Pracownia umiejętności pielęgniarskich

Pracownia umiejętności pielęgniarskich

Wprowadzenie

Kształtowanie umiejętności pielęgniarskich jest procesem złożonym, który rozpoczyna się już na zajęciach teoretycznych, następnie w pracowni umiejętności, po czym kontynuowany jest na placówkach kształcenia praktycznego.

W kształceniu pielęgniarek realizowane cele wynikają z opisu zawodu, a jego rezultaty to odpowiednie umiejętności intelektualne praktyczne oraz właściwe postawy zawodowe.

Kandydaci przygotowujący się do zawodu pielęgniarki powinni od początku wiedzieć, jakie umiejętności muszą opanować i do czego będą im one przydatne, by kształtować właściwe motywy uczenia.

Podejmując kształcenie należy zrozumieć istotę uczenia się oraz poznać kształtowania umiejętności zawodowych wraz z jego uwarunkowaniami, co ułatwi świadomy i aktywny udział w zdobywaniu kompetencji zawodowych, oraz pozwoli racjonalnie kierować własnym procesem uczenia się.

Uczenie się

to czynność i proces, który zmierza do opanowania wiedzy i umiejętności.

Zachodzi on wewnątrz psychiki na bazie układu nerwowego i prowadzi do zmian w sposobie myślenia, odczuwania i działania.

Zmiany te wykazują względną stałość i zależą m.in. od tego czy są wykorzystywane w praktyce. Zatem ćwicząc mamy szansę nie wychodzić z wprawy, przyczyniając się do trwałości opanowanej wiedzy i umiejętności.

w znaczeniu procesu trwa przez całe życie, gdyż nigdy nie ustaje proces nabywania nowych doświadczeń, przy czym może mieć ono charakter zamierzony i niezamierzony.

Na przebieg i skuteczność uczenia się wpływa wiele czynników. Szczególnie istotne są czynniki emocjonalno-motywacyjne, wśród których silnie oddziałują niezaspokojona potrzeba wiedzy i zainteresowania.

One to z kolei wpływają korzystnie na nastawienie osoby uczącej się, które jeśli jest ukierunkowane na konkretny efekt to prawdopodobnie zostaje on osiągnięty.

Zmiany zachodzące w uczących się, pod wpływem czynności nauczyciela, zgodnie ze współczesną teorią kształcenia, zależne są przede wszystkim od aktywności uczących się.

Aktywność ta skierowana jest na otaczającą rzeczywistość. Niektórzy pedagodzy sądzą, że pomoc nauczyciela powinna być ograniczona tylko do niezbędnego minimum, by wszelkie uczenie się było samokształceniem. Taka koncepcja uczenia się i samokształcenia bliska jest psychologii.

Zgodnie z koncepcją aktywizmu, w uczeniu się człowiek uznawany jest jako aktywny organizm, który gromadzi i porządkuje informacje w celu ich przyswojenia i wykorzystania. Przedmiotem tej aktywności jest działalność poznawcza człowieka, na którą składają się procesy umysłowe, pozostające w związku z procesami emocjonalnymi. Zatem podejmowane działania przez uczącego się działania mogą doprowadzić do zmian jego osobowości.

Zawód pielęgniarki nie należy do łatwych.

Na cały proces przygotowania do jego wykonywania składa się wyposażenie w wiedzę i umiejętności, nie tylko z zakresu dyscyplin pielęgniarstwa i medycznych, ale także z psychologii, socjologii, pedagogiki, etyki i prawa.

W procesie przygotowania do zawodu pielęgniarki, student powinien zdobyć umiejętności porozumiewania się, rozwią­zywania problemów zawodowych, planowania i organizowania pracy własnej i współpracowników, praktycznego (manualnego) wykonywania działań i zabiegów diagnostycznych, pielęgnacyjnych, leczniczych i usprawniających

Zgodnie z obowiązującą Dyrektywą 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego Rady z 7 września 2005 roku, kształcenie pielęgniarek składa się ze szkolenia teoretycznego i technicznego oraz klinicznego, zakładając że pielęgniarka uzyskuje:

odpowiednią wiedzę w zakresie nauk, na których opiera się pielęgniarstwo ogólne;

wiedzę o charakterze i etyce zawodu oraz ogólnych zasad dotyczących stanu zdrowia i z pielęgniarstwa;

odpowiednie doświadczenie kliniczne;

zdolność do uczestnictwa w praktycznym szkoleniu personelu służby zdrowia oraz doświadczenie w pracy z tym personelem; doświadczenie we współpracy z innymi zawodami w służbie zdrowia

Standardy kształcenia dla kierunku studiów Pielęgniarstwo studiów pierwszego stopnia określają, iż absolwent powinien posiąść wiedzę ogólną z obszaru nauk medycznych oraz wiedzę szczegółową z zakresu pielęgniarstwa.

