CEM/metritis contagiosa equorum/ Taylorella equigenitalis G- mikroaer. 2 szczepy(wrażl I opor na streptomyc), T. asinigenitalis; Źr: chore, bezobj nosic (ogiery-zat cewki mocz, płyn przedejak; klacz-dołek łecht), przedmioty; przez krycie, insem, jatrog, źreb-podcz porodu, pion, pośr; Obj: Ostry-bezwonny, sur-śl, śl-rop, białoszary wypływ(zanika po 2t), zap bł śl dr rodn,; Łagod-brak wypł, zap dr rod, nie zach w ciążę, 4-6t samoistne wylecz; Podklin; Ogiery: brak obj, długotrwałe nosic; ZAP: zap pochwy, szyjki i mac; Rozp: bakteriolog(kl-wymaz z dr rod(zat łecht), biopsja; ogier-wym z cewki mocz, wypłucz z worka napl; tkanki płodu i łoż), PCR, serol(OA, OWD, OAG); Różn: Str zooepidemicus, Klebs pneumoniae, Pseud aerug; Lecz: ampi, peni, genta, erytro; chlorheks, chloram; 3x bad bakt, kl-3 ruje, og-co 2 dni, wyłącz z rozr, izol chorych; Rodok rhodococcosis equorum G+ pał, bez spor, sapr glebowy, oporn na wysych, w treści jel, oportun; Pat: inhalac, bł śl j nos, m-cowy st zap, przełam obrony, płuca, ww chł śródpiers (ogn zapal, ropnie szybko otorb się); Obj: odd>40, T>40, pojed, suchy, męczący napad kaszel, duszn, posocz, bieg, charł, sur-śl wypł z nosa; ZAP: post płuc(duże ropnie w przed płat, drobne wszędzie, miąższ wokół bezpow, zwątrob), post jel(rop zap okręż, obrz ww krezk); Rozp: bakt-wypł z nosa, transtracheal wash, RTG; Lecz: erytr+rifamp, ampi, genta, Lydium KLP; Prof-bierna(antyVapA, VapC), czynna-odp na całe życ, autoszcz kl, Rhodovac, szcz przec EHV-2; Tyzzer Cl piliforme, zarodn, beztl, las; p.o., bezobj nosic, młode, dolny odc p pok, powin do jel, hepat, kardiom, gł źreb 1-6t; Obj: od kilku h do 2d, gor, ap, żółt, bieg, leży, drg, coma; podwyższ AspAT, deh mlecz, hiperbilirub; ZAP: ogn mart w wątr, zap ślep i okr, białe smugi w sercu, zator+zap płuc; Rozp: barw Giemsą, srebrem, bad poz p-ciał w surow; Lecz: Brak, tetrac, oksytetr->ograniczenie, lecz podtrzym, brak szczep, glc+dextr powoli; sulfon, immunosupr-predyspon; podchloryn Na na zarod; Pneumok Pneumoniae diplococcica equorum, Str pneumoniae G+, tlen, pał, alfa-hemol, nieprzetrw, brak rzęsek; czynn zjadl: otoczka(antyfag), pneumoliz, proteaza IgA, H2O2, fimbrie; Obj: nowonar-zdrowe, posmutn, leżą, chw chód; post staw-zap sur->rop, płucna: włókn zap pł, T:40-41, duszn, kaszel, przysp odd+tęt, sinica; ZAP: ostra-posocz, obrz śledz; podostr-zap pł, obrz wątr+śledz; Lecz: penic prok i benzat-wysokie dawki; Wir zap tęt arteritis virosa equorum, arterivirus, wrażl na środ, rez-osły+konie; Pat: sex, aer, śródm, pośredn, 48h-do ww chł-krew-narz, powin do śródbł tęt-rozplem+zwyr kom, zaburz w krąż lokal-obrz+wybrocz, zap mac+obrz łoż-śmierć płodu, dorosłe-bezobj/łagod, og-w grucz płc dod-nosic; Obj: og-bez, kl-ron, ogól, 40-1, zap spoj, światłowstr, obrz(kończ, podbrz, kl piers, wym/moszn, bieg, morz, ciężarne-poron 5-6mc/rodz słabych(zap dr odd, nie ssą); ZAP: płyn w j ciała, zap krw/dyft okr+ślep, obrz+wybr, zawał śledz, szklista martw bł środ tętniczek; Rozp: nas, wym z j nos, SN, IF, bad par surow, ELISA, PCR, próba biol, histop; Zapob: elim nosic, izol