Zagadnienia egzaminacyjne:
Problematyka Poetyki Arystotelesa (zwłaszcza: co to jest poezja, odmiany poezji, mimesis, katharsis, cechy tragedii, cechy epopei, porównanie obu odmian poezji).
Problematyka Listu do Pizonów Horacego.
Problematyka Sztuki poetyckiej Boileau.
Wyznaczniki literatury w ujęciu H. Markiewicza.
Literackość jako problem w ujęciu J. Cullera.
Pojęcie literackości a pojęcie poetyckości. `
Klasyczne, romantyczne i współczesne rozumienie pojęcia „poezji" i „poetyckości".
Cechy literackości w pozaliterackich dziedzinach twórczości słownej.
Funkcja poetycka wypowiedzi na tle innych funkcji językowych według R. Jakobsona.
Ingardenowska teoria dzieła literackiego jako bytu intencjonalnego.
Ingardenowska koncepcja dzieła literackiego jako struktury dwuwymiarowej.
Dzieło literackie i jego konkretyzacje w ujęciu R. Ingardena.
Czym jest „prawda" w literaturze według M. Głowińskiego?
Ingardenowska teoria quasi-sądów.
Problematyka fikcji literackiej: pojęcie fikcyjności, typy fikcji literackiej.
Sposoby ujawniania się fikcyjności w epice i w liryce.
Fikcja a poznawcze funkcje literatury.
Pojęcie obrazowości w literaturze.
Mimetyczność w ujęciu E. Auerbacha. Porównanie sposobów budowania opowieści o świecie w Biblii i Odysei
Mimesis w ujęciu R. Ohmanna a mimetyzm formalny M. Głowińskiego.
Teoria aktów mowy – główne założenia i ich znaczenie dla badań literackich.
Teoria komunikacji literackiej według A. Okopień-Sławińskiej.
Autor – nadawca utworu – podmiot utworu – narrator – bohater – charakterystyka poziomów komunikacji literackiej w utworze (mile widziane przykłady literackie).
Rola autora i czytelnika w tekście literackim w ujęciu U. Eco.
Narracja jako narzędzie rozumienia świata i człowieka (J. Culler).
Koncepcja gatunku literackiego M. Głowińskiego.
Kryteria trójrodzajowego (tradycyjnego) podziału literatury.
Czy dramat należy do literatury (w odwołaniu do wybranej teorii dramatu: literackiej, teatralnej lub przekładu).
Miejsce teorii literatury w obrębie nauki o literaturze.
POETYKA – „tworzyć" (gr. ποιειν - poiein) teoria i sztuka tworzenia wypowiedzi poetyckich. Bardzo często się normatywizowała, czyli skupiała się na opisie wzorcowych form wypowiedzi (poetyka normatywna). Występowała w postaci poetyki sformułowanej oraz immanentnej).
RETORYKA – teoria i sztuka wymowy – dotyczyła tekstów prozatorskich o charakterze perswazyjnym (Arystoteles Retoryka ok. poł. IV w. p.n.e., Cyceron O mówcy 55 p.n.e., Kwintylian O kształceniu mówcy koniec I w. n.e.)
FILOLOGIA - nauka o tekście pisanym oraz metodach jego krytyki językowej (ustalanie poprawności, chronologii, sporządzanie komentarzy).
Teoria - zespół powiązanych ze sobą twierdzeń dotyczących wyodrębnionej sfery rzeczywistości.
Teoria literatury – dziedzina nauki o literaturze, która docieka specyfiki literatury jako typu humanistycznej działalności człowieka, zajmuje się ona:
ogólnymi właściwościami dzieł, ich typologicznym zróżnicowaniem, aspektem komunikacyjnym: regułami nadania i odbioru, a jej celem jest dotarcie do zjawisk i cech typowych, powtarzalnych. Proponuje określone procedury dotyczące dzieł literackich, jest budowaniem instrumentarium pojęciowego, terminologii opisu dzieła literackiego w ogóle
Jest dziedziną nie tylko literaturoznawstwa, ale i filozofii – epistemologii
Czy teoria literatury jest możliwa?
Literaturoznawstwo opiera się głównie na rozumieniu i interpretacji cudzych wypowiedzi – jego podstawową realnością nie jest rzeczywistość, a jej zapis w dziele sztuki, zaś metodą poznawania – lektura i interpretacja.
Kryterium prawdziwości teorii w przypadku t. literatury trudne więc do wykazania.
Inne, poza prawdziwością, kryteria oceny teorii:
Spoistość – wzajemne powiązanie i niesprzeczność elementów, obejmowanie możliwie najszerszej grupy zjawisk
fortunność- skuteczność oddziaływania, akceptacja z perspektywy skutków - teoria ma oferować nowy ogląd, rozumienie zjawiska
Teoria czy teorie?
Zmienność teorii wynika m.in. z faktu, że nowe zjawiska literackie wymuszają nowe narzędzia badawcze.
Z wpływu otoczenia naukowego i kulturowego: filozofii, estetyki, socjologii, lingwistyki, antropologii…
Interakcja między teorią a literaturą jako obiektem jej badań wpływa też na nowe metody czytania starych tekstów.
Status teorii literatury zależy też od statusu samej literatury w obrębie humanistycznej aktywności człowieka:
Tendencje autonomizujące dzieło literackie wiążą się z szukaniem odrębnych narzędzi badawczych (formalizm)
Zanurzenie literatury w kontekst społeczno-kulturowy skutkuje eklektyzmem metodologicznym (np. w ramach kulturowej teorii literatury)
Przykładowe nowe nurty badań teoretycznoliterackich
poetyka kulturowa
poetyka intertekstualna
poetyka doświadczenia
geopoetyka
poetyka kognitywna