1.Rośliny ozdobne: zastosowanie roślin ozdobnych, znaczenie produkcji roślin ozdobnych w Polsce, kierunki rozwoju ogrodnictwa w Polsce i na świecie, metody uprawy roślin ozdobnych, metody rozmnażania roślin ozdobnych, wpływ warunków zewnętrznych i hormonów na wzrost i rozwój roślin, zasady nawożenia roślin ozdobnych
2. Rośliny ozdobne cenione ze względu na ich szczególne walory dekoracyjne towarzyszyły człowiekowi od zarania dziejów już starożytni zauważyli ich piękno. Rośliny ozdobne zaczęto sadzić wokół domów zakładano ogrody. Odkrycia geograficzne przyczyniły się do poszukiwania nowych ciekawych gatunków roślin i sprowadzania ich do Europy. Zaczęły zdobywać pałacowe i przyklasztorne ogrody później trafiły także do miejskich i wiejskich zabudowań. Dzisiaj mają ogromne znaczenie w kształtowaniu estetyki naszych mieszkań miejsc pracy i wypoczynku. Rośliny mają także znaczenie kulturowe zwłaszcza rośliny długowieczne, które są świadectwem minionych epok. Często również przypisuje się im znaczenie symboliczne.
3. ZNACZENIE I ZASTOSOWANIE ROŚLIN OZDOBNYCH: Zarówno duże znaczenie jak i powszechne zastosowanie roślin ozdobnych wynika z walorów dekoracyjnych i ich niematerialnej wartości. Służą zarówno do ozdobienia naszego otoczenia jak i wyrażania uczuć w kontaktach międzyludzkich. DEKORACYJNOŚĆ ROŚLIN zdobiących pomieszczenia może być tymczasowa sezonowo związana z określoną fazą rozwoju roślin (kwitnienia czy wybarwienia się liści) lub trwała np. u roślin doniczkowych i ozdobnych liściach czy dekoracyjnym pokoju. Podobne zmienne walory dekoracyjne można obserwować w ogrodzie na rabacie, ale odpowiedni dobór roślin kwitnących w różnych terminach pozwala długo cieszyć się widokiem kwitnącej rabaty. Także w parku o każdej porze roku drzewa i krzewy ozdobne mogą budzić nasz zachwyt pokrojem fakturą liści i zmieniającą się barwą.
4. Historycznie rośliny ozdobne towarzyszyły człowiekowi od zarania dziejów pierwotnie były to zioła rozmaryn dziurawiec rumianek oraz rośliny, którym przypisywano magiczną moc dziewanna wiesiołek prawoślaz. Szukano w nich pomocy na dolegliwości i utrapienia, ale z czasem zauważono walory łączące zdrowotność z pięknem w ten sposób zrodziły się najpierw prymitywne a potem coraz bardziej doskonałe i ozdobne kwiaty kształtowane trudem rąk ogrodników. Towarzyszyły one bóstwom różnych wierzeń w hinduizmie były to róże w buddyzmie kwiat lotosu a chrześcijaństwie białe lilie. Z dalekiego wschodu poprzez ogrody Babilonu kwiaty dotarły do Grecji i Rzymu. Po upadku Rzymu skrył się w ogrodach klasztornych. Renesans odkrycia geograficzne i wielkie poszukiwania roślin sprawiły, że rośliny ozdobne znalazły się w centrum zainteresowania kultury materialnej i niematerialnej, która tak znakomicie sprzyja ich rozprzestrzenianiu aż do chwili obecnej.
5.Zbawienny wpływ drzew na ludzki organizm, czyli sylwoterapia inaczej drzewo terapia. Polega ona na pobudzeniu organizmu człowieka do samo leczenia przez częste obcowanie z drzewami i krzewami.
6. Hortiterapia polega na wykorzystaniu ogrodu i roślin do terapii. Można ją podzielić na bierną tj. spacerowanie po ogrodzie aktywność fizyczna doznania zmysłowe i estetyczne oraz czynną praca przy uprawie i pielęgnacji roślin- sianie sadzenie zbieranie owoców. Celem trapi jest ograniczenie stresu poprzez przebywanie wśród zieleni oraz zadowolenie pacjentów z pielęgnowania roślin. Specjaliści dobierają rodzaj prac ogrodowych do schorzeń oraz wieku pacjentów tak, aby osiągnąć optymalne efekty terapeutyczne. W Polsce hortiterapia nieoficjalnie jest uznana przez ośrodki medyczne za typ terapii i rehabilitacji. Lekcje o tematyce ogrodniczej włączane są do programów ośrodków dysponujących zapleczem ogrodniczym jak budynki opieki socjalnej kliniki medyczne psychiatryczne ośrodki odwykowe szkółki terapii zajęciowej. Hortiterapia to także zajęcia terapii szpitalnej w sferze fizycznej i psychicznej małych pacjentów z zaburzeniami narządu ruchu.
7. Jesteśmy liczącym się w Europie producentem roślin ozdobnych w produkcji pod osłonami zajmujemy 6miejsce w UE po Holandii Włoszech Hiszpan Niemczech Francji polowej 4 pozycja po Holandii Wielkiej Brytanii Niemczech a szkółkarskiej 5 po Francji Niemczech wielkiej Brytanii Holandii.
