1. Omów pojęcie teoria wychowania

Proces wychowania jest zdeterminizowany oddziaływaniem na jednostkę mikro i makro struktur społecznych. Przedstawicielami tej orientacji SA m.in. F. Znaniecki, Z.Mysłakowski, R.Miller. Przedmiotem tak rozumianej teorii wychowania wg. Znanieckiego jest rozumienie i systematyzowanie wiedzy dotyczącej przedmiotu i warunku prowadzenia działalności wychowawczej.

Podstawowe pojęcia teorii wychowania to: Stosunek wychowawczy, Środowisko wychowawcze, Wychowanie, przez co rozumie on działalność, która polega na pewnych czynnościach społecznych względem innych w celu wywołania, zahamowania lub zmodyfikowania pewnych czynności. Wychowanie jest, zatem działalnością dążącą do wywierania wpływu na innych ludzi jako zjawisko społeczne przenika struktury i procesy społeczne.

2. Komu i do czego jest przydatna teoria wychowania?

Szczególne znaczenie ma dla pedagogów i specjalistów z różnych dziedzin naukowych zainteresowanych podnoszeniem poziomu intelektualnego i społeczno - moralnego dzieci i młodzieży ale także i osób dorosłych. Teoria wychowania jest przydatna do celowego wywoływania zmian w osobowości wychowanka, prowadzi do rozwoju jednostki i oddziaływuje na rozwój moralny, społeczny , kulturalny i fizyczny dzieci i młodzieży.

3. Wymień i krótko omów funkcje teorii wychowania.

1.F. POZNAWCZA - główne diagnozowanie rzeczywistości wychowawczej, ustala warunki funkcjonowania wychowanków

2.F. OCENIAJĄCA- zebrany materiał poddawany jest ocenie i analizuje się pod katem pewnych wartości. [opisane zjawisko poddajemy analizie i ocenie w stosunku do określonego ideału]

3.F. PROGNOSTYCZNA - odpowiedź na pytanie co zrobić aby ta rzeczywistość doprowadzić do pewnego ideału określonego [co zrobi aby zbliżyć rzeczywistość do określonego ideału].

4. Obszary badań teorii wychowania:

-rodzina jako naturalne środowisko wychowawcze

-szkoła jako intencjonalne środowisko wychowawcze

-klasa szkolna jako grupa społeczna.

6. Etapy rozwoju teorii wychowania w Polsce

Lata 1945-1948-Charakterystyczną cechą tego okresu było korzystanie i powoływanie się na dorobek pedagogiki międzywojennej, a także poddanie ostrej krytyce niektórych jej założeń, zwłaszcza pajdocentryzmu. Już wtedy w teorii wychowania zaczęto przyznawać większą wagę do wiodącej roli wychowawców i nauczycieli w procesie wychowania. Lata 1949-1956- teoria wychowania stała się jawnym obiektem ideologicznego nacisku i ubezwłasnowolnienia ze strony różnych instancji władz państwowych i politycznych. Polskim pedagogom pozwolono głosić wyłącznie takie poglądy dotyczące wychowania, jakie miała wtedy do zaoferowania pedagogika radziecka. Jej zadaniem było urabianie wychowanków w duchu ślepego podporządkowania się i bezwolnej uległości ówczesnym organom władzy państwowej i politycznej. Lata 1956-1989- zmiany związane są z sytuacją w naszym kraju. Teoria wychow. wkroczyła w nowy bardziej dynamiczny okres rozwoju. Nawiązano kontakty z pedagogiką państw zachodnioeuropejskich i Ameryki Północnej. Stawała się coraz bardziej dyscypliną

o charakterze empiryczno-indukcyjnym. Nie cieszyła się jednak zbyt wysokim prestiżem ponieważ: bezmyślnie służyła różnym instytucjom państwowym, politycznym czy oświatowym oraz podporządkowywała się ideologii marksistowskiej.

8. Proszę wymienić i krótko scharakteryzować orientacje badawcze w teoriach wychowania.

Socjologiczna- skupia swoją uwagę na teorii społeczeństwa wychowawczego. Proces wychowania jest zdeterminowany oddziaływaniem na jednostkę mikro i makro struktur społecznych. Przedstawiciele: F.Znaniecki, Z. Mysławski, R. Miller. Przedmiotem tak rozumianej teorii wychowania wg Znanieckiego jest gromadzenie i systematyzowanie wiedzy dotyczącej przedmiotu i warunku prowadzenia działalności wychowawczej.

Normatywna- ich zwolennicy na podstawie filozofii człowieka oraz aksjologii wartości i cele jakimi powinno kierować się wychowanie człowieka. W zależności od źródeł są nimi: ideologia lub kierunek antropologii filozoficznej. Tak rozumiana teoria wychowania jest zbliżona do nauk praktycznych, gdzie prawa teoretyczne są przekształcone na normy działań pedagogicznych.

