ZESTAWY FARMAKOLOGIA 2013

ZESTAW 2:

1. Terapia bronchopneumonii bydła.

• Tilmykozyna (makrolidy) – u Bo jednorazowo s.c. w bronchopneumonii; kardiotoksyczny

• Tulatromycyna- Bo, Su

  • bakteriostatyczny, selektywnie wiąze się z rybosomalnym RNA bakterii, gromadzi się w neutrofilach i makrofagach.

  • Przeciwwskazania: Ciąża, laktacja, równocześnie z innymi makrolidami lub linkosamidami.

  • Stos w profilaktyce i terapii

• Gamytromycyna- Bo s.c. jednorazowo, karencja 64 dni

  • W płucach w ciągu 24 godzin osiąga 264 razy wyższe stężenie niż we krwi

2. Amfoterycyna B.

• Efekt: bójczy lub statyczny zależny od stężenia

• Mechanizm: łączy się ze steroidami błony powodując jej uszkodzenie -> zmiana wzajemnego ułożenia steroli i fosfolipidów co powoduje tworzenie się porów i następnie lizę

• Spektrum: bardzo szerokie: Candidae, Cryptococcus, Histoplasma, Blastomyces, Sporotrichum, Aspergillus

• Stosowanie:

  • systemowo gdy grzybice zagrażające życiu , podawana IV w 5% roztworze glukozy ale przed należy wykonać wlew dożylny z płynu fizjologicznego i furosemidu co ograniczy działanie neurotoksyczne.

  • miejscowo, ale nie samodzielnie.

  • Stosowany w terapii histoplazmozy i blastomykozy u Ca i Fe

• Właściwości farmakokinetyczne:

  • nie wchłania się z przewodu pok.

  • osiąga bardzo wysokie stęż. w wątrobie, nerkach, płucach, a w jamach ciała i płynach ustrojowych osiąga 2/3 stęż. jak we krwi.

  • bardzo słabo do OUN i płodu

  • wydalany z moczem

• Działanie niepożądane: bardzo nefrotoksyczna – ostra w chroniczną nefropatię, po podaniu IV zap. żył, gorączka, wymioty, arytmia serca

3. Agoniści beta-adrenergiczni.

β-ADRENOMIMETYKI

• nieselektywni (β1 , β2)

  • Izoprenalina

  • Orcyprenalina

  • Wstrząs poch. Sercowego,septyczny (dobutamina)

  • niektóre rodz. Bloku serca (izoprenalina)

• Selektywne:

  • β1

    • Dobutamina - Rozkurcz mm.gł. oskrzeli,macicy,n.krw.

  • β2

    • Terbutalina - Skurcze spastyczne oskrzeli;

    • Salbutamol - podtrzymanie ciąży (tocolytica)

    • Klenbuterol

    • Fenoterol

    • Izoksupryna

Pobudzenie rec. β1 (nieselektywne β-adrenomimetyki, selektywne β1-adrenomimetyki) – przysp akcji serca, wzrost siły skurczu i pobudliwości

Zastosowanie:

- wstrząs pochodzenia sercowego, septyczny (dobutamina)

- niektóre rodzaje bloku serca (izoprenalina)

Pobudzenie rec. β2 (nieselektywne β-adrenomimetyki, selektywne β2-adrenomimetyki) – rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli, macicy, naczyń krwionośnych.

Zastosowanie:

- w stanach spastycznych oskrzeli - izoprenalina, orcyprenalina, terbutalina, salbutamol, fenoterol

- leki znoszące skurcze macicy - tocolytica - klenbuterol, fenoterol, izoksupryna (w celu podtrz ciąży)

4. Dimer lizozymu.

• efekt:

  • wzrost aktywności fagocytarnej i bójczej makrofagów i neutrofilów

  • indukcja syntezy i uwalniania IFN-alfa i V (jakiś znak) IL-2, 6

  • modulacja syntezy i uwalnianie IL-1, TNF-alfa

  • potencjalizacja odpowiedzi humoralnej po stymulacji antygenami T- zależnymi

  • wzrost liczby obwodowych limfocytów Th (CD4)

• wskazania

  • infekcje wirusowe i bakteryjnej dróg oddechowych

  • zapalenie skóry i mieszków włosowych

  • parwowiroza

  • infekcje zapalne jelt

• dawkowanie:

  • wszystkie gatunki zwierząt

  • iniekcje: s.c, i.m, 1x lub 2x co 24 godz, 20 mikrogram/kg

  • synergizm z chemioterapeutykami przeciwbakteryjnymi

5. Preferencyjne COX-2.

• Karprofen

• Meloksykam

• Derakoksyb

• Firokoksyb

• Mawakoksyb

• Robenakoksyb

• NSAIDs hamujące tylko formę COX – 2 -> działanie przeciwzapalne

• słabsze działania uboczne przez to, że nie hamują COX – 1 (mniej działań niepożądanych)

• mniejsze ryzyko uszkodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego

Farmakokinetyka NSAIDs:

• dobrze wchłaniane po podaniu doustnym

• w bardzo dużym stopniu wiążą się z białkami krwi > 90 %

• niska objętość dystrybucji (słabo przenikają do kompartmentu wewnątrzkomórkowego)

• niektóre podlegają krążeniu wątrobowo-jelitowemu

• metabolizm w wątrobie – reakcje I (metabolity najczęściej nieakt) i II fazy (sprzęgane m.in. z kw glukuronowym, siarkowym – metabolity nieaktywne) - duże zróżnicowanie gatunkowe

• Fenylobutazon – induktor enzymów wątrobowych (interakcje)!!!

• wydalanie – głównie w formie metabolitów z moczem, niewielka część z żółcią.

Wskazania do stosowania NSAIDs:

• Ostre stany zapalne z obrzękiem i bolesnością

• W chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką

• Przewlekłe stany zapalne, zwłaszcza osteoarthritis u psów

• Podane w iniekcji działają dobrze/bardzo dobrze przeciwbólowo po zabiegach chirurgicznych (niektóre z siła zbliżoną do przeciwbólowego działania opioidów)

• Wstrząs endotoksyczny - i.v.

• Kolka u koni

• Zapalenie tworzywa kopytowego u koni

• Miejscowo w stanach zapalnych oka, ścięgien, stawów

• W profilaktyce tworzenia się zakrzepów

ZESTAW 5:

1.Linkosamidy

• LINKOMYCYNA

• KLINDAMYCYNA

• PIRLIMYCYNA

  • stosowana dowymieniowo w mastitis u krów w okresie laktacji

  • łatwo przenika do gruczołu mlekowego, częściowo wchłania się do krwi, a później eliminowana jest z mlekiem

• efekt: bakteriostatyczny (w bardzo wysokich stężeniach bakteriobójczy)

• mechanizm: łączenie się w sposób odwracalny z podjednostką 50 S rybosomu co prowadzi do zachamowania syntezy białek bakteryjnych

Farmakokinetyka:

• Systemowo – doustnie, parenteralnie

• Wysokie stężenie terapeutyczne w kościach i stawach

• Metabolizowane w wątrobie; 20% wydalane w formie aktywnej z moczem

• U Bo tylko parenteralnie

• W wysokim stopniu łączą się z białkami krwi (90%)

• Osiągają wielokrotnie wyższe stężenia w narządach niż we krwi

• Wysokie stężenia w surowiczych jamach ciała, wymieniu

• przechodzą do OUN - niskie stężenia (20% stężenia jak we krwi)

• Wydalane częściowo z żółcią, częściowo przez nerki

Spektrum:

• Gram + bakterie tlenowe

• Gram + i Gram – beztlenowe

• Mycoplasma

• Chlamydia

• Klindamycyna bardzo aktywna w stosunku do paciorkowców i bakterii beztlenowych

• Działa także na Toxoplasma gondi, Plasmodium falciparum, Pneumocystis Marini

Oporność:

• modyfikacje rybosomu – ograniczenie wiązania antybiotyku

• enzymatyczna inaktywacja antybiotyku

• czynne wypompowywanie antybiotyku

• duże prawdopodobieństwo oporności krzyżowej – linkosamidy, makrolidy, pleuromutyliny

Działania niepożądane:

• biegunka

• rzekomobłoniaste zapalenie jelit

• reakcje alergiczne

• kardiotoksyczność

Synergizm:

• Spektynomycyna

• Fluorochinolony

• Aminoglikozydy

Antagonizm:

• Makrolidy

• Fenikole

• Tetracykliny

2.Antybiotyki polienowe.

Antybiotyki przeciwgrzybicze.

NYSTATYNA

Antybiotyk otrzymywany ze szczepu promieniowca Streptomyces nursei

EFEKT: W zależności od stężenia wykazuje działanie grzybostatyczne lub grzybobójcze

SPEKTRUM: Candida albicans, Cryptococcus, Histoplasma, Trichophyton, Microsporum, Blastomyces, Coccidioides, Aspergillus

MECHANIZM DZIAŁANIA: uszkodzenie błony komórkowej grzyba. Wiąże się ze steroidami błon komórkowych wrażliwych grzybów co prowadzi do zwiększenia ich przepuszczalności dla jonów potasu i aminokwasów. Powstałe zaburzenia procesów metabolicznych komórki grzyba prowadzi do jej śmierci.

ZASTOSOWANIE:

Nystatyna stosowana jest miejscowo, dopochwowo lub doustnie w profilaktyce i terapii drożdżyc błon śluzowych

Nystatyny nie stosuje się systemowo !!!

NATAMYCYNA

Otrzymywana jest ze Streptomyces natalensis

Efekt i mechanizm działania podobne do nystatyny

Spektrum: grzyby drożdżopodobne i dermatofity oraz pierwotniaki: Giardia lamblia, Trichomonas vaginalis, T. intestinalis.

Stosowana jedynie miejscowo na skórę i błony śluzowe spojówek, pochwy, jamy ustnej i przewodu pokarmowego.

Nie wywiera miejscowego działania drażniącego

Po podaniu doustnym mogą występować wymioty, niechęć do przyjmowania pokarmu.

AMFOTERYCYNA B

• Antybiotyk otrzymywany z promieniowca Streptomyces nodosus.

• Efekt – grzybostatyczny lub grzybobójczy w zależności od stężenia.

• Mechanizm: uszkadza błonę komórkową grzyba na skutek łączenia się ze sterolami błony co zmienia wzajemne ułożenie steroli i fosfolipidów błonowych powodując powstawanie porów z następową lizą patogenu.

• Bardzo szerokie spektrum działania: Blastomyces, Cryptococus, Candida, Coccidioides, Histoplasma, Aspergilus, Sporotrichum

• Amfoterycyna B jest stosowana w terapii systemowych zagrażających życiu grzybic, może być stosowana miejscowo

Farmakokinetyka:

• Nie wchłania się z przewodu pokarmowego

• Przed podaniem amfoterycyny B należy wykonać wlew dożylny z płynu fizjologicznego - ograniczenie działania nefrotoksycznego.

• Podawana jest dożylnie - wlew po rozpuszczeniu w 5% roztworze glukozy

• Infuzja dożylna leku powinna trwać 2 godziny.

• Osiąga bardzo wysokie stężenia w wątrobie, nerkach, płucach.

• W jamach ciała i płynach ustrojowych osiąga 2/3 stężenia jakie osiąga we krwi.

• Bardzo słabo przechodzi do OUN i płodu

• Wydalana z moczem w postaci niezmienionej (3%) i metabolitów przez bardzo długi czas od zakończenia terapii (6-7 tygodni)

Działania niepożądane:

• Amfoterycyna B jest bardzo nefrotoksyczna - wywiera bezpośrednie działanie uszkadzające nefrony oraz indukując syntezę eikozanoidów (PGE) kurczy naczynia nerkowe co w konsekwencji prowadzi do ostrej a następnie chronicznej nefropatii.

• Amfoterycyna B indukuje uwalnianie TNF i IL-1 przez monocyty i makrofagi - gorączka

• Hamuje uwalnianie erytropoetyny - niedokrwistość

• Iniekcja dożylna amfoterycyny B indukuje: zapalenie żył,wymioty oraz ze względu na działanie kardiotoksyczne - arytmie, tachycardia, spadek ciśnienia krwi

3.Deksametazon - działanie niepożądane i przeciwwskazania

Przeciwskazania:

• Choroby infekcyjne wywołane przez bakterie, wirusy i

• grzyby

• Zapalenie tworzywa kopytowego

• Choroba wrzodowa

• Ciąża

• Infekcje gałki ocznej

• Jaskra

• Owrzodzenia rogówki

• Okres gojenia ran i złamań

• Zwierzęta w okresie wzrostu

• Cukrzyca

• Choroby wątroby

• Nefropatie przebiegające z dużą utratą białek

Działania niepożądane:

• Działanie wrzodotwórcze

• Opóźnienie gojenia - zahamowanie bliznowacenia

• Euforia, napady padaczkopodobne

• Poronienia, działanie teratogenne

• Polifagia

• Polidypsja (zwiększone pragnienie)

• Poliuria

• Proteinuria z nastepowym uszkodzeniem kłębuszków

• nerkowych

• Zaburzenia hormonalne: zmniejszenie uwalniania

• gonadotropin - spadek libido

• Scieńczenia skóry i wyłysienia, depigmentacja

• Owrzodzenia i perforacja rogówki, jaskra.

4.Leki przeciwdrgawkowe Car

• Terapia polega na stymulacji układu GABA-ergicznego oraz zniesieniu wpływu aminokwasów pobudzajacych (kwasu asparaginowego i glutaminowego) => następuje tłumienie aktywności drgawkowej w mózgu.

• Terapię przeciwdrgawkową stosuje się u psów, kotów i koni.

• U koni stosuje się tylko fenobarbital i diazepam

• Terapia przeciwdrgawkowa nie prowadzi do wyleczenia - Pozwala jedynie na kontrolę stanu pacjenta.

• Leki przeciwdrgawkowe dobrze rozpuszczają się w lipidach => eliminacja przez metabolizm w wątrobie => stan czynnościowy wątroby uzależnia bezpieczeństwo ich stosowania

• Metabolizm tej grupy leków wpływa na ich efektywność terapeutyczną

• Efekt działania leków przeciwdrgawkowych zależy od utrzymania stałego stężenia we krwi wywierającego działanie antykonwulsyjne

BARBITURANY:

• Fenobarbital

  • Najważniejszy lek w terapii padaczki psów, kotów i koni

  • Jest lekiem z wyboru

  • Może być stosowany długoterminowo

  • Jest skuteczny u 60-80% epileptycznych psów jeżeli ustalono i zachowywane są stężenia terapeutyczne leku we krwi

  • Fenobarbital podaje się per os,

  • Jest dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego, obecność pokarmu obniża wchłanianie leku o 10%

  • Mechanizm działania: potęgowanie efektów hamowania w OUN, przez pobudzenia receptorów GABA-A nasila przechodzenie jonów Cl do wnętrza komórki i wywołuje hiperpolaryzację błony komórkowej => naśladuje i zwiększa działanie GABA, podwyższa próg drgawkowy

• Metylfenobarbital

  • jest lekiem alternatywnym dla fenobarbitalu

• Pentobarbital

  • znosi status epilepticus jeżeli dożylne podanie diazepamu było nieskuteczne

• Prymidon

  • nie nadaje się do przerwania ataku epileptycznego, jedynie stosowany jest do terapii przewlekłej

POCHODNE BENZODIAZEPINY:

• Mechanizm polega na nasileniu GABA-ergicznego hamowania w OUN.

• Dochodzi do otwarcia kanałów i zwiększenia napływu jonów Cl do komórki co prowadzi do hiperpolaryzacji błon neuronów

• Diazepam

  • Lek z wyboru do przerwania status epilepticus u psów i kotów

  • Jest lekiem drugiego rzutu do długotrwałej terapii u kotów(0,5-2 mg/kg)

  • U psów nie nadaje się do długoterminowego podawania  szybko pojawia się niewrażliwość na jego przeciwdrgawkowe działanie (niewrażliwość funkcjonalna)

• Klonazepam

  • Wykazuje podobne do diazepamu właściwości farmakologiczne.

  • Tolerancja na przeciwdrgawkowe działanie rozwija się po 2-5 tygodniach

• Klorazepat

  • Tolerancja rozwija się po wielu tygodniach od rozpoczęcia terapii

  • Jest stosowany do uzupełnienia terapii fenobarbitalem (możliwość obniżenia dawki fenobarbitalu)

• Lorazepam

POCHODNE HYDANTOINY:

• Fenytoina

  • Jest stosowana w terapii wszystkich rodzajów drgawek z wyjątkiem drgawek tężcowych i powstałych w przebiegu zatruć

  • U psów jest mniej skuteczna niż fenobarbital i primidon

  • Nie należy łączyć z fenobarbitalem i primidonem => nasilona hepatotoksyczność

  • Skuteczność terapeutyczna przy stosowaniu jako pojedynczego leku ograniczona

  • Podwyższenie progu pobudliwości drgawkowej i hamowanie rozprzestrzeniania się wyładowań na otaczające neurony => stabilizacja błon neuronalnych na skutek zmniejszenia przepływu jonów Na.

  • Stosuje się doustnie, nie powinno się podawać dożylnie => indukcja hipotonii u psów

  • Nie stosować u kotów => długi okres półtrwania do 100 godzin

  • Zmienne wchłanianie, szybki metabolizm oraz krótki okres półtrwania  trudność w osiągnięciu i utrzymaniu stałego stężenia we krwi psów.

• Mefenytoina

POCHODNE KWASU WALPROINOWEGO

• Kwas walproinowy

  • Krótki okres półtrwania u psów (10-15 godzin) dłuższy u kotów

  • Okres półtrwania może ulegać skróceniu jeżeli są równocześnie stosowane inne leki przeciwdrgawkowe

  • Jest rzadko stosowany u psów

  • Jedynie wtedy gdy wcześniejsza terapia lekami przeciwdrgawkowymi była nieskuteczna

POCHODNE KWASU BURSZTYNOWEGO

• Etosuksymid

  • Jedynie w terapii padaczki z napadami stanów nieświadomości  bardzo rzadka postać u psów

  • Hamuje prąd wapniowy w kanałach typu T w neuronach wzgórzowych  skuteczność w napadach z nieświadomością

  • Skuteczny w terapii napadów mioklonicznych i znoszeniu skurczu zginaczy (objaw występujący w przebiegu chorób wirusowych u psów).

5.Indukcje poronień i wywoływania porodu.

Poronienia:

Antygestageny:

Mifepriston

• syntetyczny związek sterydowy blokujący rec. Dla progesteronu w macicy, lek o właściwościach wczesno- i późnoporonnych

Aglepriston

• lek z grupy antygestagenów

• jest syntetycznym blokerem receptorów progesteronowych

• Podanie antagonisty oddziałującego na receptory progesteronowe w macicy (i gruczole sutkowym) powoduje "zablokowanie" sygnałów, które umożliwiają komórkom jajowym zagnieżdżenie się w macicy i utrzymanie ciąży.

• Lek podany we wczesnym stadium ciąży (do 25 dnia po kryciu) zapobiega jej implantacji w macicy, natomiast podany w późniejszym stadium (26-45 dzień), uniemożliwia utrzymanie ciąży: prowadzi do jej przerwania i wydalenia płodów.

• Należy podać dwukrotnie w odstępie 24 godzin

• Działanie korzystne przy terapii ropomacicza u suk równocześnie z antybiotykoterapią – tylko przy rozpoznanym ropomaciczu przy zamkniętej szyjce macicznej. – zablokowanie immunosupresyjnego działania progesteronu

PGF2α i analogi PGF2α

• Dinoprost

• Kloprostenol

• Tiaprost

• Luprostiol

• Alfaprostol

• Efekt: działanie luteolityczne, skurcz mięśni gładkich macicy, indukcja porodu, wywoływanie poronień

• Suki: analogi PGF2α mniej skuteczne w indukcji porodu i aborcji, lepiej w połączeniu z kabergoliną (aborcje - lotrifen – embriotoksycznie i spadek przepływu krwi)

Antagoniści prolaktyny:

• Bromokryptyna (prep. Parlodel)

  • stosowana u suk w leczeniu ciąży rzekomej oraz w celu przerwania laktacji, może prowadzić do aborcji (do 42 dnia ciąży)

• Kabergolina (prep. Galastop)

  • Agonista receptora dopaminowego D2

  • Hamuje uwalnianie prolaktyny i laktację u suk

  • Stosowana per os w terapii ciąży rzekomej oraz dla hamowania laktacji oraz skrócenia ciąży (poronienie)

ZESTAW 6:

1. Fenikole.

• Chloramfenikol

• Tiamfenikol

• Florfenikol

Efekt działania: bakteriostatyczny

Mechanizm działania: łączenie się w sposób odwracalny z podjednostką 50 S rybosomu (miejsce wiązania peptydylo-tRNA) co prowadzi do zahamowania syntezy białek bakteryjnych

Spektrum działania:

• Tlenowe i beztlenowe bakterie G+ i G- (NIE działa na Pseudomonas)

• Chlamydie, riketsje,

• niektóre gatunki Mycoplasm

Farmakokinetyka:

• Bardzo dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego

• Łatwo i szybko przenika do tkanek i płynów ustrojowych

• Przechodzi do OUN, mleka, łożyska

• Wydalane głównie z moczem

• Chloramfenikol – aneks IV

• Florfenikol – nie stosować u psów, kotów, koni, obecność pokarmu zaburza wchłanianie

Działania niepożądane:

• działanie niepożądne w postaci odwracalnej mielotoksyczności chloramfenikolu częściej występuje u kotów niż u psów

• Wszystkie trzy leki mogą wywołać u zwierząt odwracalne uszkodzenie szpiku kostnego (zależne od wielkości dawki i czasu stosowania leku), manifestujące się głównie zaburzeniami erytropoezy.

2. Leki przeciwarytmiczne.

• I Leki stabilizujące błony komórkowe:

  • chinidyna,prokainamid, ajmalina

• II Leki beta-adrenolityczne:

  • propranolol, karazolol, acebutolol, metoprolol.

• III Leki zwiększające czas trwania potencjału błonowego:

  • amiodaron

• IV Antagoniści kanałów wapniowych:

  • werapamil

I - Blokuje potencjałozalezne kanały sodowe

• Przedłuża czas trwania potencjału czynnościowego

• Zmniejsza pobudliwość mięśnia sercowego, gdyż zwiększa potencjał progowy – hamowanie powstawania potencjału czynnościowego

• Wydłuża czas refrakcji i czas przewodzenia impulsów

• Zmniejsza automatyzm serca oraz szybkość depolaryzacji w ogniskach ektopowych

• Zmniejsza siłę skurczu serca

II – hamujący wpływ na receptory β – sympatykolityki (spowolnienie akcji serca)

III - Wywołuje wydłużenie potencjału czynnościowego. Hamuje kanały potasowe inaktywowane, spada napływ jonów wapnia. Stosowany doustnie. Zmniejsza zapotrzebowanie serca na tlen.