8 nasza produkcja jest jednak bardziej rozdrobniona ponad 45% upraw w szklarniach lub tunelach prowadzone jest na powierzchni poniżej 0, 1ha a gosp. największe, co najmniej 0, 7ha, stanowią tu zaledwie 5,1%. Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku upraw polowych średnia powierzchnia najmniejszych gosp. <0, 1ha wynosi zaledwie 274m2. Jak jednak podkreślają znawcy produkcji roślin ozdobnych w polu często jest tylko dodatkowym źródłem dochodu z gosp. rolnego o innej specjalności. W grupie największych gosp. polowych ok. 75% to gosp. zajmujące reprodukcją cebul kwiatowych.
9. W gr. kwiatów ciętych, których powierzchnia podr. szacunkowo stanowi 65% ogólnego areału uprawy roślin ozdobnych pod osłonami wyróżniają się róże( różna gerbera frezja, tulipan goździk, chryzantema wielkokwiatowa, chryzantema gałązkowa, anturium, lilia
10. W gr. rośliny doniczkowe statystyki uwzględniają również rośliny balkonowo rabatowe, które stanowią 43% produkcji doniczkowej (pod względem liczby produktów kierowanych na rynek) Udział typowych roślin doniczkowych ozdobnych z liści wynosi 35% a tych ozdobnych z kwiatów 22%.
11. Osobną kategorią są chryzantemy produkowane w doniczkach na 1 listopada gdyż ich uprawa odbywa się nie tylko w gosp. ogrodniczych i nie tylko pod osłonami, ale także w polu., Ocenia się, że powierzchnia produkcji tych roślin sięga 800ha. Rośliny balkonowo rabatowe są często ratunkiem dla małych gosp., które prowadzą na miejscu sprzedaż detaliczną. Zarówno w tych zakładach jak i w innych większych nie ma z reguły specjalizacji 40% gospodarstw produkujących rabatówkę ma w ofercie 11-20 gatunków. Ogólnie pelargonie oraz petunie kaskadowe stanowią jednak do 50% towaru.
12. Produkcja roślin ozdobnych w Polsce: produkcja towarowa w gruncie pod osłonami In vitro, produkcja rozsady, cebuli, roślin doniczkowych, kwiatów ciętych i do suchych kompozycji, drzew i krzewów, roślin do terenów zieleni.
13.Nasiennictwo i hodowla zajmuje się produkcją i tworzeniem nowych odmian roślin ozdobnych zajmuje się produkcją nasion roślin ozdobnych
14. Uprawa roślin ozdobnych w Polsce uprawy bezglebowe: uprawy hydroponiczne i uprawy niehydroponiczne Aeroponika
15. Hydroponika KULTURY WODNE hydroponiki metoda uprawy roślin w roztworach wodnych opracowana w 1929r przez EF Gerickiego do wodoszczelnych basenów wpuszcza się periodycznie roztwór odżywczy zaopatrujący korzenie roślin w tlen wodę i składniki mineralne kultury wodne z czasem ulegały różnym modyfikacją. Teraźniejsza hydroponika jest nauką o hodowli roślin bez gleby. Przy uprawie roślin w podłożach hydroponicznych dwa podstawowe i dość istotne czynniki mogą być całkowicie kontrolowane pobór składników odżywczych i tlenu. Uprawa hydroponiczna jest tak samo prosta jak zwykła uprawa w podłożach glebowych Jest kilka ogólnych reguł, których należy się trzymać by stworzony system hydroponiczny był produkowany.
W hydroponice obojętne podłoże bezglebowe głównie nie zwiera samo z siebie substancji odżywczych, którymi rośliny się odżywiają. Wszystkie Mirko i makro elementy są dostarczane w roztworze składników odżywczych. Roztwór przepływa przez system korzeniowy rośliny lub gromadzi się wokół nich w proporcjonalnych odstępach czasu dopóki nie wpłynie w dren. Tlen gromadzący się wokół systemu korzeniowego przypuszczalnie może przyspieszyć wchłanianie składników mineralnych przez rośliny. To, dlatego rośliny w hodowlach bez glebowych rosną szybko są praktycznie w stanie przyswajać substancje odżywcze tak szybko jak są je w stanie przetwarzać. Zarówno w uprawach glebowych jak i uprawie hydroponicznej system korzeniowy przyswaja składniki odżywcze i wodę. Nawet najlepsze podłoże glebowe nie ma tyle zawartości tlenu, co bezglebowe podłoże hydroponiczne.
16.Uprawa u większości roślin odbywa się najczęściej przy pH podłoża hydroponicznego z zakresu 5, 8do 6,8. Odczyn pH roślin uprawianych w hydroponice wymaga szczególnej opieki. Wszystkie składniki mineralne znajdują się w roztworze wodnym odczyn roztworu hydroponicznego bardzo łatwo podlega zmianom pH. System korzeniowy roślin pochłania różnorakie składniki mineralne w zmiennych odstępach czasu, Modyfikacja ilości składnika w mieszaninie roztworu wpływa na jego poziom, pH jeśli odczyn pH podłoża hydroponicznego okaże się być poza określonym dla hydroponiki zakresem 6-6, 5 składniki mineralne mogą nie być przyswajane tak szybko jak jest to określone.