chorych, szcz-żywa, atenuowana/inaktyw, kwarant 3t; Pseud aer, G-, barwniki(piiocyjanina, melanina), czynn chorob: otocz alginianowa, pilina, adhezyny, hemoliz, proteazy, tox(LPS); Chorobotw P.aer: egzotoxA, LPS, enterotox, kolagenaza, elast, hemoliz, piocyjan(wł antybiotyczne), biofilm, wzrost oporn na antyb; E.coli: G-, plazm, wici, fimbrie, pilusy, fimbr płc, antyg som O, pow K, rzęs H; Chorob E.coli: przyleg I adhezja + toxyny, fimbrie(typ I, P, S), otocz antyfagoc, LPS, alfa-hemoliz; Aer.hydrophila: G-, pał, w wodzie, oporna na niskie temp, antyb, nieprzetrw; Chorob Aer.hydr: lipazy, chityn, amyl, hemoliz, enterotox; Patog: przez szyjkę (sapr pochwy)-uszk sromu, niezamkn podcz ciąży; martw bł płod, zap mac, poron, niedotl+niedoż płodu; Obj: ostatni trym, przedwcz lakt, zwiot+otw szyjka, wyciek z dr rod, poron; źr urodz-charłacze, padają w pierwszych dn; ZAP: sinica, ciemna krew, obrz, wychudz, endometr chron/acut; Lecz: antyb(genta, penicG), tokolit(klenbut), (N)LPZ(fluniks, dexamet); wym z narz płc, fragm łoż+pł; Kul wcz Pyosepticaemia equorum, Actinobac equilli G-, pał, bez ruchu, bez otocz, nieprzetrw, posocz u 1-7dn, zap staw+nephritis u kilkutyg; przez łoż, pępow, szyjka+bł płod; posocz w 12-36h od zakaż; Obj: osłab, leży, nie ssie, wybrocz, sztywn karku, żółt, odoskrz zap pł, bieg, neurol, obrz staw(boles, chełboc, ciepłe, kulawiz), po 2-5dn wstrząs tox-śm; ZAP: posocz, obrz mózgu, rop zap kłęb nerk, zwyr wątr, zap pł, sur-włók zap staw; Rozp: labor-określ IgG w osocz; Prof: autoszczep dla kl na 4-6t przed porod/na 48-72h antyb o przedł dział; Lecz: antyb(ampi, genta, tetra), osocze, transf krwi, glc, punkcje+płuk staw; Kul późn Str pyog+, Coryn pyog+, E coli-, Pseud aerug-; Źr: kl, środ; Drogi: śródm, poród, pępow, p.o., aer; Obj: 2-4t życia, 41, przysp tęt+odd, rop zap staw(gor, obrz, bol), rop zap pępow, leżą, nie ssą, bł śl purpur,(czasem żółt), opistot, oczopl, drg, kasz, dusz, wypł z nosa, niewyd nerek, chor trwa 7-14dn->śm; ZAP: j.w.+zwyr wątr, obrz śledz, ropnie przerzut; Mat: wydz ropna, mleko/wydz z pochwy kl; Prof: niesw(hig poród), sw(szcz w ost 6t ciąży+4t przed porod, uodp źreb surow); Strept/Zołzy Adenitis equorum Str equi subsp. equi+, ziarniak, beta-hemol, otocz hialuron, saprof; Chorob: konie w każdym wieku, szczeg młode, źród: wysięk z nosa, zaw ropni, środ; Obj: ostre nap gor, anorex, osow, rop zap ww chł, obf+ropny wypł z nosa, przerz ropni; zak neonat: bol obrz staw, kulaw, gor, zap opon, zap gałek ocz; ZAP: lymphadenitis caseosa, rhinitis, pharyng, pneumonia, ropnie przerzut; nowor: wł-rop zap bł maziowej, rop zap opon; Rozp: z ropni, wydziel; Lecz: penic prok, tetra, sulf+trimet; Prof: kwarant, autoszcz, szcz-Equilis StrepE; Enz bronch źr bronchopn enzootica equorum Czynn: pier(EHV-4, EPV-1,2,3, reow-typ 1,2,3, adeno, PI3), wtór(komensale: Str equi subsp zooepidermicus, Str pneumoniae, Bordetella brochisept, Pasteurella; inne: Rhodococcus, Ps.aerug, Actinomyc pyog), źród: aer; wiek: 2-6mc, sprzyja węgorek koński; Obj: napad suchy kasz, 39-41, wypł sur z nosa, apat, samowylecz po 2t; przy wtór zak: gor, kasz, śl-rop