IV - zmniejsza stężenie wolnych jonów wapnia w komórkach mięśnia sercowego i m.gładkich naczyń

• Hamuje powstawanie impulsów w węźle zatokowo-przedsionkowym

• Zmniejsza przewodzenie impulsów w układzie automatycznym serca

• Przedłuża okres refrakcji

• Działa inotropowo ujemnie

• Rozszerza naczynia wieńcowe i obwodowe

3. Ketokonazol.

• Grzybostatyczny, miejscowo lub systemowo

• Bardzo silnie łączy się z białkami krwi (98%), nie przenika do OUN

• szerokie spektr: dermatofity, drożdżaki, grzyby dimorficzne, Gram +, Leishmania, Plasmodium

• mechanizm: inhibtor syntezy ergosterolu

• doustnie, dobrze się wchłania w kwaśnym środowisku

• b. silne wiązanie z białkami

• działania niepożądane: wymioty, brak apetytu, świąd wyłysienia, EMBRIOTOKSYCZNE I TERATOGENNE, hamuje syntezę hormonów steroidowych

• Jest dobrze rozmieszczany w skórze i tkance podskórnej dlatego może być stosowany ogólnie w terapii infekcji grzybiczych skóry

4. Prednizolon i meloksykam.

Prednizolon:

• Glikokortykosteryd o średnio długim czasie działania

• mechanizm działania: poprzez receptor znajdujący się wewnątrz komórki indukuje transkrypcję białka lub ją hamuje

• działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne, immunosupresyjne

• 4-5 razy silniejszy niż kortyzon – czas działania 12-36 h

• Tabletki, inj. Domięśniowe, dostawowe

• z chlorambucilem na mięsaki i białaczki (i.v., p.o)

• hamowanie aktywności fosfolipazy A2

• wstrząs, astma, alerg. zapalenie jelit

Meloksykam:

• NLPZ z grupy oksykamów

• Preferencyjny inhibitor COX-2, może być stosowany przez kilka tyg. nie wykazuje działania wrzodotwórczego

• W inj. służy do zapoczątkowania lecz. u psa lub po urazach tk.miękkich

• w inj. u cielat i bydła (nie u krów podczas laktacji) jest często stos. W infekcjach dróg oddech. równocześnie z chemioterapią przeciwbakt, stosuje się wtedy 2-3 x.

• silnie przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo, słabiej przeciwbólowo

• karencja wynosi 15 dni

5. Neuroleptyki.

• Pochodne fenotiazyny:

  • Chloropromazyna – Aneks IV

  • Acepromazyna (zalecana u Eq)

  • Promazyna (zalecana u Eq)

  • Propiopromazyna ( nie u Eq)

  • Prometazyna – przeciwkaszlowy

• Pochodne butyrofenonu:

  • Azaperon – u Su

  • Droperidol – Ca, Fe

  • Fluanizon Droperidol, Fluanizon z Fentanylem dają neuroleptoanalgezję

• Pochodne tioksantenu:

  • Chloroprotiksen – Su, małe Ru, Ca

• Mechanizm działania: blokowanie receptorów dopaminergicznych, zwłaszcza rec. D2 w OUN, także blokowanie rec. Alfa1

• Działanie:

  • uspokajające, neuroleptyczne

  • przeciwwymiotne

  • przeciwhistaminowe (blok rec. H1)

  • synergizm z innymi lekamineurodepresyjnymi

  • NIE! Działają nasennie i przeciwbólowo

  • brak miorelaksacji

• Działania uboczne:

  • drgawki pochodzenia pozapiramidowego

  • obniżanie progu drgawkowego

  • spadek ciśnienia krwi

  • hypotermia

  • wzrost apetytu

  • fotosensibilizacja (gł. Pochodne fenotiazyny)

  • wypadanie prącia u ogierów

• Zastosowanie:

  • w celu uspokojenia zwierząt (np. przed zabiegami zootechnicznymi, transportem, w celu poskromienia zwierząt)

  • w premedykacji (uspokojenie, synergizm z lekami znieczulenia ogólnego)

  • dla uzyskania (łącznie z lekami przeciwbólowymi) stanu neuroleptoanalgezji

  • przeciwwymiotne

  • antypsychotyczne u ludzi (leczenie schizofrenii)

• Przeciwwskazania:

  • ciąża

  • pacjenci z padaczką

  • w stanach obniżonego ciśnienia krwi

ZESTAW 8

1. Sulfonamidy niewchłanialne z przewodu pokarmowego.

• SULFAGUANIDYNA

• SUKSYNYLOSULFATIAZOL

• FORMOSULFATIAZOL

• SULFASALAZYNA

• FTALILOSULFATIAZOL

• FTALILOSULFACETAMID

Spektrum szerokie:

• dobrą wrażliwośd wykazują: Bacillus, Brucella, Listeria, Erysipelotrix, ropotwórcze streptokoki, Chlamydia, kokcydia,

• umiarkowaną wrażliwośd: Enterobacteriaceae, stafylokoki i enterokoki, Pateurella, Clostridium

• bezwzględnie oporne: Mycobacterium, Mycoplasma, Pseudomonas, krętki

Efekt: bakteriostatyczny

Mechanizm: konkurencyjny antagonizm z PABA

Oporność: same syntezują PABA, zmniejszanie powinowactwa enzymów bakteryjnych do sulfonamidów, oporność ma charakter krzyżowy

Efekty uboczne:

• nefrotoksyczność

• uczulenia

• uszkodzenie układu krwiotwórczego

• zaburzenia ze strony p.pok

• idiosynkrazja u dobermanów i pinczerów (zapalenie stawów, nerek mięśni)

Przeciwskazania:

• uszkodzenie nerek, wątroby

• ciąża

• nadwrażliwośd gatunkowa u kur

• dysfunkcja ukł krwiotwórczego

• nie podawad z PABA i analogami PABA (np. prokaina)

Dawkowanie:

• dawka uderzająca i podtrzymująca

• przestrzeganie częstotliwości i czasu terapii

2. Koci interferon omega.

• Nie jest substancja specyficzną dla określonego wirusa i może być aktywny wobec wielu wirusów, ale wykazuje specyficzność gatunkową w stosunku do gospodarza.

• Jest interferonem typu 1,mechanizm zbliżony do alfa, nasila niespecyficzną odporność org. Psa szczególnie chorego na parwowirozę i kota zakażonego retrowirusami FeLV i FIV.

• Nie działa bezpośrednio na wirusa, lecz osłabia następstwa jego obecność przez zahamowanie wewnętrznych mechanizmów syntezy w zakażonej komórce.

• Po iniekcji wiąże się głównie z kom. zainfekowanymi wirusem, w których dochodzi do zahamowania replikacji wirusa, poprzez zniszczenie mRNA i inaktywację białek translacyjnych.

• Ca i.v., Fe s.c.

• wskazania:

  • Ca- zmniejszenie śmiertelności i nasilenia objawów jelitowej postaci parwowirozy u Ca powyżej 1 miesiąca życia

  • Fe- zmniejszenie śmiertelności i objawów i przedłużenie czasu życia kotów zarażonych retrowirusami FeLV i FIV

• Działania niepożądane:

  • wzrost ciepłoty ciała od3 do 6 h po podaniu

  • wymioty

  • luźne stolce lub umiarkowana biegunka u Fe

  • przejściowe zmniejszenie liczny leukocytów, trombo i erytrocytów u Fe

  • przejściowe zmęczenie w trakcie trwania terapii u Ca

• Interakcje: nie należy jednocześnie stosować ze szczepieniami profilaktycznymi, nie stwierdzono interakcji z antybiotykami, roztworami nawadniającymi, witaminami i NSAID's

3. Leki stosowane w premedykacji.

I. Parasympatykoliza

• zahamowanie wpływu nerwu błędnego na serce, zmniejszenie wydzielania śliny i gruczołów oskrzelowych, rozszerzenie oskrzeli

• Glikopyrolat, Atropina

II. Uspokojenie

• zniesienie niepokoju, zniesienie pob podczas 2 okresu znieczulenia ogólnego (st excitationis)

• neuroleptyki lub pochodne benzodiazepiny

III. Analgezja – narkotyczne środki przeciwbólowe

IV. Miorelaksacja - Butylobromek skopolaminy, propantelina, diazpam, ksylazyna

V. Możliwość zmniejszenia dawki leku znieczulenia ogólnego (synergizm hiperaddycyjny)

Uspokojenie:

1. leki o działaniu uspokajająco-neuroleptycznym - sedativo-neuroleptica

• pochodne fenotiazyny (acepromazyna, promazyna)

• pochodne butyrofenonu (azaperon, droperidol)

• pochodne tioksantenu (chloroprotiksen)

2. leki o działaniu uspokajająco-nasennym - sedativo-hypnotica

• pochodne benzodiazepiny (diazepam, oksazepam, klonazepam, midazolam)

• barbiturany (długodziałające - fenobarbital)

3. leki o działaniu uspokajająco-przeciwbólowym - sedativo-analgetica

• agoniści rec. α2 (ksylazyna, detomidyna, medetomidyna, deksmedetomidyna, romifidyna)

4. Spironolakton.

Należy do diuretyków oszczędzających potas - słabe diuretyki. (razem z triamterenem i amyloridem)

• antagonista aldosteronu

Miejsce działania: strefa aldosteronozależna (cześć dalsza kanalika dalszego)

Mechanizm działania:

• hamują wymiany Na/K w strefie aldosteronozależnej,

• wzrost wydalania z moczem Na, Cl, Ca i kwasu moczowego, spadek wydzielania K, H, Mg

• per os, z spironolaktonu powstaje aktywny metabolit działający 2-3 dni po odstawieniu

Wskazania:

• głównie jako dodatek do innych diuretyków w celu zmniejszenia utraty jonów potasu, hyperaldosteronizm pierwotny(nadmierna produkcja ACTH) lub wtórny

Działania niepożądane:

• hiperkaliemia,

• kwasica metaboliczna,

• zaburzenia pokarmowe

• nie stosować z solami potasu i inhibitorami konwertazy angiotensyny

5. Synergizm leków.

Synergizm jest to zgodne, jednokierunkowe działanie leków.

• ADDYCJA (sumacja) – występuje wówczas, gdy działanie leków podanych razem jest sumą działania poszczególnych składników. Ten typ synergizmu występuje, gdy mechanizm i punkt uchwytu działania obu leków jest taki sam np.

  • adrenalina i noradrenalina – rec β-adrenergiczne

  • acetylocholina i karbachol – rec N i M

• HIPERADDYCJA (potencjalizacja) – występuje wówczas, gdy dwa leki zastosowane jednocześnie, wywierają efekt farmakologiczny znacznie większy niż wynikałoby to z sumowania działania poszczególnych składników. Potencjalizacja występuje najczęściej, gdy zastosowane leki mają różne punkty uchwytu np.

  • Trimetoprim (hamowanie reduktazy kwasu dihydrofoliowego) i sulfonamid (hamowanie syntezy kwasu foliowego)

  • chloropromazyna i heksobarbital

ZESTAW 10 :

1. Pyrantel.

• Należy do tetrahydropirymidyn.

• Spektrum działania obejmuje wiele gatunków nicieni i niektóre tasiemce (nie działa na bytujące u mięsożernych włosogłówki i tasiemce)

• Jest przeznaczony do stosowania doustnego jako embonian lub winian

• Mechanizm działania: powoduje silny skurcz mięśni robaka połączony z utratą ich spontanicznej aktywności (paraliż).

• Działanie pyrantelu jest antagonizowane przez piperazynę (zw. hetrocykliczny), która wywołuje zwiotczenie mięśni robaka.

• Ze względu na mechanizm działania nie wolno stosować pyrantelu do odrobaczania zwierząt wyniszczonych – efekt nikotynopodobny.!!!!!

• Nie stosować równocześnie z lewamizolem lub tetramizolem => identyczny mechanizm działania

• Właściwości farmakokinetyczne:

  • Embonian w mniejszym stopniu niż winian wchłania się z przewodu pokarmowego

  • Niezależnie od soli pyrantel krótko pozostaje w organizmie - wydalany z moczem i częściowo z mlekiem

• Interakcje:

  • Z piperazyną – antagonizm działania

  • Z lewamizolem i tetramizolem – możliwość zatrucia

2. Ketamina+butorfanol+ksylazyna.

KETAMINA - anestetyk dysocjacyjny

Mechanizm działania:

• Blokada receptora dla kw.glutaminowego typu NMDA;

• Wpływ na receptory opioidowe

Działanie:

• analgetyczne - znoszenie bólu somatycznego- bardzo dobre, trzewnego - słabe

• Znieczulenie dysocjacyjne

• występują równocześnie objawy neurodepresyjne (sedacja,amnezja,katalepsja,analgezja)

• niepełna utrata świadomości

• znaczne napięcie mięśni szkieletowych !!!!

• NIE ZNOSZĄ odruchów: krtaniowego, gardłowego, powiekowego, rogówkowego

• powieki pozostają otwarte, źrenice rozszerzone - konieczność zabezpieczenia rogówki przed wysychaniem

Działania niepożądane:

• Tzw.oddech apneustyczny - z krótkim wydechem

• Sympatykotonia - efekt działania centralnego - rozszerzenie źrenic, hyperglikemia, rozszerzenie oskrzeli

• Układ krążenia:

  • wpływ bezpośredni-depresyjny - inotropowy ujemny i wazodilatacyjny

  • wpływ pośredni - stymulujący układ sympatyczny

• dość silny ślinotok

• może podnosić ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego – ketamina nie jest wskazana u pacjentów z urazami głowy

• drgawki

Zastosowanie:

• Małe zwierzęta: i.v, i.m

• Zwierzęta gospodarskie: i.v

• Przed zastosowaniem ketaminy podawane są w premedykacji środki o silny działaniu sedatywnym, analgetycznym i centr miorelaksacyjnym (a2 agoniści, benzodiazepiny, pochodne butyrofenonu)

BUTORFANOL

• agonista rec. Kappa. Antagonista rec mi

Działanie:

• Przeciwbólowo 4-7x silniej od morfiny

• Przeciwkaszlowo (silniej od kodeiny)

• Nie działa niekorzystnie na ukł. Krążenia

• Nie działa zapierająco

Farmakokinetyka:

• syntetyczny opioid

• 4-7 razy silniejszy od morfiny

• 40 razy silniejszy od petydyny

• przeciwbólowy i przeciwkaszlowy

• zastosowanie: bóle morzyskowe u Eq, neuroleptoanalgezja z detomidyną, hamowanie napadów suchego kaszlu

• niepożądane: ataksje, depresje ukł. Oddechowego

Zastosowanie:

• Przeciwbólowe

• Do neuroleptanalgezji (+ medetomidyna)

• W premedykacji (+ ketamina)

• Jako lek p.kaszlowy

KSYLAZYNA

Mechanizm działania:

pobudzanie rec. α2 w OUN przez przyłączenie się do niego co skutkuje spadkiem neurotransmisji => spadek wydzielania neurotransmiterów z neuronów adrenergicznych.

Działanie:

• Uspokajające, przeciwbólowe

• miorelaksacyjne

Zastosowanie:

• uspokojenie

• neuroleptoanalgezja

• premedykacja

• synergizm z innymi lekami neurodepresyjnymi

• lek wymiotny

Działania uboczne:

• wymioty (koty, psy)

• spadek ciśnienia krwi (po początkowym wzroście) wywołany spadkiem napięcia ukł sympatycznego

• bradykardia-wzrost wrażliwości serca na arytmiogenne działanie katecholamin – nie podawać równocześnie z sympatykomimetykami

• zwolnienie oddechów, UWAGA! bezdech

• p.pok.- atonia, spadek sekrecji, wzdęcia

• hipotermia (podwzgórze)

3. Aglepriston i ozateron

Aglepriston

• lek z grupy antygestagenów

• jest syntetycznym blokerem receptorów progesteronowych

• Podanie antagonisty oddziałującego na receptory progesteronowe w macicy (i gruczole sutkowym) powoduje "zablokowanie" sygnałów, które umożliwiają komórkom jajowym zagnieżdżenie się w macicy i utrzymanie ciąży.

• Lek podany we wczesnym stadium ciąży (do 25 dnia po kryciu) zapobiega jej implantacji w macicy, natomiast podany w późniejszym stadium (26-45 dzień), uniemożliwia utrzymanie ciąży: prowadzi do jej przerwania i wydalenia płodów.

• Należy podać dwukrotnie w odstępie 24 godzin

• Działanie korzystne przy terapii ropomacicza u suk równocześnie z antybiotykoterapią – tylko przy rozpoznanym ropomaciczu przy zamkniętej szyjce macicznej. – zablokowanie immunosupresyjnego działania progesteronu

Ozateron:

• Jest steroidem o właściwościach anty-androgenu - hamuje objawy wzmożonej produkcji męskich hormonów płciowych (testosteronu)

• Wykazuje również silne działanie progestagenne

• Docelowy gatunek : psy (samce)

Mechanizm:

• Kompetycyjnie zapobiega wiązaniu androgenów z ich receptorami.

• Hamuje transport testoteronu do gruczołu krokowego.

• Nie wpływa na jakość nasienia.

Wskazania:

• przerost gruczołu krokowego u psów - Jeżeli przerostowi towarzyszy odczyn zapalny należy równocześnie podawać leki przeciwbakteryjne.

• Może być podawany z pokarmem

• Odpowiedź na leczenie występuje po 14 dniach

• Terapeutyczny efekt utrzymuje się co najmniej przez 5 miesięcy po zakończeniu leczenia

Działania niepożądane:

• Przejściowy wzrost apetytu, Polidypsja, Poliuria, Przejściowe wymioty i/lub biegunki

• Zmiany w zachowaniu (wzrost lub spadek aktywności)

• Syndrom feminizujący, rozrost gruczołu sutkowego  rzadko

• Przejściowe obniżenie stężenia kortyzolu we krwi (bardzo często)

4. Aminoglikozydy.

Efekt działania: bakteriobójczy

Mechanizm działania:

• Aminoglikozydy łączą się z podjednostka 30S rybosomu

• Powstawanie non-sensownych białek

• Uszkodzenie bł. Cytoplazmatycznej komórki

• Wykazują efekt poantybiotykowy

Podział aminoglikozydów ze względu na spektrum działania:

• wąskie spektrum obejmujące – tlenowe G- I Mycobacterium

  • STREPTOMYCYNA → szybki jednostopniowy rozwój oporności

  • DIHYDROSTREPTOMYCYNA

• spektrum obejmujące bakterie tlenowe G- I niektóre tlenowe bakterie G+ np: Staphylococcus aureus

  • NEOMYCYNA, KANAMYCYNA, APRAMYCYNA

• szerokie spektrum działania, tlenowe G-, G+, Pseudomonas aeruginosa(!), Mycoplasma

  • GENTAMYCYNA, AMIKACYNA, TOBRAMYCYNA → powolny, wielostopniowy rozwój oporności

  • Apramycyna I Amikacyna są mało wrażliwe na bakteryjne enzymy unieczynniające.

• Wrażliwe głownie tlenowe bakterie G-, słabiej G+, wrażliwe Mycoplasma (nie obejmuje Pseudomonas aeruginosa)

  • Dziala bakteriostatycznie, natomiast w wyższych stężeniach bakteriobójczo.

  • SPEKTYNOMYCYNA(aminocyklitol)

Właściwości:

• nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego - podawać sc, im

• gentamycyna jest podawana domacicznie I dowymieniowo

• w niewielkim stopniu wiążą sie z białkami krwi, około 20-30 %

• nie przenikają do wnętrza komórki

• dobrze przenikają do krążenia płodowego I mleka

Działania niepożądane:

• Nefrotoksyczność

• Ototoksyczność

• hamowanie przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego

• odczyny alergiczne

Interakcje

a. Synergizm:

• B-laktamowe- ułatwiają wniknięcie aminoglikozydów do bakterii

• cefalosporyny- nasilenie nefrotoksyczności

• nitroimidazole

• chinolony

• linkosamidy

• wankomycyna

b. Antagonizm

• fenikole

• tetracykliny

5. Pleuromutyliny.

Antybiotyki makrolidowe

Efekt:

• przeciwbakteryjne

• przeciwzapalne

  • ↓Cytokin Prozapalnych

  • ↓ Chemotaksji i infiltracji dróg oddechowych przez neutrofile

• Prokinetyczne – antagonizm rec. Motylinowego

• Bakteriostatyczne

Mechanizm:

• Wiążą się z podjednostką 50s rybosomu - uszkodzenie procesu biosyntezy białek bakteryjnych

Tiamulina:

• Stos. U Su, Av, Ru

• nie wolno stos. U Ca, Fe, Eq !

• Av, Su – p.o., Ru, Su- i.m. - bolesność, obrzęk w miejscu podania

• podanie dożylnie – neurotoksyczne → śmierć!

Spektrum:

• tl. G + Streptococcus, Staphylococcus aureus, erysipelothrix rhusopathiae

• tl. G- Haemophilus Somnus, Pasteurella Haemolytica, Leptospira

• beztl. Bacterioides, Clostridium perfringens, Serpulina, Mycoplasmy, Ureplasma

Farmakokinetyka:

• Stęż. W tkankach wielokrotnie wyższe niż we krwi

• Wysokie stężenie w mleku

• NIE WOLNO RÓWNOCZEŚNIE Z KOKCYDIOSTATYKAMI → EF. NEUROTOKSYCZNY → ŚMIERĆ

• Może powodować stany zapalne okolic odbytu u Ru

• Zaburzenia flory bakteryjnej

Walnemulina:

• u Su(premiks)

• spektrum: Mycoplasma Hyopneumoniae, Brachyspira, Lawsonia

Farmakokinetyka:

• wysokie stężenia w wątrobie i płucach

• metabolizm w wątrobie → do żółci → metabolity wydalane z kałem

• u 1% świń → działanie moczopędne: brak apetytu, gorączka, zmiany zapalne w okolicy odbytu, obrzęk powiek, ataksja, zaleganie

• NIE STOSOWAĆ U ŚWIŃ NA ANTYBIOTYKACH JONOFOROWYCH

Zastosowanie:

• profilaktyka, terapia dyzenterii

• profilaktyka spirochetozy

• terapia rozrostowego zapalenia jelit

• profilaktyka i terapia enzootycznego zapalenia płuc

ZESTAW 11:

1. Erytromycyna.

• Makrolid bakteriostatyczny, najstarszy antybiotyk makrolidowy stosowany u ludzi i zwierząt

• Mechanizm działania: wiązanie się cząsteczki antybiotyku z podjednostką 50S rybosomu bakteryjnego

• Stosowany u wszystkich gat. zwierząt p.o.- tabl. Dojelitowe (bo bardzo wrażliwa na HCl), i.m.- bolesne, i.v- bardzo powolny wlew,

• Spektrum: G+ tlenowe, G- tlenowe (Actinobacillus, Brucela,Camphylobacter, Leptospira) i beztlen. (Clostridium, Bacterioides, Actinomyces, Fusobacterium, Mycoplazma, Chlamydia)

• Dobrze się wchłania p.o, w niewielkim stopniu do OUN, u dorosłych Eq ostrożnie (indukcja colitis) a tak bardzo bezpieczny lek

• dobrze rozmieszczana w tkankach,

• metabolizowana w wątrobie, wydalana głównie z kałem

Działania niepożądane:

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe

• hepatotoksyczność spowodowana cholestazą

• reakcje uczuleniowe (kontaktowe zapalenie skóry u lek.wet. a także u hodowców karmiących paszami zmieszanymi z makrolidami)

• miejscowe działanie drażniące po iniekcji

2. Gentamycyna.

• zalicza się do aminoglikozydów i aminocyklitoli

• należy do aminoglikozydów II generacji wraz z amikacyną, tobramycyną

Mechanizm:

• łączy się z podjednostką 30S rybosomy, przez co zaburzają odczyt kodu genetycznego przez mRNA powoduje powstawanie non sensownych białek i uszkadzają błonę cytoplazmatyczną komórek bakteryjnych (stąd bójczy efekt)!

