ZOOLOGIA KRĘGOWCÓW wykład 4

ZOOLOGIA KRĘGOWCÓW wykład 4

Meandrowce

Radiacja adaptatywna – przystosowanie się do różnych warunków życia w wodach słodkich.

Acantostega – meandrowce (Labyrinthodontia)

- żyła na przełomie dewonu i karbony

-4 kończyny ( po 8 palców) do poruszania się po wodzie

-brak stawów skokowych umożliwiających unoszenie ciała na lądzie

-duży, włosowaty ogon

Ten gatunek płazów był bardziej przystosowany do życia w wodzie niż na lądzie.

Ichtiostega

-żyła w dewonie

-ciało do 1,2 metra, pokryta drobnymi łuskami

-na ogonie płetwa podobna do płetwy ogonowej ryby

-dorosła nie miała skrzeli, oddychała płucami

-kończyny z szeroko rozstawionymi palcami, 5 palców

Większe przystosowanie do lądu niż wcześniejsze, typowy płaz.

Przednie kończyny są lepiej wykształcone niż tylne bo podtrzymują ciężką głowę.

Zostały odkryte na Grenlandii( późny dewon)

Wymarły prawie zupełnie bezpotomnie, nie jest to dobrze zbadane.

Płazy beznogie: Gymnophonia – około 170 gatunków

-żyją w glebie i ściółce tropikalnych lasów

-robakowaty kształt – łatwe poruszanie się w glebie

-brak kończyn – konwergencja, korzystna

-oczy ukryte pod skórą, nie potrzebne, u niektórych zanikają zupełnie

-brak ogona – odbyt na końcu zwierzęcia

-zapłodnienie wewnętrzne – trudno znaleźć partnera płciowego

Tylko w tropikach, w lesie tropikalnym, ok kilkunastu do ok.30 cm.

Metamieria ciała – koniec ciała jest gruby a początek jest cienki, bez zwężeń. Młode są mniejsze i rodzice się nimi opiekują. Mają wilgotne ciało, nigdy nie wysychają. Gatunki różnią się ubarwieniem i lekką zmianą kształtu głowy. W szkielecie są resztki kończyn lecz nie widoczne z zewnątrz. Nie maja stadium larwalnego.

Płazy ogoniaste – urodela, caudata, ok.420 gatunków

- posiadają ogon w stadium dorosłym

-żyją na lądzie, a w wodzie w okresie godowym

-larwy żyją w wodzie

-u niektórych gatunków występuje neotenia – cecha charakterystyczna, nie występuje o innych kręgowców, dojrzałość płciowa osiągana przez larwy, możliwość rozmnażania się larw. Ma rozwinięte organy rozrodcze, może wystąpić zahamowanie rozwoju i wtedy występuje rozmnażanie neotenia. Można u niektórych gatunków podać hormony by szybciej była gotowość płciowa a niektóre sa odporne na ingerencje.

-bardzo niska przemiana materii – ektodermiczne, przez co słabo się poruszają, żyją na bardzo małym areale, w ściółce by tracić jak najmniej energii

-zapłodnienie wewnętrzne, poprzedzone tokami – zalecanie się samca do samicy, jest bardzo specyficzne szczególnie u traszek

Polskie: traszka, salamandra

Nie żyja w tropikach, raczej strefy podzwrotnikowe i zwrotnikowe.

Szkielet ma pas barkowy zrośnięty z kręgiem krzyżowym, można na przemian przesuwać ciało, głowa dobrze wyodrębniona.

Kijanki różnią się : u ogoniastych jest bardziej podobna do dorosłej formy, zewnętrzne skrzela,ogon przez całe życie , łapy przednie rosną szybciej niż tylne i są lepiej rozwinięte,, u żaby jest większa różnica,nie ma zewn, skrzel, ogon całkowicie zanika przy momencie wyjścia na ląd, najpierw rosną tylne nogi a później przednie rosną i są krótsze

Larwa traszki ma skrzela zewnętrzne a u formy dorosłej są one wewnątrz.

