakresie może być przeznaczona tylko na nowe inwestycje związane z zakupem środków trwałych oraz WNiP, m.in.: - utworzenie, rozbudowanie istniejącej firmy - wprowadzenie nowych produktów do produkcji - znaczna zmiana procesu produkcyjnego -nabycie przedsiębiorstwa w likwidacji Pomoc ta dotyczy kosztów inwestycji pomniejszonych o VAT (muszą być poniesione na terenie strefy w okresie obowiązywania zezwolenia), które są m.in.: -kosztem rozbudowy lub modernizacji istniejących środków trwałych -ceną nabycia WNiP (nabycie praw patentowych, licencji, know-how) -ceną nabycia gruntów lub prawa ich użytkowania wieczystego -ceną nabycia lub wytworzenia środków trwałych (muszą być zaliczone do majątku podatnika) Ad.2 Ulga do wysokości dwuletnich kosztów kwalifikowanych. Wysokość pomocy zależy od umiejscowienia SSE, w której inwestycje są podejmowane a koszty pracy ponoszone. -50% w województwach: lubelskie, podkarpackie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, świętokrzyskie, opolskie, małopolskie, lubuskie, łódzkie, kujawsko-pomorskie -40% w województwach: pomorskie, zachodniopomorskie, dolnośląskie, wielkopolskie, śląskie (od 1 stycznia 2007 do końca 2010 także na terenie woj. mazowieckiego z wyłączeniem Warszawy) -30% na obszarze m.st. Warszawy oraz od 1 stycznia 2011 do 31 grudnia 2013 w mazowieckim W przypadku małych przedsiębiorców intensywność pomocy jest zwiększana o 20pkt proc a przy średnich – o 10. Dla podmiotów, które uzyskały zezwolenie po 30 grudnia 2008r, zostały wprowadzone pewne modyfikacje. Wprowadzają udział środków własnych na poziomie co najmniej 25% całkowitych kosztów kwalifikowanych inwestycji. Do zakresu wydatków dołączono: koszty związane z najmem lub dzierżawą gruntów, budynków, budowli (okres najmniej musi trwać co najmniej 5 lat). Nie jest możliwa pomoc na inwestycje odtworzeniowe.
17. Kryteria stosowania zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
Zryczałtowanym podatkiem dochodowym opodatkowane są następujące podmiotyL
-prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą
-spółki cywilne lub jawne osób fizycznych prowadzące dział.gosp.
-osoby rozpoczynające dział. Gosp. (oprócz osób zmieniających branżę lub umowę spółki)
-osoby, które w roku poprzedzającym rok podatkowy prowadziły działalność samodzielnie lub w spółce, a ich przychody były opodatkowane wyłącznie w formie karty podatkowej – warunkiem jest nieprzekroczenie limitu przychodów
-osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej
- będące osobami duchownymi.
Tej formy opodatkowania nie mogą stosować:
-przedsiębiorcy opłacający podatek w formie karty podatkowej
- przedsiębiorcy korzystający z okresowego zwolnienia z podatku dochodowego
-przdsiębiorcy osiągający dochody z: prowadzenia aptek, lombardu, kantoru wymiany walut, wykonywania wolnego zawodu (z wyjątkiem wolnego zawodu przyjętego w ustawie)
-przedsiębiorcy wytwarzający wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem energii elektrycznej i odnawialnych źródeł energii
-przedsiębiorcy podejmujący działalność w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej samodzielnie na prowadzoną w formie spółki z małżonkiem i odwrotnie, jeżeli małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu tej działalności podatek dochodowy na zasadach ogólnych
-osoby fizyczne osiągające przychody ze świadczenia usług: pośrednictwa w sprzedaży paliw, maszyn, urządzeń przemysłowych; magazynowania i przechowywania towarów w strefach wolnocłowych; pośrednictwa finansowego; prawnicze, rachunkowe, księgowe, reklamowe, ochroniarskie, detektywistyczne, fotografii reklamowej; menedżerowie.
W 2007 r. 673 tys. Podatników opłacało zryczałtowany podatek. Liczba podatników uzyskujących przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej zmniejsza się z każdym rokiem, a wzrasta uzyskujących przychody z najmu lokali.