Efekt – bakteriobójczy

Efekt poantybiotykowy – stężeniozależny

Szerokie spektrum:

• tlenowe bakterie Gram + i Gram –, Pseudomonas aeruginosa i Mycoplasma

Oporność:

• wytw enzymów unieczynniających aminoglikozydy (acetylacja, adenylacja, fosforylacja)

• zmiana właściwości podjednostki 30S rybosomu lub zmniejszenie przepuszczalności błony komórkowej dla cząsteczek antybiotyku

• przekazywana przez plazmidy, w przypadku gentamycyna, tobramycyna powolny, wielkostopniowy - występuje częściowa oporność krzyżowa

Właściwości farmakokinetyczne:

• nie wchłania się z PP

• podawać SC i IM jak i miejscowo

• nie wolno stosować jej IV = bradykardia, zmniejszenie wyrzutu serca, spadek ciśnienia krwi

• po podaniu domacicznym częściowo się wchłania

• w niewielkim stopniu wiążą się z białkami krwi (ok.20-30%)

• mała objętość dystrybucji, nie przenika do wnętrza kom.

• dobrze przenikają do jam ciała, krążenia płodowego i mleka, słabo do OUN

• bardzo krótki okres półtrwania 1-2 godz. !!!

• wydalane są przez nerki – przy upośledzeniu przesączanie kłębuszkowego tendencja do kumulacji i nasilania działań niepożądanych

• Czas terapii 5-7 dni

• U wszystkich gatunków

Działania niepożądane:

• nefrotoksyczność ++

• ototoksyczność +

• spadek przekaźnictwa nerwowego - mięśniowego (działanie kurarynowe)

• odczyny alergiczne

Interakcje:

• synergizm: β-laktamowe, cefalosporyny – neurotoksycznośd, chinolony, nitroimidazole, linkosamidy

• antagonizm: fenikole, tetracykliny, makrolidy

• nie łączyć z furosemidem

• łączy się z piperacyliną – szczególnie w zakażeniach Pseudomonas aeruginosa

• z sulfonamidami + trimetoprimem –w infekcjach przez E. coli, Klebsiella pneumoniae

3. Terapia przeciw wrzodowa.

• leki neutralizujące (zmniejszają kwaśność soku żołądkowego poprzez chemiczne wiązanie kwasu solnego):

  • związki glinu (koloidowy wodorotlenek glinu, zasadowy węglan glinu, dwuzasadowy węglan glinowo-sodowy)

  • związki magnezu (wodorotlenek i tlenek magnezu, węglan magnezu i trójkrzemian magnezu)

  • sole wapnia (węglan wapnia)

• leki osłaniające (osłaniają błonę śluzową żołądka przed działaniem soku żołądkowego – działanie miejscowe)

  • nieselektyne leki osłaniające:

    • siemię lniane

    • kaolin

    • agar

    • żelatyna

  • selektywne leki osłaniające:

    • cytrynian potasowo – bizmutawy (koloidalny bizmut)

    • sukralfat

• analog prostaglandyny:

  • mizoprostol (wykazuje działanie cytoprotekcyjne)

• leki hamujące sekrecję soku żołądkowego:

  • antycholinolityki (antagoniści receptora M1):

    • pirenzepina

    • telenzepina

  • antagoniści receptora H2:

    • cymetydyna

    • ranitydyna

    • famotydyna

    • nizatydyna (stosowana tylko u człowieka)

  • inhibitory pompy protonowej:

    • omeprazol

    • lansoprazol

    • pantoprazol

4. Pochodne fenotiazyn.

Neuroleptyki

• CHLOROPROMAZYNA – aneks IV (nie stosowad u koni!-paradoksalne pobudzenie)

• ACEPROMAZYNA – zalecana u Eq

• PROMAZYNA – zalecana u Eq

• PROPIOPROMAZYNA - nie u Eq !

• PROMETAZYNA – lek przeciwhistaminowy

nie stosować równocześnie z inhibitorami AchE i prokainą

Mechanizm działania:

• blokowanie receptorów dopaminergicznych, zwłaszcza rec. D2 w OUN – układzie limbicznym, tworze siatkowatym, podwzgórzu

• blokowanie rec. α1

Działanie:

• uspokajające, neuroleptyczne (neurolepsja)

• przeciwwymiotne

• przeciwhistaminowe (blok. rec. H1)

• synergizm z innymi lekami neurodepresyjnymi

• NIE działają nasennie i przeciwbólowo!

Zastosowanie:

• w celu uspokojenia zwierząt (np. przed zabiegami zootechnicznymi,

• transportem, w celu poskromienia zwierząt)

• w premedykacji (uspokojenie, synergizm z lekami znieczulenia ogólnego)

• dla uzyskania (łącznie z lekami przeciwbólowymi) stanu neuroleptoanalgezji

• przeciwwymiotne

• antypsychotyczne u ludzi – leczenie schizofrenii

Przeciwwskazania:

• ciąża

• pacjenci z padaczką

• w stanach obniżonego ciśnienia krwi

5. Antagonizm leków.

Jest to przeciwne, różnokierunkowe działanie leków, które mogą hamować lub znosić wzajemne swoje działanie po równoczesnym wprowadzeniu do organizmu.

• ANTAGONIZM CHEMICZNY – polega na tym, że dwa leki reagują ze sobą, a w wyniku tej reakcji chemicznej powstaje związek nieczynny biologicznie np..

  • Antagonizm pomiędzy dimerkaptopropanolem (BAL) a jonami metali ciężkich (terapia zatruć)

  • leki neutralizujące a HCL soku żołądkowego (terapia nadkwaśności)

• ANTAGONIZM KONKURENCYJNY (KOMPETENCYJNY) - Występuje wówczas, gdy dwa leki (agonista i antagonista) mają ten sam punkt uchwytu działania, konkurują ze sobą o ten sam receptor i mogą się wzajemnie z wiązania z tym receptorem wypierać.

  • Acetylocholina i atropina konkurencja o receptor M

  • Acetylocholina i tubokuraryna konkurencja o receptor N2

  • Adrenalina i propranolol konkurencja o receptor β

  • Ksylazyna i atipamezol konkurencja o receptor α2

• ANTAGONIZM NIEKONKURENCYJNY – występuje wówczas, gdy agonista i antagonista mają różne punkty działania. Antagonista może hamować reakcję wzbudzoną przez połączenie agonisty z receptorem.

  • Fizostygmina (skurcz) i papaweryna (rozkurcz m. gładkich)

• ANTAGONIZM CZYNNOŚCIOWY (funkcjonalny) – polega na tym, że dwa leki o różnym punkcie uchwytu działania wywołują przeciwne skutki.

  • Adrenalina(wzrost) i acetylocholina (spadek tętna)

Kliniczne wykorzystanie antagonizmu - jako antidotum w przedawkowaniu lub terapii zatruć:

• Wykorzystanie neostygminy do przerwania zwiotczającego działania kuraryn

• Osłona serca β-adrenolitykami przed arytmiogennym działaniem katecholamin

• Zastosowanie flumazenilu w zatruciu benzodiazepinami

• Wykorzystanie atipamezolu do przerwania działania α2- agonistów.

• Wykorzystanie antagonistów receptorów opioidowych w terapii zatruć morfiną

ZESTAW 13:

1. Penicyliny naturalne.

Mechanizm: hamowanie syntezy ściany kom. bakteryjnej, której podstawę stanowi muramina. (Antybiotyki B-laktamowe działają tylko na te kom. bakteryjne, w których zachodzi synteza peptydoglikanu – tłumaczy to małą toksyczność na kom. makroorganizmu.)

Efekt : bakteriobójczy - wynik 3 etapów:

• połączenie cząsteczki leku do swoistych białek wiążących PBP, które są rodzajem receptora dla leku w kom. bakteryjnej

• zablokowanie trans peptydazy -> zahamowanie biosyntezy peptydoglikanów -> zahamowanie syntezy ściany

• aktywacja enzymów autolitycznych i liza bakterii

Spektrum działania:

G+ : gronkowce (wyj. wytwarzające penicylinazy) paciorkowce ( wyj. enterokoki), dwoinka zap. płuc, maczugowiec błonnicy, laseczki beztlenowe ( wąglik, tężec), włoskowiec różycy, listerie

G- : dwoinka rzeżączki, krętek blady, Pausterella multocida

Działania niepożądane: reakcje alergiczne – wstrząs, zmiany skórne, nadkażenia (wpływ na mikroflorę), po dużych dawkach i.v możliwe działanie neurotoksyczne ( drgawki) i neurotoksycznego.

Interakcje:

• synergizm z : amino glikozydami, metronidazolem i fluorochinolonami

• antagonizm z : fe nikolami, tetra cyklinami, makrolitami, linkozamidami, sulfonamidami

• NSAIDs wypierają penicyliny z połączeo białkowych z białkami = wzrost efektu przeciwbakteryjnego i toksyczności

• leki neutralizujące zmniejszają wchłanianie = spadek efektu przeciwbakteryjnego

• Wrażliwe na beta-laktamazy !!!!!

BENZYLOPENICYLINA (penicylina G) i jej pochodne

• nie podaje się jej per os – hydroliza pod wpływem soku żołądkowego !!

• dobrze przenika do nerek, wątroby, płuc, skóry i bł. śluz.

• niska objętość dystrybucji

• niektóre metabolity są haptenami

• wydalana przez nerki 80%

• ok. 10% metabolizowana

• słabo do OUN jednak w zap. opon mózgowych osiąga stęż. terapeutyczne !!

• Mogą być stosowane u wszystkich gatunków wyj. u świnki morskiej – wstrząs!

  • sodowa/ potasowa – podajemy co 4-6 h = krystaliczna

  • prokainowa – co 24 h

  • klemizolowa – co 72 h

  • benzatynowa – co 1-2 tyg.

FENOKSYMETYLOPENICYLINA (V-penicylina)

• może być podawana per os

• stosowana co 6 godz.

• Zastosowanie gł. u Fe i Ca ale tez u Su w profilaktyce i terapii zakażeń opon mózgowych wywoływanych przez paciorkowce

2. Leki stosowane w grzybicach skóry.

• są to grzybice powierzchowne - dermatophytosis

• występowaniu grzybic sprzyja:

  • współistnienie chorób metabolicznych

  • stosowanie niektórych leków (antybiotyków przeciwbakteryjnych o szerokim spektrum działania, leków cytostatycznych i immunosupresyjnych, glikokortykosterydów

  • nieprawidłowa dieta (niedobór białka)

  • nieprzestrzeganie zasad higieny

  • obecność ognisk martwiczych

GRYZEOFULWINA.

• antybiotyk przeciwgrzybiczny działa systemowo

• produkowany przez Penicilium gryzeofulvinum

Mechanizm: hamowanie syntezy kw. nukleinowych, hamowanie mitozy w stadium metafazy

Efekt: grzybostatycznie

Spektrum: Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton = DERMATOPHYTA

Właściwości farmakokinetyczne

• tylko podanie per os – lepiej się wchłania gdy z karma bogatą w tłuszcz, a gdy podaje się ją na czczo indukuje wymioty.

• odkładana jest w stratum corneum co warunkuje jej skuteczność w terapii grzybic skóry i pazurów, jest lekiem z wyboru dla Fe i Ca ale terapia min. 4 tyg.

• okres półtrwania u zwierząt ok. 1 godz.

Działania niepożądane: u Fe możliwa nadwrażliwość typu idiosynkrazji (efekt mielotoksyczny, neurotoksyczny i hepatotoksyczny), anoreksja, uogólniony świąd, wymioty, niezborność, posmutnienie częściej u Fe niż Ca, nie stosować u ciężarnych kotów – bardzo teratogenne

NATAMYCYNA

Efekt : w zależności od stężenia wykazuje działanie grzybostatyczne lub bójcze

Mechanizm : łączy się ze steroidami bł. kom. grzyba -> uszkodzenie błony komórkowej grzyba, powoduje wzrost przepuszczalności dla jonów K i aminokwasów -> powstają zaburzenia doprowadzające do śmierci

Spektrum: drożdżopodobne i dermatophyty

Stosowanie: miejscowo na skórę, błonę śluzową spojówek, pochwy, jamy ustnej i przewodu pok.

Nie wywiera działania drażniącego

Działanie niepożądane: po podaniu doustnym mogą występować wymioty, anoreksja, nudności, niechęć do przyjmowania pokarmów.

CHLOROWODOREK TERBINAFINY

Lek przeciwgrzybiczny do stosowania miejscowego i systemowego (p.o.). Należy do grupy alliloamin.

Mechanizm: inhibitor syntezy egrosterolu. Hamowanie syntezy ergosterolu ma miejsce na etapie epoksydacji skwalenu i prowadzi do akumulacji skwalenu oraz niedoboru ergosterolu-> przyczyna śmierci grzyba jest nagromadzenie skwalenu.

Efekt: grzybobójczy

Bardzo szerokie spektrum:

• Dermatophyty: Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum

• Grzyby nitkowate: Aspergillus, Fusarium, Lasiodiplodia theobromae

• Grzyby dymorficzne: Blastomyces, Histoplasma

• Drożdżaki: Candida

Farmakokinetyka:

• dobrze wchłaniany z p.pok. (65%- pies, 80%- człowiek)

• maksymalne stężenie po 1-2h od podania

• stałe stężenie w osoczu osiągane jest po 10-14 dniach od rozpoczęcia terapii

• nie ulega kumulacji

• wysokie stężenie osiąga w warstwie rogowej naskórka

• stężenie w skórze wielokrotnie przewyższa MIC dla większości gatunków dermatofitów i utrzymuje się jeszcze przez 7 dni po zakooczeniu 14-dniowej kuracji

• wydalany z moczem tylko jako metabolity

• przechodzi do mleka- nie stosować u samic karmiących!!!

• niska toksyczność

• bardzo dobrze tolerowany zarówno po podaniu miejscowym jak i systemowym

Inne antybiotyki:

• NATAMYCYNA

• KETOKONAZOL

• ITRAKONAZOL

• TERBINAFINA

• AMOROLFINA

• CYKLOPIROKS

3. Metyloksantyny.

• PENTOKSYFILINA

• KOFEINA

• TEOFILINA

• AMINOFILINA

• DIPROFILINA

• TEOBROMINA

Leki pobudzające CUN:

• poprawiają koncentrację, zmniejszają czas reakcji, znoszenie zmęczenia – są to reakcje korowe

• reakcje podkorowe- umiarkowane pobudzenie ośrodka naczynuio-ruchowego i oddechowego

• suma tych działań to działanie psychoanaleptyczne

• oprócz tego bronchodilatacja, działanie moczopędne, pobudzenie pracy serca.

Mechanizm: hamują fosfodiesterazę - wzrost cAMP w kom oraz antagonizm w stosunku do rec. Adenozynowych.

Zastosowanie: pobudzenie oddychania, krążenia

Przedawkowanie: drżenia mięśni, drgawki, tachykardia, arytmia, biegunki

Efekty:

• rozkurcz mięsni gładkich

• Stymulujący wpływm na OUN

• Pobudzenie pracy serca

• Działanie moczopędne

Zastosowanie:

• w chorobach naczyń obwodowych (pentoksyfilina)

• Leczenie stanów spastycznych oskrzeli (aminofilina, teofilina, diprofilina)

4. Agoniści i antagoniści receptorów opioidowych.

• Analgezja ponadrdzeniowa - mi

pobudzenie rec. opioidowych na neuronach jąder śródmózgowia – stymulacja drogi zstępującej

(pobudzenie impulsu biegnącego dordzeniowo, do kom. rogów dogrzbietowych)

• Analgezja rdzeniowa – mi, kappa

pobudzenie rec. opioidowych na kom. Rogów dogrzbietowych – hamowanie wydzielania substancji P – hamowanie drogi wstępującej

Narkotyczne leki przeciwbólowe

• Agoniści rec. Opioidowych: (pobudzenie mi i kappa)

  • Morfina

  • Kodeina

  • Petydyna

  • Fentanyl

  • Etorfina

  • Metadon

• Częściowi agoniści receptorów opioidowych: (słabe pobudzenie mi)

  • Buprenorfina

  • Tramadol

• Leki o działaniu agonistyczno-antagonistycznym: (agoniści kappa, antagoniści mi)

  • Butorfanol

  • Pentazocyna

  • Nalbufina

Mechanizm działania:

• agoniści rec. opioidowych - analgezja ponadrdzeniowa i/lub rdzeniowa

Antagoniści rec. Opioidowych:

• Nalokson

  • Antagonizm w stosunku do wszystkich receptorów opioidowych

  • Krótkie działanie ~1h

  • Okazjonalnie używany u zwierząt do leczenia nieprawidłowych zachowań-gryzienie śledzenia ogona - psy, stereotypie u koni

  • jako antidotum po przypadkowym kontakcie z etorfiną

• Diprenorfina

• Naltrekson

  • Znacznie dłuższy czas działania - T1/2 ok.10h

  • Ludzie – leczenie uzależnień

  • Zwierzęta-leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych

5. Buserelina.

Analog GnRH:

• Działa dłużej niż naturalny GnRH

• Wykazuje większe powinowactwo do receptora

• Mniejsza podatność na enzym rozkładający - peptydazę

U samic:

• indukcja owulacji

• synchronizacja rui (z gestagenami lub analogami PGF2α)‏

• w celu przywrócenia cyklu płciowego (acyklia)

• w celu zwiększenia płodności,

• w celu zwiększenia skuteczności zapłodnień

• w leczeniu cyst pęcherzykowych

U samców:

• w celu zwiększenia ilości nasienia

• u psów – w celu zwiększenia libido

ZESTAW 15:

1. Anty Pseudomonas.

Penicyliny:

• Karbenicylina -> parenteralnie

• Tikarcylina -> parenteralnie

• Piperacylina -> parenteralnie

SPEKTRUM:

• Karbenicylina i Tikarcylina (Karboksypenicliny):

  • szczególnie przeciw Pseudomonas aeruginosa, Proteus, Serratia, Citrobacter, Providentia

  • mniej skuteczne od aminopenicylin przeciw G+

• Piperacylina (Ureidopenicylina):

  • spektrum aminopenicylin i karboksypenicylin (...)

  • szczególnie aktywne przeciwko rodzinie Enterobacteriaceae i beztlenowcom

  • skuteczniej od karboksypenicylin przeciwko Pseudomonas aeruginosa

Cefalosporyny czwartej generacji-o bardzo dużej aktywności, które są oporne na działanie beta-laktamaz produkowanych przez gronkowce, enterobakterie i Pseudomonas - CEFOPERAZON

Sulfonamidy

2. Cyklofosfamid i Cyklosporyna A.

Cyklofosfamid:

• Jako lek o działaniu immunosupresyjnym - terapia chorób z autoagresji - NIE STOSOWAĆ W TERAPII ANEMII HEMOLITYCZNEJ !!

• Aktywność jest zmniejszona jeżeli wcześniej stosowano glukokortykosterydy (osłabienie aktywności enzymów mikrosomalnych, które aktywują cyklofosfamid).

• Najczęściej stosowany, może być podawany enteralnie i parenteralnie, rzadko samodzielnie.

Wskazania:

• choroby rozrostowe układu białokrwinkowego,

• rak sutka, jajnika, pęcherza moczowego.

• Mięsaki, Toczeń rumieniowaty układowy, Pęcherzyca,

• Kłębuszkowe zapalenie nerek, Reumatoidalne zapalenie stawów

• Proliferacyjne zapalenie cewki moczowej

Działania niepożądane:

• Psy – jałowe krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego wywołane przez metabolit akroleinę, infekcje pęcherza, uszkodzenie szpiku, wyłysienia (pudle i bobtaile), zapalenie żołądka i jelit, zwłóknienie płuc, bezpłodność

• Koty - anoreksja, nudności , wymioty, krwiomocz, bezmocz.

• NIE PODAWAĆ U SAMIC CIĘŻARNYCH I KARMIĄCYCH.

• Krwotoczne zapalenie pęcherza (u 30% pacjentów) może być zmniejszone jeżeli lek będzie podawany rano i zwierzę będzie nawadniane + środki moczopędne  diureza wymuszona przez podanie furosemidu.

• Krwiomocz występuje po przewlekłym stosowaniu leku >2 miesięcy

Przeciwwskazania:

• U zwierząt u których wcześniej wystąpiła reakcja anafilaktyczna na jakikolwiek lek.

• U pacjentów poddanych radioterapii

• Leukopenia i/lub trombocytopenia

• Infekcja bakteryjna, wirusowa, grzybicza.

Interakcje:

• z digoksyną – zmniejszone wchłanianie glikozydu

• z barbituranami – przyspieszenie metabolizmu cyklofosfamidu

Cyklosporyna A

Inhibitor kalcyneuryny

Mechanizm:

• Inhibitory kalcyneuryny łączą się z białkami cytozolowymi: cyklosporyna z cyklofiliną, a takrolimus z makrofiliną-12.

• Powstały kompleks (lek+białko cytozolowe) uniemożliwia defosforylację NFATc

• Nie dochodzi do syntezy i uwalniania cytokin.

• Blokada degranulacji mastocytów

• Ograniczenie ekspresji genów zaangażowanych w produkcję genów biorących udział w powstawaniu leukotrienów.

Efekt:

• Zahamowanie proliferacji limfocytów T => przez hamowanie syntezy i uwalniania IL-2 - obniżenie ekspresji receptorów dla IL-2

• Hamowanie uwalniania: IL-2, IL-3, IL-4, IL-5, IL-8, TNFα, G-CSF.

• Zmniejszenie klonalnej proliferacji T i B limfocytów.

• Zahamowanie odpowiedzi proliferacyjnej CD4 i CD8 T limfocytów.

• Osłabienie funkcji:neutrofilów, makrofagów, NK, eozynofilów , komórek tucznych ( uwalniania histaminy)

Farmakokinetyka:

• Stosowana systemowo i miejscowo u psów i kotów oraz jedynie miejscowo u koni (leczenie zapalenia naczyniówki)

Wskazania:

• Atopowe zapalenie skóry

• Pęcherzyca skóry

• Czyraczyca gruczołów okołoodbytowych (+ ketokonazol)

• Astma (kot)

• Niedokrwistość autoimmunologiczna

• Trombocytopenia autoimmunologiczna

• Toczeń rumieniowaty układowy

• Zapalenie wielostawowe

• Aplastyczna niedokrwistość

Działania niepożądane:

• Anoreksja

• Wymioty

• Spadek masy ciała

• Biegunka lub luźny stolec

• Zmiany przerostowe dziąseł

• Uszkodzenie nerek i/lub wątroby

• Predyspozycja do rozwoju infekcji

• Predyspozycja do rozwoju nowotworzenia.

3. Wskazania GS.

Wskazania do stosowania GS jako leków immunosupresyjnych:

• Niedokrwistość autoimmunologiczna

• Trombocytopenia autoimmunologiczna

• Autoimmunologiczne zapalenie stawów

• Toczeń rumieniowaty systemowy i krążkowy

• Astma (kot)

• Atopowe zapalenie skóry, alergiczne dermatozy, atopowy świąd

• Zespół naczyniówkowo-skórny

• Wrzodziejące zapalenie jelit

• Przewlekłe zapalenie jelita grubego

• Limfocytarno-plazmocytowe zapalenie dziąseł u kotów

Poza tym:

• Wstrząs (anafilaktyczny, septyczny, kardiogenny)

• Ostre i podostre stany zap., miejscowe i przewlekłe stany zap.