Naskórek wielowarstwowy dobrze przepuszczalny, w skórze gruczoły śluzowe, ale część zamienia się przy przeobrażeniu z kijanki na dorosłe w gruczoły jadowe. Przy gruczołach są pigmenty tuż pod skórą.

Parotydy – miejsca większej ilości jadu na skórze, głównie na głowie lub przy kończynach.

Odmieniec jaskiniowy – jaskinia postojna (słowenia), w potokach podziemnych i jaskiniach, gatunek przystosowany do tego życia. Bardzo długie ciało, nie ama oczu, biały, przezroczysty, zewn, skrzela, niezbyt sprawne łapki.

Salamandra olbrzymia – największy płaz świata, Chiny – zbocza tybetu w rzekach górskich.

Główną przyczyną neotenii – jest zablokowanie szlaku hormonalnego w wyniku czego tarczyca nie wytw, tyroksyny – odpowiedzialnej za indukcję przeobrażenia.

Jeżeli dana larwa nie przeobraża się w danym czasie w dorosłego, to powodowane jest rozwój organów płciowych i rozmnażanie.

Formy neotenii

-forma pełna:

*obligatoryjna – gatunki nigdy nie przecodzą przeobrażenia w warunkach naturalnych, i przy podawaniu hormonów

*pół obligatoryjna – przeobrażenie może być wywołane w określonych warunkach środowiska i podawanie hormonów ( może to być wysuszenie)

* fakultatywna – zdolność do osiągnięcia dojrzałości płciowej i do rozmnażania na długo przed przeobrażeniem

-forma niepełna – tymczasowa

*opóźnione przeobrażenie, często połączone z dużymi rozmiarami larwy( najpewniej przez środowisko)

* nadmierne przedłużenie życia larwalnego bez zdolności rozmnażania( zginie i się nie rozmnoży)

Zapłodnienie – samce składają „pakiety” plemników na powierzchni trawy, mchu i samica podchodzi i wsysa je do ciała. Jest u traszek( pod wodą) u większości jest jednak na lądzie. Rozród następuje w wodzie.

Występują w wyższych szerokościach geograficznych ale – 1 rodzina żyjąca w tropikach, nie mają płuc i pochodzą od 1 gatunku tropikalnego, przeszły radiację adaptatywną, słabo się poruszają, na lądzi oddychają przez skórę, młoda grupa ( ok 100 tyś lat) powstały przy ustąpieniu lodowców. Intensywnie badane.

Płazy bezogonowe – Anura ok, 4200 gatunków

-żyją na lądzie i wodzie

-mają larwę – kijankę

-daleko idące przeobrażenie larwy w dorosłe

-bardzo niska przemiana materii

-posiadają ogon tylko w stadium larwalnym

-formy naziemne dzielimy na lądowe np. żaby, i ropuchy i nadrzewne np. rzekotki.

-tropikalne, ale niektóre gatunki występują w innych rejonach. Nie ma ich tylko na kole podbiegunowym.

Ropucha łapiąca pożywienie – czeka na pokarm i łapie jak blisko przejdzie, język zwinięty w pysku i wyrzucany w chwili łapania ofiary. Wodne łapią aktywnie.

Największy na świecie płaz bezogonowy – ropucha Aga,ok,20 cm długości, olbrzymie parotydy, zjadają nawet małe ptaki i małe kręgowce.

Mechanizm oddechowy płazów

-przez płuca, nie ma żeber, nie ma przepony, wciąga powietrze przez nozdrza do jamy gębowej do płuc, im więcej powietrza tym podgardle większe, jak wypuszcza – zasysa powietrze z płuc i wypycha je na zewnątrz przez nozdrza, by utworzyć podciśnienie i nadciśnienie. Niezbyt efektywne i mużi oddychać też przez skórę.

Oddychanie skórne – 80% , większa powierzchnia skóry niż zwykle, jedna ma zbyt dużo skóry i jest pomarszczona, druga ma wyrostki postrzępione i powiększona powierzchnię oddechową.

Toki – rechotanie żab, samiec żaby wydaje odgłosy przez napinanie worków nosowych. Polskie mają kolorowe brzuszki – odstraszanie przeciwnika, przewraca się na plecy i tworzy łuk.