Ponadto powinien zdobyć umiejętności „... korzystania z aktualnych treści dla zapewnienia bezpieczeństwa i wysokiego poziomu wiedzy; udzielania świadczeń w zakresie promowania, zachowania zdrowia i zapobiegania i chorobom; sprawowania całościowej i zindywidualizowanej opieki nad chorym, niepełnosprawnym i umierającym; komunikowania się z otoczeniem w miejscu pracy, organizowania pracy własnej; na­wiązywania współpracy w zespołach opieki zdrowotnej oraz inicjowania i wspierania działań społeczności lokalnej na rzecz zdrowia"

Natomiast studia drugiego stopnia zakładają, że student posiądzie umiejętność „... posługiwania się zaawansowaną wiedzą / obszaru nauk medycznych i pielęgniarstwa; świadczenia zindy­widualizowanej opieki w zakresie pielęgniarstwa; organizowania i nadzorowania opieki pielęgniarskiej; nawiązywania współpracy / członkami zespołu w zakresie doskonalenia jakości opieki; prowadzenia edukacji prozdrowotnej; wdrażania nowych metod, technik i rozwiązań organizacyjnych oraz identyfikowania obszarów podejmowania badań i uczestniczenia w badaniach

Proces kształcenia

Kształcenie zawodowe, jakim jest kształcenie pielęgniarek to zawodowego proces, na który składają się czynności umożliwiające kandydatom zdobycie niezbędnych kompetencji zawodowych, przejawiających się w odpowiedniej wiedzy i umiejętnościach, w emocjonalnym w stosunku do swych zadań i poczuciu odpowiedzialności

Odznacza się on m.in. tym, że obok kształtowania umiejętności umysłowych, odbywa się kształtowa­nie umiejętności praktycznych, gdzie zasadniczym składnikiem jest czynność.

Praca umysłowa jest tu podporządkowana działaniu praktycznemu, w którym dążymy do opanowania umiejętności manualnych i właściwych nawyków.

Nawyki intelektualne charakteryzują się tym, że przejawiają się wyłącznie w czynnościach umysłowych, a ich realizacja jest możliwa za pośrednictwem określonego systemu operacji umysłowych.

Natomiast nawyki praktyczne, to wykonywanie czynności praktycznych, konkretnego działania, polegającego na celowym przekształceniu rzeczywistości w sposób ekonomiczny, poprawny i racjonalny, w jak najkrótszym czasie.

Rozróżniamy umiejętności elementarne (tj. umiejętności wykonywania pojedynczego ruchu), umiejętności czynnościowe (tj. umiejętności wykonania czynności składającej się z kilku ruchów i stanowiących pewną całość) oraz umiejętności złożone, obejmujące wykonanie wielu czynności

Proces kształtowania umiejętności pielęgniarskich

W pierwszej kolejności opanowuje się umiejętności elementarne, następnie powstają schematy operacyjne w centralnym układzie nerwowym, które warunkują powstanie umiejętności wykonania czynności złożonej.

Są to tak zwane umiejętności czynnościowe. Po tym etapie dopiero ma miejsce kształtowanie umiejętności złożonych.

Należy zaznaczyć, że złożone umiejętności zawodowe nie powstają tylko pod wpływem samego instruowania nauczyciela, nawet wzmocnionego pokazem, ale potrzebne są także ruchowe komponenty umiejętności czynnościowych, które uczący się musi odpowiednio wyćwiczyć drogą wielu powtórzeń

Liczba powtórzeń wiodąca do pożądanego stopnia ich opanowania jest sprawą indywidualną każdego człowieka i zależy nie tylko od złożoności danej czynności oraz przebiegu samego procesu dydaktycznego, ale także od wielu czynników zależnych od podmiotu uczącego się.

Każdy uczący się powinien znać swoje możliwości i stosownie do nich ćwiczyć.

Systematyczne ćwiczenia prowadzą do ukształtowania nawyków, które są pożądane z uwagi na jakość pracy człowieka.

Nawyk - określenie

Nawyk według psychologicznej teorii czynności może być określony jako wyuczony składnik świadomej działalności człowieka.

Może być rezultatem wiele razy powtarzanej i stopniowo automatyzującej się czynności.

Powstaje on jako czynność (umysłowa i praktyczna), która automatyzuje się w sposób świadomy

Mówiąc, że czynność stała się nawykiem, mamy na myśli fakt, iż w rezultacie ćwiczeń, człowiek posiadł możliwość wykonania wszystkich składających się na nią operacji cząstkowych, tj. pewnej ściśle ustalonej sekwencji operacji.

A więc dana czynność wykonywana jest automatycznie i rozpatruje się ją w kategorii zautomatyzowanego sposobu wykonania.

Umiejętności i nawyki można mieć opanowane w różnym stopniu.

Wysoko udoskonalony stopień umiejętności i nawyków, co wymaga wielu powtórzeń, to sprawność, natomiast najwyższy stopień sprawności to mistrzostwo.

Mistrzostwo to nie tylko mechaniczna wprawa, duże umiejętności i nawyki, to elastyczność, giętkość, umiejętność dostosowania się do nowej sytuacji

Ważnym czynnikiem decydującym o powodzeniu w procesie kształtowania umiejętności praktycznych jest wiedza o wykonywanej pracy oraz świadomość przebiegu samego procesu kształtowania i doskonalenia umiejętności praktycznych.

Niezbędne jest więc, aby zarówno świadomość, jak i automatyzacja czynności rozwijały się jednocześnie i zależnie od siebie.