• Choroby alergiczne np. astma

• Choroby autoimmunologiczne

• NIE W ZAP. TWORZYWA KOPYTOWEGO ( Wzrost NA- kurczy naczynia krwionośne kopyta niedokrwienie/niedotlenienie- odklejenie się puszki kopytowej)

4. Spironolakton i Furosemid.

Spironolakton – Z08P4

Furosemid - Diuretyk pętlowy

• najsilniejsze diuretyki

• działa silnie,szybko,krótko (3-5h)

• dobrze wchłanialny z p.pok.

• p.o. działa po 30 min, a i.v. po 10 min.

• Przy dłuższym stos. wskazana kontrola elektrolitów

Miejsce dział.: część gruba ramienia wstępującego Pętli Henlego

Mechanizm: obniżenie wchłaniania zwrotnego Na-> zatrzymanie wody

Wskazania:

• Obrzęki

• Nadciśnienie

• Hiperkaliemia

Działania niepożądane:

• Hipokaliemia (nie stos. z aminoglikozydami)

• Hipokalcemia

• Hipomagnezemia

• Hipotensja

• Alkaloza metaboliczna

• Odwodnienie

• Ototoksyczność

5. Azaperon i Metomidat.

Azaperon

• neuroleptyk pochodny butyrofenonu, tak jak droperidol I fluanizon

• stosowany u Su,

• ma działanie uspokajające

• nie działa przeciwhistaminowo, natomiast poch. Fenotiazyny I poch. Tioksanetenu działają

• Działania uboczne: drgawki pozapiramidowe, spadek ciśnienia krwi i hipotermia

Metomidat

• stosowany u świń i u ptaków (zastosowanie u świń po uprzedniej premedykacji azaperonem)

• pochodny imidazolu

• działa słabo przeciwbólowo

• umiarkowanie wywołuje zwiotczenie mięśni szkieletowych

• łatwo przenika do mózgu, działa szybko i krótko

• szybki metabolizm, nie kumuluje się w tkankach

• szeroki margines bezpieczeństwa

• brak wpływu depresyjnego na układ krążenia I oddychania

• działania niepożądane:

  • pobudzenie ruchowe podczas wybudzenia

  • miejscowe działanie drażniące

ZESTAW 16:

1. Grzybice skóry

Z13P2

2. Erytromycyna i enrofloksacyna

Erytromycyna

• Makrolid bakteriostatyczny, najstarszy antybiotyk makrolidowy stosowany u ludzi i zwierząt

• Mechanizm działania: wiązanie się cz antybiotyku z podjednostką 50S rybosomu bakteryjnego

• Stosowany u wszystkich gat. zwierząt p.o.- tabl. Dojelitowe (bo bardzo wrażliwa na HCl), i.m.- bolesne, i.v- bardzo powolny wlew,

• Spektrum: G+ tlenowe, G- tlenowe (Actinobacillus, Brucela,Camphylobacter, Leptospira) i beztlenowe( Clostridium, Bacterioides Actinomyces, Fusobacterium), Mycoplazma, Chlamydia

• Dobrze się wchłania p.o, w niewielkim stopniu do OUN, u dorosłych Eq ostrożnie (indukcja colitis) a tak bardzo bezpieczny lek

• dobrze rozmieszczana w tkankach,

• metabolizowana w wątrobie, wydalana głównie z kałem

Enrofloksacyna

• II generacja chinolonów (fluorochinolon)

• Stosowana u Ca, Fe, Bo, Su-> zależnie od gatunku: per os, IM, IV, Sc

• Spektrum: szczególnie aktywne wobec G- tlenowych (E.coli, Klebsiella, Enterobacter, Pseudomonas, Salmonella, Shigella, Pasteurella), słabiej wobec G+ (słabo zwalcza paciorkowce), działa na patogeny wewnątrzkomórkowe (Mycoplasma, Brucella, Mycobacterium)

• Efekt działania: bakteriobójczy

• Mechanizm działania:

  • hamowanie aktywności gyrazy DNA – enzymu odpowiedzialnego za prawidłowe zwijanie nici DNA

  • Fluorochinolony wykazują tzw. Efekt poantybiotykowy – zdolność leku do zahamowania wzrostu bakterii nawet wtedy, gdy stężenie leku spada poniżej wartości MIC (najniższe stężenie leku doprowadzające do zahamowania wzrostu bakterii) -> w tym przypadku skuteczność leczenia przeciwbakteryjnego zależy od uzyskiwanych przejściowo dużych stężeń, a nie od utrzymywania w miarę stałych stężeń w surowicy i tkankach docelowych

• Działania uboczne:

  • stosunkowo niska toksyczność

  • uszkodzenie chrząstki stawowej u osobników młodych (gatunki szcz wrażliwe: psy, źrebięta, koty)

  • zaburzenia rozwojowe u płodów -> nie stosować u samic ciężarnych

  • możliwość krystalizacji w moczu kwaśnym

  • mogą zwiększać częstotliwość ataków padaczkowych (enrofloksacyna)

  • degeneracja siatkówki u Fe

• Nie wolno stosować Fluorochinolonów u:

  • młodych, rosnących psów (do 9, 12 lub 18 m-cy)

  • młodych kotów (do 3 m-cy)

  • źrebiąt

  • samic ciężarnych i karmiących

• Zastosowanie:

  • infekcje przewodu pokarmowego

  • infekcje dróg moczowych

  • infekcje dróg rodnych

  • infekcje układu oddechowego

  • infekcje skóry i tkanek miękkich

3. Wziewne anestetyki

• Eter dietylowy (powolna indukcja znieczulenia, łatwopalny; drażni błony śluzowe; Wymioty)

• Halotan (+ łatwa indukcja znieczulenia; umiarkowana ; nie drażni; - słaba analgezja; hepatotoksyczny; zaburzenia rytmu serca i hepatotoksyczny; indukcja hipertermii złośliwe

• Sevofluran (jedyny zarejestrowany w wet; umiarkowana miorelaksacja i analgezja; - depresyjnie na oddychanie; hipotensyjne działanie; zwiększa ciśnienie śródczaszkowe)

• Izofluran (szybka indukcja; silna miorelaksacja i umiarkowana analgezja; słabe działanie na ośrodek oddychania i nie działa arytmiogennie; działanie p. drgawkowe; dla zwierząt w złaj kondycji; nie podnosi ciśnienia śródczaszkowego

• Enfluran (umiarkowana analgezja i miorelaksacja; może wywolad drgawki; podnosi ciśnienie śródczaszkowe; dziąła arytmiogennie; silna depresja ukł. Oddechowego; zmniejsza filtrację nerkową; hepatotoksycznie i indukcja hipertermii złośliwej)

4. Diazepam i buspiron

Diazepam

Mechanizm:

• Pobudzenie rec. Benzodiazepinowych (część rec. GABA-A),

• Napływ jonów Cl- do komórki-hiperpolaryzacja.

• Przekaźnictwo GABA-ergiczne to gł. przekaźnictwo HAMUJĄCE w OUN.

• Antagonista rec.BZ- Flumazenil

Działanie:

• Uspokajające (przeiwlękowe)

• Nasenne

• Miorelaksacyjne

• Przeciwdrgawkowe

• Synergizm z innymi lekami neurodepresyjnymi

• NIE DZIAŁAJĄ PRZECIWBÓLOWO!!!!

• lek z wyboru do przerwania status epilepticus u psów i kotów !!!!

• podanie iv lub per rectum

• jest lekiem drugiego rzutu do długotrwałej terapii u kotów

• u psów nie nadaje się do długoterminowego podawania - szybko pojawia się niewrażliwość na jego przeciwdrgawkowe działanie (niewrażliwość funkcjonalna)

Zastosowanie:

• Jako leki przeciwlękowe do uspokojenia zwierząt przed lżejszymi zabiegami lekarskimi

• Jako leki przednarkotyczne w przygotowaniu pacjenta do operacji (np. w połączeniu z ketamina)

• Jako leki przeciwdrgawkowe w leczeniu padaczek i zatruć przebiegających z drgawkami

Buspiron

• lek przeciwlękowy, pochodna pirymidylopiperazyny

• agonista rec. 5-HT1a

• zmniejszenie wydzielania serotoniny

• u Ca i Fe do leczenia stanów niepokoju i lęku

• doustnie, spodziewany efekt po 1-2 tygodniach podawania

• niepożądane działania: agresja, nadmierna przyjacielskość i uczuciowość, wymioty

• Wskazania:

  • Agresja u psów

  • Zachowania atypowe u psów i kotów

  • Samookaleczenia

  • U kotów nawykowe opryskiwania moczem

  • Fobie (strach przed hałasem)

5. Inhibitory uwalniania prolaktyny

• Bromokryptyna (prep. Parlodel)

  • Agonista receptora dopaminowego D2

  • Hamuje uwalnianie prolaktyny z przysadki mózgowej co w konsekwencji prowadzi do hamowania syntezy progesteronu

  • Obniża sekrecję ACTH - może być stosowana w nadczynności przysadki

  • W akromegalii wpływa hamująco na wydzielanie hormonu wzrostu

  • Bromokryptyna jest stosowana u suk w leczeniu ciąży rzekomej oraz w celu przerwania laktacji, może prowadzić do aborcji (do 42 dnia ciąży)

• Kabergolina (prep. Galastop)

  • Agonista receptora dopaminowego D2

  • Hamuje uwalnianie prolaktyny i laktację u suk

  • Stosowana per os w terapii ciąży rzekomej oraz dla hamowania laktacji oraz skrócenia ciąży (poronienie)

  • Działania niepożądane: senność, brak apetytu, wymioty

• Metergolina (prep. Contralac)

  • Antagonista receptora serotoninowego 5HT1C

  • Hamując działanie serotoniny w OUN nasila działanie hamujące działanie dopaminy na wydzielanie prolaktyny.

  • Lek jest stosowany do hamowania laktacji u suk i kotek

  • Nie należy podawać samicom ciężarnym – możliwość poronienia

  • Działanie uboczne: niechęć do przyjmowania pokarmu, wymioty, osowiałość

ZESTAW 18:

1. Penicyliny potencjonowane.

• szerokie spektrum działania, z inhibitorami beta laktamaz

  • Amoksycylina + kw. Klawulonowy

  • Ampicylina + sulbaktam

  • Tikarcilina + kw. Klawulonowy

  • Piperacylina + tazobaktam

• podawane parenteralnie (wrażliwe na działanie kwasu solnego)

• są łączone z inhibitorami β-laktamaz

• stosowane w ciężkich zakażeniach dróg oddechowych, moczowych, pooperacyjnych, posocznicy

2. Tulatromycyna.

• makrolid bakteriostatyczny

• zastosowanie w bronchopneumonii Ru i Su, nie można u innych gat!!

• jednorazowe podanie u Ru s.c a Su i.m.

Mechanizm działania:

• hamowanie syntezy białek bakterii przez selektywne wiązanie z rRNA co prowadzi do nasilenia odłączania peptydylo-tRNA od rybosomów podczas translokacji(hamowanie wydłużania łańcuchów białek bakteryjnych)

Spektrum:

• pasteurella hemolitica,Multocida, Hemophilus somnus- WICHTIG!

• Actinobacillus pleuropneumone,mycoplasma hyopneumonie

Farmakokinetyka:

• lek gromadzi się w neutrofilach i makrofagach

• steżenie w tk. docelowej-płucach 25-280 razy wyższe niż we krwi,

• w płucach stężenie wyższe niż MIC które u bydła utrzymuje się 9 dni a u świń 5 do 15 dni

Przeciwwskazania:

• ciąza, laktacja, nadwrażliwość na makrolidy, nie stosować z innymi makrolidami i linkosamidami

Karencja:

• bardzo długa - bydło tk. jadalne 49 dni a Su 33 dni

3. Leki przeciwarytmiczne.

Z06P2

4. Antagoniści rec. opioidowych i alfa2 adrenergicznych.

Antagoniści rec. opioidowych:

• Nalokson

  • Antagonizm w stosunku do wszystkich receptorów opioidowych

  • Krótkie działanie ~1h

  • Okazjonalnie używany u zwierząt do leczenia nieprawidłowych zachowań-gryzienie śledzenia ogona - psy, stereotypie u koni

  • jako antidotum po przypadkowym kontakcie z etorfiną

• Diprenorfina

• Naltrekson

  • Znacznie dłuższy czas działania - T1/2 ok.10h

  • Ludzie – leczenie uzależnień

  • Zwierzęta-leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych

Alfa-2 antagoniści:

1 Johimbina – selektywny antagonista rec. alfa2 (dla ksylazyny i detomidyny)

2 Atipamezol – selektywny antagonista rec. Alfa2 (dla medetomidyny)

3 Tolazolina – nieselektywny alfa-adrenolityk (dla ksylazyny)

5. Immunomodulujące działanie lewamizolu.

• tymomimetyk kl. I

• efekt:

  • dojrzewanie i proliferacja protymocytów,

  • indukcja funkcji efektorowych limf T,

  • wzrost aktywności fagocytarnej i bójczej makrofagów,

  • normalizacja syntezy i uwalniania IL-1, IL-8, IFN gamma

• u wszystkich gatunków

• Wskazania:

  • ostre i przewlekłe infekcje dróg oddechowych

  • przewlekłe ropne infekcje skóry

  • zakażenie grzybice

  • immunosupresja po terapii cytostatykami

  • potencjalizacja odpowiedzi po szczepieniu kur przeciwko kokcydiozie i pomorowi rzekomu

• działania uboczne: agranulocytoza, anemia hemolityczna, biegunka, wymioty, zmiany w zachowaniu

• NIE u ciężarnych, karmiących, wychudzonych i u ptaków uodpornionych przeciwko chorobie Mareka (lub Newcastle)

ZESTAW 19:

1. Tetracykliny.

• Tetracyklina

• Chlortetracyklina

• Oksytetracyklina

• Demeklocyklina

• Metacyklina

• Doksycyklina

• Minocyklina

Mechanizm działania: Odwracalne wiązanie się z podjednostką 30 S rybosomu

Spektrum: G+, G- tlenowe; Bakterie beztlenowe za wyjątkiem Clostridium ssp, Mycoplasma, Chlamydia, Ehrlichia; Pierwotniaki: Plasmodium falciparum, Entamoeba histolitica, Giardia lamblia, Leishmania, Toxoplasma gondi, Trichomonas spp.

Farmakokinetyka:

• Dobrze wchłaniane z p.pok. – wchłanianie hamowane przez pokarm i przez związki neutralizujące HCl

• Chelatują jony metali 2+ : Ca2+, Mg2+ chelaty są niewchłanialne

• brak efektu przeciwbakteryjnego.

• Dystrybucja do wszystkich tkanek poza tłuszczową.

• Duże powinowactwo do tkanek młodych – zawiązki zębów, nowotwory, wątroba.

• Wyższe stężenie w żółci niż we krwi.

• Przenikają do płodu i mleka.

• Wydalana w stanie niezmienionym. (w: doksycyklina), Głównie z moczem częściowo z żółcią.

• Antybiotyki czasozależne.

• U wszystkich gatunków

• Parenteralnie Bo, Eq, reszta głównie p.o.

• Doksycyklina tylko u Ca dożylnie u reszty nie bo może powodowad wstrząs.

• U psów – leki z wyboru u Ehrichia canis, Borelia burgdorferi i leptospiry.

Działania niepożądane:

• nadkażenie Candida, Clostridium.

• Hepatotoksyczność

• Fotosensybilizacja

• Nefrotoksyczność

• Skłonność do zaburzenia kośćca, próchnicy, przebarwień.

2. Leki przeciwgrzybicze do stosowania miejscowego.

• Polieny:

  • nystatyna

  • natamycyna

  • amfoterycyna B

• Azole:

  • enilkonazol,

  • ekonazol

  • klotrimazol

  • ketokonazol

• Alliloaminy:

  • terbinafina

• Morfoliny:

  • amorolfina

• Inne:

  • cyklopiroks

  • kwas undecylenowy

  • fiolet gencjany

  • związki jodu

  • kwas salicylowy

  • chlorheksydyna

3. Medetomidyna i butorfanol.

Medetomidyna

• Agonista α2 (adrenomimetyk)

• Działanie:

  • Uspokajające

  • Przeciwbólowe

  • Miorelaksacyjne

• Stosowane u Ca i Fe

• Bardziej selektywna w stos do α2 niż ksylazyna

• Antidotum- Atipamezol

• Mechanizm działania:

  • pobudzanie rec. α2 w OUN przez przyłączenie się do niego co skutkuje spadkiem neurotransmisji – następuje spadek wydzielania neurotransmiterów z neuronów adrenergicznych. Wynikiem tego jest spadek napięcia układu współczulnego analgezja, uspokojenie i znieczulenie.

Butorfanol

agonista rec. Kappa. Antagonista rec mi

Działanie:

• Przeciwbólowo 4-7x silniej od morfiny

• Przeciwkaszlowo (silniej od kodeiny)

• Nie działa niekorzystnie na ukł. Krążenia

• Nie działa zapierająco

Zastosowanie:

• Przeciwbólowe

• Do neuroleptanalgezji (+ medetomidyna)

• W premedykacji (+ ketamina)

• Jako lek p.kaszlowy

4. Filgastrin.

• ludzki rekombinowany czynnik wzrostu kolonii granulocytarnych (rHu G-CSF) uzyskiwany przez modyfikowane genetycznie E. coli przez wprowadzenie plazmidu kodującego ludzki gen G-CSF.

Efekt działania:

• pobudzenie proliferacji i różnicowania komórek prekursorowych linii granulocytarnej,

• indukcja aktywności fagocytarnej i bójczej neutrofilów,

• indukcja aktywności migracyjnej i chemotaktycznej neutrofilów,

• indukcja aktywności tej populacji komórek zależnej od przeciwciał (ADCC).

Wskazania:

• Terapia neutropenii wrodzonych i nabytych u psów i kotów.

  • Neutropenie wrodzone

    • zespół Chediaka-Higashiego u kotów - zaburzenia chemotaksji i adhezji granulocytów, czemu towarzyszy neutropenia i małopłytkowość,

    • zespół cyklicznej, okresowo nawracającej neutropenii u marmurkowato umaszczonych psów rasy owczarek collie

  • Neutropenie nabyte:

    • Infekcje wirusowe powodujące działanie mielotoksyczne

      • wirus CVP-2 (canine parvovirus - 2)

      • wirus białaczki kotów (FLV)

      • wirus panleukopenii kotów (FPV)

    • Infekcje bakteryjne i pierwotniakowe o działaniu mielotoksycznym

      • Erlichioza u psów, Toxoplazmoza u psów i kotów

    • Terapia lekami immunosupresyjnymi i cytotoksycznymi

    • Reakcje nadwrażliwości po podaniu

      • sulfonamidów o przedłużonym działaniu

      • chloramfenikolu

      • fenylobutazonu, metamizolu

      • gryzeofulwiny

      • benzoesanu estradiolu

      • fenobarbitalu

    • Niedobór kobalaminy (sznaucer olbrzymi)

    • Ekspozycja na chemikalia (lakiery, detergenty, rozpuszczalniki)

5. Analogi GnRH.

GnRH – hormon uwalniający gonadotropiny, dekapeptyd syntetyzowany w podwzgórzu, uwalniany pulsacyjnie

Syntetyczne analogi GnRH:

• Gonadorelina

• Buserelina

• Lecirelina

• Fertirelina

• działają dłużej niż GnRH

• mają większe powinowactwo do receptora

• są mniej podatne na enzym rozkładający – peptydazę

Zastosowanie:

• u samic:

  • indukcja owulacji,

  • synchronizacja rui (z gestagenami lub analogami PGF2alfa)

  • w celu przywrócenia cyklu płciowego (acyklia)

  • w celu zwiększenia płodności

  • w celu zwiększenia skuteczności zapłodnieo,

  • w leczeniu cyst pęcherzykowych

• u samców:

  • w celu zwiększenia ilości nasienia

  • u psów – w celu zwiększenia libido

  • podawane parenteralnie – i.v., i.m. Lub s.c.

ZESTAW 20:

1. Gentamycyna i tikarcylina.

Gentamycyna

• zalicza się do aminoglikozydów i aminocyklitoli

• należy do aminoglikozydów II generacji wraz z amikacyną, tobramycyną

Mechanizm:

• łączy się z podjednostką 30S rybosomy, przez co zaburzają odczyt kodu genetycznego przez mRNA powoduje powstawanie non sensownych białek i uszkadzają błonę cytoplazmatyczną komórek bakteryjnych (stąd bójczy efekt)!

Efekt – bakteriobójczy

Efekt poantybiotykowy – stężeniozależny

Szerokie spektrum:

• tlenowe bakterie Gram + i Gram –, Pseudomonas aeruginosa i Mycoplasma

Oporność:

• wytwarzanie enzymów unieczynniających aminoglikozydy (acetylacja, adenylacja, fosforylacja)

• zmiana właściwości podjednostki 30S rybosomu lub zmniejszenie przepuszczalności błony komórkowej dla cząsteczek antybiotyku

• przekazywana przez plazmidy, w przypadku gentamycyna, tobramycyna powolny, wielkostopniowy - występuje częściowa opornośd krzyżowa

Właściwości farmakokinetyczne:

• nie wchłania się z PP

• podawać SC i IM jak i miejscowo

• nie wolno stosować jej IV = bradykardia, zmniejszenie wyrzutu serca, spadek ciśnienia krwi

• po podaniu domacicznym częściowo się wchłania

• w niewielkim stopniu wiążą się z białkami krwi (ok.20-30%)

• mała objętośd dystrybucji, nie przenika do wnętrza kom.

• dobrze przenikają do jam ciała !!

• słabo do OUN

• dobrze przenikają do krążenia płodowego i mleka

• bardzo krótki okres półtrwania 1-2 godz. !!!

• wydalane są przez nerki – przy upośledzeniu przesączanie kłębuszkowego tendencja do kumulacji i nasilania działań niepożądanych

• Czas terapii 5-7 dni

• U wszystkich gatunków

Działania niepożądane

• nefrotoksyczność ++

• ototoksyczność +

• spadek przekaźnictwa nerwowego - mięśniowego (działanie kurarynowe)

• odczyny alergiczne

Tikarcylina

Penicylina nowej generacji – anty Pseudomonas

• szczególnie przeciw Pseudomonas aeruginosa, Proteus, Serratia, Citrobacter, Providentia

• mniej skuteczne od aminopenicylin przeciw G+

• podawane parenteralnie (wrażliwe na działanie kwasu solnego)

• są łączone z inhibitorami β-laktamaz

• stosowane w ciężkich zakażeniach dróg oddechowych, moczowych, pooperacyjnych, posocznicy

Efekt działania: bakteriobójczy

Mechanizm działania: hamowanie syntezy ściany komórki bakterii, której podstawę stanowi muramina (peptydoglikan)

2. Cisplatyna i karboplatyna.

• Leki cytostatyczne.

• Mechanizm: wiązanie kowalentne z guaniną par nukleotydów DNA co prowadzi do uszkodzenia DNA i śmierci komórki.

• Oporność: Często powstaje oporność komórek nowotworowych na związki platyny - obniżenie transportu przez błony komórkowe, powstanie nieaktywnych połączeń np. z glutationem, możliwość reparacji uszkodzonego DNA komórki nowotworowej - brak efektu działania.