Obrona – nastawia się parotydą do przeciwnika i w chwili ataku wystrzela.

Drzewołazy – kilkaset gatunków tropikalnych, ameryka płd. Niektóre 0,5 cm do 3 cm. Bardzo trujące. Składają kijanki w liściach roślin epifitycznych zbierających wodę.

Chwytnica – długie nogi skaczą na daleką odległość, przylepia się do podłoża, niektóre z nich mają błony pomiędzy palcami – przylgami.

Przylga złożona z malutkich beleczek, działa jak przyssawka,

Żaba moczarowa – w czasie godów samce zmieniają kolor na niebieski. Tylko w niektórych stawach.

Jaja – skrzek, u ropuch tworzy długie nitki, jaja jedno za drugim. Jak samiec chwyci obiekt to nie może go puścić w trakcie rozmnażania.

Opieka nad potomstwem - składanie jaj na liściu i pilnowanie, składanie jaj na grzbiecie, u innych stadium kijanki jest prawie pominięte i wychodzą dorosłe żabki, część ubija pianę ze specjalnej substancji i w nich chowa jaja, część preferuje żyworodność – jajo rozwija się w żabie i mała „ żabka jest rodzona”, niektóre przenoszą kijanki na grzbiecie, lub niektórych ( pippa pippa) ma dołki na grzbiecie i te jaja tam się rozwijają, czasem tworzona jest błona nad nimi, niektóre łykają jaja do takiego wola i tam się rozwija kijanka i gdy się rozwinie to wypluwa ją. Zaby siwe budują gniazda z piany na gałęziach drzewa, pracują razem. Pętówka – europejska.

Syrenowate

Kątozębne

Skrytoskrzelne

Odmieńcowate

Poprzecznozębne

Salamandrowate

Bezpłucne

Bezogonowe

Ascanphidae – ma mały ogonek, kopulacyjny

Grzebiuszkowate

Ropuszkowate

Bezjęzyczne

Ropuchy

Rzekotkowate

Szklane żabki

Nadrzewne

Drzewołazy

Żaby

Żaby latające

Beznogie – marszczelce

GADY – reptilia

Anapsydy – anapsida

Żółwie – Testudines

Sauropsydy – Saurospida

Gady ssakokształtne – Synapsida

Owodniowce

-powstały w karbonie, w związku ze zróżnicowaniem stawonogów, zwłaszcza owadów lądowych

-są bardziej aktywne i lepiej niż płazy przystosowane do życia na lądzie

-zapładnienie wewnętrzne, obecność organu kopulacyjnego( penis)

-jajo osłonięte skorupką, zawiera zapasy białka i wody, i w związku z tym może rozwijać się poza środowiskiem wodnym

-obecność błon płodowych: kosmówki( chorion), owodni ( amnion) i omoczni ( allantios) – mogą podlegać różnym modyfikacjom. Każda z nich ma inne funkcje.

Nie wiadomo skąd dokładnie się wzięły żółwie. Brak form pośrednich.

Jajo amniotyczne – filmik

Gadokształtne – ewolucja

- należy szukać w obrębie labiryntów z grupy antrakozaurów z wczesnego permu

- cechy płazów

* występowanie i układ kości czaszki

*kończyny krótkie

*pas barkowy z dużych szerokich kości

-cechy gadów

* jeden kłykieć potyliczny czaszki

*palce kończyn podobne do gadzich

*pas miednicowy połączony z jednym i połową drugiego kręgu krzyżowego ( u płazów z 2)

Wspólne cechy

Nie są 100% zwierzętami lądowymi.

Najstarsze gady:

-hylonomus żył w późnym karbonie

-podobny z wyglądu do jaszczurek, do 20 cm, jadła owady, z ogonem

Najważniejsze cechy:

-skóra:sucha,szorstka, wytw,tarczki i łuski, powstają z naskórka i skóry właściwej, nie przepuszcza powietrza, naskórek złuszcza się w postaci wylinki

- układ kostny: czaszka połączona z kręgosłupem za pomocą 1 kłykcia potylicznego, 4 typy czaszki, anapsydalna, synapsydalna, euryapsydalna, diapsydalna; szczęki zrośnięte z puszką mózgową lub nie tzn. czaszka kinetyczna, kończyny i pasy: barkowy i miednicowy, dobrze rozwinięte, zredukowane lub brak( w zależnościod trybu zycia i środowiska).