Proces kształtowania umiejętności pielęgniarskich

Na kształtowanie złożonej umiejętności pielęgniarskiej składają się trzy zasadnicze okresy:

I wstępny (analityczny) - występuje po pokazie nauczyciela, oraz w czasie ćwiczeń utrwalających, charakteryzuje się szybkim wzrostem tempa, jakości wykonania czynności oraz eliminowaniem najbardziej prymitywnych błędów i ruchów zbędnych;

II zasadniczy (syntetyczny) - syntetyzowanie całości, zmniejsza się wzrost efektów, ruchy niezbędne zyskują większą dokładność, następuje wzrost szybkości i dokładności wykonania poszczególnych ruchów i operacji oraz ponowne łączenie wszystkich operacji i ruchów, jest to stadium dyferencjacji i stabilizacji mające miejsce w czasie zajęć praktycznych

III końcowy- doskonalenie poszczególnych ruchów i czynności i występuje zdolność do śledzenia i oceny poprawności wykonania całości działania

Na wszystkich etapach ważna jest współpraca z nauczycielem, prowadząca do określenia stopnia sprawności wykonywanych czynności oraz poznania niedoskonałości, co pozwoli w efekcie racjonalnie planować pracę, w tym także samokształceniową, a także częstotliwość i czas trwania powtórzeń.

Wynikiem doskonalenia umiejętności jest nabywanie przyzwyczajeń poprawianie sprawności, kształtowanie nawyków aż do uzyskania mistrzostwa, co jest celem kształcenia i doskonalenia zawodowego.

Kompleksowo ujmując, proces kształtowania umiejętności pielęgniarskich w aspekcie osiągnięć studenta, składa się z następujących etapów:

-włączenie nazwy czynności zawodowej do systemu istniejących pojęć i dokonanie próby odniesienia nazwy do rzeczywistości;

-zrozumienie celowości działania;

-poznanie reguł postępowania i przewidywanie konsekwencji swoich działań;

-przyswojenie kolejności poszczególnych ogniw danej czynności;

-identyfikacja nazwy sprzętu z odpowiednikami rzeczywistości, umiejętność doboru sprzętu według założonych kryteriów, poznanie mechanizmu działania;

-przyswojenie modelu wyobrażeniowo-świadomościowego czynności;

-określenie stopnia zgodności między swoim modelem wyobrażeniowym a jego próbnym zrealizowaniem,

-stopniowe pozbywanie się ruchów błędnych, dodatkowych, nieskutecznych, dokonanie oceny tempa, płynności ruchów i wysiłku;

Etapy kształtowania umiejętności pielęgniarskich

Kompleksowo ujmując, proces kształtowania umiejętności pielęgniarskich w aspekcie osiągnięć studenta, składa się z następujących etapów:

-zestawienie subiektywnego odczucia jakości działania z oceną zewnętrzną i podjęcie decyzji o dalszym kierunkowym -doskonaleniu umiejętności;

-optymalizacja działania;

-nabywanie przekonania o gotowości do podejmowania działania i możliwościach realizacyjnych;

-ocena własnych możliwości wykonawczych w stosunku do uwarunkowań działania;

-zdobywanie pozytywnej motywacji do systematycznego doskonalenia się i do rozwiązań innowacyjnych .

Przed przystąpieniem do kształtowania umiejętności pielęgniarskich student powinien mieć świadomość zadań i czynności, jakie będzie wykonywał, oczekiwanych wyników, warunków ich wykonywania, mechanizmu działania i wpływu na organizm pacjenta, zasad przestrzeganych i niebezpieczeństw ich nieprzestrzegania, powinien znać strukturę zabiegu, czynniki decydujące o wyniku działania, kryteria i normy oceny jego umiejętności.

Struktura czynności- określanie

Struktura czynności jest to jej czasowo-przestrzenny porządek kształtujący się tak, aby pewne operacje stwarzały warunki dla następnych i aby następujące po sobie nie niweczyły wyników operacji poprzednich. Porządek ten może układać się różnie w zależności od warunków jej przebiegu oraz cech samej czynności i jest on istotny dla określenia efektywności czynności

W strukturze czynności pielęgniarskich, które tworzą większą złożoną całość, można wyróżnić czynności przygotowawcze czynności i właściwe i czynności porządkowe.

Praktyczne umiejętności pielęgniarskie student zdobywa przez aktywne i świadome uczestnictwo w zajęciach w pracowni umiejętności pielęgniarskich, w zajęciach praktycznych realizowanych w placówkach kształcenia praktycznego i podczas praktyki zawodowej.

Cel zajęć w pracowni umiejętności

Zajęcia dydaktyczne w pracowni umiejętności pielęgniarskich dają możliwość kształtowania, utrwalania i doskonalenia umiejętności pielęgniarskich z dziedziny psychomotorycznej. Powtarzanie ćwiczonych czynności i ich samodzielne wykonywanie ma doprowadzić do automatyzmu i precyzji psychoruchowej.

Ich celem jest wyposażenie studentów w informacje dotyczące m. in. Stosowania odpowiedniego sprzętu i materiałów, zasad postępowania z pacjentem, umiejętności wykonywania czynności pielęgniarskich.

Aktywność w procesie kształcenia

Współczesna dydaktyka wyraźnie podkreśla aktywną rolę ucznia-studenta w procesie nauczania-uczenia się.