• Drogi podania:

  • dożylna

  • doguzowa w oleju sezamowym

  • do jam ciała (dootrzewnowo lub doopłucnowo)

  • dotętniczo

• Cisplatyna jest stosowana tylko u psów, karboplatyna u psów i kotów.

• Cisplatyna u kotów po jednorazowym podaniu powoduje obrzęk płuc w ciągu 48-72 godzin - bezwzględne przeciwskazanie.!!!!!!

• Leki są bardzo skuteczne w terapii nowotworów jądra, pęcherza moczowego, jajnika oraz kostniakomięsaków u psów.

• Po operacyjnym usunięciu zmian nowotworowych kości obserwuje się istotne przedłużenie czasu przeżycia psów.

• Leki wykazują dużą nefrotoksyczność, dlatego przed podaniem należy pacjenta nawodnić przez wlew kroplowy soli fizjologicznej

• Ze względu na nefrotoksyczność nie należy podawać z innymi nefrotoksycznymi lekami np. antybiotykami aminoglikozydowymi

• Bardzo indukują wymioty - podać butorfanol lub ondansetron

3. Miorelaxantia o dzialaniu obwodowym.

• wywołujące blok niedepolaryzacyjny – kuraryny (gangliolityki – hamują przekaźnictwo w zwojach)

  • D-Tubokuraryna – działa po 30 minutach – wywołuje wzrost stęż. Histaminy

  • Galamina – ok 15 minut, antagonista M2 – brak histaminemii

  • Pankuronium – 40-50, działa silniej od D-Tubokuraryny (nie działa gangliolitycznie, brak histaminemii)

  • Atrakurium – ok. 30 minut, słaba histaminemia, słabo gangliolitycznie

  • Mechanizm:

    • odwracalny konkurencyjny blok rec Nm, nie wywołując depolaryzacji

  • Antidotum:

    • inhibitory AchE – Edrofonium, Neostygmina, Fizostygmina

• wywołujące blok polaryzacyjny

  • Suksametonium

  • Dekametonium

  • mechanizm: niekonkurencyjny blok rec. Nm poprzedzony depolaryzacją (zwiotczenie poprzedzone skurczem)

  • brak antidotum

  • uboczne : bóle mięśniowe, złośliwa hipertermia, zaburzenia pracy serca

  • przeciwwskazania: choroby wątroby, nie u pacjentów którzy mieli kontakt z nieodwracalnymi inhibitorami AchE – związki fosforoorganiczne (bo mamy zablokowane nieswoiste esterazy)

4. Droperidol i fentanyl.

• w połączeniu ze sobą wywołują neuroleptoanalgezję -> uspokojenie, zniesienie bólu, zachowana świadomość

Droperidol

• lek o działaniu uspokajająco-neuroleptycznym (sedativo-neuroleptica) ->"neuroleptyk"

• pochodna butyrofenonu

• stosowany u psów i kotów (nie stosowad u zwierząt z padaczką)

• nie wyw. działania p/bólowego, w celu wyw. tego działania stosuje się go w poł. z fentanylem

• nie działa przeciwhistaminowo

• działania uboczne:

  • drgawki pozapiramidowe (w takim samym stopniu jak po pochodnych fenotiazyny)

  • spadek ciśnienia krwi, hipotermia (słabsze niż po pochodnych fenotiazyny)

Fentanyl

• narkotyczny lek przeciwbólowy

• agonista receptorów opioidowych (stymuluje zarówno receptor mi jak i kappa)

• bardzo dobry lek, często stosowany

• działanie przeciwbólowe 50-100 x silniejsze od morfiny

• Zastosowanie:

  • najczęściej w połączeniu z droperidolem

  • w połączeniu z fluanizonem (też pochodna butyrofenonu) -> uspokajające

  • stosowany u psów i zwierząt laboratoryjnych

  • u innych gatunków może wywoład silne pobudzenie

5. Synergizm leków.

Z08P5

ZESTAW 21:

1. Bronchodilatatory.

• pobudzenie receptora β-2

  • adrenomimetyki :

    • Adrenalina

  • β adrenomimetyki:

    • Izoprenalina

    • Orcyprenalina

  • β - 2 adrenomimetyki:

    • Terbutalina

    • Salbutamol

    • Klaenbuterol

    • Fenoterol

• blok rec. M

  • parasympatykolityki – antagoniści rec. M3 : Ipratropium

• blok rec. H- 1

  • antagoniści rec. H-1 :

    • Difenhydramina

    • Klemastyna

    • Ketotifen

• leki zwiększające stęż. cAMP w komórce – inhibitory fosfodiesterazy

  • metyloksantyny :

    • Teofilina

    • Aminofilina

    • Diprofilina

2. Butorfanol i petydyna.

Butorfanol

• syntetyczny opioid

• 4-7 razy silniejszy od morfiny

• 40 razy silniejszy od petydyny

• przeciwbólowy i przeciwkaszlowy

• zastosowanie: bóle morzyskowe u Eq, neuroleptoanalgezja z detomidyną, hamowanie napadów suchego kaszlu

• niepożądane: ataksje, depresje ukł. Oddechowego

Petydyna

• krócej niż morfina(Eq 20 min, Ca, 40 min, Fe 120 min)

• receptory mi

• podany doustnie przeciwbólowo po 40 min, a s.c. po 20 min

• spazmolitycznie – bóle morzyskowe u koni

• niepożądane: wymioty, zaparcia, skurcze spastyczne zwieracza pęcherza, drżenie mięśni, drgawki

3. Interakcje farmakokinetyczne.

Interakcją farmakokinetyczną określa się wpływ jednego leku na losy drugiego leku w organizmie:

• Wchłanianie

• Wiązanie z białkami

• Transport przez błony biologiczne

• Dystrybucję w organiźmie

• Biotransformację (metabolizm)

• Wydalanie

Interakcje na etapie wchłaniania:

• Adsorbcja na powierzchni: np. na węglu lekarskim

• Tworzenie się niewchłanialnych kompleksów: tetracykliny + jony Mg2+ lub Ca2+

• Zmiana napięcia powierzchniowego: np. saponiny lub tenzydy wzmagają wchłanianie jelitowe innych leków.

• Zmiana perystaltyki jelit: – prokinetyki nie wpływają na ilość wchłoniętego leku (olbrzymia powierzchnia wchłaniania), lecz zmniejszają jego maksymalne stężenie we krwi.

• Zmiana pH treści pokarmowej: – leki hamujące wydzielanie HCl zwiększają stopień dysocjacji słabych kwasów, co utrudnia ich bierne wchłanianie przez ścianę żołądka. Leki zakwaszające treść jelitową zmniejszają wchłanianie leków o odczynie zasadowym

Interakcje na etapie dystrybucji:

• Leki w różnym stopniu wykazują zdolność wiązania z białkami krwi (albuminami).

• Kompleks lek-białko:

  • nie ulega transportowi

  • nie wiąże się z receptorem

  • nie wykazuje działania farmakologicznego

  • nie ulega biotransformacji

  • nie ulega wydaleniu

• Leki o silnym powinowactwie do białek (salicylany) mogą wypierać z wiązań z białkami równocześnie podane inne leki o słabym powinowactwie do białek (sulfonamidy, kumaryny, penicyliny) => wzrost toksyczności

Interakcje w zakresie transportu błonowego:

• Leki depolaryzujące błony komórkowe (agoniści receptorów M) ułatwiają przenikanie i tym samym zwiększają siłę działania innych równocześnie podanych leków.

• Insulina, ACTH, STH ułatwiają transport czynny przez błony innych równocześnie podanych leków -przyśpieszenie i nasilenie ich działania

Interakcje na etapie biotransformacji:

• Indukcja enzymatyczna– jest to właściwość nieswoistego wzmagania aktywności enzymów mikrosomalnych metabolizujących leki.

  • Mechanizm indukcji enzymatycznej jest związany z pobudzającym wpływem przez induktory syntezy białek enzymatycznych.

  • barbiturany - przyśpieszają rozkład dikumarolu, gryzeofulwiny, metronidazolu, fenylobutazonu, glikokortykosterydów

• INHIBICJA ENZYMATYCZNA – jest to właściwość leku polegająca na hamowaniu aktywności enzymów mikrosomalnych.

  • Leki będące inhibitorami enzymatycznymi wzmagają i przedłużają działanie oraz nasilają toksyczność innych leków.

  • cymetydyna - nasila toksyczność benzodiazepin, propranololu, opioidów, leków przeciwpadaczkowych

Interakcje na etapie wydalania:

• Dotyczy leków wydalanych z moczem - zmiana pH wywiera istotny wpływ na wydalanie

• Leki zakwaszające mocz hamują wydalanie innych równocześnie podanych leków i/lub ich metabolitów.

• Leki alkalizujące mocz przyśpieszają wydalanie innych równocześnie podanych leków i/lub ich metabolitów.

4. Antybiotyki przeciwnowotworowe.

• DOXORUBICYNA (antybiotyk z grupy antracyklin)

• DAKTYNOMYCYNA

Obydwa antybiotyki są uzyskiwane z hodowli Streptomyces spp.

Zastosowanie kliniczne:

• Doksorubicyna jest skuteczna w terapii wielu nowotworów występujących u psów i kotów -

• Chłoniaki

• mięsaki kości

• naczyniakomięsaki

• mięsaki związane ze szczepionką (kot)

• Szczególnie wrażliwe są chłoniaki, a rokowanie ulega poprawie jeżeli w wielolekowym protokole leczniczym znajduje się doksorubicyna.

Mechanizm działania:

• Doksorubicyna jest lekiem nieswoistym fazowo, ale najsilniej aktywność jej przejawia się w fazie S cyklu komórkowego.

• Przeciwnowotworowe działanie antybiotyku polega na swoistym wiązaniu z DNA, tworzeniu wolnych rodników, stabilizacji lub rozrywaniu i fragmentacji podwójnej spirali DNA (z udziałem tropoizomerazy II), co prowadzi do uniemożliwienia transkrypcji kodu DNA na rRNA i hamuje syntezę RNA.

Toksyczność i działania niepożądane:

• przewód pokarmowy: wymioty, biegunka, zapalenie jelita, jadłowstręt i utrata masy ciała;

• wzrost uwalniania histaminy w tkankach obwodowych i wtórnie wzrost uwalniania amin katecholowych (zależne od dawki);

• mielosupresja (neutropenia, poikilocytoza erytrocytów);

• alopecja i hyperpigmentacja skóry;

• kardiotoksyczność (kardiomiopatia - arytmie, zaburzenia przewodnictwa, zastoinowa niewydolność serca), koty są mniej wrażliwe na działanie kardiotoksyczne;

• miernego stopnia nefrotoksyczność (zwłaszcza u kotów);

• podanie pozanaczyniowe - matrwica

5. Leczenie zakażeń układu moczowego.

Nitrofurany

Są to leki należące do aneksu IV-można je stosować tylko u zwierząt towarzyszących. Do tej grupy należą:

NITROFURANTOINA

FURAGINA

• Spektrum działania: bakterie tl. G-dodatnie i G-ujemne niektóre pierwotniaki niektóre grzyby

• Efekt działania: działają statycznie lub bójczo, w zal. od stężenia leku i rodzaju drobnoustroju

• Mechanizm działania: w komórce bakteryjnej ulegają redukcji do cytotoksycznych metabolitów, które prowadzą do rozfragmentowania nici bakteryjnego DNA

• Oporność: rozwija się poprzez mutacje chromosomalne, powoli i w umiarkowanym stopniu występuje oporność krzyżowa w pomiędzy nitrofuranami i z nitroimidazolami. Aktywność nitrofuranów słabnie w obecności ropy, mleka i krwi.

• Właściwości farmakokinetyczne i zastosowanie:

  • dobrze wchłaniane z przewodu pokarmowego

  • w tkankach nie osiąga stężenia p/bakt.,jedynie w moczu stężenie bakteriobójcze

  • doustnie, leczenie infekcji dróg moczowych

Chinolony

Fluorochinolony:

• Flumechina – najstarszy, wąskie spektrum działania, cielęta, prosięta, króliki, kurczęta – p.o.

• Enrofloksacyna – Ca, Fe (per os, IM), Bo(IV, IM, SC), Eq(IV), Su(IV, SC), Av(per os)

• Danofloksacyna – Su, cielęta (IV, IM), kury (per os)

• Difloksacyna – Ca, kury, indyki – per os

• Marbofloksacyna – Ca, Fe (per os, SC, IV), Bo, Su (IM) )

Inne:

• Sulfonamidy (sulfadiazyna, sarafloksacyna)

• Penicyliny

• Cefalosporyny (Cefowecyna)

• Karbapenemy (Imipenem, Meropenem)

• Monobaktamy (Aztreonam)

• Aminoglikozydy (Streptomycyna, Amikacyna)

• Fenikole (Chloramfenikol)

• Linkosamidy (Linkomycyna, Klindamycyna)

ZESTAW 26:

1. Cefalosporyny stosowane dowymieniowo.

• I generacja:

  • 1 grupa:CEFAPIRYNA, CEFACETRYL

    • podawane parenteralnie

    • oporne na beta-laktamazy

    • gronkowcowe

    • wrażliwe na beta-laktamazy

    • enterobakterii

    • umiarkowanie aktywne

  • 2 grupa: CEFALEKSYNA

    • podawane doustnie

    • oporne na beta-laktamazy

    • gronkowcowe

    • umiarkowanie wrażliwe na betalaktamazy

    • enterobakterii

    • umiarkowanie aktywne

• II generacja:

  • 3 grupa: CEFUROKSYM

    • podawane parenteralnie i doustnie

    • oporne na wiele beta-laktamaz

    • umiarkowanie aktywne

• III generacja:

  • 6 grupa: CEFOPERAZON, CEFQUINOM

    • podawane parenteralnie

    • oporne na wiele beta-laktamaz

    • aktywne wobec Pseudomonas

2. Linkomycyna.

• linkosamid

• efekt: bakteriostatyczny (w bardzo wysokich stężeniach bakteriobójczy)

• mechanizm: łączenie się w sposób odwracalny z podjednostką 50 S rybosomu co prowadzi do zachamowania syntezy białek bakteryjnych

Farmakokinetyka:

• Systemowo – doustnie, parenteralnie

• Wysokie stężenie terapeutyczne w kościach i stawach

• Metabolizowane w wątrobie; 20% wydalane w formie aktywnej z moczem

• U Bo tylko parenteralnie

Spektrum:

• Gram + bakterie tlenowe

• Gram + i Gram – beztlenowe

• Mycoplasma

• Chlamydia

• Klindamycyna bardzo aktywna w stosunku do paciorkowców i bakterii beztlenowych

• Działa także na Toxoplasma gondi, Plasmodium falciparum, Pneumocystis Marini

Oporność:

• modyfikacje rybosomu – ograniczenie wiązania antybiotyku

• enzymatyczna inaktywacja antybiotyku

• czynne wypompowywanie antybiotyku

• duże prawdopodobieństwo oporności krzyżowej – linkosamidy, makrolidy, pleuromutyliny

Działania niepożądane:

• biegunka

• rzekomobłoniaste zapalenie jelit

• reakcje alergiczne

• kardiotoksyczność

Synergizm:

• Spektynomycyna

• Fluorochinolony

• Aminoglikozydy

Antagonizm:

• Makrolidy

• Fenikole

• Tetracykliny

3. Agoniści i antagoniści alfa – 1.

Agoniści:

nieselektywne (α1, α2)

• nafazolina,

• ksylometazolina - miejscowo

selektywne α1

• fenylefryna

Efekt:

• mięśnie gładkie naczyń krwionośnych - skurcz

• ogólnie – wzrost ciśnienia krwi

• miejscowo – anemizacja tkanek

• oko – rozszerzenie źrenicy

Zastosowanie:

• ogólnie – w celu podwyższenia ciśnienia krwi

• miejscowo – w celu zmniejszenia przekrwienia tkanek,

• dla “odpęcznienia” błon śluzowych,

• zmniejszenia wysięku,

• w okulistyce jako mydriaticum (fenylefryna)

Antagoniści:

nieselektywne - (α1, α2)

• fenoksybenzamina

• tolazolina

• dihydroergotamina

selektywne α1

• prazosyna

Efekt:

• rozszerzenie naczyń krwionośnych-spadek ciśnienia krwi

• stosowane w leczeniu nadciśnienia (człowiek)

• rozkurcz zwieraczy (fenoksybenzamina)

4. Bronchodilatatory.

Z21 P1

5. Neuroleptoanaglezja.

• uspokojenie

• zniesienie bólu

• zachowana świadomość

• leki o działaniu uspokajająco-neuroleptycznym - sedativo-neuroleptica

  • w połączeniu np. z opioidami (Fentanyl, Butorfanol)

  • mają działanie uspokajające

  • nie mają działania nasennego ani przeciwbólowego

  • pochodne fenotiazyny (Acepromazyna, Promazyna)

  • pochodne butyrofenonu (Droperidol, Fluanizol)

  • pochodne tioksantenu (Chloroprotiksen)

• leki o działaniu uspokajająco-przeciwbólowym - sedativo-analgetica

  • agoniści rec. α2

    • ksylazyna

    • detomidyna

    • medetomidyna

    • deksmedetomidyna

    • romifidyna

  • uspokojenie, przeciwbólowo, miorelaksacja

ZESTAW 28:

1. Analogi PGF-2α.

Efekt:

- działanie luteolityczne

- skurcz mięśni gładkich macicy

• PGF2alfa i analogi:

  • PGF2alfa

  • dinoprost

  • kloprostenol

  • alfaprostol

  • tiaprost

  • luprostiol

• Krowy, klacze:

  • do inicjacji porodu i laktacji

  • w celu przyspieszenia inwolucji macicy

  • do synchronizacji cyklu płciowego

• Suki:

  • analogi PGF2α mniej skuteczne w indukcji porodu i aborcji - lepiej w połączeniu z kabergoliną (aborcje - lotrifen – embriotoksycznie i spadek przepływu krwi)

  • w otwartym ropomaciczu (równocześnie antybiotykoterapia)

2. Acepromazyna i lorazepam.

Acepromazyna

• Neuroleptyk, poch. fenotiazyny, zalecana u Eq

• Mechanizm:

  • blokowanie rec. dopaminergicznych, zwłaszcza D2 w OUN

  • blokowanie rec. alfa (częściowo H i M)

• Działanie:

  • uspokajające, neurolepsja

  • przeciwwymiotne

  • przeciwhistaminowe blok rec H1

  • synergizm z innymi lekami neurodepresyjnymi

  • NIE DZIAŁAJĄ NASENNIE I PRZECIWBÓLOWO!

• Uboczne:

  • efekt parkinsonopodobny

  • obniżanie progu drgawkowego

  • spadek ciśnienia krwi

  • zmiejsza npięcie AUN – spazmolitycznie, spadek sekrecji gruczołów, spadek tempa metabolizmu

  • hypotermia

  • spadek wydzielania ACTH, wazopresyny, gonadotropin, somatotropin

  • wzrost wydzielania prolaktyny

  • wzrost apetytu

  • fotosensybilizacja

  • wypadanie prącia

• Zastosowanie:

  • uspokojenie (zabiegi zootechniczne, transport, poskromienie)

  • w premedykacji (uspokojenie, synergizm z lekami znieczulenia)

  • do uzyskania z lekami przeciwbólowymi neuroleptoanalgezji

  • przeciwwymiotne

  • antypsychotyczne u ludzi – schizofrenia

• Przeciwwskazania:

  • ciąża

  • pacjenci z padaczką

  • w stanach obniżonego ciśnienia krwi

Lorazepam

• pochodna benzodiazepiny

• działanie przeciwlękowe, uspokajające, nasenne, przeciwdrgawkowe, brak działania przeciwbólowego

• mechanizm: łączy się z rec. BZ które są częścią rec. GABA ergicznych, wpływa na przepływ jonów Cl

• wykorzystywany do uspokajania zwierząt przed operacjami, przeciwpadaczkowo, przednarkotycznie

• przy przedawkowaniu silna miorelaksacja i działanie nasenne

3. Fluorochinolony u zwierząt towarzyszących.

• Enrofloksacyna

• Difloksacyna – Ca, kury, indyki – per os

• Marbofloksacyna – Ca, Fe (per os, SC, IV), Bo, Su (IM)

• Orbifloksacyna

• Ibafloksacyna – Ca, Fe (per os)

• Norfloksacyna

Spektrum:

• szczególnie aktywne wobec tlenowych bakterii G- (E coli, Klebsiella, Enterobacter, Pseudomonas, Salmonella, Schigella, Pasteurella)

• słabiej działają na bakterie G+ (zwłaszcza na paciorkowce)

• działają na patogeny wewnątrzkomórkowe (Mycoplasma, Brucella, Mycobacterium)

• bakterie beztlenowe są niewrażliwe na monofluorochinolony, aktywniej działają te, które zawierają w cząsteczce więcej niż 1 atom fluoru np. Difloksacyna

Efekt działania: bakteriobójczy

Mechanizm działania: hamowanie aktywności gyrazy DNA

• Fluorochinolony wykazują tzw. Efekt poantybiotykowy - zdolność leku do zahamowania wzrostu bakterii nawet wtedy, gdy stężenie leku spada poniżej wartości MIC.

• W tym przypadku, skuteczność leczenia przeciwbakteryjnego zależy od uzyskiwanych przejściowo dużych stężeń, a nie od utrzymywania w miarę stałych stężeń w surowicy i tkankach docelowych.

• Fluorochinolony to chemioterapeutyki stężeniozależne!!!

Wchłanianie:

• bardzo szybkie i dobre, zarówno po podaniu doustnym, jak i parenteralnym (i.m, s.c)

• biodostępność z przewodu pokarmowego - powyżej 80% (wyj. przeżuwacze)

Wydalanie:

• przede wszystkim z moczem przez nerki

• także drogą żółciową, przy czym część ulega ponownemu wchłonięciu w jelitach

• wyjątek difloksacyna – w 80% wydalana z kałem

Nie wolno stosować fluorochinolonów u:

• młodych, rosnących psów (do 9, 12 lub 18 m-cy)

• młodych kotów (do 3 m-cy)

• źrebiąt

• samic ciężarnych (zaburzenia rozwojowe płodów) i karmiących

Zastosowanie:

• infekcje przewodu pokarmowego, układu oddechowego

• infekcje dróg moczowych, rodnych

• infekcje skóry i tkanek miękkich

4. Leki chondroprotektywne.

Glikozoaminoglikan wielosiarczanowy

Efekt: działanie chondroprotektywne

Mechanizm:

• Hamuje procesy degeneracyjne we wtórnych postaciach osteoartritis

• Hamuje proces degeneracji chrząstki stawowej przez stymulowanie proliferacji chondrocytów i biosyntezę jej macierzy.

• Indukuje syntezę kolagenu, proteoglikanu i kwasu hialuronowego

• Hamuje aktywność enzymów proteolitycznych (kolagenazy, elastazy i proteaz lizosomalnych) w chrząstkach stawowych.

• Hamuje aktywność komplementu.

• Działa anabolicznie na metabolizm chondrocytów.

Przeciwwskazania: niewydolność nerek, wątroby, ciąża, podanie w zainfekowany lub objęty stanem zapalnym staw

Pentosanu polisiarczan

Jest wielosiarczanowym polisacharydem uzyskiwanym z hemicelulozy otrzymywanej z drzewa bukowego.

