TECHNIKI BADAŃ EMPIRYCZNYCH

Najczęstsze techniki w politologii:

• obserwacja

• wywiad

• ankieta

Eksperyment

• ważne przedsięwzięcie poznawcze

• służy:

  • weryfikacji postawionych hipotez

  • kontroli zjawisk i procesów

  • kształtowaniu uwarunkowan sytuacyjnych danych zjawisk i procesów

• nie akceptowany często (jak można poddawać ludzi badaniom? Duża złożoność i zmienność zjawisk społecznych)

Próbka reprezentacyjna

• część ludzi, należąca do badanego zbioru, będących typową jego reprezentacją

• pomaga przy niskim nakładzie czasowym i finansowym zbadać szerszą zbiorowość

• wielkość próbki zależna od:

  1. stopnia różnorodności cechującej zbiorowość (im bardziej zróżnicowana zbiorowość, tym większa musi być próbka)

  2. liczby kategorii statystycznych (im więcej, tym większa próbka)

  3. stopnia dokładności i pewności (im więcj w próbce, tym pewniejsze wyniki badań)

• 2 rodzaje doboru próbki

  1. celowy – posiadając wiedzę o zbiorowości zakłada jakie są jej cechy i tworzy model badanego. Potem dobiera próbka podobna do modelu. (PRZYKŁAD). Duży subiektywizm badacza. Przed wyborem, tzw. przedwybór (zabieg metodyczny):

     • stratyfikacyjny (warstwowy) – gdy ma się inf. o cechach demograficznych badanych, daje się wyróżnić podzespoły

     • terytorialny (przestrzenny, wielowarstwowy) – losowanie większych jednostek terytorialno- administracyjnych, potem mniejszych (od woj., powiatów, po ulice, mieszkania, ludzi)

     • kwotowy (udziałowy) – podział próbki wg pożądanych cech.

     • proporcjonalny – gdy duże zbiorowości, z ogólnymi danymi. Na podst. danych ustala się w stosunku proporcjonalnym swoiste kategorie badanych, zależne od tego, co chcemy badać

  2. losowy – równe szanse wszystkich członków zbiorowości, by być wylosowanym. Zasady:

     • loteria. Losuje się określoną liczbę osób.

     • Imienna lista. Wybieranie co którąś osobę.

     • Tabela przypadkowych liczb. Ponumerowanie wszystkich elementów i wybór ich za pomocą specjalnych tabel list przypadkowych.

• Cel: upraszczanie złożonych kwestii, odkrywanie złożonych zależności i prawidłowości. Może też zafałszować rzeczywistość.

Obserwacja

• najbardziej elementarna technika poznania empirycznego

• czynność badawcza polegająca na gromadzeniu danych drogą spostrzeżeń, więc naturalnym ich przebiegu i pozostających w bezpośrednim zasięgu widzenia i słyszenia badacza.

• Jest celowa – zamierzona i ukierunkowana na systematyczne postrzeganie badanego przedmiotu.

• Cechy:

  • selektywność (aktywność) - wybieranie tylko ciekawych dla badaczy informacji, a nie rejestracja wszystkich.(przykład)

  • Celowość - skupianie się tylko na wybranych, interesujących cechach. (przykład)

  • planowość - pomaga na koncentracji się na tylko ważnych kwestiach. Postrzeganie zjawiska wg planu dążcego do celu (poznania przedmiotu)

  • premedytacja (wnikliwość) – obserwacja mająca na celu rozwiązanie konkretnego zadania, określonego szczegółowo i dokładnie.

  • Systematyczność – obserwacja nie przypadkowo, losowych momentów, lecz wg określonego systemu postrzegając wielokrotnie i w różnych sytuacyjach.

• Rodzaje obserwacji (sposób jej dokonywania): - PRZYKŁADY

  • bezpośrednia (sam zbiera dane, nie raz stając się członkiem badanej grupy- uczestnicząca)

  • pośrednia (nie uczestniczy w zbieraniu danych i nie ma wpływu na ich zbieranie, wykorzystuje zebrane dane przez innych), samoobserwacja (instrospekcja)- wypowiedzi o sobie

  • kontrolowana, skategoryzowana (wykorzystywanie narzędzi systematyzujących informacje – kwestionariusz, schematów)

  • niekontrolowana, nieskategoryzowana (bez narzędzi systematyzujących)

  • jawna (badani wiedzą, że są badani, ale niekoniecznie o celu badania)

  • ukryta (badani nie wiedzą, że są badani)

• rodzaje obserwacji (czas trwania) - PRZYKŁADY

  • ciągła – dłuższy czas, np. 3 - 4 lata

  • próbka czasowa – wybrane, krótkie okresy czasu

• rodzaje obserwacji (treść) - PRZYKŁADY

  • całościowa – uzyskanie obrazu badanego obszaru rzeczywistości

  • częściowa – obserwacja wybranego odcinka rzeczywistości

  • rodzaje:

    • jednostkowa (indywidualna) – jeden obiekt lub zjawisko

    • kompleksowa (zbiorowa) – większa ilość zjawisk lub obiektów

Wywiad

1. rozmowa badacza z respondentem lub respondentami wg opracowanych wcześniej dyspozycji, kwestionariusza