17. Podłoże. Funkcją podłoża hydroponicznego jest gromadzić tlen wodę składniki odżywcze i dostarczyć je korzeniom rośliny. Tak jak w sytuacji z glebą tak i przy podłożu hydroponicznym tekstura jest sprawą nadrzędną. Tekstura podłoża powinna być taka, aby pozwalała mieszaninie na tyle szybko się odsączyć by system korzeniowy miał idealny dostęp do tlenu zawartego w mieszaninie hydroponicznej szybko drenujące się podłoże zatrzymujące małe ilości wody przez dość długi okres czasu jest dobre do aktywnego systemu hydroponicznego. Materiały włókniste jak wermikulit skupiają w swoich komórkach wilgoć i zatrzymywanie płynu jest dość wysokie. Taka odmiana podłoża jest potrzebna przy pasywnym oddziaływaniu kapilarnym w systemie tamponowym. Rozmiar podłoża jest istotny. Tak jak w przypadku gleb mniejsze cząstki tym bliżej siebie się upychają i tym wolniej się drenują. Co raz większe cząstki szybciej się drenują i tym więcej powietrza zahamowują.
18. Korzyści optymalne wykorzystanie potencjału genetycznego rośliny, lepsza kontrola odżywiania rośliny, widoczna poprawa w ilości i wydajności, znaczne skrócenie cyklu wzrostu/ produkcji dla wielu różnych gatunków, efektywniejsze wykorzystanie miejsca, doskonałe wyniki rozmnażania, duże oszczędności w zużyciu nawozów i co ważne wody w sytuacji coraz większego niedoboru wody na świecie. Zupełne eliminowanie herbicydów. Zastępując pestycydy i fungicydy plantatorzy w systemie hydroponicznym często stosują IPM (całościowe zarządzanie elementami szkodliwymi). Wytrzymałość i żywotność roślin z uprawy hydroponicznych następnie przenosi się do warunków glebowych, co otwiera ogromne perspektywy handlowe zwłaszcza dla roślin doniczkowych. Na polu edukacji na wszystkich jej etapach hydroponika wprawia dzieci i dorosłych w podziw kilku krajach zajęcia z hydroponiki zostały już wprowadzone do programów szkolnych i akademickich. Na koniec, ale nie mniej ważnym jest to, że hydroponika stale jest dużym obszarem badań w ostatnich 50 latach metoda była stosowana w najważniejszych ośrodkach badawczych ze względu na jej niezawodność.
19. Aeroponika uprawa aeroponiczna to uprawa roślin w samym powietrzu. Pożywka zawierająca wszystkie makro i mikroelementy wtryskiwana jest do środowiska korzeniowego w postaci mgły. Uprawy aeroponiczne były znane już w latach 70tych XXw. Liczne doświadczenia z zastosowaniem tej metody do uprawy sałaty pomidora ogórka i turystyki prowadzili badacze włoscy w Centralnym Regionie Upraw Rolniczych.
20. Podłoże organiczne mają duże zastosowanie w produkcji roślin ozdobnych pod osłonami. Torf ( asceptyczny lekki łatwo ulega zakażeniu patogenami bardzo niskie pH). Włókno kokosowe. Kora sosnowa lub substrat korowy (naturalna odporność wobec patogenu kora ma niewłaściwy stosunek CN często wymaga odkwaszania). Słoma. Węgiel brunatny (zdolność do zwilżania zatrzymuje wodę wolny od czynników chorobotwórczych). Trociny ( stosowane w produkcji pojemnikowej drzew i krzewów iglastych). Włókno drzewne raczej, jako dodatek objętościowy 50% w mieszankach (produkcja różaneczników). Łuska kokosowa. Łuska kakaowa (wykorzystywana w produkcji roślin balkonowych i rabatowych)
21. Podłoża mineralne: wełna mineralna, wełna szklana, keramzyt, perlit, lawa wulkaniczna, żwir, piasek, wermikulit, zeolit.\
22. Podłoża syntetyczne pianka poliuretanowa, pianka polifenolowa, biało stan, pianka aminowa.
23. Rozmnażanie roślin. Rozmnażanie generatywne jest to rozmnażanie płciowe przy pomocy nasion w ten sposób rozmnażamy wszystkie rośliny jednoroczne i dwuletnie wiele bylin oraz krzewów i drzew. Zalety tego sposobu to otrzymanie jednorazowo dużej ilości osobników, duża zdrowotność otrzymanych roślin, możliwość otrzymania roślin o nowych kombinacjach cech (cenione przez hodowców pracujących nad nowymi odmianami). Wady: otrzymanie zróżnicowanego niejednorodnego materiału (w zależności od gatunku), późne wchodzenie w okres kwitnienia i owocowania (szczególnie niepożądane w przypadku drzew ozdobnych z owoców), trudności z pozyskiwaniem wartościowego materiału siewnego w zależności od gatunku, długi okres spoczynku i kiełkowania nasion w zależności od gatunku,
24. Nasiona większość nasion powinna być zebrana w okresie pełnej dojrzałości, dlatego też owoce należy zostawić na roślinie tak długo jak to jest tylko możliwe. Wiele roślin natychmiast po dojrzeniu owoców wyrzuca nasiona na duże odległości np. popularne bratki, dlatego warto zastosować osłonę z foli lub papieru im dłużej utrzymamy nasiona na roślinie tym lepiej będą się one przechowywały i ich wartość użytkowa będzie wyższa. Nasiona schowane w mięsistym owocu np. ligustru, róży, wydobywamy po wcześniejszym namoczeniu owoców po ok. 24h zgniatamy rozmoczone owoce i zbieramy z wody nasiona następnie przemywamy nasiona wodą resztek miąższu zawiera on substancje hamujące kiełkowanie nasion, suszymy i wywiewamy, dzięki czemu oddzielamy nasiona od resztek miąższu owocu
25. Zabiegi przedsiewne wiele roślin szczególnie krzewów i drze pochodzących z naszej strefy klimatycznej wymaga specyficznych zabiegów umożliwiających kiełkowanie nasion do zabiegów tych należą stratyfikacja i skaryfikacja.