To od jego aktywności i świadomości przede wszystkim zależą efekty nauczania, gdyż „... żeby się i czegoś naprawdę nauczyć, trzeba napotkać trudności i samodzielnie je pokonać".

Uświadomienie sobie tego faktu przez uczącego się stawia go w pozycji osoby powinna wykazać aktywną postawę wobec procesu nauczania się. Dlatego też w procesie przygotowania zawodowego bardzo znaczący udział ma także samokształcenie.

Stanowi ono element komplementarny procesu kształcenia zawodowego oraz jest jego kontynuacją.

Potrzeba ciągłego doskonalenia wynika nie tylko z szybkiego rozwoju nauk medycznych, ale także z rozwoju społecznego oraz rosnących oczekiwań w stosunku do pracowników ochrony zdrowia i placówek leczniczo-opiekuńczych.
Istota samokształcenia

Istotą samokształcenia jest nabywanie wiedzy i umiejętności w toku własnej działalności, przy czym cele, treści, warunki i środki ustala sam kształcący się. Samokształcenie jest procesem, o którego powodzeniu decyduje przestrzeganie reguł działania zorganizowa­nego. Zgodnie z cyklem działania zorganizowanego, powinno ono przebiegać przez następujące etapy:

Samokształcenie uwarunkowane

Proces samokształcenia wymaga systematyczności, umiejętności samodzielnego uczenia się, dostrzegania, formułowania i rozwiązywania problemów, wykorzystywania cennych pomysłów, a przede wszystkim silnej motywacji.

Niezbędne są też zdolności, które uczący się zdobywa w procesie adaptacyjnym, jakim jest edukacja szkolna, a następnie doskonali i poszerza samodzielnie poszukując własnych kierunków rozwoju, które są odpowiedzią na indywidualne potrzeby i zainteresowania.

Każdy powinien mieć świadomość, że praca samokształceniowa przybiera wiele postaci i jest wynikiem rozwoju własnych zdolności i zainteresowań, stawiania sobie wysokich wymagań w czasie studiów i dalej w życiu zawodowym oraz opanowania umiejętności samodzielnego uczenia się.

Czynniki ułatwiające samokształcenie

Do czynników ułatwiających samokształcenie należą m.in.:

„Samokształcenie rozwija refleksję nad własną pracą, rozwija osobowość, wyzwala inicjatywę i kreatywne myślenie, kształtuje umiejętność analizowania i interpretowania piśmiennictwa, przy­gotowuje do wykorzystania wiedzy teoretycznej w działaniach praktycznych, kształtuje poczucie odpowiedzialności za własne osiągnięcia.

W samodzielności i konsekwencji działania człowieka, w tym także w działalności edukacyjnej, niezmiernie ważnym czynnikiem działania mającym związek z jej efektami ma samoskuteczność, która jest wiarą w skuteczność własnych wysiłków

Jest ona nie tylko realną oceną własnych umiejętności, ale przede wszystkim przekonaniem o tym, co możemy zrobić. Samoskuteczność determinuje jakość działania, a w szczególności: inicjuje aktywność, realizuje ją, reguluje i podtrzymuje jej trwanie.

Poczucie samoskuteczności jest przydatne i szczególnie pożądane przy realizacji trudnych zadań na drodze do zdobywania i doskonalenia umiejętności zawodowych, wymagających samodzielności i inicjatywy, a tego między innymi oczekuje się od młodych adeptów sztuki pielęgniarskiej.

W samokierowaniu procesem kształtowania umiejętności pielęgniarskich, mając na względzie intensyfikowanie pożądanych efektów student powinien uwzględniać następujące czynniki:

W samokierowaniu procesem kształtowania umiejętności pielęgniarskich, mając na względzie intensyfikowanie pożądanych efektów student powinien uwzględniać następujące czynniki:

Ja wynika z powyższego, kształtowanie umiejętności pielęgniarskich jest procesem złożonym i wieloetapowym.

Rozpoczyna się na zajęciach teoretycznych, stopniowo jest rozwijany w pracowni umiejętności i dalej kontynuowany w placówkach szkoleniowych.

Należy podkreślić, że umiejętności pielęgniarskie ze względu na swoją złożoność, uczący się nie zdobędą wyłącznie poprzez instruowanie przez nauczyciela, jeżeli nie będą one odpowiednio wyćwiczone na drodze empirycznej.

Udział samego podmiotu jest zatem bardzo ważnym czynnikiem warunkującym efektywność kształcenia zawodowego. Trzeba też położyć nacisk na wiedzę, która jest niezbędna do ujawnienia umiejętności, pozwala zmienić sposoby działania, dostosowując je do zmieniających się warunków rzeczywistości.

PODSTAWY DZIAŁAŃ OPIEKUŃCZYCH PIELĘGNIARKI

Działania opiekuńcze pielęgniarki mieszczą się w obszarze szeroko rozumianej opieki pielęgniarskiej. J.N. Hall (1992) określa opiekę w ogólnym ujęciu jako serię długofalowych i trwałych interakcji pomiędzy dwojgiem lub większą liczbą ludzi, których przedtem jest ochrona, zapobieganie, pomoc, wsparcie, niesienie ulgi.