Psychologiczna- punktem wyjścia jest tutaj psychologiczna koncepcja człowieka, jego osobowości, zachowań i charakteru. Przedstawiciele: K. Konarzewski, Z. Zaborowski, M. Łobocki. Wg Zaborowskiego teoria wychowania jest nauką empiryczną, społeczną i praktyczną zajmującą się zjawiskami i mechanizmami, które występują w procesie wychowania albo są z nim związane.

Elektyczna- jej przedstawiciele wywodzą wiedzę o wychowaniu z różnych źródeł bez próby ich wartościowania, pokazują oni równocześnie ewolucję nauk pedagogicznych; nie formułują własnych teorii wychowania, ale dokonują rekonstrukcji jej najistotniejszych problemów.

10.Proszę omówić orientacje normatywne w teoriach wychowania?

W zależności od źródeł orientację normatywną dzieli się na :

Orientacja normatywno- idologiczna- polega na narzucaniu społeczeństwu po II wojnie ideologii socjalistycznej i wynikających z niej wskazań dla wychowania. Wychowanie miało polegać na przygotowaniu młodego pokolenia do życia w ustroju socjalistycznym oraz do

przeobrażania świata zgodnie z tą ideologią. Tak rozumiana teoria wychowania miała charakter ideologiczny i bywa określana jako teoria potakująca. Największy wkład w rozwój teorii wychowania w tej orientacji wniósł Heliodor Muszyński, dla którego teoria wychowania jest nauką empiryczną, gdyż odwołuje się do doświadczenia i badań rzeczywistych procesów wychowania.

Orientacja normatywno-filozoficzna jej źródła lokowane są w wybranym kierunku filozoficznym. Według Kunowskiego teoria wychowania jest nauką łączą charakter empiryczno- normatywny z teoretyczno praktycznym. Wychowanie według Kunowskiego jest siłą napędową rozwoju człowieka. Jest dziełem nie tylko natury ale i kultury społeczeństwa oraz wartości wstępujących w środowisku życia. Jego rola jest wyprowadzenie dziecka ze stanu natury do stanu kultury.

Kunowski wymienia 4 dynamizmy, składniki: los, bios, etos, agos

11.Orientacja psychologiczna w teoriach wychowania. Jej charakterystyka i przedstawiciele.

Z. Zaborowski: Nauka empiryczna, społeczna, praktyczna zajmuje się zjawiskami, mechanizmami wystawiona w procesie wychowanie, to teoria wychowania. Nie ma jednej teorii wychowania

Zadania:

- Bada fakty i zjawiska wychowawcze i klasyfikuje je

- Uogólniać, teoretyzować

- Formułuje dyrektywy praktyczne (wskazówki)

- Próbować stwarzać modelowe teorie wychowania

Wychowanie to kształtowanie osobowości dziecka

Najważniejsze pojecie:

- Sytuacja wychowawcza – interpersonalny układ między ludźmi.

Łobocki: Wychowanie odnosi się do sfery emocjonalnej, motywacyjnej dzieci.

Cele wychowanie: złożoność, intencjonalność, interakcyjność, relatywność, długotrwałość

Konarzewski: Teoria wychowanie to teoria oddziaływań wychowawczych, teoria zmian ludzkich. Mamy taką teorię jaką przyjmiemy zmianę psychologiczną.

12. Proszę wymienić przedstawicieli orientacji elektycznej w teorii wychowania.

Wśród przedstawicieli wyróżnia się takich jak: Petrykowski, Tyrała.

13.Wyjaśnij termin -wychowanie.

Wychowanie - to całość zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego, przyrodniczego na jednostkę, trwające całe życie. W zakres pojęcia wchodzi:

• wychowanie naturalne pod wpływem środowiska w którym jednostka funkcjonuje – rodzina, kontakty społeczne, obyczaje, religia

• wychowanie instytucjonalne – celowe, planowe oddziaływanie instytucji wychowujących takich jak: przedszkola, szkoły, internaty, domy dziecka

• samowychowanie

14.Wymień i omów cechy procesu wychowania.

1)złożoność- metoda nagradzania i karania(zależy od czynników wewnętrznych: talent, ambicje, oraz zewnętrznych: ludzie, środowisko które nas otacza.

2)intencjonalność-polega na tym że wychowawca pragnie zrealizować cele i jest tego świadomy(co chcę

osiągnąć? Jakie są skutki wychowanie?)

3)interakcyjność- wspólpraca wychowawcy i wychowanka

4) długotrwałość- wychowanie trwa nieustannie czy jesteśmy tego świadomi czy nie

5) relatywność- wychowawca nie może przewidzieć jakie osiągnie skutki, może jedynie hipotetycznie zakładać.