26 stratyfikacja polega na przechowywaniu nasion przez okres kilkunastu miesięcy (w zależności od gatunku) w warstwach wilgotnego podłoża (torf piasek) w tem 0-10C zbieg ten ma imitować naturalne warunki, jakim poddane są nasiona w okresie zimy.
Nasiona naszych rodzimych drzew i krzewów po opadnięciu na zimę Narażone są na deszcze przykrycie zimą liśćmi i śniegiem gdzie w temp bliskich) pozostają do wiosny. Nie są w stanie wykiełkować w czasie nawet bardzo ciepłej jesienie i zimy, ponieważ zawierają duże stężenie inhibitorów wzrostu (substancji hamujących rozwój).
Jest to tzw. spoczynek bezwzględny polegający na tym, że bez względu na warunki pogodowe nasiona nie są w stanie wykiełkować póki nie zmaleje stężenie inhibitorów spoczynku bezwzględnego. Od tego momentu nasiona wchodzą w tzw. spoczynek względny uzależniony od warunków pogodowych. Dzięki temu przystosowaniu nasiona roślin drzewiastych z naszego klimatu są zabezpieczone przed kiełkowaniem wcześniejszym niż na wiosnę. Ta znajomość biologii spoczynku i kiełkowaniem pozwala szkółkarzom na prawdziwe przygotowanie nasion w zależności od gatunku. W praktyce zabieg ten polega na umieszczeniu nasion w pojemnikach (skrzynki doniczki) warstwami na przemian z wilgotnym podłożem i umieszczeniem pojemników w chłodniach. Podłoże należy podlewać tak, aby stale było umiarkowanie wilgotne. Niewielki ilości nasion można wymieszać z podłożem i przechowywać w zamkniętych woreczkach foliowych w lodówce.
27. Skaryfikacja polega na niszczeniu twardej nieprzepuszczalnej skorupy nasiennej. Wszystkie nasiona do wykiełkowania potrzebują wody, która powoduje ich, napęcznienienie jeżeli skorupa jest nieprzepuszczalna dla wody to nasiona nie są w stanie spęcznieć i ni wykiełkują. Skaryfikacja wykonuje się przede wszystkim dla nasion palm i roślin motylkowych (łubiny, Robinia akacjowa)
28 sposoby skaryfikacji: mechaniczna polega na nacinaniu nasion np. tłuczonym szkłem czy papierem ściernym (specjalne bębny wypełnione okruchami szkła lub zaopatrzonymi w tarcze papierem ściernym). Chemiczna polega na traktowaniu nasion stężonymi kwasami (moczenie w roztworach kwasów przez okres uzależnionych od gatunku rośliny. Fizyczna polega na traktowaniu nasion na przemian gorącą i zimną wodą, co spowoduje pękanie skorupy nasiennej (podobnie jak szkło pęka pod wpływem nagłych zmian tem.) Można też moczyć nasiona w wodzie o temp 40C przez 24-48H. Nasiona roślin rabatowych jednorocznych i dwuletnich nie muszą być stratyfikowanych a tylko niektóre wymagają stratyfikacji. Firmy nasienne coraz częściej stosują różne sposoby uszlachetniania nasion.
29. Uszlachetnianie nasion: inkrustracja pokrycie powierzchni nasion środkami grzybobójczymi i owadobójczymi (fungicydy i insekcydy) a następnie cienką warstwą ochronnej glazury. Granulowanie mieszanie bardzo drobnych nasion ( begonia kaktusy) ze specjalną masą wyciskanie przez prasę i suszenie. Otrzymuje się granulki, w których znajduje się kilka nasion. Takie granulki można wysiewać punktowo dużo rzadziej ograniczając w ten sposób I opóźniając zabieg pikowania siewek. Ot Otoczkowanie pokrywanie bardzo drobnych nasion grubą warstwą mieszanki torfowo- gliniastej z dodatkiem pyłu wulkanicznego, która uczyni je większymi i łatwiejszymi do wysiewu. Często do otoczki dodaje się hormony stymulujące wzrost oraz środki ochrony roślin. Po umieszczeniu nasion w wilgotnym podłożu otoczka powoli się rozpuszcza. Taśmy nasienne umieszczenie nasion na wąskiej pokrytej klejem taśmie papieru
30. Tem w procesie rozmnażania roślin. Temp jest jednym z ważniejszych czynników ekologicznych modyfikujących niemal wszystkie procesy życiowe. U niektórych roślin (głównie RDD) istotny wpływ na zakwitanie ma okres obniżenie temp., czyli chłód powodujący wernalizację. Jest to niezbędny proces prowadzący do wytworzenia nasion i szczególnie ważny rozmnażanych głównie z siewu. Wernalizacja u niektórych gatunków jest to warunek zakwitania reakcja jakościowa np. u Delphinium ajacis a u innych to tylko czynnik przyśpieszający przejście w fazę generatywną: reakcja ilościowa np., u Primula Vulgaris
Te niskie temp w czasie wernalizacji mieszczą się w granicach 0-15C czas ich trwania to kilkanaście dni do kilkunastu tyg. Mechanizm wernalizacji jest związany z ekspresją genów warunkujących zakwitanie, nazywanych genami kwitnienia: mechanizm wernalizacji współdziała z fotoperiodyzmem w relacji indukcji kwitnienia.