Model opieki

W analizie zjawiska, jakim jest opieka, autor zwraca uwagę im cztery składniki, które istnieją zawsze niezależnie od sytuacji, jakie towarzyszą interakcjom podczas sprawowania opieki:

Opieka pielęgniarska

zawiera wszystkie elementy struktury opieki ogólnej, a stronami procesu opiekuńczego są: pacjent z ponadpodmiotowymi potrzebami wynikającymi z zaburzeń zdrowiu i choroby, których nie może sam zaspokoić, oraz pielęgniarka zawodowo przygotowana do pełnienia czynności opiekuńczych w ramach funkcji opiekuńczej

Asymetryczny układ stosunku opiekun czego pomiędzy stronami i warunków opieki sprawowanej z tytułu umowy pracowniczej i formalno-prawnego zobowiązania opiekuna, stwarzają konieczność respektowania w powyższym układzie szeroko rozumianej opiekuńczości (ze wszystkimi jej cechami opisywanymi w literaturze).

Układ strukturalny rozumienia opieki w znacznym stopniu upraszcza, ale jednocześnie także porządkuje elementy postrzega nia złożonego zjawiska opieki, choć musi być dookreślony przez pryzmat zasadniczej filozofii leżącej u jego podstaw, takiej, która nadrzędnie ukierunkowuje działania uczestników opieki, a jednocześnie wynika z przekonań wewnętrznych o ich sensie.

Treści filozoficzne przenikają zatem cały proces opieki pielęgniarskiej i koncentrują się na ideologii opiekuńczości (troski), rozumianej jako autentyczny ludzki stan bycia, wartość do której wyrażenia dochodzi się w naturalnych kontaktach międzyludzkich

Opiekuńczość

Obecnie coraz częściej z większym przekonaniem oraz z rzetelną wiedzą naukową powracamy do dobrej tradycji opieki pielęgniarskiej, odkrywając na nowo znaczenie i wartość jednej z podstawowych funkcji pielęgniarki - funkcji opiekuńczej, która współcześnie w świecie pielęgniarstwa uznawana jest za najbardziej swoistą i unikatową dla zawodu pielęgniarki.

Unikatowość funkcji opiekuńczej i zadań w niej zawartych oznacza, że tylko pielęgniarka jest profesjonalistą przygotowanym zawodowo do pełnienia tej funkcji, a jednocześnie posiada w tym zakresie pełną autonomię działania.

Działania przypisane funkcji opiekuńczej pielęgniarka może wypełniać wobec odbiorców usług w różnym stanie i wieku oraz w wielu miejscach sprawowania opieki (ZOZ-y, dom rodzinny, DPS)

Swoistość opieki pielęgniarskiej (w szerokim ujęciu) i mieszczących się w jej ramach działań opiekuńczych (w ujęciu wąskim) nacechowana jest opiekuńczością.

Opiekuńczość postrzegana jest jako intencja tworzenia subiektywnego sensu odczuwania troski przez pacjenta. Odczuwanie troski jest istota dobrostanu i podstawą istnienia poczucia bezpieczeństwa uzyskiwanego dzięki zachowaniom innych, np. pielęgniarek, rodziny.

Opiekuńczość w pielęgniarstwie oparta jest na koncepcji postrzegania osoby pacjenta holistycznie, gdzie jej odniesieniami są następujące wymiary dotyczące:

-ludzkiego charakteru;

-moralnego obowiązku;

-wzruszenia

-interpersonalnych relacji;

-terapeutycznych interwencji.

Określenie opieki pielęgniarskiej: bazująca na ideologii/fenomenie opiekuńczości relacji międzyludzkich, polegająca na zaspokajaniu przez pielęgniarkę (podmiot działalności opiekuńczej) ponadpodmiotowych potrzeb pacjenta wynikających z zagrożenia życia, zdrowia lub choroby w nawiązanym stosunku opiekuńczym, który oparty jest na odpowiedzialności kompensacyjnej i etyczno moralnej oraz formalno-prawnej.

Innymi słowami można powiedzieć, że opieka pielęgniarska jest serią długofalowych i trwałych interakcji pomiędzy pielęgniarką a pacjentem, których przedmiotem jest pielęgnowanie, zoperacjonalizowane przez planowe i spontaniczne działania i czynności opiekuńcze.

Działania opiekuńcze pielęgniarki polegają na dostarczaniu podopiecznemu przedmiotów jego potrzeb.

Treść pojęcia „działania opiekuńcze" jest znacznie zróżnicowana bowiem obejmuje:

fizyczne wymierne i obserwowalne formy aktywności opiekuna, skierowane na zaspokajanie potrzeb podopiecznego;

aktywność emocjonalną (przeżywanie różnych trosk, niepokojów, nadziei, oczekiwań, radości, zmartwień, empatii);

aktywność intelektualną rozwiązywanie problemów opiekuńczych i planowanie działań w tym zakresie).