Wywiera działanie ochraniające chrząstkę stawową przez:

• Działanie hamujące aktywność enzymów degradujących chrząstkę opóźnienie procesów zwyrodnieniowych chrząstki

• Stymuluje metabolizm chondrocytów

• Indukuje syntezę kwasu hialuronowego

• Poprawia krążenie w tkance kostnej podchrząstkowej

• Hamuje krystalizację szczawianu wapnia

Działanie niepożądane: efekt antykoagulacyjny, obrzęk w miejscu podania.

Przeciwwskazania: niewydolność wątroby, nerek, ciąża, stan septyczny stawu, nowotwory złośliwe.

Interakcje: potęgowanie działania leków przeciwzakrzepowych.

Sól sodowa kwasu hialuronowego

• Kwas hialuronowy jest polisacharydem - dwucukier złożony z kwasu glukuronowego i glukozaminy.

• W chrząstce połączony jest z proteoglikanami tworząc z nimi duże agregaty.

• Jest wydzielany do płynu synowialnego jako endogenny czynnik zwiększający jego lepkość.

• W terapii osteoartritis wykorzystywany jest po podaniu dostawowym  wywołuje efekt przywracania lepkości płynu maziowego.

• Podany dostawowo hamuje fagocytozę, migrację limfocytów oraz przepuszczalność błony budującej torebkę stawową.

• Stymuluje syntezę endogennego kwasu hialuronowego.

• Po podaniu dostawowym pozostaje w nim przez wiele dni.

• Nie należy podawać leku więcej niż do dwóch stawów równocześnie

• Wcześniejsze leczenie osteoartritis glukokortykosterydami ogranicza efekt terapeutyczny soli sodowej kwasu hialuronowego

• Działania niepożądane: obrzęk miejscowy ( efekt samoistnie przemijający)

Orgoteina

• Jest dysmutazą nadtlenkową, metaloproteiną zawierającą miedź i cynk.

• Jest to endogenny wewnątrzkomórkowy enzym.

• Mechanizm przeciwzapalnego działania związany jest z wymiataniem wolnych rodników, które powstają w nadmiarze w stawie zmienionym zapalnie.

• Nie zarejestrowana w PL

Chondroityny siarczan

• Suplement diety stosowany u koni, psów i kotów z chorobą zwyrodnieniową stawów.

• Siarczan chondroityny podawany doustnie dostarcza prekursorów stymulujących odbudowę chrząstki stawowej, hamuje degradację chrząstki i ułatwia gojenie się uszkodzonej chrząstki stawowej.

• Siarczan chondroityny często stosowany jest z chlorowodorkiem glukozaminy.

• Glukozamina działa stymulująco na syntezę płynu stawowego, hamuje degradację chrząstki, ułatwia gojenie uszkodzonej chrząstki stawowej.

Wpływ NLPZ na chrząstki stawowe jest bardzo zróżnicowany.

Do leków które można uważać za chondroprotektywne należą: ketoprofen, karprofen, naproksen, piroksikam, meloksikam. Uważa się, że chronią one chrząstki podczas procesów degeneracyjnych.

5. Leki przeciwgrzybicze stosowane systemowo.

GRYZEOFULWINA.

• antybiotyk przeciwgrzybiczny działa systemowo

• produkowany przez Penicilium gryzeofulvinum

Mechanizm: hamowanie syntezy kw. nukleinowych, hamowanie mitozy w stadium metafazy

Efekt: grzybostatycznie

Spektrum: Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton = DERMATOPHYTA

Właściwości farmakokinetyczne

• tylko podanie per os – lepiej się wchłania gdy z karma bogatą w tłuszcz, a gdy podaje się ją na czczo indukuje wymioty.

• odkładana jest w stratum corneum co warunkuje jej skutecznośd w terapii grzybic skóry i pazurów, jest lekiem z wyboru dla Fe i Ca ale terapia min. 4 tyg.

• okres półtrwania u zwierząt ok. 1 godz.

AMFOTERYCYNA B

Efekt: bójczy lub statyczny zależny od stężenia

Mechanizm: łączy się ze steroidami błony powodując jej uszkodzenie -> zmiana wzajemnego ułożenia steroli i fosfolipidów co powoduje tworzenie się porów i następnie lizę

Spektrum: bardzo szerokie: Candidae, Cryptococcus, Histoplasma, Blastomyces, Sporotrichum, Aspergillus

Stosowanie:

• systemowo gdy grzybice zagrażające życiu , podawana IV w 5% roztworze glukozy ale przed należy wykonad wlew dożylny z płynu fizjologicznego i furosemidu co ograniczy działanie neurotoksyczne.

• miejscowo, ale nie samodzielnie.

• Stosowany w terapii histoplazmozy i blastomykozy u Ca i Fe

Właściwości farmakokinetyczne:

• nie wchłanialna z przewodu pok.

• osiąga bardzo wysokie stęż. w wątrobie, nerkach, płucach, a w jamach ciała i płynach ustrojowych osiąga 2/3 stęż. jak we krwi.

• bardzo słabo do OUN i płodu

• wydalany z moczem

Działanie niepożądane: bardzo nefrotoksyczna – ostra w chroniczną nefropatię, po podaniu IV zap. żył, gorączka, wymioty, arytmia serca

KETOKONAZOL

• grzybostatyczny

• szerokie spektrum: dermatofity, drożdżaki, grzyby dimorficzne, Gram +, Leishmania, Plasmodium

• mechanizm: inhibtor syntezy ergosterolu

• miejscowo lub systemowo

• doustnie, dobrze się wchłania w kwaśnym środowisku

• b. silne wiązanie z białkami

• działania niepożądane: wymioty, brak apetytu, świąd wyłysienia, EMBRIOTOKSYCZNE i TERATOGENNE, hamuje syntezę hormonów steroidowych

Inne:

• itrakonazol

• flukonazol

• worikonazol

• terbinafina

• flucytozyna

ZESTAW 30:

1. Działania niepożądane chemioterapetyków.

• mielotoksyczność

• indukcja zapaleń i owrzodzeń błon śluzowych

• nefrotoksyczność

• kardiotoksyczność

• hepatotoksyczność

• upośledzenie czynności narządów rozrodczych

• osłabienie odporności organizmu, wzrost podatności na infekcje

• indukcja zmian zakrzepowych naczyń

• wypadanie sierści

• anafilaksja

2. Leki przy Cl. Difficile.

Bacytracyna

• antybiotyk polipeptydowy

• efekt działania : bakteriobójczy

• mechanizm: hamowanie syntezy ściany komórkowej

• spektrum: wąskie, bakterie Gram+ oraz Cl. difficile/perfringens/spiroforme, Lawsonia intracellularis

• stosowana miejscowo np. przy infekcjach skory (często łączona z neomycyna I polymyksyna B), oraz doustnie w stanach zapalnych jelit, nie stosuje się jej systemowo bo jest bardzo nefrotoksyczna

Wankomycyna

• antybiotyk bakteriobójczy, stosowany iv

• należy do antybiotykow glikopeptydowych

• nie wchłania się z przewodu pokarmowego

Sulfonamidy

Metronidazol

3. Wskazania i przeciwskazania do stosowania deksametazonu.

Wskazania do stosowania:

• wstrząs (anafilaktyczny, septyczny, kardiogenny)

• Ostre i podostre stany zapalne

• przewlekłe stany zapalne – m.in. zap. ścięgen, stawów (ale

• NIE stosować w zap. tworzywa kopytowego u koni!)

• Chroniczne obturacyjne stany zapalne płuc

• Stany zapalne leczone miejscowo (oka, ucha, skóry, wymienia)

• Choroby alergiczne np. astma

• Choroby autoimmunologiczne

• Nowotwory limfoproliferacyjne

• ketoza u bydła i kóz, toksemia ciążowa u owiec

• indukcja porodu u przeżuwaczy

• Niedoczynność kory nadnerczy – leczenie substytucyjne

Przeciwskazania:

• Choroby infekcyjne wywołane przez bakterie, wirusy i

• grzyby

• Zapalenie tworzywa kopytowego

• Choroba wrzodowa

• Ciąża

• Infekcje gałki ocznej

• Jaskra

• Owrzodzenia rogówki

• Okres gojenia ran i złamań

• Zwierzęta w okresie wzrostu

• Cukrzyca

• Choroby wątroby

• Nefropatie przebiegające z dużą utratą białek

4. Pimobendan i Enalapril.

Pimobendan

• Inhibitor fosfodiesterazy III

• Działa inotropowo dodatnio

• Powoduje wzrost wrażliwości mięśnia sercowego na jony Ca2+ na zwiększone zużycie O2

• Rozszerzenie naczyń krwionośnych

• Mechanizm działania:

  • zahamowanie aktywności izoenzymu III fosfodiesterazy (PDE-3)

  • zwiększenie stężenia cAMP w miocytach i komórkach mięśni gładkich naczyo krwionośnych

  • wzrost jonów Ca w komórce

• działanie inotropowe dodatnie (wzrost wrażliwości kom. mięsnia sercowego na jony Ca, nie zwiększa zużycia tlenu i uderzeń serca)

• Ze względu na działanie inotropowe dodatnie i równoczesne działanie rozszerzające naczynia krwionośne leki z tej grupy nazywane są inodilatorami.

• Wskazania :

  • Przewlekła zastoinowa niewydolnośd serca

  • Ostra niewydolnośd serca, również będąca powikłaniem zawału

  • Wstrząs septyczny

  • Nadciśnienie tętnicze i dysfunkcja komory prawej

  • Zespół „małego rzutu serca” występujący w czasie lub po zabiegach chirurgicznych na sercu.

Enalapril

• Inhibitor konwertazy angiotensyny

• Mechanizm działania:

  • hamuje konwertazę angiotensyny -> hamuje powstanie aktywnej angiotensyny II (angiotensyna II zwęża naczynia krwionośne i nasila uwalnianie aldosteronu)

• Efekt: rozszerzenie naczyń, spadek uwalniania aldosteronu

• Zastosowanie:

  • leczenie nadciśnienia

  • powoduje zatrzymywanie K+ w organizmie (nie podawad z diuretykami oszczędzającymi potas)

5. Gestageny.

• Są to związki sterydowe o działaniu podobnym do aktywności progesteronu.

Zastosowanie:

• Eq, Ov, Bo, Su- synchronizacja rui

• Ca, Fe- opóźnienie lub zatrzymanie rui

Duże:

• MEDROKSYPROGESTERON

  • Ov-wkładki dopochwowe przez 14-18 dni, ruja po 1-3dni po usunięciu

• FLUGESTON

  • j.w.

• NORGESTOMET

  • Bo-implant uszny prze 9-12 dni, ruja po 36-60h po usunięciu

• ALTRENOGEST

  • Eq-per os-14-18dni, ruja po 3-7 dni po usunięciu

  • Su-per os- przez 18dni, ruja po 3-6 dni po usunięciu

Małe:

• PROGESTERON

• MEDROKSYPROGESTERON (i.m., p.o.)

• MEGESTROL (p.o.)

• POLIGESTRON (s.c.)

Zastosowanie:

• do opóźnienia lub zatrzymania rui (należy pozwolid na przejście normalnego cyklu co 18-24 miesięcy)

• nimfomania

• zahamowanie objawów ciąży urojonej

• leczenie estrogenozależnych nowotworów gruczołu mlekowego

• u psów- leczenie przerostu prostaty

• u kotów- leczenie ziarniniaka kwasochłonnego i prosówkowatego zap. skóry (efekt przeciwzapalny).

Działania niepożądane (u wszystkich):

• Torbielowaty rozrost endometrium

• Śluzo/ropomacicze (stymulują rozrost i wydzielniczośd kom. endometrium)

• Odbarwienie włosów i miejscowe wyłysienia w miejscu podania

• Cukrzyca

• Guzy gruczołu mlekowego

Przeciwwskazania:

• Zwierzęta z cukrzycą

• Zwierzęta niedojrzałe płciowo

• Zwierzęta ze schorzeniami układu rozrodczego (np. infekcje)

• Uwaga - gestageny bardzo łatwo wchłaniają się przez skórę

ZESTAW 42: ?

1. Sulfonamidy potencjonowane.

• Są to preparaty złożone z sulfonamidów wchłanialnych z przewodu pokarmowego i diaminopirymidyn (antymetabolity gr. folianowej) wykazujące synergizm hiperaddycyjny w działaniu przeciwbakteryjnym.

Mechanizm działania:

• Sulfonamidy hamują syntezę kwasu foliowego, który jest niezbędnym czynnikiem w powstawaniu nukleotydów purynowych. Niedobór tych nukleotydów zaburza syntezę kwasów nukleinowych i hamuje podział komórek bakteryjnych. Skutkiem takiego działania jest efekt bakteriostazy.

• Zahamowanie syntezy kwasu dihydrofoliowego jest następstwem konkurencyjnego antagonizmu pomiędzy kwasem p-aminobenzoesowym (PABA) a sulfonamidami o miejsce wiązania na syntazie kwasu dihydropteroilowego. Bakterie które same syntetyzują PABA są niewrażliwe na ich działanie.

Podział:

• krótkodziałające :

  • SULFATIAZOL

  • SULFAFURAZOL

  • SULFAKARBAMID

  • SULFADYMIDYNA

• średniodziałające:

  • SULFADIAZYNA

  • SULFAFENAZOL

  • SULFAMETOKSAZOL

  • SULFAPROKSYLINA

• długodziałające:

  • SULFADIMETOKSYNA

  • SULFAMETOKSYDIAZYNA

  • SULFAMETOKSYPIRYDAZYNA

Diaminopirymidyny

• antymetabolity grupy folianowej

• hamują aktywność reduktazę kwasu dihydrofolowego, hamując syntezę kwasu terahydrofoliowego. Skutkiem braku kwasu tetrafoliowego jest zahamowanie syntezy puryn, a następnie DNA oraz zahamowanie podziałów komórkowych, czego wynikiem jest efekt bakteriostatyczny

  • TRIMETOPRIM

  • ORMETOPRIM

  • ADITOPRIM

  • BAKWILOPRIM

Efekt:

• wzrost lub przywrócenie wrażliwości drobnoustrojów na sulfonamidy i trimetopim.

• pojawienie się działania bakteriobójczego w stosunku do wielu drobnoustrojów

• możliwość zmniejszenia wielkości dawki i zmniejszenie toksyczności

2. Iwermektyna.

Gatunki docelowe: bydło, owce, świnie, konie

Właściwości farmakokinetyczne:

• U gatunków z żołądkiem jednokomorowym po podaniu doustnym wchłania się w 95%

• U przeżuwaczy po podaniu doustnym wchłania się 1/4 – 1/3 podanej dawki.

• Biodostępność po podaniu podskórnym 100%

• Po podaniu doustnym wchłania się szybciej niż po iniekcji podskórnej.

• Doskonale przenika do narządów bogatych w tkankę tłuszczową.

• Nie przenika przez barierę krew-mózg

• Wyjątek stanowią psy niektórych ras: owczarki colli, szeltiki, australijskie psy pasterskie, bobtaile i inne rasy psów długowłosych.

• U psów tych ras często występuje specyficzny defekt genetyczny ( mutacja genu MDR-1)  co prowadzi do możliwości przechodzenia przez barierę krew-mózg z następowym niepożądanym działaniem neurotoksycznym leku - nadwrażliwość typu idiosynkrazji.

Działania niepożądane:

• Po 24 godzinach od podania podskórnego opuchlizna i świąd w miejscu iniekcji - u koni w terapii inwazji Onchocerca sp. - reakcja nadwrażliwości na zabite mikrofilarie.

• U bydła paraliż w przypadku obecności postaci larwalnych gzów w kanale kręgowym - reakcja spowodowana zabiciem pasożyta.

• U psów działanie neurotoksyczne: hypotermia, depresja, śpiączka, śmierć.

3. Propofol i fentanyl.

PROPOFOL:

• biała emulsja stosowana dożylnie

• słabe właściwości analgetyczne

• krótka (5-10min) hipnoza po bolusie;

• bezpieczny (dawka letalna 20mg/kg)

• nie kumuluje się, metabolity nieaktywne

FENTANYL:

• narkotyczny lek przeciwbólowy

• agonista receptorów opioidowych (stymuluje zarówno receptor mi jak i kappa)

• bardzo dobry lek, często stosowany

• działanie przeciwbólowe 50-100 x silniejsze od morfiny

• Zastosowanie:

  • najczęściej w połączeniu z droperidolem

  • w połączeniu z fluanizonem (też pochodna butyrofenonu) -> uspokajające

  • stosowany u psów i zwierząt laboratoryjnych

  • u innych gatunków może wywołać silne pobudzenie

4. Cholinolityki.

Parasympatykolityki.

• atropina – okulistyka (1 %), premedykacja, zatrucia parasympatykomimetykami

• glikopyrolat – premedykacja (nie przechodzi do OUN)

• skopolamina (hyoscyna)

• butylobromek skopolaminy – spazmolityk

• propantelina (oksyfenonium, adyfenina) - spazmolityki

• pirenzepina, telenzepina – leki przeciwwrzodowe,

selektywni antagoniści M1

• ipratropium – lek przeciwastmatyczny, selektywny antagonista M3

Mechanizm działania: antagoniści rec. M

Efekty:

• rozszerzenie źrenicy (mydriasis), porażenie akomodacji, wzrost ciśnienia śródgałkowego

• hamowanie wydzielania gruczołówzewnątrzwydzielniczych

• zwiotczenie mięśni gładkich p.pok, dróg żółciowych, pęcherza moczowego, oskrzeli,

• tachykardia

• efekty z OUN (w wysokich dawkach atropina przechodzi do OUN– pobudzenie; skopolamina- u ludzi –

• uspokojenie, u zwierząt - pobudzenie)

Zastosowanie:

• W okulistyce: do rozszeszenia źrenicy i porażenia akomodacji w celu ułatwienia badań oftalmoskopowych

• Jako leki przednarkotyczne w celu :

  • zahamowania wydzielania ślinianek i gruczołów oskrzelowych (osłona przed drażniącym działaniem niektórych narkotyków wziewnych),

  • osłona przed ewentualnym arytmicznym wpływem nerwu błędnego na serce(tzw. bradykardia odruchowa)

  • rozszerzenia oskrzeli

  • atropina

  • glikopyrolat

• Jako leki przeciwskurczowe (spasmolytica):

  • w stanach spastycznych (kolkach) p. pokarmowego, dróg żółciowych, dróg moczowych, przy nadmiernej perystaltyce, słabiej obniżają napięcie macicy

  • atropina

  • propantelina

5. Działania niepożądane glikokortykosterydów.

• Działanie wrzodotwórcze

• Opóźnienie gojenia - zahamowanie bliznowacenia

• Euforia, napady padaczkopodobne

• Poronienia, działanie teratogenne

• Polifagia

• Polidypsja (zwiększone pragnienie)

• Poliuria

• Proteinuria z nastepowym uszkodzeniem kłębuszków

• nerkowych

• Zaburzenia hormonalne: zmniejszenie uwalniania

• gonadotropin - spadek libido

• Scieńczenia skóry i wyłysienia, depigmentacja

• Owrzodzenia i perforacja rogówki, jaskra.

ZESTAW 43:

1. Fluorochinolony stosowane u psów i kotów.

Z:28 P:3

2. Lewamizol jako lek p-pasożytniczy i immunomodulator.

Immunomodulator Z:18 P:5

Lek przeciwpasożytniczy

• Lewamizol służy do zwalczania robaków żołądkowo-jelitowych u przeżuwaczy i trzody chlewnej oraz psów

• Robaków płucnych u przeżuwaczy, trzody chlewnej i psów

• Robaków pasożytujących w naczyniach krwionośnych i sercu u psów

• Współczynnik leczniczy jest niski = 6, dlatego lewamizol musi być dokładnie dawkowany

• Nie stosuje się u koni i mlecznych krów

• Toksyczny dla psów: nadwrażliwość typu idiosynkrazji => zaburzenia hematologiczne => leukopenia, trombocytopenia, niedokrwistość hemolityczna

3. Trilostan i selegilina.

Trilostan

• Docelowy gatunek: pies, można stosować u kota i konia

• Mechanizm: selektywne i odwracalne hamowanie aktywności izomerazy 3-β-hydroksysteroidowej - blokada wytwarzania kortyzolu, kortykosteronu i aldosteronu.

• Nie wpływa na OUN i układ sercowo-naczyniowy

Wskazania: terapia zespołu i choroby Cushinga

• Nie stosować u zwierząt z niewydolnością wątroby i nerek

• Nie stosować u samic ciężarnych i karmiących i samic i samców przeznaczonych do rozrodu.

Działania niepożądane:

• Jatrogenny hipoadrenokortycyzm: osłabienie, letarg, anoreksja, wymioty, biegunka

• Ostry kryzys Adisona: zapaść

• Martwica nadnerczy

• Ujawnienie podklinicznej niewydolności nerek

• Zapalenie stawów - spowodowane obniżeniem stężenia endogennych glikokortykosterydów

Seleginina

• Selektywny inhibitor MAO-B,

• w mózgu blokuje ten enzym nieodwracalnie - hamowanie rozkładu DA (dopaminy),

• hamowanie wychwytu zwrotnego DA, NA i 5-HT przez presynaptyczne włókna nerwowe,

• blokowanie autoreceptorów dla DA,

• nasilenie obrotu DA (turnover – synteza i destrukcja)

• Selegilina aktywuje dysmutazę ponadtlenkową i katalazę - enzymy odpowiedzialne za usuwanie wolnych rodników - działanie ochronne na tkankę nerwową

• Nasila „wymiatanie” wolnych rodników w OUN

• Lek nie wchodzi w interakcję z tyraminą obecną w pokarmie – jest bezpieczny

Stosowana u psów:

• Z zaburzeniami emocjonalnymi - uporczywe wylizywanie sierści, wygryzanie, fobie lękliwość prowadząca do agresji, płochliwość, złośliwość

• W wieku starczym z występującymi zaburzeniami orientacji, pamięci.

Nie wolno równocześnie podawać:

• Neuroleptyków fenotiazynowych

• Fluoksetyny (inhibitor wychwytu serotoniny)

• Trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych

• Amitrazu (lek przeciw pasożytom zewnętrznym – inhibitor MAO)

• Metronidazolu, prednizonu i potencjonowanych sulfonamidów.

4. Tramadol i butorfanol.

Tramadol

• częściowy agonista rec opioidowych

• Hamuje wychwyt zwrotny norepinefryny i serotoniny(5-HT) oraz wywiera

• drugorzędny wpływ na α-2 adrenergiczne receptory dróg bólowych.

• Działanie przeciwbólowe 5-10 x słabsze od morfiny.

• Trwa 4-8h; uzależnione od dawki.

• Bardzo słabo depresyjnie na ośrodek oddechowy.

• Często stosowany w leczeniu bólu pooperacyjnego- umiarkowany do

• ostrego.

• Stosowany: parenteralnie i doustnie.

• Nie wywołuje uzależnień i tolerancji.

• Jest metabolitem antydepresantu-trazodonu.