15. Zdefiniuj termin, proces wychowania i omów jego składniki.

Proces wychowania:

1. podejście subiektywistyczne - zakłada że proces wychowania to ciągłe przemiany psychiczne , a także fizyczne, zachodzące w osobowości i świadomości danego wychowanka. zmiany te są dowodem skuteczności owego podejścia którego reprezentantem jest m.in. Sośnicki

2. podejście obiektywistyczne - zakłada że wychowanie jest procesem ciągłego oddziaływania wychowawców na wychowanków a działania te są ukierunkowane i planowane na oczekiwane zmiany

Proces wychowania składa się z 5 elementów: ideał wychowania, cele, formy, metody, środki.

16. Zdefiniuj pojęcie cel wychowania.

Cele wychowania określają pewne zmiany czy przeobrażenia w tym zakresie. Cele wychowania są wyrazem określonych wartości, w imię, których są głoszone. Nie miałyby większego sensu, gdyby przedstawiały wartość tylko dla tych, którzy brali udział w ich ustalaniu. Cele akceptowane przez wychowawcę wyrażają jednocześnie określone stanowisko czy postawę wobec człowieka, jego nadziei, dążeń i problemów, jakie powinien rozwiązać. Łączą się ze sposobem sytuowania człowieka wśród rzeczy, zjawisk i stworzeń we współczesnym świecie, a przede wszystkim z umiejscowieniem go w hierarchii wartości.

17.Dokonaj klasyfikacji celów wychowania wg. Guryckiej

Cele wychowania- postulowany stan osiągany w wyniku oddziaływania wychowawczego, tzw. Standardy wg Guryckiej:

1.kreatywne-wywołać, ukształtować-(zainteresowania, nowe przekonania)

2.optymalizujące-zwiększyć, wzmóc - (zaangażowanie)

3.minimalizujące-osłabić, ograniczyć- (agresja, nadmierna wrażliwość )

4.korekcyjne-przekształcić, zmienić- (postawa, przekonania)

19. Wyjaśnij pojęcia: metoda wychowania

Metoda wychowania - celowy sposób postępowania zamierzający do osiągnięcia określonych celów.

20.Na czym polega zjawisko indoktrynacji w procesie wychowania

Indoktrynacja - proces korzystający z propagandy w celu wpajania określonych ideologii, poglądów lub przekonań.

Indoktrynacja była stosowana zawsze i wszędzie tam, gdzie istnieje podział społeczny na warstwy rządzące i rządzone. Jest narzędziem dokładnie każdej formacji politycznej czy religijnej stojącej (lub zamierzającej stać) u władzy. Ci, którzy rządzą (lub którzy chcą rządzić) pragną narzucić pozostałym swój sposób myślenia i swój sposób interpretacji rzeczywistości.

21. Jakie działania wychowawcze przygotowują wychowanków do odbioru sztuki i kultury??

Przede wszystkim przygotowuje szkoła. Na lekcjach języka polskiego dziecko zapoznaje się z literaturą w której powoli odkrywa piękno np. poprzez naukę wierszy. Aby dziecko było dobrze przygotowane do odbioru sztuki i kultury musi brać udział w przedstawieniach, teatrzykach szkolnych. Dzięki temu rozwija swoją wyobraźnię i docenia pracę innych, wie jaką wielką "sztuką" jest gra aktorska. Również zajęcia plastyczne przygotowują wychowanków do odbioru sztuki i kultury. Na tych zajęciach dzieci uczą się odróżniac różne style malarskie, rzeźbiarskie. Wykonują prace nawiązujące do lekcji. Organizowanie dzieciom wycieczek do kina czy teatru również przygotowują dzieci do odbioru sztuki i kultury

22. Definicja procesu wychowania w ujęciu K. Sośnieckiego i R. Wroczyńskiego. Wskaż różnice tych stanowisk.

Definicja procesu wychowania w ujęciu K. Sośnieckiego:

PROCES WYCHOWANIA jest ciągiem zmian, które dokonują się w obrębie osobowości prowadzących do nowego stanu psychicznego i fizycznego. Według niego wychowanie obejmuje zmiany zachodzące w czasie jego trwania jak i warunki powodujące te zmiany. Wyróżnia on trzy elementy składowe wychowania: Sytuacje wychowawcze, Sam proces wychowania, Rezultat tego wychowania.

Definicja procesu wychowania według R. Wroczyńskiego:

PROCES WYCHOWANIA to system złożonych zarówno planowych jak i przypadkowych działań podejmowanych przez wychowawców wobec wychowanka.