31. Rozmnażanie wegetatywne wykorzystuje zdolności restytucyjne roślin. Ogromną zaletą tego typu rozmnażania jest otrzymywanie potomstwa identycznego jak roślina mateczna. Ma to ogromne znaczenie szczególnie w przypadku rozmnażania cennych odmian. Sposoby rozmnażania wegetatywnego. Sadzenie pędowe (zielone półzdrewniałe zdrewniałe) liściowe korzeniowe. Podział, odkłady poziome i pionowe (kopczykowanie). Odrosty korzeniowe. Okulizacja i szczepienie. In vitro. Zarodniki (paprocie). Dodatkową zaletą rozmnażania wegetatywnego jest szybsze wchodzenie w okres kwitnienia i owocowania (szczególnie ważne w przypadku otrzymywania drzew i krzewów owocowych). Pobrane części wegetatywne (pędy liście korzenie) mają wiek rośliny mateczne, dlatego cała roślina potomna będzie tak stara jak jej rodzic. Rośliny rozmnażane wegetatywnie odtwarzają informację genetyczną rośliny matecznej np. kolor czy pokrój.
32. Sadzonki nazywamy część rośliny odciętą od rośliny matecznej. Która po umieszczeniu w odpowiednim podłożu wytworzy korzenie i stanie się oddzielną rośliną. Ze względu na pobraną część rośliny wyróżniamy sadzonki pędowe liściowe i korzeniowe.
33. Sadzonki pędowe sporządza się z dobrze wykształconego niekwitnącego pędu, najlepiej z części środkowej sadzonek jest stosowany najczęściej, zarówno przy rozmnażaniu drzew i krzewów jak i roślin doniczkowych. Sadzonki pędowe dzielimy na zielne półzdrewniałe i zdrewniałe. Sadzonki zielne sporządzamy wtedy, gdy pędy nie są jeszcze zdrewniałe, najlepiej w VII najpóźniej do połowy VIII jest to sposób wymagający największej pracy ze strony szkółkarza, choć najszybciej uzyskujemy ukorzenione sadzonki. Sadzonki te są pobierane z liśćmi, więc intensywnie transpirują (parują z liści), co w połączeniu z wysokimi temp w lipcu i niską wilgotnością powietrza powoduje natychmiastowe więdnięcie sadzonek. Dlatego sukces w ukorzenieniu można uzyskać tylko przy zapewnieniu intensywnego zraszania i wietrzenia pomieszczeń z sadzonkami.
Zdecydowanie łatwiejsze w pielęgnacji, choć dłużej ukorzeniające się są sadzonki półzdrewniałe i zdrewniałe. Sadzonki półzdrewniałe sporządza się w drugiej połowie VIII i w IX. Pędy są w tedy już lekko zdrewniałe (trzaskają podczas zginania pędu), ale fotosyntetyzują, więc należy je ciąć z liśćmi. Ukorzeniają się nieco dłużej niż sadzonki zielone, ale są mniej wrażliwe i nie wymagają takiej opieki jak sadzonki zielone. Sadzonki zdrewniałe natomiast sporządza się w okresie
34 dł. sadzonek u większości gat. korzenie wytwarzane są w tzw. węzłach, czyli miejscach wyrastania nowych pędów i liści, dlatego też każda sadzonka powinna posiadać przynajmniej 1 węzeł, który po włożeniu do podłoża wyda korzenie. Ponadto sadzonka powinna mięć drugi węzeł, z którego nad podłożem wyrosną nowe pędy i liście. Można, więc przyjąć, że minimalna dł. sadzonki powinna wynosić 2 węzły. Trudno natomiast określić, dł. sadzonki w centymetrach gdyż dł. międzywęźla (odległość od węzła do węzła) jest cechą gatunkową. Nie warto jednak robić tak małych sadzonek gdyż długo trzeba czekać aż roślina uzyska wartość handlową. Jest to zasada jedynie wtedy, gdy dysponujemy małą ilością bardzo cennego materiału i chcemy szybko uzyskać dużo nowych roślin. Nie powinno się też wykonywać zbyt długich sadzonek gdyż gorzej się one ukorzeniają są bardziej narażone na wysychanie szczególnie sadzonki zielne i półzdrewniałe.
