Filozofia ściąga, cz 1

METAFIZYKA, ONTOLOGIA, nauka o bycie, nazywana przez greków FIZTYKĄ

EPISTEMOLOGIA, GNOZEOLOGIA, nauka o poznaniu, nazywana LOGIKĄ

AKSIOLOGIA, nauka o wartościach moralnych, nazywana w Grecji LOGIKĄ

Filozofia starożytna obejmuje okres od VI do VI w p.n.e. Okresy epoki starożytnej:

I OKRES: POWSTANIE FILOZOFII

VI-V w p.n.e. Jest to okres joński. Przedmiotem rozważań był wszechświat przyroda, problemy kosmologiczne. Przedstawiciele: Tales z Miletu, Heraklit z Efezu, Anaksymander.

II OKRES: OŚWIECENIE FILOZOFII

Obejmuje V w p.n.e. Myśl filozoficzna pojawia się w Atenach. To złoty wiek kultury greckiej. Przedmiotem zainteresowań był człowiek. Przedstawi: Sofiści z Protagorasem oraz Sokrates. Sofiści to nauczyciele i wychowawcy, pojmowali korzyści jako dobro materialne. Sokrates pojmował korzyści jako dobro duchowe i trwałe Sofiści. Nauczali za pieniądze, a Sokrates nie pobierał opłat.

SOKRATES: nie pozostawił prac, zapoczątkował etykę i logikę. Określił cnotę jako dobro bezwzględne, wiedzę, łączące się z pożytkiem i szczęściem. Preferował moralizm. Twierdził, że wiedza prawdziwa i pełna skłania do bycia dobrym. Określenie: cnota jest wiedzą nosi miano INTELEKTUALIZMU. Sokrates opracował metodę dyskusji, która miała dwa elementy: pozytywną i negatywną. Badania prowadził na zasadzie indukcji czyli od szczegółu do ogółu. Miał poczucie swojej niewiedzy „wiem, że nic nie wiem” Był Eurydyką, czyli człowiekiem gruntownie wykształconym. Krytykował postawy rządzących. Został skazany na śmierć za deprawację młodzieży w 399r

III OKRES: WIELKIE SYSTEMY FILOZOFICZNE, centrum w Atenach.

PLATON (424-347 p.n.e.), uczeń Sokratesa. Założył Akademię Platońską. Jego dzieła maiły charakter dialogów np. „Obrona Sokratesa” lub „Państwo”. Jego dzieła są wzorem klasycznego języka greckiego. Prezentował poglądy: DUALIZM czyli obecność dwóch światów: rzeczy i idei. Świat idei ma strukturę hierarchiczną, jest realny, chodź niewidzialny. Na czele idea dobra, czyli Demiurg, twórca świata. Demiurg zbudował świat z odwiecznej materii. Rzeczy są cieniami, odbiciami świata idei. Od dualizmu przeszedł do monizmu, czyli poglądu, że istnieje tylko świat idei, co stanowiło jego idealizm obiektywny. Uważał, że w człowieku styka się świat materialny i duchowy. Wyodrębnił części duszy: rozumna, popędliwa, pożądliwa. Dusza łączy się z ciałem i nim rządzi. Dusza posiada trzy funkcje: biologiczną, poznawczą i religijną. Dusza jest niematerialna sama wprowadza się w ruch.

W przyrodzie dostrzegł celowość świata. Wyróżnił dwojaki rodzaj POZNANIA: wrodzone czyli rozumowe i zmysłowe. Zmysły nie poznają świata idei oraz świata rzeczy, natomiast zrobi to rozum.

ARYSTOTELES (384-322 p.n.e) uczeń Platona. Był nauczycielem i wychowawcą Aleksandra Macedońskiego (przez 3 lata). Zanegował dualizm platoński. Uważał, że istnieje tylko świat rzeczy. Logikę pojmował jako narzędzie, miała formować pojęcia, zajmować się sądami. Filozofię podzielił na teoretyczną [fizyka, metafizyka, pierwsza filozofia] oraz praktyczną [etyka, polityka]. Zajął się rozważaniami na światem materialnym. Rzecz nazwał substancją. Rzecz można rozbić na to co zawarte w niej i nie. Cechy pojęciowe to forma, pozostałe to materia. Stwierdził, że materia jest wieczna. Ani forma, ani materia nie jest rzeczą. Są składnikami rzeczy. HILEMORFIZM. Materia w substancji jest bierna, pasywna, jest potencją. Forma jest aktywna, jest działaniem, ruchem. Uważał, że istnieje czysta forma bez materii - Pierwszy Wielki Poruszyciel. Twierdził, że cel nie jest TRANSCENDENTNY oraz idealny. Cel tkwi w świecie rzeczy. Ziemię uważał za nieruchomą. Wszechświat uważał za układ zamknięty, jednolity łańcuch celowo oraz przyczynowo powiązanych zdarzeń.

OKRES HELLENISTYCZNY trwał do czasów Aleksandra Macedońskiego, do wojny perskiej. Okres hellenistyczny to kultura połączonych kultur greckich z kulturami ludów podbitych mieszkających na terenie byłego imperium perskiego. Po śmierci Olka powstało kilka ośrodków politycznych: Aleksandria, Syria, Królestwo Pergamonu, Ateny. Okres ten trwał ok. III wieków. Powstały ośrodki nauki w Atenach, Rzymie, Aleksandrii (Euklides, Ptolemeusz).