Różnice: Proces wychowania według K. Sośnieckiego jest określany mianem subiektywistycznego, zaś według R. Wroczyńskiego jest on koncepcją obiektywistyczną, koncentruje swoją uwagę na działaniach podejmowanych względem wychowanka, pomija natomiast zmiany dokonujące się w sferze świadomości, a także w rozwoju fizycznym.

23. Określ miejsce i rolę wartości w życiu człowieka.

Wartości są ważne dla każdego człowieka, każdy dąży do tego żeby zdobyć jakieś wartości które go motywują by być jeszcze lepszym niż jest. Myślę że zajmują szczególne miejsce w naszym życiu gdyż dzięki nim stajemy się bardziej wartościowymi ludźmi.

24. Jaką rolę pełnią środki masowego przekazu w kreowaniu świata wartości młodego człowieka?

Negatywne:

- środki medialne oddziałują na postawy wychowanków często znacznie silniej niż wzory i modele przekazywane przez rodziców, wychowanków, w przedszkolach i nauczycieli w szkołach.

- dziecko spędzające kilka godzin dziennie przed ekranem z trudem uczy się czytać.

- oglądanie telewizji może stać się przyczyną uzależnienia.

- niewłaściwe korzystanie z T.V, komputera jest przyczyną wielu chorób (problemy z kręgosłupem, choroby, alergie).

- w mas mediach przekazywana jest przemoc i agresja, sceny erotyczne, dzieci kopiują zachowania ze szklanego ekranu (zachowania negatywne).

- dziecko ulega szybkim wpływom reklamy.

Pozytywny:

- często spotykamy się ze wspaniałymi programami przyrodniczymi, które pomagają dzieciom poznać środowiska i zwyczaje ludzi żyjących w innych krajach.

- dostępne są interesujące filmy dokumentalne, dostarczające ciekawych informacji.

-komputer jest ogromną pomocą w codziennym życiu.

- ciągle powstające programy multimedialne, pomagają dzieciom nabywać wiedzę w zakresie matematyki, języków obcych, kształtuje ich refleks i twórcze myślenie.

- w Internecie doszukać się można bardzo potrzebnych informacji.

- można również nawiązać kontakty z ludźmi z całego świata.

25 .Od czego zależy dobór metod.

O tym jaką z metod należy zastosować decyduje zazwyczaj wychowawca. Dostosowuje je do zamierzonych celów wychowawczych, do psychospołecznych uwarunkowań prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży. Zależy zatem od zaistniałej sytuacji wychowawczej i cech osobowości wychowanka, jak również nabytych przez wychowawcę doświadczeń., który powinien pamiętać iż wszystkie te metody się wzajemnie uzupełniają i niewskazane by było posługiwanie się wyłącznie niektórymi z nich.

26. Przedstaw klasyfikację metod wychowania wg H. Muszyńskiego?

1. Metody wpływu osobistego - opierają się na założeniu że samo zachowanie wychowawcy w stosunku do wychowanka może być karą lub nagrodą

2. Metoda wpływu sytuacyjnego- ich stosowanie powoduje pewne następstwa w życiu ucznia: karę bądź nagrodę

3. Metody wpływu społecznego- oparte są na założeniu że wszelkie stosunki społeczne jednostki z grupą mogą być źródłem kar i nagród. Wychowawca może wpływać na wychowanka pośrednio poprzez grupę wykorzystując do swych celów zjawiska grupowe.

4. Metody kierowania samowychowaniem- maja one charakter wtórny ich skuteczność zależy od wcześniej omówionych od dojrzałości uczniów od ich właściwości psychicznych i konkretnych sytuacji__

27.Klasyfikacja metod według Konarzewskiego:

- metody strukturalne – wychowawca z własnej inicjatywy tworzy i podtrzymuje podstawowe warunki, czyli względnie trwałą strukturę klasowego mikrośrodowiska społecznego, tworzy pożądany klimat społeczny w klasie: stanowienie obyczajów, dyfuzja (zapożyczenie) obyczajów oraz pobudzanie wynalazczości zespołowej

- metody sytuacyjne – schematy działania, za pomocą których wychowawca odpowiada na sytuacje zakłócenia powstające w klasie (przywracanie ładu i porządku): nieposłuszeństwo uczniów – ich zachowania są niezgodne z wolą nauczyciela, obojętność – uczeń nie podejmuje działań wymaganych przez nauczyciela. Mogą to być: karanie, nagradzanie, przekonywanie i stawianie zadań

28. Na czym polega nagradzanie wychowawcze?

Nagradzanie wychowawcze - są to te działania wychowawcze, których celem jest wywołanie zamierzonych i pozytywnych konsekwencji u wychowanka, który poprzez częste nagradzanie, czy słowne, czy gestem, nabiera poczucia bezpieczeństwa oraz integracji. Samo nagradzanie może mieć wiele form na przykład wyrażanie pozytywnej lub negatywnej oceny zachowania wychowanka przy jego kolegach, przydzielenie ważnej funkcji w klasie lub roli, przyznanie ustalonych przywilejów itd. Metoda ta pozwala na większe aktywizowanie ucznia w jego działalności. Powinno się ją stosować wszędzie tam, gdzie istnieje widoczna potrzeba skłaniania wychowanka do wyrażania własnej inwencji twórczej Powinno się ją stosować poznawszy wcześniej aktualne motywacje i indywidualne możliwości dziecka.