35. Wykonywanie sadzonek. Cięcie sadzonek powinno się zawsze wykonywać ostrymi sterylnymi narzędziami z roślin matecznych pobieramy sekatorem całe pędy, które następnie tniemy na sadzonki w pomieszczeniu. Sadzonki zielne tniemy ostrym nożem w chłodnym wilgotnym pomieszczeniu, zabezpieczonym przed upałami. U gat. mających szczególnie duże blaszki liściowe skazane jest przycięcie liści w celu ograniczenia powierzchni parowania. Ucięte sadzonki zabezpieczamy natychmiast np. w wilgotnych woreczkach foliowych. Wysadzanie przygotowanego materiału powinno się odbyć jak najszybciej, gdyż sadzonki łatwo więdną lub pleśnieją. Pędy na sadzonki zdrewniałe pobieramy z jednorocznych, zdrowych pędów po opadnięciu liści najlepiej po pierwszych mrozach. Pędy zabezpieczamy w wilgotnych chłodnych pomieszczeniach aż do momentu, gdy będziemy gotowi do cięcia pędów na sadzonki. Pędy można ciąć całą zimę gotowe sadzonki natychmiast wiążemy w pęczki i dołujem w wilgotnym podłożu. Wysadzamy je do podłoża wiosną. Podczas cięcia sadzonek należy pamiętać o ich biegunowości – ukorzenią się tylko włożone dolną częścią do podłoża w tym celu wykonujemy inne cięcie na dole inne na górze. Cięcie dolne wykonujemy prostopadle tuż pod pąkiem (patrz rys) a górne ukośnie nad pąkiem (tak, aby woda opadowa spływała z sadzonki). Sadzonki najlepiej jest ciąć ostrym nożem. Pędy, które mają bardzo gęsto osadzone węzły (np. ligustr) nie trzeba się przejmować liczeniem węzłów i do cięcia całych naręczy pędów można wykorzystać np. piłę elektryczną
36. Podłoże do ukorzeniania sadzonek. Podłoże do sadzonkowania powinno mieć podobne wł. jak podłoże do wysiewu nasion powinno być przepuszczalne a jednocześnie trzymające wodę sterylne i ciepłe. Bardzo dobrym podłożem jest mieszanka torfu z perlitem a nawet sam torf. Podłoże nie musi być bogate w substancje pokarmowe, ponieważ ukorzenione sadzonki są natychmiast przesadzane do doniczek. Sadzonki zdrewniałe można wysadzać bezpośrednio do gruntu do dobrze uprawionej zdrenowanej gleby.
37. Wysadzanie i pielęgnacja sadzonek. Sadzonki przed włożeniem do podłoża traktujemy ukorzeniaczem (proszkiem lub papką) zawierającą hormony roślinne pobudzające rozrost kalusa a następnie korzeni) i umieszczamy w skrzynkach doniczkach lub bezpośrednio w gruncie pojemniki z sadzonkami przykrywamy materiałem zapobiegającym parowanie (szczególnie ważne w przypadku sadzonek zielnych) np. agrowłókniną. Temp powietrza podczas ukorzeniania sadzonek powinna wynosić ok. 20C, natomiast podłoże powinno być o kilka stopni wyższa. Latem podczas ukorzeniania sadzonek zielnych. W szklarni tunelu lub inspekcie, temp powietrza i podłoża przekracza nieraz 50C, dlatego niezbędne jest systematyczne wietrzenie pomieszczeń i cieniowanie całych pomieszczeń (np. białą farbą) lub pojemników (maty cieniujące).
38. Podział roślin najbardziej charakterystyczne dla roślin jednokomórkowych oraz dla roślin ziemnych z rozgałęzionymi pędami podziemnymi i nadziemnymi np. konwalia majowa, bluszcz, kurdybanek, tojeść rozesłana, jaskier rozłogowy, fiołek wonny
39. Okłady poziome płaskie; u hortensji ogrodowej jaśminowca kaliny klonu magnolii oczaru porzeczki krwistej tawuły żylistka i niektórych różaneczników. Okłady wielokrotne przy rozmnażaniu pnączy. Odkłady pionowe Dereń i lilak. Odkłady powietrzne – kalmie, magnolie, niektóre różaneczniki.
40. Odrosty korzeniowe. Pędy nadziemne rozwijające się z pączków przybyszowych lub pąków śpiących na korzeniach. Odrosty korzeniowe wytwarzane są przez liczne drzewa i krzewy oraz rośliny zielone np. bez pospolity, chrzan pospolity, róża. Tworzenie odrostów korzeniowych można wywołać przez celowe zranienie korzeni. Odrosty korzeniowe wykorzystuje się przy rozmnażaniu roślin ozdobnych oraz ratowaniu drzew i krzewów o przemarzniętych koronach
41. Szczepienie. W kwiaciarstwie szczepienie odgrywa bardzo małą rolę, natomiast ma duże znaczenie w produkcji drzew i krzewów ozdobnych. Jest ono podstawową metodą rozmnażania wielu odmian drzew liściastych np. buków jabłoni klonów i iglastych np. sosen, świerków jodeł itp. Do szczepienie uciekamy również wtedy, gdy chce się uzyskać charakterystyczne formy pokrojowe pienne lub zwisłe (płaczące) np. u róż, wierzb modrzew i fuksji bluszczu
42. Zarodniki u paproci. Rozmnażanie za pomocą zarodników występuje u mszaków i paprotników. Dlatego określa się je roślinami zarodkowymi. Zarodniki to specjalne komórki, które są odporne na niekorzystne warunki panujące w środowisko. Są odporne dzięki charakterystycznej budowie ściany komórkowej. Powstaje wewnątrz zarodni po osiągnięciu dojrzałości wysypują się z zarodni poczym kiełkują i powstaje nowa roślina.
