Historia kultury Europy
2 kolokwia – na Gwiazdkę i na koniec semestru;
achtelik@poczta.onet.pl 607 30 80 88
Antropologia śmierci
Uprawiamy antropologię wg. przykazań francuskiej szkoły Annale. Wedlug niej materiałem dla badacza historii kultury mogą być nie tylko teksty historyczne i kronikarskie, ale także literackie i paraliterackie. Szkoła ta para się przede wszystkim badaniami monograficznymi, interesowała ją m.in.: śmierć, starość, dzieciństwo.
Wg Arieu średniowieczny Europejczyk żył w różnych lękach. Jednym z nich był lęk przed śmiercią. Śmierć była oswajana, gdyż była codziennością.
Dobra śmierć: porządny chrześcijanin zawczasu dowiaduje się, że śmierć nadchodzi i może się przygotować cieleśnie oraz duchowo. Jej warunkiem jest śmierć przy świadkach.
Zła śmierć: nie zapowiedziała się, nadeszła w samotności. Osoby, które tak umierały, często nie były chowane w ziemi cmentarnej, ale na rozstajach dróg itp.
Ars bene moriendi – bo w starożytności wszystko, co było wykonywane dobrze i z zachowaniem pewnych standardów było sztuką. Była kilkuetapowa.
Pierwszy etap odbywał się między kandydatem na nieboszczyka a światem żywych, zaś drugi między tym kandydatem a niebem i piekłem.
W testamentach obowiązywała zasada do ut des – umierający żądał w zamian za dobra modlitw, zamawiania mszy, pielgrzymek itp.
Drugi etap odbywa się jako theatrum składające się z kuszenia i pocieszenia. Diabeł próbuje skłonić umierającego do odejścia od matki Kościoła.
Dusza była wyobrażana pod postacią dziecka i wychodziła przez usta z ostatnim oddechem. W XII w. pojawiła się wizja anioła z wagą i mieczem, kierującego dusze do nieba albo do piekła.
Na następny raz: człowiek i śmierć: cmentarz, trumna w kulturze średniowiecznej, co robi się ze zwłokami po śmierci + rozdziały o XVII w.: fragmenty o zabezpieczaniu człowieka przed śmiercią w samotności i pochówkiem żywcem.
Oraz jesień średniowiecza – taniec śmierci.