29. Warunki skutecznego nagradzania:

1. Należy wzmocnić jedynie przejawy zachowań pożądanych i świadomie i celowo unikać wzmocnień zachowań o charakterze destruktywnych świadczących niekorzystnie o uczuciach.

2. Pożądane zachowania wymagają nagrody bezpośrednio po wykonaniu czynności.

3. W początkowej fazie nagradzać po każdorazowym wykonaniu czynności.

4. W dalszych etapach nagradzać rzadziej, różnicować nagradzanie.

5. Łączenie nagród materialnych z pochwałami werbalnymi (uśmiech)

30.Jakie są niebezpieczne następstwa metody nagradzania?

-sprzyja postawie roszczeniowej- dziecko zbyt często chwalone i nagradzane uczy się interesowności,

-jeśli nie dostaje nagród, zaniedbuje obowiązki,

-przesadnie wybiórcze stosowanie metody nagradzania,

-umacnianie postaw egoistycznych,

-sprzyja niezdrowej konkurencji w szkole i w rodzinie,

-jednorazowa metoda w mniejszym stopniu motywuje wychowanków do zachowań pożądanych,

-brak natychmiastowej poprawy w zachowaniu osoby nagradzanej.

31. Jakie warunki powinna spełniać nagroda, aby była skuteczna?

-Aby stosowanie nagród w wychowaniu było skuteczne, wzmocnienie powinno występować tuż po reakcji czy zachowaniu, które pragnie się utrwalić.

-Ważnym warunkiem jest wielkość wzmocnienia, od którego zależy atrakcyjność nagrody. Rozpoczynając nagradzanie od dużej nagrody powodujemy, iż traci ona na wartości, gdyż nie ma możliwości jej zwiększenia.

-nagroda musi motywować dziecko do dalszej pracy.

-Kolejnym warunkiem skuteczności nagradzania jest to, aby odbywało się ściśle według określonych kryteriów, znanych ogółowi wychowanków. Nagrodami należy operować tak, aby były osiągalne dla wszystkich: chłopców i dziewcząt, dzieci o różnych uzdolnieniach.

-Ważnym warunkiem skutecznego nagradzania jest dobra znajomość dziecka

-Musi sprawiać radość nie rodzicom ale dziecku które tą nagrodę otrzymuje,

-z chwilą gdy wzmacniane zachowanie pojawia się coraz częściej i w stopniu zadowalającym powinno się je wzmacniać w sposób przerywany, a nie systematyczny. Dzięki temu umożliwia się uczniom postępowanie na coraz to wyższym poziomie

- nagroda powinna być nie tylko materialna ale i słowna w formie pochwały dobrego słowa czy wspólnego spędzania czasu

32. Podaj definicję karania wychowawczego?

Karanie wychowawcze - to szczególna forma karania mająca na celu zwalczanie destruktywnych zachowań i obniżenie prawdopodobieństwa ich występowania w przyszłości. Pozwala na jasną sytuację, kiedy wychowanek wie, co w jego zachowaniu jest godne pochwały, a co nie z punktu widzenia wychowawcy.

33. Jakie warunki powinna spełniać kara, aby była skuteczna?

- Nie należy karać zbyt ostro za błahe lub jednorazowe przewinienie, kara powinna być adekwatna do popełnionego przewinienia.
- Kara powinna być wymierzona bezpośrednio po ujawnieniu przewinienia.

- Osobowość sprawcy - taka sama kara będzie mniej skuteczna dla ekstrawertyka niż dla introwertyka, gdyż u ekstrawertyka będzie wzbudzać słabszą reakcję strachu.

- Nie wolno karać bez wysłuchania wyjaśnień i ewentualnych usprawiedliwień winowajcy, przy czym skrucha winna wpłynąć na złagodzenie kary.

- Kara nie powinna poniżać winnego, ani godzić w jego ambicję i godność osobistą.

-Karanie nie powinno nigdy dyskryminować i poniżać godności sprawcy.

-Winny powinien być pewien, że postąpił niewłaściwie i zasługuje na karę.

-Skuteczność karania jest tym większa, im silniejsze są więzi pomiędzy dzieckiem, a rodzicami/nauczycielem

-Przykrość jaka towarzyszy dziecku przy wymierzaniu kary nie może wywoływać u niego stanu załamania i beznadziejności, a raczej nadziei i możliwości poprawy (tutaj ważny jest stopień wrażliwości dziecka).