IV OKRES: SZKÓŁ FILOZOFICZNY:

EPIKUREIZM, założyciel szkoły: Epikur (341-270p.n.e), Swoją szkołę założył w Atenach. Głosił HEDONIZM czyli osiąganie przyjemności, ale z umiarem. Napisał wiele ksiąg. Propagował kult życia, pochwałę życia, radość życia. Najwięcej przyjemności ma te, który ma najwięcej potrzeb. Negatywna przyjemność polega na barku cierpień. Źródłami cierpień są: strach, obawa przed Bogami, śmiercią oraz cierpieniami fizycznymi. Człowiek szczęśliwy panuje nad przyjemnościami. Szkoła epikurejska była bardzo popularna w Rzymie.

STOICYZM założyciel: Zenon z Kittion (335-264 p.n.e.) Szkoła stoicka przetrwała ok. pięć stuleci. Zajmowała się problematyką etyczną. Propagowali kult natury, która jest boska, harmonijna i rozumna. Żyć cnotliwie oznaczało zgonie z naturą. Rozum miał być miara postępowania. Cnotą był rozsądek.

SCEPTYCYZM, pierwszy przedstawiciel Pirron (376-286p.n.e.) Nie założyli szkoły. Sceptycy odrzucali wszytki sądy naukowe, jako niepewne. Nie kwestionowali tylko sądów o zjawiskach np. deszcz. Nie zależało im na ustaleniu prawy, ale na obaleniu fałszu. Sceptycyzm oczyścił dotychczasową naukę z błędów oraz nieścisłości oraz był teoretycznym sumieniem epoki w której istniał.

V OKRES: FILO. SYNKRETYCZNA czyli okres zespolenia filozofii z religią od I w p.n.e. do VI w. Religia jest dominująca. Myśl przewodnia filozofii synkretycznej: zcalenie systemów filozoficznych w jeden, wielki system o charakterze ponad rasowym i ponad narodowym. Rozwijała się w środowisku greckim (Platon), greckim (Plotyn) oraz żydowskim (Filon). Filozofia chrześcijańska obejmowała dwa okresy: I OKRES obejmujący V okres epoki starożytnej czyli do VI wieku włącznie. Nosił nazwę PATRYSTYKI, gdyż uprawiali ją ojcowie kościoła. Miała ona wiele odmian. Patrystyka Apologetyczna która obejmowała obronę zasad religi chrześcijańskiej. Patrystyka Systematyczna czyli budowanie systemów filozoficznych. Patrystyka Wschodu uprawiana przez wschodnich ojców (Syria, Grecja, Azja Mniejsza, Aleksandria, Gaza, Antiochia). Patrystyka Zachodu w języku łacińskim uprawiana w Rzymie i Afryce Płn. Patrystyka przed Soborem Nicejskim (sobór był w 325r.) miała charakter poszukiwawczy. Patrystyka po soborze, miała charakter okrzepły, wypracowała dogmaty.

FILOZOFIA ŚW. AUGUSTYNA

(354-430r.) Urodził się w Tagasta. Nauczał retoryki. Był wykształcony. Przyjął chrzest w 387 r. pod wpływem pism neoplatońskich oraz biskupa Ambrożego, po czym pełnił funkcje kapłańskie. Od 395 biskup Hippony. Jego poglądy: TEORIA POZNANIA: Twierdzenia niezawodne nie ograniczają się do zjawisk, ale do przeżyć wewnętrznych. Własna myśl jest faktem najpewniejszym. Życie psychiczne to wzór, klucz do natury rzeczy. Umysł poznaje lepiej prawdy wieczne niż to czynią rzeczy. Istnienie świata idealnego jest połączone z Bogiem. Bóg udziela duszy wiedzy droga oświecenia (ILUMINIZM). Poznaniu umysłowemu służy poznanie intuicyjne. Poznanie przechodzi wiele stopni - od poznania rozumowego do mistycznego. TEORIA METAFIZYKI: Bóg w centrum rozważań. Dążenie do Boga tkwi w naturze ludzkiej. Bój jest najwyższy, niezależny, przyczyna bytu, najważniejszy, źródło dobra. Był twórcą czysto spirytualistycznej koncepcji duszy. Dusza jest samoistna. Jej funkcje to myśl, wola, pamięć. Atrybuty: doskonalsza od ciała. Trzeba o nią dbać a nie o ciało. Naturę ludzką stanowi czynna wola a nie rozum. Prymat woli nad rozumem to WOLUNTARYZM. Wiara jest kwestią woli, uczucia. Twierdził, że Bój jest nieskończony, a świat jest nicością czyli wyzwał INFINITYZM oraz PERSONALIZM czyli Boga pojmował jako osobę godną największej miłości.. Świat pojmował jak wolne dzieło woli bożej. Wyodrębnił dwa światy: świat idealny w Bogu oraz świat realny wykonany w czasie i przestrzeni.

Dzieła: Confessiones [Wyznanie] Kontr akademijos [Przeciw sceptycyzmowi], Detrynitate [O trójcy Świętej] oraz Decyvitate Dei [O państwie bożym].