- uzębienie: podlega stałej wymianie, wyróżnia się 3 typy osadzenia zębów: akrodontyczne( na podstawie kości), pleurodontyczne( przytwierdzone z boku kości), tekodontyczne( w zębodołach), czasami heterodontyzm i obecność zębów jadowych.

- układ nerwowy: mózg wyraźnie podzielony na części, oczy z 3 powiekami, ucho wewnętrzne i środkowe( strzemiączko, brak u węży), błona bębenkowa, czasami narząd ciemieniowy

-uklad pokarmowy: język zróżnicowany morfologicznie spełnia różnorodne funkcje, wyodrębniony żołądek, obecność kolaki ( wspólne ujście przewodów pokarmowego, moczowego i płciowego)

-układ oddechowy: płuca pofałdowane, wentylacja płuc za pomocą klatki piersiowej

- układ krwionośny: serce podzielone na 3 części( dwa przedsionki i komora z niepełną przegrodą( u krokodyli całkowita przegroda) , obecna tętnica płucna i 2 łuki aorty : lewy i prawy ( u gadów i ssaków później zanikają)

-układ wydalniczy: obecność pęcherza moczowego lub nie, produktem przemian białek jest kwas moczowy- nie jest toksyczny( nie mocznik, który jest toksyczny)

-układ rozrodczy: występuje: narząd kopulacyjny, jaja z dużą ilością żółtka w osłonkach pergaminowych (miękkie) lub wapiennych skorupach, zapłodnienie wewnętrzne, jajorodność, jajożyworodność lub żyworodność, rozwój prosty ( bez larwy)

Żółwie – Testudinesok. 260 gatunków

-w triasie do teraz dzięli pasywnej obronie ( pancerz)

-pochodzenie niejasne

-obecność pancerza

-zrośnięcie kręgów i żeber z kośćmi skórnymi

- brak zębów( dziób)

-odporne na okaleczenia, tkanka nerwowa nie potrzebuje dużo tlenu

-dobrze rozwinięte płuca

-wszystkie lądowe roślinożerne

-część przeszła wtórnie do wody i są drapieżnikami

- rozmnażają się na lądzie

Części wewnętrzne nie są takie same jak części zewnętrzne pancerza.

Żółw lądowy – pazury, ziemnowodny – pazury z błoną, morskie – tylko jeden pazur i reszta zrośnięta

Skrytoszyjne – cryptodira

Bokoszyjne – pleurodira, wiele słodkowodnych,

Formy ciała żółwi

Zauropsydy : Archozaury

Cechy główne:

- już w permie dojrzeć można 2 kierunki zaobserwować

-Archozaury: wydłużanie głowy i szyi, przechodzenia do biegu, wydłużenie tylnych kończyn i skrócenie przednich kończyn, miednica znacznie wydłużona, zrośnięta z dużą liczbą kręgów, zęby dobrze rozwinięte, zawsze w zębodołach

-Lepidozaury: tendencje do wydłużania szyi u grup związanych z wodą, ciężar ciała przeniesiony na obręcz barkową i przednie kończyny, doskonały wijący ruch, u węży utrata kończyn, skracanie wyrostków poprzecznych kręgów

Krokodyle: 22 gatunki

- ziemnowodne, ale żyją blisko wody

-oczy na szczycie głowy, polowanie

- 3 grupy: krokodyl, gawial( cienkie żuchwy, indie, często w zamulonych rzekach, pożywienie to ryby, zęby silnie przystosowane do tego), aligator( szerokie i krótkie pyski)

Zęby mało zróżnicowane, mogą odrastać, gawiale dziwnie rozwinięte zęby, z lewej i prawej strony, tworzą widełki.


Wyszukiwarka