Podatek ustalany jest od wysokości osiągniętych przychodów, po uwzględnieniu przysługujących podatnikowi odliczeń. Odmienne są zasady ustalania podstawy opodatkowania w przypadku uzyskiwania przychodów z pozarolniczej działalności gosp, niż przychodów z najmu. W 1 przypadku podatnik odlicza od przychodów:
- straty z lat poprzednich, jeśli przed wyborem formy ryczałtowej podatnik stosował do opodatkowania prowadzonej działalności podatek dochodowy od osób fizycznych; stratę można rozliczać z podstawą opodatkowania, czyli przychodem. W przypadku prowadzenia działalności opodatkowanej różnymi stawkami, stratę należy rozliczyć proporcjonalnie do przychodów z poszczególnych działalności
-składki na ubezpieczenie społeczne
-darowizny do 6% przychodów
-wydatki rehabilitacyjne
-wydatki na korzystanie z Internetu
W drugim przypadku podstawą opodatkowania jest wysokość czynszu z najmu. Do podstawy nie wlicza się wydatków związanych z przedmiotem najmu – czynszu płaconego do spółdzielni, abonamentu za media. Opodatkowany jest czynsz netto, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania należności od najemcy.
W podatku obowiązuje kilka stawek, są zróżnicowane w zależności od źródła przychodów: pozarolnicza działalność gospodarcza, świadczenie usług, wykonywanie wolnego zawodu, wynajem lokali. Stawka wynosi 3, 5.5, 8.5, 17 i 20%.Opodatkowaniu podlega działalność gospodarcza prowadzona wyłącznie samodzielnie przez osobę fizyczną, w spółce osób fizycznych lub przez małżeństwo. W przypadku spółki należy ustalić przychód przypadający na każdego wspólnika (proporcojalnie do praw do udziału w zysku).
Przy ustalaniu zryczałtowanego podatku dochodowego obowiązują szczególne zasady. Wielu przedsiębiorców uzyskuje przychody z kilku rodzajów działalności, opodatkowanych różnymi stawkami. Podatnik powinien ustalić udział procentowy przychodów z poszczególnych działalności.
Od naliczonego podatku najpierw odlicza się kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne. Następnie można obniżyć podatek korzystając z ulg bezpośrednich. Podatnik może także przekazać 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego.
Należy podatek należy zapłacić za poprzedni miesiąc do 20 dnia miesiąca następnego.
W 2013 r. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych będą mogli opłacać podatnicy kontynuujący działalność gospodarczą, którzy w 2012 r. uzyskają przychody z działalności
prowadzonej:
• wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 615.300,00 zł,
• w formie spółki, a suma przychodów wszystkich wspólników nie przekroczyła kwoty 615.300,00 zł
Natomiast prawo do kwartalnego opłacania ryczałtu w 2013 roku będą mieli podatnicy, których
przychody z działalności prowadzonej samodzielnie albo przychody spółki w 2012 r. nie przekroczą
kwoty 102.550,00 zł
18. Opodatkowanie działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne na zasadach ogólnych czy ryczałtowymi formami opodatkowania. Podatek od przychodów jest prostszy w konstrukcji i łatwiejszy do stosowania. Do jego ustalenia konieczna jest tylko ewidencja przychodów. I to wszystkie zalety. Do jego wad należą za to:
1. Ograniczone możliwości kształtowania podstawy opodatkowania. W konstrukcji podatku nie uwzględnia się żadnych kosztów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Podatnik nie odnosi korzyści podatkowych, jeśli pozyskuje kapitał z zewnętrznych obcych źródeł finansowania.
2. Nie ma możliwości wspólnego rozliczania się z podatku z małżonkiem lub samotnego rodzica wspólnie z dzieckiem
3. Stawki podatku są zbyt wysokie w stosunku do osiąganej rentowności z poszczególnych rodzajów działalności
4. Nie można skorzystać z ulgi na dzieci
5. Brak kwoty wolnej od podatku oznacza, że podatnik nie może pomniejszyć podatku o określoną kwotę jak w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych
6. Może wystąpić konieczność sztucznego podziału przedsiębiorstwa ze względu na limit obrotów oraz limit VAT.
O tym, że ryczałt jest mniej korzystny dla przedsiębiorców niż opodatkowanie na zasadach ogólnych, świadczy zmniejszająca się liczba podatników wybierających ten podatek. Podstawowym kryterium przy wyborze formy opodatkowania nie jest sugerowana prosta konstrukcja podatku lecz faktyczne obciążenie podatkowe wynikające ze stosowania danej formy opodatkowania.
