Funkcje lewej i prawej półkuli

Dzięki wiedzy pochodzącej z analizy podanych wyżej jednostek chorobowych, monitorowania ośrodków aktywnych w poszczególnych półkulach podczas wykonywania określonych zadań (badania EEG, MEG, obrazowanie mózgu - MRI, PET) doświadczeń z lateralną prezentacją krótkich bodźców (tak jak w doświadczeniach Sperry`ego, jednakże w przypadku osób z zachowanym spoidłem, wiemy, że istnieje transfer informacji między półkulami) możemy określić jakie różnice występują między półkulami.

Lewa półkula przetwarza analitycznie, sekwencyjnie i stosunkowo powoli. Odpowiada za logiczne, racjonalne myślenie, wyodrębnianie relacji przyczynowo-skutkowych, tworzenie narracji, opisów. Tu znajdują się ośrodki mowy, dzięki temu możemy sobie zdawać sprawę z wydarzeń otaczających poprzez werbalizację. Lewa strona mózgu jest bardziej zaangażowana w kontrolowanie czynności werbalnych, odpowiada za pamięć słów, liczb, ale także za uczucia lęku i negatywne emocje. Zdaje się ona również mieć przewagę nad prawą w różnego rodzaju zadaniach wymagających przetwarzania pojęć, rozumienia symboli, porządkowania, na przykład przy rozwiązywaniu zadań matematycznych i rozumieniu problemów technicznych. Wpływ półkuli lewej na prawą jest także nie do przecenienia: znany badacz Michael Gazzaniga, twierdzi, że bez pomocy lewej strony sprawność umysłowa prawej półkuli byłaby prawdopodobnie „znacznie niższa niż zdolności poznawcze szympansa”. Sądzi on także, iż lewa półkula próbuje wyjaśniać działania i emocje powstające w częściach mózgu, których czynności są niewerbalne i nieświadome.

Prawa półkula odpowiada za operacje przestrzenno-wizualne, przetwarzanie holistycznie i równolegle. Pośredniczy w procesach emocjonalnych: postrzeganie i wyrażanie emocji, szybkie reagowanie o charakterze emocjonalnym i globalne wartościowanie obiektów - biały albo czarny, dobry lub zły. Charakterystyczne dla prawej półkuli jest myślenie intuicyjne kształtowane na podstawie pamięci, emocji, doświadczeniu, postrzeganiu całości, trudne do zwerbalizowania. To prawa półkula kieruje czynnościami wzrokowo-przestrzennymi, tworzy interpretacje przestrzenne. Umożliwia rozpoznawanie twarzy, pamięć kształtów i muzyki oraz pozytywne emocje. W niej także jest lepiej rozwinięta reprezentacja czuciowo–ruchowa. Zdolności prawej półkuli można wykorzystać do czytania map, sporządzania wykrojów krawieckich. Jak było mówione prawa półkula odpowiada za rozpoznawanie twarzy, interpretację mimiki. Uczestniczy też w tworzeniu oraz odbiorze sztuki, rozpoznaje dźwięki pozawerbalne, jak szczekanie psa. Prawa półkula dominuje w testach geometrycznych, oceny położenia czy głębi, zniekształconych kształtów lub dźwięków mowy. Jednakże izolowana prawa półkula ludzkiego mózgu pozbawiona funkcji językowych, ma ograniczone i znacznie niższe umiejętności wzrokowo-przestrzenne niż lewa półkula. Prawa półkula działając sama nie tylko nie korzysta z ułatwień, jakie daje mowa, ale też z całego szeregu procesów umysłowych niezbędnych do zrozumienia wydarzeń zewnętrznych i wewnętrznych.

Obie półkule przetwarzają w odmienny sposób te same informacje. Na przykład, w zadaniach polegających na dopasowywaniu lewa półkula łączy przedmioty analitycznie i werbalnie – na podstawie podobieństwa funkcjonalnego. Prawa półkula łączy rzeczy, które wyglądają podobnie lub tworzą wspólnie jakiś wzór.

Pacjentom po komisurotomii przedstawiano dwa obrazki: kapelusz i nóż z widelcem i proszono o dopasowanie jednego z nich do obrazka na którym przedstawiony był tort. Gdy przedstawiano te obrazki tylko lewej półkuli, pacjent wybierał nóż i widelec uzasadniając: „Tort można jeść nożem i widelcem”. Gdy bodźce te przedstawiano prawej półkuli, ten sam pacjent dopasowywał, kapelusz do tortu, ze względu na podobny kształt (Levy i Trevarthen, 1976).

Czy mózg działa globalnie jako jednolity układ centralnego sterowania, czy też jest on zorganizowany zgodnie ze specjalizacją funkcjonalną każdej z półkul? Wielu naukowców wyraża przekonanie, że ludzki umysł nie stanowi ani pojedynczej jednostki, ani nawet podwójnej jednostki, ale raczej konfederację wielu modułów umysłowych. Każdy z tych „miniumysłów” jest wyspecjalizowany w automatycznym nieomal przetwarzaniu specyficznego rodzaju informacji, jak pisownia czy liczenie. Następnie informacje z tych licznych oddzielnych modułów są syntetyzowane i koordynowane przez centralne mechanizmy wykonawcze.

Możnaby długo snuć rozważania czy właśnie ta teoria jest prawdziwa lub też która z półkul jest ważniejsza.

Najważniejsze jest jednak, że w rzeczywistych czynnościach życiowych obie półkule współpracują ze sobą jak partnerzy, z których każdy wnosi pewną wartość dla zwiększenia naszej efektywności. W końcu mózg to pewna całość.