2. umożliwia wpływanie na badanego, by uzyskać potrzebne informacje

3. można (a nawet winno się) łączyć z obserwacją

4. jest obustronny działanie

5. typy wywiadów (forma wypowiadania, zachowania i liczba respondntów)

   • ustne – rozmowa w formie swobodnej

   • pisemne – pytania i odpowiedzi na piśmie (ankieta)

   • skategoryzowane (kwestionariusz) – prowadzony ściśle wg wzoru (ważne uchwycenie szczegółów wypowiedzi i zachowania); częściowo skategoryzowane

   • nieskategoryzowane – rozmowa prowadzona swobodnie, ma się tylko cel

   • indywidualny – rozmowa z 1 badanym

   • zbiorowy – więcej niż 1 badany, w krótszym czasie większa liczba przebadanych, bardziej dokładne dane przez wzajemną korygację się badanych; nie tabu

   • panelowy – wielu pytających jedną osobę, na min. 2 spotkaniach lub kilku badanych a 1 badacz, ale też kilka spotkań z określonym odstępem czasu; badanie wpływu zdarzeń na opinię i postawy

6. wymagania do przeprowadzenia badań i odbycia wywiadów

   • znajomość całej koncepcji badań i roli zdobytych informacji (gdy nie wiemy, po co są inf. możemy opuścić coś ważnego dla badacza)

   • dokładna znajomość kwestii- przedmiotów pytań w kwestionariuszu, roli jego konstrukcji i sposobu wypełniania (musimy wiedzieć, czy kolejność pytań jest ważna i dlaczego)

   • uświadomienie i zaplanowanie kwestii, które mogą wymagać konfrontacji w czasie przeprowadzenia wywiadów z zaobserwowanym środowiskiem (na co mamy zwracać uwagę co różni badanego od środowiska, czy np. okaże się, że jednak badany nie jest nam potrzeny)

   • zdobycie konkretnych inf. o środowisku badania

   • na koniec warto utrwalić: zapis uwag dot. okoliczności przeprowadzenia wywiadu, datę, czas trwania, miejsce i jego ocena.

Ankieta

• typ wywiadu pisemnego, w którym skategoryzowany kwestionariusz wypełnia respondent.

• Umożliwia przebadanie w krótkim czasie dużą liczbę respondentów.

• Rodzaje ankiet (sposób rozprowadzania)

  • pocztowa – rozsyłanie ankiet za pomocą poczty z załączeniem koperty zwrotnej

  • prasowa – drukowana na łamach prasy, zwracana pocztą lub bezpośrednio do redakcji (wskazanych miejsc)

  • towarowa (handlowa) – dołączona ankieta do zakupionych towarów, oddawana na stoisku lub pocztą; często motywowane wylosowaniem nagrody

  • radiowa i telewizyjna – przesyłanie tymi mediami, a odpowiedzi pocztą lub telefonicznie

  • rozdawana – dostarczana przez ankieterów i przez nich odbierana

  • audytoryjna – ankieter przekazuje treści pytań i zbiera odpowiedzi. Ankieter może udzielać wyjaśnień.

• Rodzaje ankiet:

  • imienne (jawne) – wypełnione pisemnie, podpisane lub z jasno wskazujące osobę kwestionariusze

  • bezimienne (anonimowe) – bez podpisów i wskazujących danych; sprzyja prawdziwości odpowiedzi.

• Cieszą się dużą wiarygodnością i zaufaniem.

Opracowanie kwetionariusza ankiety

• Elementy, które trzeba opracować:

  • Struktura – z czego wienien się składać?

  • Forma i treść – jaką formę i treść powinny zawierać poszczególne elementy.

  • Wygląd zewnętrzny – jak ma wyglądać?

• Elementy konieczne:

  • informacje o instytucji firmującej i przeprowadzającej badania

  • inf. o celu ankiety

  • wyjaśniania dodatkowe: uzasadnienie wyboru badanego, podziękowanie za trud wypełnienia, określenie sposobu zwrotu.

  • Pytania odnoszące się do celu sporządenia kwestionariusza

  • instrukcja udzielania odp.

• Winno się uwzględnić zdolności intelektualne respondenta.

• Pytania:

  • rzeczowe. Tworzone dobrze znając zagadnienia, których dot.

  • wiarygodność udzielania odp. Kwestie, na które respondent może prawdziwie odp.

  • Niesugestywność. Nie sugerujące, nie poruszające drażliwych kwestii.

  • Orientacja na uzyskanie danych porównywalnych.

  • Gradacja ważności merytorycznej kolejności pytań. Kontekst. Zasada lejka.

• Rodzaje pytań:

  • zamknięte

  • pólotwarte (mają odpowiedzi, do których można coś dodać

  • otwarte

• pytania filtrujące – eliminacja niekompetentnych respondentów

• wygląd zewnętrzny:

  • nie może być obszerny.

  • nie może być zbyt zadrukowany – staje się mało atrakcyjny.

  • Czytelny i przejrzysty. Pytania oznaczone cyframi lub literami. Odstępy mięszy wierszami.

  • Pół strony pustej dla wypowiedzi respondenta (uwagi, wyjaśnienia) – zwłaszcza przy ankietach wielostronicowych.

Zaufanie i podjerzliwość

• zachowanie postawy rozsądnego krytycyzmu