Obniżka stawki podatku dla I przedziału do 18% (opodatkowanie na zasadach ogólnych) i znaczny wzrost kosztów działalności przedsiębiorstw (kosztów płac, energii, paliw) oraz możliwość korzystania z kwotowej obniżki podatku, a także z ulgi na dzieci to argumenty za stosowaniem podatku dochodowego zamiast form ryczałtowych.
19. Opodatkowanie działalności gospodarczej kartą podatkową.
Cechy karty podatkowej:
Opodatkowanie wg karty podatkowej ma rzeczywiste cechy ryczałtu, ponieważ wysokość podatku nie zależy ani od wysokości dochodu, ani przychodu. Ponadto podatnik nie musi ewidencjonować przychodów ani kosztów ani ustalać podstawy opodatkowania, nie stosuje żadnych procentowych stawek podatku, nie musi wpłacać zaliczek i składać zeznania podatkowego. Podatnicy, którzy wybrali kartę podatkową, są zobowiązani wydawać na żądanie klienta (osób fizycznych) rachunki i faktury potwierdzające sprzedaż towaru, czy wykonanie usługi. Część przedsiębiorców zobowiązanych jest do prowadzenia ewidencji zatrudnienia oraz karty przychodów pracowników, jeśli zatrudniają pracowników.
Mimo istotnych zalet tej formy opodatkowania zmniejsza się liczba podatników wybierających kartę podatkową na rzecz opodatkowania na zasadach ogólnych. Jednym z powodów jest nałożenie na podatników dodatkowych obowiązków. Od 2002r. wszyscy przedsiębiorcy opodatkowani kartą podatkową utracili zwolnienie podmiotowe z VAT. Nie oznacza to, że każdy kto wybrał opodatkowanie w formie karty podatkowej jest podatnikiem VAT. Musi jednak rejestrować przychody i dopiero po przekroczeniu limitu przychodów zostaje podatnikiem VAT. Konieczność ewidencji przychodów to dodatkowe czynności i koszty dla przedsiębiorcy. Drugi powód to rozliczenie roczne ze składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Podatnicy podatku
Karty podatkowej nie mogą wybrać wszyscy przedsiębiorcy. Jest ona przewidziana dla osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą samodzielnie lub w spółce cywilnej oraz dla osób wykonujących wolne zawody zdefiniowane na potrzeby ryczałtowych form opodatkowania.
Podatnikami mogą zatem być:
-osoby fizyczne kontynuujące pozarolniczą działalność gospodarczą samodzielnie lub w spółce cywilnej
-osoby fizyczne rozpoczynające działalność gospodarczą
-osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, która w roku poprzednim była opodatkowana na zasadach ogólnych lub ryczałtem ewidencjonowanym
-osoby wykonujące wolny zawód, którego definicję przyjęto dla potrzeb ryczałtowych form opodatkowania
- rolnicy uzyskujący przychody ze sprzedaży np. piasku czy świadczenia usług na rzecz leśnictwa
-osoby osiągające przychody z wynajmu pokoi, nie więcej niż 12
Podatnik wybierając kartę podatkową, musi spełnić kilka warunków:
-składa wniosek o opodatkowanie w formie karty, w którym zgłasza rodzaj działalności wymieniony z załączniku do ustawy
-nie prowadzi innej pozarolniczej działalności gospodarczej poza wymienioną w tabeli
-nie korzysta z usług osób niezatrudnionych na podstawie umowy o pracę oraz usług innych przedsiębiorstw (poza usługami specjalistycznymi)
-małżonek podatnika nie prowadzi działalności w tym samym zakresie
-nie wytwarza wyrobów akcyzowych, z wyjątkiem biogazów i energii elektrycznej w elektrowniach wodnych i wiatrowych do 5000 kW
-pozarolnicza dział gosp nie może być prowadzona poza terytorium RP
Przedmioty opodatkowania
Przedmiotem opodatkowania nie jest ani dochód, ani przychód, lecz rodzaje pozarolniczej działalności gospodarczej ujęte w 12 częściach tabeli: Są to:
I: Działalność usługowa oraz wytwórczo usługowa; II: Usługi w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami.; III: Usługi w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi.; IV: Gastronomia.; V: Usługi transportowe.; VI: Usługi rozrywkowe.; VII: Sprzedaż posiłków domowych w mieszkaniach.; VIII: Wolne zawody- świadczenie usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego.; IX: Wolne zawody- świadczenie usług weterynaryjnych; X: Opieka domowa nad dziećmi i osobami chorymi.; XI: Usługi edukacyjne w zakresie udzielania lekcji na godziny.; XII: Usługi osób fizycznych – rolników oraz usługi w zakresie wytwórczości ludowej i artystycznej, a także usługi hotelarskie (nie więcej niż 12 pokoi)
Stawka Dla poszczególnych zakresów działalności, rodzajów świadczonych usług oraz wykonywanych czynności ustalono stawki kwotowe podatku. Nie zależą ani od uzyskiwanych przychodów czy dochodów, ani od ponoszonych kosztów. Podatek należy płacić, też gdy działalność okaże się nierentowna. Kwota podatku zależy od wielu czynników, m.in. od zakresu działalności, liczby mieszkańców miejscowości lub zatrudnionych. Maksymalnie jest 6 stawek. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, p pracę nakładczą oraz członkowie rodziny mający inne niż podatnik miejsce pobytu czasowego lub stałego.