Czynności opiekuńcze

Wynika to z różnorodności i charakteru potrzeb ponadpodmiotowych podopiecznych, których zaspokojenie wymaga wielowymiarowych czynności, a także właściwości stosunku opiekuńczego w jakim pozostaje pielęgniarka-pacjent), w którym szczególną rolę odgrywają więzi emocjonalne, poczucie odpowiedzialności kompensacyjnej opiekuna za podopiecznego

Pełnienie roli opiekuna i wykonywanie działań opiekuńczych w swej naturze ma charakter powołania i służby dla drugiego człowieka, a nie tylko realizacji i zadań o charakterze praktyczno-usługowym, wykonywa­niem zawodu.

To zaś stawia opiekunowi (pielęgniarce) wymagania dyspozycji określonych w charakterystyce postawy opiekuńczej, wynikającej z zaangażowania ideowego przyjętej w pielęgniarstwie filozofii troski (opiekuńczości).

Działania opiekuńcze

Czuwanie, zachowanie ciągłej gotowości opiekuna do różnych form akt. opiekuńczej,

Aktywna, zaangażowana obecność przy podopiecznym,

Udostępnianie dostarczanie podopiecznemu przedmiotów jego ponadpodmiotowych potrzeb,

Pozyskiwanie poprzez działalność produktywność takich przedmiotów

Chronienie i obrona osoby podopiecznego i wszelkich jego dóbr przed realnymi zagrożeniami, krzywdą, degradacją, poniżaniem,

Udzielanie podopiecznemu niezbędnych porad, wskazówek aby mógł właściwie postępować i działać dla osiągania celów życiowych i samorealizacji. Niesienie pomocy podopiecznemu zawsze wtedy, gdy okazuje się niezbędna wobec jego niedostatecznych dyspozycji do samodzielnego funkcjonowania

Reprezentowanie jego dobrze pojętego interesu zdrowotnego/ życiowego i czynienie różnych zabiegów dla realizacji tego interesu;

Podejmowanie różnych zabiegów profilaktycznych zabezpieczających szeroko pojęte dobro podopiecznego i eliminujących zagrożenia tego dobra;

Kompensowanie mu naruszonych lub utraconych niezbywalnych dóbr i wartości oraz niezaspokojonych, powszechnie uznawanych potrzeb;

Wykonywanie czynności rewalidacyjnych, przywracających podopiecznemu pożądaną normę dotyczącą zdrowia, normalnego funkcjonowania, higieny itp.;

Podejmowanie zabiegów pielęgnacyjnych w związku z utrzymaniem odpowiedniej higieny ciała, odżywianiem, wydalaniem, ruchem, zwalczaniem dolegliwości itp.;

Realizowanie zabiegów o charakterze leczniczym samodzielnych i zleconych przez lekarza;

Podejmowanie za podopiecznego i dla jego dobra określonych decyzji, wynikających z przyjętej przez opiekuna odpowiedzialności (kompensacyjnej) za podopiecznego;

Stawianie podopiecznemu i egzekwowanie wszelkich, leżących w jego interesie życiowym wymagań, dostosowanych do jego realnych wymagań;

Podejmowanie różnych czynności związanych z ponoszeniem odpowiedzialności za skutki jego zachowania się i działania.

Czynniki warunkujące działania opiekuńcze:

Determinujące działania: środowisko o charakterze fizycznym psychospołecznym ( obiektywne-fizyczne warunki pracy, lokalizacja, stanowiska pracy, rodzaj narzędzi urządzeń wykorzystywanych w toku pracy, relacje między pracownikami)

(subiektywne- motywacja, stosunek do wykonywania zawodu, zadowolenie z wykonywanej pracy)

Czynniki związane z osobą pielęgniarki ( kwalifikacje zawodowe, uprawnienia do samodzielnej realizacji zadań opiekuńczych w praktyce, staż pracy, doświadczenie zawodowe, doskonalenie zawodowe, postawa zawodowa pielęgniarki cechy osobowości chęć pomocy nastawienie do drugiej osoby)

Czynniki związane z osobą pacjenta lub rodziny ( zaangażowanie pacjenta lub rodziny w działania opiekuńcze)

Czynniki związane z organizacją i funkcjonowaniem miejsca sprawowania opieki (wyposażenie w materiały i sprzęt pomocny w działaniach opiekuńczych, organizacja pracy w miejscu sprawowania opieki-metoda pracy z pacjentem, motywacja do pracy, stosunek do wykonywanych zadań, zadowolenie z pracy)

Uprawnienia pielęgniarki do sprawowania opieki nad pacjentem:

Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 7 listopada 1997 r. w sprawie zakresu i rodzaju świadczeń zapobiegawczych, leczniczych i rehabilitacyjnych wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie bez zlecenia lekarskiego.

. Współpraca lekarzy z pielęgniarkami w zakresie szeroko pojętych działań diagnostyczno-terapeutycznych może nasuwać przypuszczenie zależności pielęgniarek w zakresie działań opiekuńczych.

Obecne w praktyce złudne przekonanie o podległości funkcjonalnej pielęgniarki może zawężać i spłycać znaczenie działań opiekuńczych, co z pewnością jest niekorzystne z punktu widzenia odbiorcy świadczeń.

Staż pracy, doświadczenie zawodowe i doskonalenie zawodowe i doświadczenie - te trzy elementy rzutujące na jakość świadczeń opiekuńczych zawodowe a działania powinny być wprost proporcjonalne względem siebie, aby zapewniać odpowiedni poziom wykonawstwa i autonomię działań opiekuńczych.