-Szalenie istotne jest również obustronne zaufanie między rodzicami a dzieckiem.

-Musi mieć ono bowiem przekonanie, że przyznanie się do winy spowoduje przebaczenie i nie będzie już więcej wypominane.

-O skuteczności kar decyduje także fakt, czy dziecko akceptuje (uznaje) słuszność stawianych mu wymagań i norm ustalonych przez rodziców, czy też ich nie rozumie (wówczas kara staje się mało skuteczna).

-Kolejny element stanowi atmosfera w jakiej dziecko jest karane. Niedopuszczalne jest karanie w gniewie lub w przypływie złego humoru (często wówczas kara jest niewspółmierna do winy lub wręcz niezasłużona).

-Pamiętać więc należy o tym, aby stosować kary wyłącznie wobec dziecka, które wyraźnie sobie na nie zasłużyło i aby były to kary sprawiedliwe, dostosowane do warunków psychofizycznych dziecka.

-Istotny jest również czas w jakim wymierzamy dziecku karę. Nie można odkładać jej na później (gdyż dziecko już właściwie nie pamięta za co było ukarane), ale należy ją stosować w trakcie lub tuż po przewinieniu jakiego się dziecko dopuściło.

-Następną sprawę stanowi autorytet jakim się cieszy osoba karząca, im jest bardziej kochana, lubiana, czy podziwiana przez dziecko, tym bardziej skuteczna i odczuwalna staje się dla niego kara.

-Jedynym celem karania powinna być poprawa winnego (w przeciwnym razie może przynieść odwrotny skutek).

-Powinna ona być tak dobrana, aby kierować uwagę dziecka na sam czyn i jego skutki, a nie na rodzaj kary i osobę ją wymierzającą.

-Musimy również pamiętać o tym, aby być konsekwentnym w stosowaniu kar.

-Nie możemy dopuścić do sytuacji, że raz dziecku na coś pozwalamy, a innym razem jest ono za tą samą rzecz karcone, gdyż burzy to w nim wszelkie normy i zasady postępowania.

-Powinniśmy także zwrócić uwagę na to, aby unikać stosowania zbyt często tych samych kar, gdyż dziecko przyzwyczaja się do nich i przestają mieć one dla niego jakiekolwiek znaczenie.

34. W jaki sposób można dyscyplinować wychowanka nie stosując wobec niego kar?

Alternatywne sposoby karania(zamiast karania):

-wskaż dziecku, w czym mogłoby ci pomóc

-wyraź ostry sprzeciw(nie atakując charakteru)

-wyraź swoje uczucia i oczekiwania

-pokaż dziecku jak może naprawić zło

-zaproponuj wybór

-przejmij inicjatywę

-daj dziecku odczuć konsekwencje złego zachowania

35.Wymien kary, które są najczęściej stosowane przez nauczycieli, spróbuj ocenić ich skuteczność.

Najczęstsze kary stosowane przez nauczycieli to takie, które nie poniżają godności karanego i karzącego a ich jedynym celem jest poprawa postępowania. Należą do nich:

- kara naturalna, jeżeli dziecko niestosownie odezwało się wobec nas, kolegów - musi przeprosić za swoje zachowanie;

- odmianą kary naturalnej jest ukazywanie konsekwencji niewłaściwego zachowania

np. jeżeli dziecko w czasie przeznaczonym na odrabianie lekcji leniuchowało, a przyszedł kolega z propozycją pójścia np. do kina czy kolegów możemy zabronić mu wyjścia ponieważ lekcje są nieodrobione choć o to prosiliśmy wcześniej. Nie jest wówczas potrzebne długie tłumaczenie tylko przytoczenie argumentu – zaniedbany obowiązek - nie ma przyjemności;

- Tłumaczenie, wyjaśnianie - zwracamy uwagę na następstwo jakie mogło wywołać lub wywołało jego postępowanie . Wyjaśnienie niewłaściwego zachowania musi być rzeczowe, by pozwoliło jednocześnie na dyskusję, na wyrażenie własnych uwag przez karanego.

Kończąc omawianie kar należy pamiętać o tym, że jeśli dziecko akceptuje normy, wymagania ustalone przez rodziców wówczas kary stosowane za ich przekroczenie są bardziej skuteczne. Natomiast gdy dziecko nie rozumie potrzeby stawianych, ograniczeń otrzymana kara jest mało skuteczna.

37.Na czym polega pochwała opisowa.

Pochwała wpływa korzystnie na kształtowanie poczucia własnej wartości i samooceny. Pochwała opisowa oparta o opis tego, co dorosły stojący z boku widzi naprawdę a nie o to co mu się wydaje jest prawdziwa i pozwala w rzeczywisty sposób pochwalić i wzmocnić to co wzmocnienia wymaga.