Butorfanol

agonista rec. Kappa. Antagonista rec mi

Działanie:

• Przeciwbólowo 4-7x silniej od morfiny

• Przeciwkaszlowo (silniej od kodeiny)

• Nie działa niekorzystnie na ukł. Krążenia

• Nie działa zapierająco

Zastosowanie:

• Przeciwbólowe

• Do neuroleptanalgezji (+ medetomidyna)

• W premedykacji (+ ketamina)

• Jako lek p.kaszlowy

5. Leki poronne w weterynarii.

Antygestageny:

Mifepriston

• syntetyczny związek sterydowy blokujący rec. Dla progesteronu w macicy, lek o właściwościach wczesno- i późnoporonnych

Aglepriston

• lek z grupy antygestagenów

• jest syntetycznym blokerem receptorów progesteronowych

• Podanie antagonisty oddziałującego na receptory progesteronowe w macicy (i gruczole sutkowym) powoduje "zablokowanie" sygnałów, które umożliwiają komórkom jajowym zagnieżdżenie się w macicy i utrzymanie ciąży.

• Lek podany we wczesnym stadium ciąży (do 25 dnia po kryciu) zapobiega jej implantacji w macicy, natomiast podany w późniejszym stadium (26-45 dzień), uniemożliwia utrzymanie ciąży: prowadzi do jej przerwania i wydalenia płodów.

• Należy podać dwukrotnie w odstępie 24 godzin

• Działanie korzystne przy terapii ropomacicza u suk równocześnie z antybiotykoterapią – tylko przy rozpoznanym ropomaciczu przy zamkniętej szyjce macicznej. – zablokowanie immunosupresyjnego działania progesteronu

PGF2α i analogi PGF2α

• Dinoprost

• Kloprostenol

• Tiaprost

• Luprostiol

• Alfaprostol

• Efekt: działanie luteolityczne, skurcz mięśni gładkich macicy

• Suki: analogi PGF2α mniej skuteczne w indukcji porodu i aborcji, lepiej w połączeniu z kabergoliną (aborcje - lotrifen – embriotoksycznie i spadek przepływu krwi)

Antagoniści prolaktyny:

• Bromokryptyna (prep. Parlodel)

  • stosowana u suk w leczeniu ciąży rzekomej oraz w celu przerwania laktacji, może prowadzić do aborcji (do 42 dnia ciąży)

• Kabergolina (prep. Galastop)

  • Agonista receptora dopaminowego D2

  • Hamuje uwalnianie prolaktyny i laktację u suk

  • Stosowana per os w terapii ciąży rzekomej oraz dla hamowania laktacji oraz skrócenia ciąży (poronienie)

ZESTAW 44

1. Dokscyklina i Gamytromycyna

Doksycyklina

Z:E P:2

Gamytromycyna

Antybiotyk makrolidowy

Efekt działania:

• bakteriostatyki

• Działanie przeciwzapalne: hamowanie syntezy cytokin prozapalnych, hamowanie tworzenia się leukotrienu B4, hamowanie chemotaksji i infiltracji dróg oddechowych przez neutrofile (obniżenie sekrecji gruczołów śluzowych)

• Działanie prokinetyczne: agoniści receptora motylinowego.

Mechanizm działania:

• działania pleuromutylin i makrolidów polega na wiązaniu się cząsteczki antybiotyku z podjednostką 50S rybosomu. Prowadzi to do zahamowania translokacji peptydylotransferazy i uszkodzenia procesu biosyntezy białek bakteryjnych.

• Miejsce wiązania z rybosomem komórki bakteryjnej jest podobne lecz nie identyczne dla makrolidów i fenikoli oraz linkosamidów, dlatego istnieje możliwość wystąpienia antagonizmu jeżeli te chemioterapeutyki są podawane jednocześnie.

Farmakokinetyka:

• dobrze wchłaniane z p.pok.

• duża dostępność biologiczna

• łatwo przenikają przez bariery komórkowe, nie przenikają do OUN

• osiągają duże stężenia w jamach ciała: opłucnowej i otrzewnowej

• w mleku osiągają stężenia ok. 40 x wyższe niż we krwi

• wydalane z żółcią, w dużej mierze w formie aktywnej

• Nowy antybiotyk makrolidowy 15C (azalid)

• Przeznaczony do stosowania jedynie u bydła

• Podawany podskórnie jednorazowo w terapii bronchopneumonii

• Nie stosować w okresie laktacji

• W płucach w ciągu 24 godzin osiąga 264 razy wyższe stężenie niż we krwi

• Okres karencji 64 dni

2.Selamektyna

• Przeznaczona do stosowania u psów i kotów

• Może być stosowana u wszystkich ras psów

• Może być stosowana u karmiących i ciężarnych samic, a także u szczeniąt i kociąt powyżej 6 tygodnia życia

• Stosowana w roztworze w postaci „spot-on”, jednorazowo (6 mg/kg)

• Działa skutecznie przez 30 dni od podania

• W profilaktyce dirofilariozy lek podaje się jeden raz w miesiącu.

Zastosowanie:

• Leczenie inwazji nicieni jelitowych

• Leczenie i profilaktyka świerzbu skórnego – Sarcoptes scabiei (podać dwukrotnie)

• Leczenie i profilaktyka świerzbu usznego – Otodectes cynotis (podać dwukrotnie)

• Zwalczanie pcheł u psów i kotów (Ctenocephalides) oraz leczenie przyczynowego pchlego zapalenia skóry na tle alergicznym (podawać w sezonie jeden raz w miesiącu)

• Profilaktyka dirofilariozy – działa bardzo skutecznie na mikrofilarie – nie działa na dorosłe nicienie bytujące w sercu i naczyniach – podawać jeden raz w miesiącu w okresie przenoszenia mikrofilarii przez komary.

Właściwości farmakokinetyczne:

• Psy - po podaniu naskórnym 5% ulega wchłanianiu, maksymalne stężenie osiąga po 3 dniach, okres półtrwania 11 dni.

• Koty - po podaniu naskórnym 75% ulega wchłanianiu, maksymalne stężenie osiąga po 15 godzinach, okres półtrwania 8 dni.

• U kotów selamektyna osiąga 64 razy wyższe stężenie we krwi niż u psów !!!

• U kotów lek kumuluje się w gruczołach łojowych skóry  stopniowo uwalniany  zwalcza inwazje nicieni jelitowych

Działania niepożądane:

• U 1% kotów po naskórnym podaniu może powodować miejscowe, przemijające wyłysienia

• 0,5% kotów obserwowano wyst. biegunki, wymiotów, drżeń mięśniowych, niechęci do jedzenia, wystąpienie świądu, pokrzywki, zaczerwienienia skóry, ślinienie, duszność.

• Psy bardzo dobrze tolerują podanie leku

3.Leki rozszerzające naczynia krwionośne

Z:A P:2

4. Agoniści receptora alfa-2

• agoniści rec. α2

  • ksylazyna

  • detomidyna

  • medetomidyna

  • deksmedetomidyna

  • romifidyna

• α2-adrenomimetyki

• Pobudzenie rec.α2 => spadek uwalniania NA

• sympatykoliza

• Efekt:

  • obwodowo - spadek ciśnienia krwi i bradykardia

  • zastosowanie: leczenie nadciśnienia - klonidyna

• ośrodkowo:

  • hamowanie przekaźnictwa adrenergicznego

  • zastosowanie: leki uspokajająco- przeciwbólowe : ksylazyna, medetomidyna, detomidyna, romifidyna

5.Gestageny

Z:30 P:5

ZESTAW A:

1. Antybiotyki stężeniozależne.

• aminoglikozydy

• fluorochinolony

• karbapenemy

• monobaktamy

2. Leki rozszerzające naczynia krwionośne.

Inhibitory konwertazy angiotensyny:

• Kaptopril (aktywny)

• Enalapril (pro-drug)

• Benazepril

• Mechanizm działania: Pośrednie na receptory – przez wpływ na uwalnianie neuromediatora => Brak mediatora dla receptora angiotensynowego

• Leczenie nadciśnienia

Niektóre β-2 adrenomimetyki:

• Izoksupryna

• Mechanizm działania: Pobudzenie rec. β-2

• W chorobach naczyń obwodowych

Antagoniści α-1

• Prazosyna

• Mechanizm działania: Blok rec. α-1

• Leczenie nadciśnienia

Sympatykolityki o działaniu pośrednim

• Guanetydyna

• Rezerpina

• Mechanizm działania: Spadek poziomu NA w synapsie

• Leczenie nadciśnienia

Blokery kanałów wapniowych

• Nifedypina

• Amlodypina

• Diltiazem

• Mechanizm działania: Blok kanałów wapniowych

• Leczenie nadciśnienia Choroba wieńcowa

3. Gryzeofulwina.

Z:13 P:2

4. Terapia hiperadrenokortycyzmu.

Terapia zależy od rodzaju zaburzenia:

• Hyperadrenokortycyzm spow. guzem nadnerczy - usunięcie guza jest terapią z wyboru

• Hyperadrenokortycyzm przysadkowo - zależny - farmakoterapia polegająca na obniżeniu wytwarzania glikokortykosterydów przez nadnecza.

• Jatrogenny zespół Cushinga - stopniowe wyłączanie egzogennie podawanych glikokortykosterydów.

Leki bezpośrenio hamujące uwalnianie glikokortykosterydów

• Trilostan

  • Docelowy gatunek: pies, można stosować u kota i konia

  • Mechanizm: selektywne i odwracalne hamowanie aktywności izomerazy 3-β-hydroksysteroidowej  blokada wytwarzania kortyzolu, kortykosteronu i aldosteronu.

  • Nie wpływa na OUN i układ sercowo-naczyniowy

  • Wskazania: terapia zespołu i choroby Cushinga

• Ketokonazol

  • Lek o działaniu przeciwgrzybiczym

  • W dawkach wyższych hamuje syntezę związków steroidowych: glikokortykosterydów i progesteronu, testosteronu.

  • Działanie to jest związane z hamowaniem aktywności enzymów biorących udział w syntezie endogennych hormonów steroidowych.

  • Wywiera też działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne.

• Mitotan

  • Cytostatyk wybiórczo hamujący czynność kory nadnerczy

  • Blokuje syntezę kortyzolu przez hamowanie dehydrogenazy G-6-P.

  • Uszkadza mitochondria komórek kory nadnerczy  powoduje ich nekrozę.

  • Stosowany w nieoperacyjnym raku kory nadnerczy i hyperadrenokortycyzmie przysadkowym

  • Kumuluje się w tkance tłuszczowej.

  • Nie stosować u psów o masie ciała mniejszej niż 5 kg

Leki pośrednio działające hamująco na uwalnianie glikokortykosterydów poprzez zwiększenie stężenia dopaminy w OUN, która hamuje uwalnianie ACTH.

• Selegilina

  • inhibitor MAO-B, lek o działaniu przeciwdepresyjnym.

  • Może być stosowana u psów.

  • Hamowanie MAO-B => zwiększenie stężenia dopaminy w strukturach OUN.

  • wzrost dopaminy => upośledzenie uwalniania ACTH => efektem pośrednim jest zmniejszenie aktywności komórek kory nadnerczy => zmniejszenie syntezy i uwalniania glikokortykosterydów, zwłaszcza u pacjentów z przysadkowo-zależnym hyperadrenokortycyźmie.

• Bromokryptyna

  • Agonista receptorów dopaminergicznych D2 i D1 w OUN.

  • Pobudzenie receptorów dopaminergicznych powoduje zmniejszenie uwalniania ACTH.

• Pergolid (mesylan)

  • Lek stosuje się jedynie u koni

  • Lek należy podawać doustnie przez całe życie chorego zwierzęcia

  • Efektywność : prawidłowe stężenie glukozy we krwi, prawidłowe stężenie ACTH, wycofanie lub zminimalizowanie objawów klinicznych

• Cyproheptadyna

  • Jest lekiem blokującym receptory serotoninowe, wykazuje działanie cholinolityczne , przeciwhistaminowe i uspokajające.

  • Bardzo dobrze tolerowana przez konie.

5. Acepromazyna, diazepam.

ACEPROMAZYNA

Z:28 P:2

DIAZEPAM

Z:16 P:4

ZESTAW B:

1. Antybiotyki polipeptydowe

Bacytracyna:

• Bakteriobójcza

• Mechanizm działania: Hamowanie syntezy ściany kom.

• Spektrum: wąskie – G+ i Clostridium Difficile,perfringens, spiriforme

• NIE STOSOWAĆ SYSTEMOWO – BARDZO NEFROTOKSYCZNA

• miejscowo lub doustnie w stanach zapalnych jelit

• w terapii skóry często łączona z neomycyną i polimyksyną B

Polimyksyny:

• Polimiksyna B (i.v. - bolesne, i.m., rzadziej systemowo)

  • Bakteriobójcza

  • uszkodzenie błony cytoplazmatycznej bakterii

  • miejscowo często z bacytracyną lub neomycyną

  • dożylnie u Eq i Ca w endotoksemii

• Kolistyna(miejscowo i doustnie)

  • Spektrum wąskie G-, Pseudomonas aeruginosa

  • neutralizują LPS

  • nefrotoksyczne

  • nie łączyd z aminoglikozydami → nefrotoksyczne

  • infekcje skóry, spojówek, ucha

  • zmniejszają napięcie mięsni szkieletowych

2. Selegilina i klomipramina – przeciwdepresyjne.

Seleginina:

• Selektywny inhibitor MAO-B,

• w mózgu blokuje ten enzym nieodwracalnie - hamowanie rozkładu DA,

• hamowanie wychwytu zwrotnego DA, NA i 5-HT przez presynaptyczne włókna nerwowe,

• blokowanie autoreceptorów dla DA,

• nasilenie obrotu DA (turnover – synteza i destrukcja)

• Selegilina aktywuje dysmutazę ponadtlenkową i katalazę - enzymy odpowiedzialne za usuwanie wolnych rodników - działanie ochronne na tkankę nerwową

• Nasila „wymiatanie” wolnych rodników w OUN

• Lek nie wchodzi w interakcję z tyraminą obecną w pokarmie – jest bezpieczny

Stosowana u psów:

• Z zaburzeniami emocjonalnymi - uporczywe wylizywanie sierści, wygryzanie, fobie lękliwość prowadząca do agresji, płochliwość, złośliwość

• W wieku starczym z występującymi zaburzeniami orientacji, pamięci.

Nie wolno równocześnie podawać:

• Neuroleptyków fenotiazynowych

• Fluoksetyny (inhibitor wychwytu serotoniny)

• Trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych

• Amitrazu (lek przeciw pasożytom zewnętrznym – inhibitor MAO)

• Metronidazolu, prednizonu i potencjonowanych sulfonamidów.

Klomipramina:

Należy do trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych

Mechanizm:

• Hamują wychwyt zwrotny NA, słabiej 5-HT w synapsach OUN - zahamowanie tego procesu prowadzi do nasilenia pre- i postsynaptycznych działań NA i 5-HT

• adaptacja receptorów do zmienionych stężeń neuromediatorów jest powolna i trwa 1-3 tygodni - pożądany efekt występuje po pewnym czasie !!!!

Efekt:

• Hamowanie agresji

• Znoszenie lęku

• Stabilizacja nastroju

• Przeciwdziałanie fobiom

• Hamowanie zachowań atypowych i nawykowych np. uporczywe wylizywanie sierści itp.

Leki z tej grupy podawane są w różnych zmienionych zachowaniach psów i kotów, per os

Początkowo w niskich dawkach, później przez kilka tygodni lub miesięcy w wyższych dawkach,

Przerywamy leczenie przez stopniowe zmniejszenie dawki.

Działania niepożądane:

• Efekt atropinopodobny

• Tachykardia, Arytmia serca

• Wymioty, Zmieniony apetyt

3. Ceftiofur

• Należy do cefalosporyn III generacji, grupa 4

• podawane parenteralnie

• oporne na wiele beta-laktamaz

• najlepiej przechodzą przez barierę krew-mózg , przy meningitidis

• wysoce aktywne

• Efekt działania:bakteriobójczy

• Mechanizm działania: hamowanie syntezy ściany komórki bakteryjnej (jak penicyliny)

• Szeroka dystrybucja do płynów pozakomórkowych, słaba penetracja przez błony biologiczne i fizjologiczne

• Zastosowanie: Infekcje i ropnie tkanek miękkich

• Działania niepożądane:

  • reakcje uczuleniowe - występują znacznie rzadziej niż po podaniu penicylin, w przypadku wystąpienia uczuleń na penicyliny – stosować ostrożnie cefalosporyny

  • nasilenie działania nefrotoksycznego aminoglikozydów przy terapii skojarzonej zaburzenia ze strony p.pok., możliwość wystąpienia rzekomobłoniastego zapalenia jelit,superinfekcje wywołane przez drożdżaki (podawać z nystatyną lub ketokonazolem)

4. Leki przeciwwymiotne

Leki przeciwwymiotne

• Antagoniści H1:

  • Dimenhydrynat – choroba lokomocyjna

  • Prometazyna – wymioty pochodzenia ośrodkowego

  • Difenhydramina

• Antagoniści receptorów M – parasympatykolityki:

  • Skopolamina – nie u Fe – choroba lokomocyjna

  • Propantelina – choroba lokomocyjna

  • Glikopyrolat – wymioty pochodzenia gastrycznego; nie dłużej niż 3 dni

• Antagoniści rec. D2 i H1

  • pochodne fenotiazyny

    • Chloropromazyna

    • Prometazyna

• pochodne butyrofenonu - nie blokują rec. H1

  • Droperidol

  • Metoklopramid – blokuje receptory serotoninowe 5HT-3, wymioty pochodzenie gastrycznego i toksycznego, nie dłużej niż 3 dni

• Antagoniści rec. 5HT-3

  • Ondansetron – w wymiotach indukowanych przez cytostatyki

• Antagoniści rec. neurokininowego NK-1 (stos. u Ca)

  • Cytrynian Maropitantu – stosowany raz dziennie, zapobiega i hamuje wymioty różnego pochodzenia, również te lokomocyjne

5. Karprofen i ketoprofen

• Należą do NLPZ, do grupy pochodnych kwasu propionowego.

Farmakokinetyka NSAIDs

• dobrze wchłaniane po podaniu doustnym

• w bardzo dużym stopniu wiążą się z białkami krwi > 90 % -

  • możliwość interakcji farmakokinetycznej z innymi lekami, które również w dużym stopniu łączą się z białkami krwi

• niska objętość dystrybucji

Wskazania do stosowania NSAIDs

• Ostre stany zapalne z obrzękiem i bolesnością

• W chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką

• Przewlekłe stany zapalne, zwłaszcza osteoarthritis u psów

• Podane w iniekcji działają dobrze/bardzo dobrze przeciwbólowo po zabiegach chirurgicznych (niektóre z siła zbliżoną do przeciwbólowego działania opioidów)

• Zapalenie tworzywa kopytowego u koni

• Miejscowo w stanach zapalnych oka, ścięgien, stawów

• W profilaktyce tworzenia się zakrzepów

Karprofen

• Preferencyjny inhibitor COX-2 – słabsze działania uboczne

• Wydzielany z żółcią, podlega krążeniu wątrobowo-jelitowemu => nasilenie działania wrzodotwórczego

• bardzo silnie przeciwzapalnie, szczególnie w przewlekłych stanach zapalnych stawów i kości – osteoarthritis

• silnie przeciwbólowo, podany w iniekcji działa silniej i dłużej niż petydyna – łagodzenie bólu pooperacyjnego, podany przed zabiegiem wykazuje większą skuteczność przeciwbólową niż podany po zabiegu

• przeciwgorączkowo

• iniekcja służy do zwalczania bólu lub zapoczątkowania leczenia, tabletki do długotrwałej kuracji (nawet do 5 lat)

Ketoprofen

• silnie przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i przeciwbólowo

• bardzo efektywny w zwalczaniu bólu przewlekłego po urazach chirurgicznych tkanek miękkich lub kości

• dobra tolerancja miejscowa po iniekcji

• Stosowany dłużej niż 5 dni może indukować uszkodzenia błony śluzowej żołądka, niezależnie od drogi podania

• po podaniu per os dobrze wchłaniany, pokarm obniża wchłanianie

• po iniekcji wchłanianie 70-100 %, silnie wiąże się z białkami krwi

• Nie stosować u koni wyścigowych 15 dni przed zawodami,

• Może być stosowany u bydła w okresie laktacji (karencja 0)

• U zwierząt rzeźnych karencja na tkanki jadalne wynosi 4 dni

ZESTAW C:

1. Sulfonamidy potencjonowane.

Z:42 P:1

2. Penicyliny oporne na β-laktamazy.

• Oksacylina -> per os, parenteralnie

• Kloksacylina -> per os, dowymieniowo

• Dikloksacylina -> per os

• Flukloksacylina -> per os

• Metycylina -> parenteralnie

• Nafcylina -> parenteralnie, dowymieniowo

• Temocylina -> szerokie spektrum działania, niewrażliwe na beta-laktamazy

• Efekt działania:bakteriobójczy

• Mechanizm działania: hamowanie syntezy ściany komórki bakterii, której podstawę stanowi muramina (peptydoglikan)

• wąskie spektrum działania, niewrażliwe na beta-laktamazy (przeciwgronkowcowe)

Kloksacylina, dikloksacylina, oksacylina, flukloksacylina

• wiążą się z białkami w ok. 90 %

• wydalane przez nerki

• stosowane doustnie, parenteralnie (z wyj. dikloksacyliny – silny odczyn miejscowy po i.m.), dowymieniowo (kloksacylina)

• infekcje wywołane przez gronkowce oporne na penicyliny naturalne

Metycylina - stosowana parenteralnie

Nafcylina - stosowana parenteralnie, doustnie, dowymieniowo

3. Terapia owrzodzeń.

Przeciwwrzodowe? Z:11 P:3

4. Fluoksetyna i selegilina.

FLUOKSETYNA

• selektywny inhibitor wychwytu neuronalnego serotoniny (Tymoleptyki)

Mechanizm:

• selektywne hamowanie wychwytu neuronalnego serotonin, nie wpływa lub w niewielkim stopniu hamuje wychwyt NA

• tabletki do żucia dla psów i kotów efekt po 8 dniach – 2 miesiącach

• metabolizowana w wątrobie

Lek neuroleptyczny, stosowany w zaburzeniach depresyjnych :

• hamowanie stereotypowych zachowao u Ca i Fe (wokalizacja, nieodpowiednia defekacja i oddawanie moczu, niszczenie rzeczy, zaburzenia zw. z separacją )

• stabilizacja nastroju – przeciwdziałanie napadom lękowym

• osłabienie agresji

• zapobieganie reakcjom panicznym u Ca i Fe np. fobie dźwiękowe

Działań ubocznych mniej niż TCA (np. brak efektu atropinobodonego) :

• zaburzenia przewodu pokarmowego (wymioty, biegunki, brak apetytu)

• zmniejszenie masy ciała i pogorszenie kondycji

• zmiana częstotliwości oddawania moczu, nie trzymanie moczu, bolesne oddawanie kroplami moczu, zap. pęcherza moczowego

• drżenia mięśni, napady padaczkowe

• bezsenność i dezorientacja, utrata koordynacji

• obniżenie popędu płciowego

• uspokojenie lub pobudzenie

• hiperglikemia

Przeciwwskazania:

• cukrzyca

• padaczka

• ciąża i laktacja

• u Ca poniżej 4 kg. i poniżej 6 mc

SELEGININA

Z:43 P:3

5. Leki inotropowe + stosowane doustnie.

• Są to leki zwięszające siłę skurczową mięśnia sercowego.