Postawa zawodowa określana jest jako stosunek jednostki – nosiciela roli zawodowej - do wykonywanego zawodu.

W ujęciu strukturalnym obejmuje stosunek emocjonalno-oceniający do zawodu, wiedzę i przekonania o zawodzie oraz programy działania zawodowego.

Jest ogółem względnie trwałych przekonań o zawodzie i dyspozycji do zawodu, ocen i zachowań w roli zawodowej

Najtrafniej postawę zawodową, która zawiera w sobie komponent opiekuńczości jako swoistej wartości profesji, określiła Virginia Henderson (1969), która parafrazowała przydatność pielęgniarki dla pacjenta w sposób następujący: „pielęgniarka nierzadko staje się świadomością człowieka, który utracił świadomość, ukochaniem życia dla samobójcy, nogą amputowanego, oczami tego, który świeżo utracił wzrok, środkiem lokomocji dla noworodka, źródłem wiedzy i zaufania dla młodej matki oraz rzecznikiem tych, którzy nie mogą i nie chcą mówić"

Poziom podstawowych niesamodzielności człowieka z powodów chorobowych dotyczy zdolność samoobsługi.

Samoobsługa- jest procesem fizycznym polegającym na umiejętności radzenia sobie z czynnościami dnia codziennego, ale posiada także wymiar psychologiczny gdyż deficyt sprawności fizycznej wpływa niekorzystnie na samopoczucie pacjenta.

Dla określenia miary sprawności człowieka w obszarze samoobsługi- wydolność samoobsługowa- zdolność zarówno fizyczna jak i społeczna do wykonywania podstawowych czynności życia codziennego w celu zaspokojenia wasnych potrzeb oraz aktywnego twórczego i samodzielnego życia.

Skala Aktywności Dziennego Życia INDEX (Activity of Daily Living)

- Samodzielność w ubieraniu się, kładzeniu i wstawaniu z łóżka, podnoszeniu krzesła, myciu i wycieraniu, korzystanie z toalety, spożywanie posiłków, poruszaniu się po mieszkaniu, chodzeniu po schodach, wychodzeniu na zew. domu, pielęgnowaniu stóp i paznokci stóp.

Skala Codziennej Aktywności Życiowej
Instrumental Activity of Daily Living (IADIL)

Zdolność do: przygotowania obiadu, śniadania, wycieranie kurzu, utrzymanie porządku, mycie okien, czyszczenie podłóg, odkurzanie, zmienianie pościeli w łóżku, robienie zakupów.

Skala Williamsa

Zabiegi higieniczne, jedzenie, korzystanie z toalety, ubieranie rozbieranie się, mycie, czynności z utrzymaniem domu, poruszanie się po domu w sąsiedztwie domu lub w większej od niego odległości, paca zarobkowa lub zawodowa.

W pielęgniarstwie propozycję postrzegania człowieka przez pryzmat podejmowanej przez niego aktywności przedstawiła N. Roper. W 1976 roku opisała ona tzw. codzienne aktywności życiowe człowieka (AL - Activity of Living), stanowiące „filar", na którym dokonuje się oceny stanu pacjenta, będącego wyznacznikiem zakresu koniecznej opieki pielęgniarskiej.

Brak samodzielności pacjenta w czynnościach dnia codziennego jest źródłem powstających problemów, których pokonanie wymaga pomocy pielęgniarki.

Powyższe czynności korespondują z modelem podanym przez V. Henderson, a pierwotnie zostały one nazwane następująco:

Wyróżniamy:

Skalę aktywności pacjentów hospitalizowanych

Ocena czynności samoobsługowych

Skala wydolności samoobsługowej (SWS)

Skala BARTHEL,

Skala wydolności samoobsługowej (SWS)

Wykorzystanie skali pozwala na określenie 4 poziomów wydolności samoobsługowej pacjenta, zgodnie z zakresami punktowymi:

33-25 pkt - pełna wydolność samoobsługowa;

24-16 pkt - nieznacznie ograniczona wydolność samoobsługowa;

15-8 pkt znacznie ograniczona wydolność samoobsługowa;

7-0 pkt brak wydolności samoobsługowej (niesamodzielność).

Kwestionarusz Easy-Care bazuje na ocenie personalnych czynności życia codziennego - AD1, (Activity of Daily Living), jednak został rozszerzony o wyznaczniki oceny psychicznej i społecznej, co jest spójne z rozumieniem cało kształtu procesów zachodzących w sytuacji trudności bądź braku takich możliwości w obszarze samoobsługi człowieka.

Kwestiona riusz EASY-Care oprócz oceny ADL, ze wskazaniem osoby pomagającej w wykonaniu danej czynności w przypadku niezdolności do jej wykonywania, zawiera pytania dotyczące oceny zdolności widzenia, słyszenia, żucia pokarmów, samooceny stanu zdrowia, stanu emocjonalnego (depresji) oraz test do oceny upośledzenia funkcji poznawczych, a także zawiera część otwartą, poświęconą indywidualnym potrzebom osoby badanej.