43. Rozmnażanie przez specjalne organy pochodzenia pędowego i korzeniowego. 1. Cebule poziemny organ spichrzowy złożony ze skróconej łodygi zwanej piętką, na której osadzone są mięsiste łuski otaczające wierzchołek wzrostu. Cebule osłonięte np. narcyz irys tulipan, cebule nieosłonięte np. korona cesarska Lilia galtonia. Sposoby rozmnażania roślin cebulowych: odejmowanie cebul przybyszowych, dzielenie cebul, sadzonkowanie liści, sadzonkowanie łusek lub ich fragmentów
44. Bulwy powstają w wyniku zgrubienia pędu części podliścieniowej lub korni. Bulwy dzielimy na: pędowe ( frezja, gladiola, Krokus), hypokotylowe (begonia, cyklamen), korzeniowe (dalia Storczyk)
45. Kłącza to zmodyfikowany pęd podziemny posiadający węzły (wyrastają z nich korzenie i liście) i międzywęźla np. Canna, Irys, sansewieria, Calla, Konwalia. Korzenie burakowate (marchwiaste) np. Piwonia
46. Podstawowe pojęcia. Pożywka, eksplant, organogeneza bezpośrednia, pośrednia, embriogeneza pośrednia bezpośrednia, pasażowanie
47. Eksplant hodowany w warunkach sztucznych In vitro fragment narządu pobierany z organizmu. Wytwarzając eksplant pierwotny warto zwrócić uwagę na wiek rośliny(młode zdrowe intensywnie rosnące rośliny są lepsze) wybór organu roślinnego do pobrania eksplantu (najłatwiej dalszy wzrost podejmują części roślin zawierające różnego rodzaju tkanki merystema tyczne) porę roku (okres wiosenny- najwyższa wydajność warunki wzrostu rośliny donorowej (optymalne warunki rozwoju odpowiednie oświetlenie, temp nawożenie) tan fitosanitarny roślin. Eksplantaty poddaje się sterylizacji najczęściej wykorzystując do tego celu roztwory podchlorynu sodu potasu Lub wapnia, chloraminę T chlorek rtęci, etanol, wodę utlenioną. Ważne jest żeby czas sterylizacji nie był zbyt długi oraz stężenie substancji odkażającej nie był zbyt długi oraz stężenie substancji odkażającej zbyt wysokie, ponieważ może to wywołać zamieranie tkanek.
46. Przegląd kultur In vitro materiał wyjściowy do kultury In vitro stanowią eksplanty pierwotne, które wyłożone na pożywkę regenerują pędy lub formują kalus. Ze względu na rodzaj użytego eksplantu wyróżniamy kilka rodzaji kultur: kultury kalusa- kalus to stale dzieląca się bezradna histologicznie tkanka mająca wygląd bezpostaciowej masy pod względem genetycznym jest niestabilna, często mogą występować zmiany liczby i struktury chromosomów. Kultury są wykorzystywane w badaniach nad różnicowaniem się komórek i morfogenezą. Mogą stanowić materiał wyjściowy do uzyskania zawiesin komórkowych i pojedynczych komórek. Stosowane również do rozmnażania wielu roślin ozdobnych dzięki zdolności regeneracji całych roślin z kalusa lub wytworzenia zarodków somatycznych.
47. Kultury zawiesin komórkowych materiałem wyjściowym jest kalus zmacerowane zarodki lub tkanka miękiszowa. Hodowle prowadzi się na płynnych pożywkach na wytrząsarkach. Mają zastosowanie w badaniach matująco selekcyjnych poziomie komórkowym.
48.Kultury protoplastów- protoplasty to komórki roślinne pozbawione enzymatycznie lub mechanicznie ściany komórkowej Uzyskuje się je najczęściej z komórek miękiszowych liści lub z kalusa.
49 kultury pylników i mikrospor służą do indukowania procesu androgenezy i uzyskania roślin haploidalnych.
50. Kultury zarodków wykorzystywane do przerywania spoczynku nasion i uzyskiwania roślin z nasion niezdolnych w zwykłych warunkach do kiełkowania. Mogą zapewnić rozwój zarodków mieszańcowych służą również do oceny żywotności nasion głównie gatunków drzew iglastych liściastych i owocowych. Stosuje się je także do badań nad przebiegiem procesów wzrostu i rozwoju oraz wpływem światła temp subst mutagennych o regulatorów wzrostu na zarodki.
51. Kultury merystemów stosowane do uwalniania roślin do patogenów, Jako uzupełniające stosowane są chemioterapia i termoterapia.
52 kontury organów roślinnych stosowane do mikrorozmnażania. Wykorzystują zdolność roślin do tworzenia organów przybyszowych lub regeneracji z pierwotnej tkanki merystema tycznej z eksplantu. Do kultur organów roślinnych wyróżnia się: pąki wierzchołkowe, wycinki węzłów z pąkiem bocznym, fragmenty liści, ogonki liściowe, kwiatostany, fragmenty cebul bulw lub kłączy.
53. Pożywki stosowane w kulturach In vitro różnią się składem w zależności od gat. rośliny typu tkanki użytego do hodowli. Ich zadaniem jest dostarczenie eksplantatom niezbędnych składników do prawidłowego rozwoju. Skład chemiczny pożywek jest jednym z najważniejszych czynników determinujący wzrost eksplantów.