38. Wymień zalety i wady karania.

ZALETY KAR „Ważną funkcją kary jest zlikwidowanie poczucia winy, przywrócenie równowagi psychicznej u karanego. Jeśli dziecko postąpi niewłaściwie, najczęściej żałuje tego i odczuwa ciężar przewinienia. Po ukaraniu następuje niejako zadośćuczynienie.” „Karę można stosować po lub w czasie wykonywania przez wychowanka czynności, którą wychowawca uważa za niewłaściwy sposób zachowania się danej sytuacji , po to, by ją wyeliminować.” „Kara podobnie jak nagroda, podwyższa poziom nieswoistego pobudzenia jednostki, który w pewnym sensie może polepszać jej funkcjonowanie”
WADY KAR „Metoda karania raczej „tłumi” niż „wygasa” niepożądane zachowania u dzieci i młodzieży. To znaczy przyczynia się częściej do chwilowego ich zaprzestania iż całkowitego wyeliminowania”
„Nadmiar karania wyzwala skłonność do agresji, kłamstwa, oraz dogmatyzmu i uprzedzeń. Powoduje także frustrację, lęk, niepewność, sprzyja poczuciu niższości i budzi uczucie nienawiści, nierzadko zaś mimowolnie wzmaga zachowania podlegające karaniu”
„Z czasem nawet zwiększa ich [zachowania aspołeczne dzieci i młodzieży] nasilenie, gdy groźba kary znika”
„Karanie potrafi przybrać postać bolesnych i nader okrutnych oddziaływań, będących źródłem frustracji i nerwic, oraz sprzecznych z zasadami zdrowia psychicznego”

39. Jaką rolę w procesie wychowania odgrywa naśladownictwo i identyfikacja?

Jest to metoda działania własnym przykładem, lub metodą dawania dobrego przykładu. Niektórzy tę metodę nazywają uczeniem się przez naśladownictwo lub uczeniem się zastępczym, a niekiedy ?zarażaniem? z uwagi na udzielanie się danego zachowania.

-dzięki temu dzieci stają się zdolne do różnorodnych, bogatych i konstruktywnych reakcji na cudze potrzeby, braki, oczekiwania

-dziecko uczy się dzielenia

-dziecko wyrabia w sobie nawyki okazywania innym życzliwości, współczucia, przyjaźni, niesienia im konkretnej pomocy lub wsparcia, urozmaicenia im życia na różny sposób

-uczy szacunku do starszych- udzielania informacji o które pytają przechodnie, ustępowania miejsca, uważnego wysłuchania cudzych nieszczęść, niesienie pomocy, podnoszenie na duchu.

40. Proszę wymienić i omówić cechy kultury instant.

Cechy kultury typu instant:
* fast food – odnosi się do kuchenki mikrofalowej, rozpuszczalnej kawy, gorącego kubka, Mc Donalds- natychmiastowa forma skondensowanej przyjemności
* fast car – symbol kurczenia się czasu i przestrzeni
-natychmiastowość komunikacji np. tel kom. Fax, e-mail, MTV, CNN, Internet
Internet – w każdy przekaz można wejść od razu, internet rodzi kult natychmiastowości
Telefon Komórkowy – daje poczucie nieograniczonego dostępu, daje poczucie panowania nad czasem i przestrzenią.

41. Rola autorytetu w wychowaniu

Uznawanie autorytetów wiąże się z pewnym ograniczeniem wolności, ale i ukierunkowaniem co zapobiega niepożądanym zachowaniom. Wychowawcy i nauczyciele będący autorytetem dla swoich uczniów mają na nich pozytywny wpływ. Władzy tej młodzież chętnie się podporządkowuje. Jednak nadużycie tej władzy pozbawia wyrobionego autorytetu na który trzeba sobie długo zapracować.

43. Wyjaśnij istotę metody zadaniowej.

Istotą metody zadaniowej jest postawienie wychowanków wobec zadań wymagających od nich aktywnego i samodzielnego zaangażowania w działanie. Metoda ta:

- uczy zachowań prospołecznych: zauważanie potrzeb innych ludzi, bezinteresowna pomoc;

- kształtuje u dziecka poczucie odpowiedzialności zarówno za siebie i za własne czyny, jak również za ludzi, z którymi nawiązuje kontakt;

- rozwija i pogłębia wśród wychowanków umiejętność współżycia i współdziałania;

- działa dyskretnie – nie wykorzystuje perswazji, nakazów, lecz poprzez stworzenie odpowiednich warunków motywuje do działania; dzięki temu nie wzbudza w wychowanku buntu ani innych reakcji obronnych.