• Do tych leków zaliczamy: Inhibitory PDE-3, Glikozydy nasercowe, Metylksantyny, Glukagon, Agoniści rec. B-1

INHIBITORY PDE-3

• PIMOBENDAN

• INAMRINION

• MILRINON

Mechanizm działania:

• zahamowanie aktywności izoenzymu III fosfodiesterazy (PDE-3) => zwiększenie stężenia cAMP w miocytach i komórkach mięśni gładkich naczyń krwionośnych => wzrost jonów Ca w komórce => działanie inotropowe dodatnie (wzrost wrażliwości kom. mięsnia sercowego na jony Ca, nie zwiększa zużycia tlenu i uderzeń serca)

• Ze względu na działanie inotropowe dodatnie i równoczesne działanie rozszerzające naczynia krwionośne leki z tej grupy nazywane są inodilatorami.

Wskazania :

• Przewlekła zastoinowa niewydolność serca

• Ostra niewydolność serca, również będąca powikłaniem zawału

• Wstrząs septyczny

• Nadciśnienie tętnicze i dysfunkcja komory prawej

• Zespół „małego rzutu serca” występujący w czasie lub po zabiegach chirurgicznych na sercu.

PIMOBENDAN

• przeznaczony do leczenie niewydolności zastoinowej u psów, stosowany doustnie

MILRINON, INAMRINON

• Stosowany IV u psów i kotów

GLIKOZYDY NASERCOWE:- serce kurczy się silniej, ale wolniej

• DIGITOKSYNA

• DIGOKSYNA

• Mechanizm działania:

  • Hamuje aktywność pompy Na/K - Na gromadzi się we wnętrzu komórki

  • spadek aktywności pompy Na/Ca - Ca gromadzi się we wnętrzu- większa ilośd Ca dostępna dla skurczu przy kolejnej depolaryzacji tym efektywniejszy skurcz mięśnia = dodatnio inotropowo i tonotropowo

  • Zmniejszenie częstotliwości powstawania impulsów w węźle zatokowym = ujemnie chronotropowo

• Depresyjny wpływ na węzeł przedsionkowo-komorowy i pęczek przedsionkowo-komorowy

• zwolnienie przewodnictwa przedsionkowo-komorowego = ujemnie dromotropowo

• Podudza również zakooczenia nerwu błędnego = ujemnie dromo i chronotropowo

• Zwiększenie pobudliwości pozazatokowego ośrodka bodźcotwórczego = dodatnio batmotropowo

• zwęża naczynia !!

• działa moczopędnie (hamowanie zwrotnego wchłaniania jonów NA w kanalikach nerkowych poprzez hamowanie aktywności ATPazy Na/K i poprawia parametry krążenia !!

• Ca 2+ + glikozydy = synergizm

• K+ + glikozydy = antagonizm

DIGITOKSYNA

• działa długo, zalecana tylko u Ca ( per os ) w przewlekłej niewydolności serca,

• wchłania się szybko i kompletnie z PP

• okres półtrwania wynosi 8-12 godz.

• na początku dawka nasycająca będąca 2 razy wyższą od dawek podtrzymujących

• niski współczynnik terapeutyczny

• dawkowanie indywidualne - biodostępność zależy od mikroflory PP

METYLOKSANTYNY:

• PENTOKSYFILINA

• KOFEINA

• TEOFILINA

• AMINOFILINA

• DIPROFILINA

• TEOBROMINA

Mechanizm:

• Hamowanie aktywności fosfodiesterazy, rozkładającej cAMP i cGMP = wzrost stęż. cAMP i cGMP w komórce = rozkurcz mięśni gładkich

• Blokowanie rec. Adenozynowych typu A1

Efekty:

• rozkurcz mięśni gładkich

• Stymulujący wpływ na OUN

• Pobudzenie pracy serca

• Działanie moczopędne

Zastosowanie:

• w chorobach naczyń obwodowych (pentoksyfilina)

• Leczenie stanów spastycznych oskrzeli (aminofilina, teofilina, diprofilina)

ADRENOMIMETYKI B1

• katecholaminy:

• ADRENALINA

• DOPAMINA

• nieselektywni:

• IZOPRENALINA

• ORCYPRENALINA

• Selektywni:

• DOBUTAMINA

ZESTAW D:

1. Penicyliny przeciwgronkowcowe.

Z:C P:2

2. Neomycyna.

Aminoglikozyd.

Efekt działania: bakteriobójczy

Mechanizm działania:

• po wniknięciu do komórki bakteryjnej łączą się z podjednostką 30S rybosomu

• zaburzają odczyt kodu genetycznego przez mRNA

• prowadzą do powstania nieprawidłowych („nonsensownych”) białek

• uszkadzają błonę cytoplazmatyczną komórki bakt.

Spektrum:

• działa głównie na tlenowe bakterie G-, a także na niektóre tlenowe bakterie G+ np. Staphylococcus aureus

Oporność bakterii:

• wytwarzanie enzymów unieczynniających aminoglikozydy (acetylacja, adenylacja, fosforylacja)

• zmiana właściwości podjednostki 30S rybosomu

• zmniejszenie przepuszczalności błony kom.

• Występuje częściowa oporność krzyżowa: neomycyna-gentamycyna

Farmakokinetyka:

• nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego, natomiast dobrze po podaniu IM

• niewielki stopień wiązania z białkami krwi ( 20-30 %)

• mała objętość dystrybucji

• słabo przenikają do OUN

• dobrze przenikają do jam ciała, krążenia płodowego i mleka

• są wydalane niemal w całości w stanie niezmienionym przez nerki – przesączanie kłębuszkowe ( gdy upośledzone – tendencja do kumulacji i nasilenia działań niepożądanych)

• Ropa- inaktywacja aminoglikozydów

• wywołują efekt postantybiotykowy

Działania niepożądane:

• nefrotoksyczność

• ototoksyczność

• hamowanie przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego (synergizm z lekami zmniejszającymi napięcie mięśni szkieletowych)

• odczyny alergiczne; szczególnie po stosowaniu zewnętrznym (reakcje nadwrażliwości typu późnego – niezależna od przeciwciał)

3. Inhibitory anhydrazy węglowodanowej.

• ACETAZOLAMID

• Są słabymi diuretykami

• Inhibitory anhydrazy węglanowej mają budowę sulfonamidową.

• efekt diuretyczny utrzymuje się krótko

Mechanizm działania:

• hamowanie aktywności anhydrazy węglanowej,

• Zahamowanie aktywności tego enzymu prowadzi do niedoboru jonów wodorowych i wodorowęglanowych, co uniemożliwia wymianę sód-wodór w kanaliku bliższym - w ten sposób sód wraz z wodą jest wydalany w większej ilości.

• Razem z jonem sodowym wydalane są wodorowęglany, co prowadzi do rozwoju kwasicy metabolicznej.

• Do kanalika dalszego dociera zwiększona ilość jonów sodowych, co nasila wymianę sód-potas i zwiększa utratę jonów potasowych.

Miejsce działania: kanalik bliższy

• Po kilku dniach stosowania acetazolamidu jego moczopędne działanie ustaje w wyniku wtórnego

• uaktywnienia przez kwasicę metaboliczną mechanizmów kompensacyjnych nasilających produkcję jonu wodorowego bez udziału anhydrazy.

• Kilkudniowa przerwa w stosowaniu acetazolamidu powoduje, że ponowne zastosowanie wywołuje efekt diuretyczny.

Właściwości farmakokinetyczne:

• Acetazolamid dobrze się wchłania po podaniu doustnym.

• Wydalany jest w kanaliku bliższym

• Działanie diuretyczne rozpoczyna się po ok. 1 godz. i utrzymuje się przez ok. 6-8 godz. od chwili podania leku.

Wskazania:

• Acetazolamid hamuje wydzielanie płynu śródgałkowego i obniża ciśnienie w gałce ocznej. Efekt ten utrzymuje się przy przewlekłym stosowaniu, stosowany jest w leczeniu jaskry.

• Acetazolamid może być stosowany jako lek uzupełniający w terapii stanów połączonych z rozwojem alkalozy metabolicznej.

4. Któreś z GS.

5. Niesterydowe.

ZESTAW E:

1. Doksycyklina, klindamycyna.

Doksycyklina

• tetracyklina

• antybiotyk bakteriostatyczny

• mechanizm działania: hamowanie biosyntezy białka i procesów fosforylacji w kom. bakteryjnych przez odwracalne wiązanie z podjednostką 30S rybosomu -> hamowanie translacji

Spektrum:

• Gram +, Gram – tlenowe,

• bakterie beztlenowe z wyj. Clostridium spp.,

• Mycoplasma, Chlamydia, Erlichia, Rickettsia,

• pierwotniaki: Plasmodium falciparum, Entamoeba histolityca,Giardia lamblia, Leishmania, Toxoplasma gondii, Trichomonas spp

Farmakokinetyka:

• Dobrze wchłaniane z przewodu pokarmowego,

• Wchłanianie jest hamowane przez pokarm

• Wchłanianie jest upośledzane przez związki neutralizujące sok żołądkowy

• Ulegają dystrybucji do wszystkich tkanek z wyj. tkanki tłuszczowej.

• Maja duże powinowactwo do tkanek młodych, szybko rosnących, lub o szybkiej przemianie materii (zawiązki zębów, nasady kości, komórki nowotworowe, wątroba).

• Osiągają bardzo wysokie stężenia w żółci (30 x wyższe niż we krwi).

• Przenikają do płodu i mleka

• Wydalane z moczem, częściowo z żółcią

Klindamycyna

• Efekt działania: bakteriostatyczny ( w wysokich stężeniach bakteriobójczy)

• Mechanizm działania: łączenie się w sposób odwracalny z podjednostką 50 S rybosomu (miejsce wiązania peptydylo-tRNA) co prowadzi do zahamowania syntezy białek bakteryjnych

• Antybiotyk z grupy linkosamidów

• Systemowo – doustnie, parenteralnie

• Wysokie stężenie terapeutyczne w kościach i stawach

• Metabolizowane w wątrobie; 20% wydalane w formie aktywnej z moczem

• U Bo tylko parenteralnie

Spektrum:

• Gram + bakterie tlenowe

• Gram + i Gram – beztlenowe

• Mycoplasma

• Chlamydia

• Klindamycyna bardzo aktywna w stosunku do paciorkowców i bakterii beztlenowych

• Działa także na Toxoplasma gondi, Plasmodium falciparum, Pneumocystis Marini

Oporność:

• modyfikacje rybosomu – ograniczenie wiązania antybiotyku

• enzymatyczna inaktywacja antybiotyku

• czynne wypompowywanie antybiotyku

• duże prawdopodobieostwo oporności krzyżowej – linkosamidy, makrolidy, pleuromutyliny

Działania niepożądane:

• biegunka

• rzekomobłoniaste zapalenie jelit

• reakcje alergiczne

• kardiotoksyczność

Synergizm:

• Spektynomycyna

• Fluorochinolony

• Aminoglikozydy

Antagonizm:

• Makrolidy

• Fenikole

• Tetracykliny

2. Cefowecyna.

• Cefalosporyna III generacji, z grupy 6

• podawane parenteralnie

• oporne na wiele beta-laktamaz

• aktywne wobec Pseudomonas

• Efekt działania: bakteriobójczy

• Mechanizm działania: hamowanie syntezy ściany komórki bakteryjnej (jak penicyliny)

• najlepiej przechodzą przez barierę krew-mózg , przy meningitidis

• Szeroka dystrybucja do płynów pozakomórkowych, słaba penetracja przez błony biologiczne i fizjologiczne

• Wątroba – acetylacja

• Działania niepożądane:

  • reakcje uczuleniowe - występują znacznie rzadziej niż po podaniu penicylin, w przypadku wystąpienia uczuleń na penicyliny – stosować ostrożnie cefalosporyny

  • nasilenie działania nefrotoksycznego aminoglikozydów przy terapii skojarzonej

  • zaburzenia ze strony p.pok., możliwość wystąpienia rzekomobłoniastego zapalenia jelit,superinfekcje wywołane przez drożdżaki (podawać z nystatyną lub ketokonazolem)

3. Tokolityki i ekboliki.

TOKOLITYKI - leki rozkurczające mięśnie gładkie macicy

• beta-2 adrenomimetyki:

  • fenoterol

  • izoksupryna

  • zapobieganie przedwczesnemu porodowi

• parasympatykolityki (antagoniści rec. M)

  • propantelina

  • w bólach skurczowych u kobiet

• leki papawerynopodobne

  • papaweryna

  • drotabutyna

  • wetrabutyna

  • w bólach skurczowych u kobiet

EKBOLIKI – leki kurczące mięśnie gładkie macicy

• oksytocyna i analogi:

  • oksytocyna

  • karbetocyna

  • do inicjacji porodu i laktacji

  • w celu inwolucji macicy po porodzie

• PGF2alfa i analogi:

  • PGF2alfa

  • dinoprost

  • kloprostenol

  • alfaprostol

  • tiaprost

  • luprostiol

  • do inicjacji porodu i laktacji

  • w celu przyspieszenia inwolucji macicy

  • do synchronizacji cyklu płciowego

• beta – adrenolityki

  • propranolol

  • w celu przyspieszenia inwolucji macicy po porodzie

• Alkaloidy sporyszu

  • ergometryna

  • hamowanie krwawień poporodowych

  • nie można stosować na macicę ciężarną

  • nie nadaje się do inwolucji macicy po porodzie

4. NLPZ z grupy koksybów.

Grupa koksybów:

• Tepoksalin

• silne działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe oraz przeciwalergiczne(?)

• hamuje aktywność COX-1 i COX-2 a także lipooksygenazy! (LOX) => mniej prostaglandyn i leukotrienów

• słabe działanie wrzodotwórcze, czasem biegunki, wymioty (u kilku - kilkunastu %).

• Derakoksyb

• nie należy stosować dłużej niż 7 dni

• preferencyjne hamowanie COX-2 (ale w wyższych dawkach hamuje równiez COX-1)

• silne działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, słabsze przeciwgorączkowe

• wskazany w stanach zapalnych mięśni i stawów, ból pooperacyjny

• może być stos. w niskich dawkach w zapob. przerzutów raka pęcherza moczowego

• wydalany głównie w formie metabolitów, głównie z kałem, co ogranicza jego nefrotoksyczność

• Mawakoksyb

• Leczenie bólu i stanów zapalnych związanych ze schorzeniami zwyrodnieniowymi stawów u psów, w sytuacji gdzie wskazane jest ciągłe leczenie przekraczające okres jednego miesiąca

• Przedłużony okres półtrwania w osoczu (niski współczynnik eliminacji); po zakończeniu leczenia nie stosować innych NSAID’s przez przynajmniej 1 miesiąc

• Wydalany z żółcią ( nie stosować u psów z zaburzeniami ze str. wątroby)

• Wybiórczy inhibitor COX2, ale przewiduje się, że kliniczne dawki mogą w niskim stopniu hamować także COX1

• Nie stosować u zwierząt w przypadku istniejących zaburzeń krwotocznych, upośledzonej funkcji nerek, niewydolnością krążenia, z zaburzeniami żoł.- jelit., włączając owrzodzenia krwawienia, w ciąży, laktacji.

• Nie stosować u psów poniżej 1 roku, lub o wadze mniejszej niż 5 kg

• Firokoksyb

• może być stosowany do 6 miesięcy

• preferencyjny inhibitor COX-2, hamuje aktywność 380 razy silniej niż COX-1.

• silnie przeciwzapalnie, przeciwbólowo i przeciwgorączkowo.

• Jest lekiem umiarkowanie bezpiecznym – przekroczenie 3- krotne dawki terapeutycznej wywiera działanie hepatotoksyczne, wrzodotwórcze i uszkadza OUN (ogniska wakuolizacji)

• nie powinno się stosować u psów w wieku poniżej 6 miesięcy.

• podlega krążeniu wątrobowo-jelitowemu

• Robenakoksyb

• Do leczenia ostrych bólów i stanów zapalnych wynikających z zaburzeń funkcjonowania układu mięśniowo szkieletowego

• Wydalany w 70 % z żółcią

• Nie stosować u kotów cierpiących na owrzodzenia żołądkowo – jelitowe, w ciąży, laktacji

• Nie stosować u kotów po wadze mniejszej niż 2,5 kg, i młodszych niż 4 miesiące

Poza Tepoksalinem należą do preferencyjnych inhibitorów COX-2

Farmakokinetyka NSAIDs:

• dobrze wchłaniane po podaniu doustnym

• w bardzo dużym stopniu wiążą się z białkami krwi > 90 % - możliwość interakcji farmakokinetycznej z innymi lekami, które również w dużym stopniu łączą się z białkami krwi

• niska objętość dystrybucji (słabo przenikają do kompartmentu wewnątrzkomórkowego)

5. Inhibitory konwertazy angiotensyny.

• Kaptopril (aktywny)

• Enalapril (pro-drug)

• Benazepril

• Mechanizm działania:

  • hamuje konwertazę angiotensyny -> hamuje powstanie aktywnej angiotensyny II (angiotensyna II zwęża naczynia krwionośne i nasila uwalnianie aldosteronu)

• Efekt: rozszerzenie naczyń, spadek uwalniania aldosteronu

• Zastosowanie:

  • leczenie nadciśnienia

  • powoduje zatrzymywanie K+ w organizmie (nie podawad z diuretykami oszczędzającymi potas)

ZESTAW F:

1. Zasady kojarzenia chemioterapeutyków przeciwbakteryjnych.

2. Leki inotropowo +.

Z:C P:5

3. Biotransformacja.

• przemiany chemiczne jakim podlega lek w żywym organizmie

• prowadzi do przekształcenia zw. rozpuszczalnych w tłuszczach i niepolarnych na rozpuszcz. w wodzie i polarne (ale np. Nitrofurany – nie ulegają (wydalane z moczem w takiej samej postaci w jakiej zostały wchłonięte))

• jest procesem enzymatycznym

• odbywa się w hepatocytach przy udziale enzymów mikrosomalnych

• metabolizm prowadzi do eliminacji leku

• typy reakcji metabolicznych:

  • 1 faza – utlenianie, redukcja, hydroliza

  • 2 faza – sprzęgania z określonym związkiem endogennym, np. kw. glukuronowym, glicyną, kw. octowym; powstaje nieaktywny metabolit

• efekt pierwszego przejścia

  • Dot. tylko leków podawanych p. o., szybko metabolizowane w wątrobie (krążenie wrotne) zanim osiągną krążenie ogólne

  • Wystąpienie tego efektu sprawia, że dawka leku podawana doustnie jest dużo większa niż równoważna jej dawka podawana parenteralnie.

Działanie leków i ich metabolitów:

• A (+) => B (+)

Kodeina => morfina

• A (-) => hB (+)

acyklowir (pre drug) => trifosforan acyklowiru

• A (+) => B (-)

Heksobarbital => ketoheksobarital

• A (+) => B (++)

Fenylobutazon = > fenylohydroksybutylofenazon - metabolit wykazuje inne działanie

• A (+) => B (+++)

Anilina => nitrobenzen - metabolit toksyczny

4. Etorfina i diprenorfina.

Etorfina

• narkotyczny lek przeciwbólowy

Działanie: przeciwbólowe 1000x silniejsze od morfiny

Uboczne:

• depresja ośrodka oddechowego

• depresja ośrodka naczynio-ruchowego (spadek ciśnienia krwi)

• zmiany behawioralne; pobudzenie Fe, Eq, Bo, Su, Ho

• wymioty

• parasympatykotonia Psy, ...; symapatykotonia Eq

• zahamowanie wydzielania ACTH, TSH i gonadotropin

• wzrost wydzielania hormonu antydiuretycznego

• obniżenie progu drgawkowego

• tolerancja w przewlekłym podawaniu

• uzależnienie psychiczne i fizyczne – spada wydzielanie endogennych opioidów

• spadek skurczów macicy

• spazmogennie

• zatrzymanie moczu (spastyczny wpływ na zwieracz pęcherza, wzrost hormonu antydiuretycznego)

• zastój żółci

Duże ryzyko stosowania:

• swoisty antagonista – DIPRENORFINA (antagonista rec. opioidowych)

• u człowieka po przypadkowym podaniu – NALOKSON

Zastosowanie:

• obezwladnianie zwierząt egzotycznych

• neuroleptoanalgezja

• etorfina + acepromazyna (duże zwierzęta)

• etorfina + metotrimeprazyna (Ca)

5. Tiamfenikol i tylwalozyna.

Tiamfenikol

Należy do fenikoli

Efekt działania: bakteriostatyczny

Mechanizm działania: łączenie się w sposób odwracalny z podjednostką 50 S rybosomu (miejsce wiązania peptydylo-tRNA) co prowadzi do zahamowania syntezy białek bakteryjnych

Spektrum działania:

• Tlenowe i beztlenowe bakterie G+ i G- (NIE działa na Pseudomonas)

• Chlamydie, riketsje,

• niektóre gatunki Mycoplasm

Farmakokinetyka:

• mniejsza aktywność przeciwbakteryjna w porównaniu z chloramfenikolem

• bardzo dobrze wchłania się z p.pok. i miejsca iniekcji

• łatwo przenika do tkanek, do OUN, przez łożysko, penetruje wewn. struktury oka, gruczoł krokowy

• w niewielkim stopniu łączy się z białkami (20%)

• bardzo słabo metabolizowany (5%) - wyjątek świnia - wydalany w formie nieczynnych metabolitów (sprzęganie z kwasem glukuronowym)

• wydalany głównie z moczem w formie aktywnej, częściowo z żółcią;

Tylwalozyna:

Antybiotyk makrolidowy

Efekt działania:

• bakteriostatyki

• Działanie przeciwzapalne: hamowanie syntezy cytokin prozapalnych, hamowanie tworzenia się leukotrienu B4, hamowanie chemotaksji i infiltracji dróg oddechowych przez neutrofile (obniżenie sekrecji gruczołów śluzowych)

• Działanie prokinetyczne: agoniści receptora motylinowego.

Mechanizm działania:

• działania pleuromutylin i makrolidów polega na wiązaniu się cząsteczki antybiotyku z podjednostką 50S rybosomu. Prowadzi to do zahamowania translokacji peptydylotransferazy i uszkodzenia procesu biosyntezy białek bakteryjnych.

• Miejsce wiązania z rybosomem komórki bakteryjnej jest podobne lecz nie identyczne dla makrolidów i fenikoli oraz linkosamidów, dlatego istnieje możliwość wystąpienia antagonizmu jeżeli te chemioterapeutyki są podawane jednocześnie.

Farmakokinetyka:

• dobrze wchłaniane z p.pok.

• duża dostępność biologiczna

• łatwo przenikają przez bariery komórkowe

• osiągają duże stężenia w jamach ciała: opłucnowej i otrzewnowej

• w mleku osiągają stężenia ok. 40 x wyższe niż we krwi

• wydalane z żółcią, w dużej mierze w formie aktywnej

• nie przenikają do OUN

• Dobrze się wchłania po podaniu doustnym

• Osiąga bardzo wysokie stężenia w płucach, błonie śluzowej jelita, żółci, śledzionie, nerce, wątrobie oraz neutrofilach, makrofagach, komórkach nabłonkowych pęcherzyków

• Wydalana z kałem (70%), w moczu ok. 3-4%

• Okres karencji: tkanki jadalne 48 godzin

Wskazania:

• Profilaktyka i terapia enzootycznego zapalenia płuc u świń (7 dni, 2,125 mg/kg/dobę)

• Terapia proliferacyjnej enteropatii u świń (10 dni, 4,25 mg/kg/dobę)

• Profilaktyka i terapia dezynterii świń