54. W skład pożywek wchodzą sus mineralne: makro i mikro elementy, ultra mikroelementy. Sus organiczne cukry aminokwasy witaminy regulatory wzrostu. Najczęściej stosowane pożywki : white`a (1943), Murashige i Skoog`a (1962), Lismaier`a i Skoog`a (1965), Gamborga (1968), Nitscha i Nitscha (1969)
55. Etapy In vitro Etap I uzyskanie sterylnych kultur pożądanych odmian (inicjacja) polega na przeniesieniu na pożywki sterylnych fragmentów roślin i pobudzeniu ich do wzrostu. Fragmenty roślin używane do inicjacji kultur to pąki wierzchołkowe boczne szypułki kwiatowe czasem fragmenty pędów z pąkami bocznymi. W zależności od rodzaju i odmiany proces inicjacji trwa zwykle kilka miesięcy.
56. ETAP II stabilizacja kultur polega na zmniejszeniu rozmiarów pędów roślin i uzyskanie materiału o niezdrewniałych tkankach, który po wielokrotnym przekładaniu na odpowiednie pożywki zaczyna intensywnie rosnąć i pozwala rozpocząć rozmnażanie na skalę produkcyjną. Etap ten trwa od 3 m do 2lat, zależnie od odmiany rozmnażanej rośliny. Przyjmujemy, że etap ten kończy się po uzyskaniu ok. 100 wieloroślinek lub pojedynczych mikrosadzonek z odmiany, w tym etapie rośliny nie posiadają korzeni konieczne składniki pobierają powierzchnią stykającą się z pożywką lub zanurzoną w niej.
57. ETAP III rozmnażanie na skalę produkcyjną. Wieloroślinki dzieli się skalpelem na pojedyncze mikrosadzonki i umieszcza po kilkanaście sztuk na pożywce mnożącej zawierającej syntetyczne cytokininy. Etap ten trwa 4-10tyg i jest powtarzany wielokrotnie aż do uzyskania pożądanej ilości roślin. Nie można bez końca powtarzać tego etapu, kultury sterylne trzeba odnawiać główne przyczyny, dla których konieczne jest odnawianie kultur roślin In vitro to sterylności i dbałość o zdrowotność i duży wigor sadzonek otrzymanych metodą laboratoryjną
58. Etap IV elongacja i przygotowanie do ukorzenie niania. Ostatni etap przebiegający w warunkach sterylnych. Polega na umieszczeniu pojedynczych roślinek na pożywce zawierającej syntetyczne auksyny (regulatory wzrostu wspomagające wytwarzanie korzeni) mikrosadzonki powiększają swoje rozmiary po 3-4 tyg. opuszczają laboratorium i warunki sterylne
59. Aklimatyzacja do warunków szklarniowych i polowych roślin pochodzących z kultur In vitro. W czasie tego etapu produkcji mikrosadzonki uzyskane na pożywkach w laboratorium muszą wytworzyć własny system korzeniowy, funkcjonalny mechanizm transpiracji warstwy ochronne tkanek i uruchomić własny efektywny proces fotosyntezy muszą zahartować się do warunków szklarni i szkółki. Rośliny wyjęte z pożywki są oczyszczane z jej pozostałości, płukane i zabezpieczane przed chorobami grzybowymi. Następnie rośliny wysadzane są do skrzynek wypełnionych czystym kwaśnym torfem. Zapewniamy im wysoką wilgotność powietrza (100% wilgotności wzgl.) temp 22-25C i oświetlenie 16/24h. Mikrosadzonki po kilkunastu dniach wytwarzają korzenie stopniowo obniżamy wilgotność powietrza po 6 tyg. skrzynki z roślinami odkrywamy całkowicie.
60 do palet rozsadowych wysadzamy rośliny po upływie 8tyg od opuszczenia warunków sterylnych. Materiał hodowlany w multipletach, gotowy do dalszego przesadzania uzyskuje się po kolejnych kilu miesiącach wzrostu zależnie od pory roku i odmiany. Po kolejnym przesadzeniu uzyskujemy materiał handlowy w doniczkach p 9
61. Możliwość zastosowania kultur In vitro 1 szybkie i masowe rozmnażanie cennych gat. i genotypów np. u gwoździków z jednego merystemu można uzyskać 10milionów sadzonek. Obecnie na świecie za pomocą kultur In vitro produkuje się 800mil szt. roślin rocznie, z czego 90% to gat. ozdobne. 2 Rozmnażanie gat. wymierających.3 Rośliny takie można dzięki rozmnażaniu In vitro przywrócić do naturalnego środowiska. 4 Uzyskanie roślin wolnych niekrzyżowalności oraz hodowla mieszańców heterozygotycznych. 5 Produkcji sztucznych nasion składają się one z somatycznego zarodka i syntetycznej osłony spełniającej funkcje ochronno- odżywczą. 6 Przerywanie spoczynku nasion. 7 Uzyskanie klonów roślin o pożądanych i wyselekcjonowanych cechach na przykład drzew o zwiększonej odporności na warunki stresowe lub patogeny. 8 Produkcję wtórnych metabolitów dla przemysłu farmaceutycznego.
62. Wpływ warunków zewnętrznych na wzrost i rozwój roślin ozdobnych. Czynniki zewnętrzne takie jak światło woda ciepło powietrze elektryczność naturalna występują równolegle i mają wpływ na wzrost i rozwój roślin.
63. światło naturalnym źródłem światła jest słońce. Natężenie promieniowania docierającego do ziemi jest wysokie i wynosi ok. 1050 W/m2. Pośredni wpływ na roślinę ma światło inicjujące fotosyntezę, dla której jest źródłem energii