44.Prosze wymienić i krótko omówić rodzaje zadań wychowawczych

Zadania można klasyfikować według różnych kryteriów, np. : funkcji wychowawczej. Rozważając zadania pod względem ich funkcji wychowawczej możemy wyróżnić:
1) zadania, które są stawiane wychowankowi z myślą o zmianach w strukturze jego wiedzy,
2) zadania, które mają przede wszystkim wzbogacić repertuar jego techniki adaptacyjnych,
3) zadania, które mają doprowadzić do zmian w systemie jego postaw.
45. Proszę wymienić najważniejsze Pani zdaniem dylematy, z którymi musi zmierzyć się wychowawca na przełomie tysiącleci.

a) uzależnienia :narkomania, nikotynizm, alkoholizm

b) problemy i zaburzenia emocjonalne: autoagresja, agresja.

c) zagrożenie jakie niesie ze sobą Internet oraz gry komputerowe pełne agresji i sexu

d) znikome znaczenie autorytetu nauczyciela

e) brak bezpieczeństwa w szkole (zjawisko fali itp.)

f) brak współpracy wychowawcy z nauczycielami.

46. Proszę wskazać źródła zasady fair play:

Fair play – norma wartości w sporcie. Jest wyrazem postawy reprezentowanej na boisku, gdzie zwycięstwo nie jest celem, który należy osiągnąć za wszelką cenę. Postawa ta cechuje się przestrzeganiem przepisów gry i odrzuceniem korzyści wynikających z błędów sędziego oraz różnego rodzaju oszustw sportowych. Sportowca przestrzegającego zasad fair play można poznać po godnym zachowaniu zarówno w wypadku zwycięstwa jak i porażki.

47. Omów najważniejsze reguły określające zasadę czystej gry.

Zasada ta, wywiedziona z etosu rycerskiego, stanowi obecnie istotną normę o charakterze powinnościowym ; określa, jak należy postąpić, zwłaszcza w sytuacjach niekonwencjonalnych, nie uregulowanych przepisami gry. To gra prowadzona nie tylko w sposób zgodny z przepisami, ale także piękny i szlachetny. Należy podkreślić , że zasady czystej gry mogą dotyczyć zachowań w sporcie jak i w życiu codziennym . Do reguł określających "zasadę czystej gry" zalicza się regułę równości zewnętrznych warunków walki, regułę świadomej rezygnacji z szansy nieuczciwego zwycięstwie, reguły szacunku dla przeciwnika oraz regułę dobrowolnego podporządkowania sie

przepisom.

49. Proszę wyjaśnić pojęcie „kultura instant”

Kultura instant oznacza życie w „natychmiastowości”, to określa idealnie teraźniejszość. Jej znaki to tzw. „fast food, fast car.

50.Zdefiniuj pojęcia „błąd wychowawczy”:

Błąd wychowawczy to takie zachowanie wychowawcy, które stanowi realną przyczynę (lub ryzyko) powstania szkodliwych dla rozwoju wychowanka skutków (...) wszędzie tam, gdzie obserwujemy zaburzenia interakcji między wychowawcą a wychowankiem, a szczególnie jej zerwanie, możemy z ogromnym prawdopodobieństwem mówić o błędzie wychowawczym.

51. Typologia błędów wychowawczych:

Rygoryzm – bezwzględne egzekwowanie wykonywania poleceń, sztywność ocen, stawianie dokładnie określonych wymagań, brak swobody, ścisłe kontrolowanie postępowania dziecka (posłuszeństwo)

Agresja – atak słowny, fizyczny lub symboliczny, zagrażający lub poniżający dziecko

Hamowanie aktywności – przerywanie, zakazywanie, aktywności własnej dziecka poprzez fizyczne lub symboliczne zachowania własne, zmienianie bez powodu rodzaju aktywności dziecka

Obojętność – dystans do dziecka i jego spraw, okazywanie braku zainteresowania dla jego aktywności

Eksponowanie siebie – koncentrowanie uwagi dziecka na walorach wychowawcy, potrzebach, odczuciach wtórnych do aktualnych potrzeb i odczuć dziecka, chęć imponowania, wyróżniania się, obrażanie się

Uleganie – spełnianie zachcianek dziecka, rezygnowanie ze stawianych wymagań, okazywanie bezradności wobec dziecka

Zastępowanie – wyręczanie dziecka w działaniu, przejmowanie jego zadań bez oczekiwania na wyniki pracy

Idealizacja – ciągłe zajmowanie się dzieckiem i jego sprawami, utożsamianie się z nim jako najwyższym dobrem, chronienie przed możliwymi niebezpieczeństwami, zabezpieczanie przed zachowaniem niezgodnym z idealnym wzorcem

Niekonsekwencja – przemienność zachowań błędnych należących do różnych kategorii