Ulgi podatkowe Podatnik nie może korzystać z ulg pośrednich, ale może korzystać z ulg (obniżek) bezpośrednich: z ulg systemowych lub uznaniowych.
Z ulg systemowych mogą korzystać podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gosp. wymienioną w częściach I i V tabeli do ustawy oraz spełniające następujące warunki:
Prawo do obniżki stawki kwotowej o 20% mają osoby prowadzące działalność z części I tabeli , które do 1 stycznia roku podatkowego ukończyli 60 lat życia, lub są osobami z co najmniej lekkim stopniem niepełnosprawności, i nie zatrudniają pracowników i członków rodziny,
Prawo do obniżki stawki kwotowej o 20% mają osoby prowadzące działalność z części V tabeli , które do 1 stycznia roku podatkowego ukończyli 60 lat życia, lub są osobami z co najmniej umiarkowanym lub lekkim stopniem niepełnosprawności, i nie zatrudniają pracowników i członków rodziny,
Podatnik prowadzący działalność z zakresów ujętych w części I tabeli i zatrudniający osoby z co najmniej lekkim stopniem niepełnosprawności ma prawo do obniżki kwotowej stawki podatku o 10% za każdego niepełnosprawnego, z wyłączeniem pracowników zatrudnionych przy sprzedaży wyrobów, przyjmowaniu zleceń, utrzymywaniu porządku, prowadzeniu księgowości i kasy.
Z ulg uznaniowych mogą korzystać:
Podatnicy z Części I tabeli, zatrudniający nie więcej niż jednego pracownika, a stawka jest wysoka w stosunku do przychodów w danym okresie,
Naczelnik urzędu skarbowego może obniżyć stawkę podatku o nie więcej niż 50% (ale też i podwyższyć) w usługach lub działalnościach ujętych w częściach II-V, VIII-XII tabeli,
Podatnicy z części I tabeli, mogą uzyskać obniżkę stawki o 80% jeśli nie zatrudniają pracowników, członów rodziny, i innych osób, gdy podatnik nie korzysta z obniżek systemowych.
Podwyżki podatkowe Wprowadzono również podwyżki systemowe i uznaniowe. US może podwyższyć stawkę podatku: 1) jeśli uzna, że rozmiary działalności prowadzonej przez podatnika są
niewspółmierne do obowiązującej stawki, 2) z powodu zatrudnienia większej liczby osób niż wynika to z oznaczenia stawki podatkowej.
Opodatkowanie w formie karty podatkowej często uznaje się za najprostszy sposób opodatkowania, określenie wysokości i sposób poboru nie powodują zbyt dużych kosztów u przedsiębiorców.Jest on jednak rzadko stosowany ze względu na: wysokie stawki kwotowe przy dużej konkurencji w zakresie podaży dóbr i usług. Podatek należy płacić niezależnie od tego, jakim kosztem został osiągnięty dochód – nie można stosować strategii kosztowej.
Ograniczony jest zakres korzystania z ulg – ulgi pośrednie nie występują, ulgi bezpośrednie są nieliczne. Nie stosuje się ulgi na dzieci. Od 2002 płatnicy karty podatkowej zostali objęci VAT – konieczność instalacji kas fiskalnych. Podatnicy muszą prowadzić ewidencję przychodów dla celów VAT i ewidencję ŚT oraz odprowadzać składkę zdrowotną co miesiąc i z tego tytułu składać zeznanie roczne.