Standardy praktyki i opieki pielęgniarskiej

Zapewnienie jakości świadczeń zdrowotnych, w tym tak opieki pielęgniarskiej, nie jest możliwe bez określenia reguł ich wykonywania.

Określanie misji, celów i zadań oraz odpowiadających im standardów jest niezbędnym wymogiem profesjonalnego działania wszystkich organizacji i grup zawodowych w służbie zdrowia, dającym gwarancję zapewnienia świadczeń na odpowiednio wysokim poziomie.

Standardy praktyki pielęgniarskiej:

przyjęto traktować jako zbiór wymagań, norm, które określają uzgodniony, możliwy do zrealizowania poziom wykonywania praktyki pielęgniarskiej, jaki został ustanowiony w celu zapewnienia jakości opieki pielęgniarskiej, podstaw kształcenia i doskonalenia zawodowego pielęgniarek i położnych, oraz inspirowania kierunków rozwoju naukowego pielęgniarstwa.

Międzynarodowa Rada Pielęgniarek zaleca, aby standardy tworzone przez zawodowe pielęgniarki na szczeblu krajowym formułowane były w kategoriach ogólnych, tak aby mogły być one zastosowane w każdym środowisku.

Standardy tworzone przez krajowe stowarzyszenia pielęgniarek stanowią istotny element strategu zmierzającej do realizacji celu pielęgniarstwa, a tym samym systemu opieki zdrowotnej.

Standardy praktyki i opieki pielęgniarskiej

Standardy opracowywane przez zespoły krajowe i zatwierdzone przez Krajowy Zjazd Pielęgniarek i Położnych mają charakter ogólnych wytycznych.

Sformułowano w nich zwięźle podstawy teoretyczne praktyki pielęgniarskiej, zdefiniowano podstawowe pojęcia pielęgniarstwa - jako dziedziny nauki, jako podsystemu ochrony zdrowia, jako działalności praktycznej, a także pojęcia pielęgniarka, położna, pielęgniarka/położna specjalistka oraz podstawowe wymagania dotyczące pielęgniarskiej praktyki klinicznej i w podstawowej opiece zdrowotnej.

Ogólne standardy praktyki pielęgniarskiej

zawierające ogólne wytyczne i normy wykonywania zawodu z uwzględnieniem koncepcji i celu pielęgnowania, praw pacjenta, odpowiednio dobranych metod pielęgnowania, obowiązujących przepisów prawnych oraz warunków organizacyjno-technicznych wykonywania zawodu.

Standardy opieki pielęgniarskiej –

określają zasady i sposób postępowania w opiece nad poszczególnymi grupami pacjentów, wyodrębnionymi na podstawie przyjętego kryterium, np. stanu zdrowia, zdolności do samoopieki, jednostki chorobowej lub

specyficznej sytuacji, w której znajduje się pacjent.

Standardy postępowania pielęgniarskiego

w poszczególnych sytuacjach - opisują zasady i procedury postępowania pielęgniarskiego podczas wykonywania złożonych zabiegów diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych lub zapobiegawczych.

Standardy ogólne opracowane dla całego podsystemu pielęgniarstwa stanowią podstawę do opracowania standardów praktyki w poszczególnych specjalnościach pielęgniarstwa, przykładowych standardów opieki pielęgniarskiej wobec poszczególnych grup pacjentów, stanowią także kanwę dla opracowywanych standardów zakładowych.

Standardy zakładowe

- obowiązujące w danym zakładzie opieki zdrowotnej - będą zatem bardziej szczegółowe. Będą uwzględniały potrzeby pacjentów, nad którymi sprawowana jest opieka, oraz specjalność zakładu, jego wyposażenie, lokalizację, warunki organizacyjne itp.

Będą opracowywane i aktualizowane przez zespół pielęgniarek zatrudnionych w danym zakładzie i poszczególnych jego działach, muszą jednak odpowiadać wymaganiom standardów ogólnych.

Na podstawie standardów budowane są algorytmy i procedury postępowania oraz narzędzia oceny jakości opieki.

Algorytm - jest schematem, formułą alternatywnego postępowania, zapewniającą rozwiązanie danego problemu w określonych sytuacjach decyzyjnych.

Algorytmy są przygotowywane przez ekspertów, mają najczęściej postać drzewa decyzyjnego ukazującego kolejne kroki postępowania.

Opracowywane są do sytuacji, w których konieczne jest sprawne i bezpieczne postępowanie, np. Algorytm postępowania ratowniczego w przypadku nagłego zatrzymania krążenia lub Algorytm postępowania przy wykonywaniu kaniulizacji żył obwodowych. Stanowią one często załączniki do standardów opieki pielęgniarskiej.

Procedura - jest uzgodnionym sposobem postępowania opartym na sprawdzonych podstawach teoretycznych, zgodnym z prawem i przyjętymi normami (standardami).

Zawiera nazwę, cel działania, uporządkowane w kolejności czynności, wymagane warunki wykonania, stosowaną aparaturę, materiały oraz kwalifikacje wykonawcy.

Procedury opracowywane są najczęściej na bazie lokalnej i uwzględniają lokalne potrzeby i warunki wykonania, np.

Procedura przygotowania pacjenta do zabiegu wycięcia wyrostka robaczkowego na oddziale X.


Wyszukiwarka