wypł z nosa, duszn, śmierć po kilku dn; EHV 1-wir ron, 2-cytomeg, 3-otręt, 4-chor ukł odd; Wir ron kl EHV1 wrażl na gnicie, opor na wysych; Źr: chore I zak latentnie, wydz z dr rod, nasien, środ; aer; Pat: bł śl dr odd, limf, krew, narz, mac, płod; Obj: 1.zap j nos+pł koni: wiek 4mc-3l, 39-41,5( 4-5dni), sur-śl wypł z nosa, samowyl w 1-2t; 2.herpes ron kl: późna ciąża, brak obj zwiast, bez zaburz w rozr; 3.herpes mieloencefalopatia: poprzedz(gor,kasz), poraż wiotkie jednej/więcej kończ, atax, siedzący pies, oczopl, zwiotcz ogon, nietrzym mocz, apetyt+świad zachowane; ZAP: post odd(zap bł śl ukł odd, wybrocz, ogn martw; ogn zap w płuc, wybrocz pod opł, płyn+włóknik w j opł), płód(okryty łoż, wylewy, martw wątr+gras, żółt bł płod, obrz głowy, kwasochł, wewnjądrz ciałka wtrętowe), mieloenc(obrz opon, wybr, wylewy krwawe w OUN); Rozp: wymaz z nosa, płód(pł, wątr, śledz), mózg, CSF, PCR, OWD, ELISA, ciałka Dimocka; Lecz: obj, immunomodulat, wykrzt, antyb, spokój; Postęp: wstrzym obrót, izol chore, nie rejestr+nie zwalcz, kwarant dla nowych, wyłącz z krycia; Lecz mieloenc: glikokort(dexamet), usuwanie kału, sonda nos-żoł, antyb, eutan; Prof: niesw, sw(szczep); Otręt Exanthema coitale vesiculosum EHV3, sex, ściółka; Obj: kl-zap bł śl narz rozr(pochwa, szyjka, łecht), grudki, pęch, płyt owrz, włók-rop nalot, wydz śl-rop z poch; og-obrz napl, mosz, jąd, pęch, krosty, owrz. Po owrz-białawe bliz-mozaik wygl u kl; Rozp: SN PCR IF; Lecz: obj, kwas borny 2-3xdz (przemyw), izol, brak szcz; Post: zgłosz, zakaz krycia, dezynf, wstrzym obr; Salm Paratyphus, (Salm equorum), S.abortus equi(kilkudn, 2-4t, źr: śródm, kał, siara), starsze S.typhimurium, S.enteritidis(źr: wektory), G-, siewstwo gł z kałem; p.o. aer pęp; Pat: LPS(inicj) p pok, ww chł krez, krew, wątr/pł/staw, przew żółc, p pok; Obj: nowonar: osow, nie ssą, leżą, 41, drg, zaczerw->zasin bł śl, duszn, zatrzym smółki, śm w 24h; starsze: 41, brak apet, bieg, zap staw, zap pł, trwa 3dn; ZAP: Posocz: wybr(osier, wsier, pęch mocz), krwot zap j cien, obrz ww chł; Starsze: wych, odwod, przekrw wątr, wybr, obrz staw+ww chł krez; Rozp: wymazy z odb, płód, serol PCR; Lecz: 14dn: ampi, genta, trim+sulfon, fluniks, osocze; Prof: szczep kl od 7mc 3x co 8-10dn; Kolibakt Colib equorum E.coli, 2-3dn po urodz, p.o.; Obj: 2-3dz słabną, otęp, 41, obf bieg(+gaz, śluz, ścięte mleko), giną ma 2-4dz.-toxemia/posocznica; ZAP: odb powal kałem, odwod, wych, nż bł śl żoł+jel, obrz śledz+ww chł krez; Rozp: zidentyf enterotoxyn, wyizol z krwi nie kału; Lecz: antyb, płyny, osocze, p-tox; Clostr Cl.difficile, perfring(G+ beztl, przetrw, tox alfa-liza erytr+leuk+płytek+kom śródbł), źreb od 12h życia, chore źr+matki; Inw Cl.perfr wynika z: kolag, hemoliz, hialuronid, neuraminid; Obj: bieg(może być krwawa), morz, powięk obrysu brz, odwod, toxem; Rozp: diffic-ELISA(wykr tox AiB), wykr deh mlecz; perfr-ELISA(enterotox C), genotypowanie izolatów, USG/RTG; dod: morf, bioch, posiew krwi; Różnic: Bieg (Salm, rota, brak laktazy), morz+pow obrys brz(bieg-inne tło, pękn pęch mocz); Lecz: wspomag, NLPZ, penic+amikac, metronid, smektyt; Prof: brak szcz; Rota Reoviridae, gr A, 2nić RNA, b.oporne wys zaraźl, nisk śmiert, p.o., obj po 18h, bieg od 1-5dn, gł najmłod; Obj: depr, nie ssą, bieg, odwod; starsze-wodn bieg+ból brz; Pat: atak enterocyt w jel czcz+biodr, atrofia kosmk, zaburz wchł, wzrost osmolarn, bieg osmot, zakaż+owrz 12cy; Rozp: z kału, 2g kału bezpośr z prostn, mikr elektr, ELISA, PAGE; Lecz: samowyl po 1t, uzup płynów+elektrol(płyn Hartmanna 1l/50kg), przy braku laktazy-karm glc, dwuwęgl Na przy kwasicy, K, osłonowe, na chor wrzod(omepraz, ranityd), probiot; Prof: szcz Duvaxyn R-kl w 8,9,10mcu ciąży; Adeno wytrzym na czynn środ, 7szczepów, wydal ze wsz wydz+wydal; p.o., aer, brak wektorów; Pat: ukł odd, namn, wiremia, inne narz, 2dn po inf-hiperpl/martw nabł odd, 3dn-ostre śródmiąż zap pł+oskrz; odp imm-zła(śm), dobra(wyl po 10dn); szerz pion+poziom; źreb w każdym wieku, araby, trwa 10-65dn; Obj: 39,9(falowo), apat, odruchy zachow, odd(zap nosa, żółty wypł, duszn, szmery), zap spoj, zmętn rog, bieg(50%), limfopenia+neutrop; Zak wtórn: E.coli, Str.alfa+beta, Staph, Pseudom, EHV2; Rozp: bezpośr(wymaz z nosa+mikr elektr, hod+identyf), pośr(serol, hamow hemagl HAH, IF, pojed test radialnej hemol SRH); Lecz+prof: brak; NZK Anemia infectiosa equorum, OIE, Lenti z Retro, RNA, białko p26(gł antyg), oporny na dział czynn środ, trwałe zak-integr z DNA gosp, ulega zmianie po każdej remisji gor; Drogi: krew, kont, bł śl, sex, śródm, owady kł-ss, jatr, uszk skór; wir: krew, ślina, mleko, wydz; Pat: brama, krew, usś, rozpad erytr, spadek liczby erytr, spadek Hct, wzrost OB, hemosyd, obrz; Obj: 1.Ostra-40-2(continua/recurens), przekrw bł śl->bledną->zażółc, wybr, wzr tęt, zachowane łakn ale chudną; 2.Podostr-zmienna gor z długimi okres bez (9-13dn), trwa 3-4tyg; 3.Przewl-(1-3mc bezgor), obrz na podbrz+kończ; 4.Bezobj; ZAP: 1.posocz, syderoc w wątr, żółt, splenomeg, 2.wychudz, bladość, posocz(słabiej), szarożółtbrąz wątr, malin, sagow śledz, 3.wych, blad, wątr muszkat, śledz prawidł wlk, zwyr m serc; Histop: syderocyty(wątr, śledz, nerki, pł), wzrost kom Browicz-Kupf; Rozp: AGID, ELISA, Cogginsa, RT-PCR, próba czynn serca; Post: Igr(chore)zabicie+utyl, IIgr(podejrz o chor)3mies izol, mierz temp 2xdz, IIIgr(podej o zakaż) izol, dezynf; Wygasłe: padły/zabite/usunięte, 6mcy-bez przypadków, odkaż; Lecz+szczep-zabronione; Grypa Influenzae equorum Ortomyxoviridae rodz A, 2 podtypy: A-equi1(nie mutuje) gł młode, A-equi2(zakaż o cięższym przeb) w każdym wieku; zmienność: antyg(drift), genet(shift); wys wsp zakaż+zachor; aer, bezp, pośr(sprz); Pat: nabł nosa(łuszcz, zwyr, liza, nadż, ubytki), zap gór dr odd, kasz, zap pł, powikł bakt; Obj: 41,5(1-3dn), spada, g.zwalniająca(wah 1-2), 2-3dn po zak-kaszel(1-2t, silny, suchy męcz, napad, po 4dn wilg), duszn, przysp tęt(50-60), zap bł śl nosa, światłowstr, zacz spoj, bł śl j ust-sucha, gor, język obłożony, zapar, bol mm, niech do ruchu; powikł-obrz kończ+podbrz, zab krąż, uszk serca, poron; ZAP: ostr, nż zap bł śł gór dr odd; Rozp: bad par sur, test immunoenz Directing Flu A, przysp OB, leukop+limfocytop, wzrost bilirub; Różn: rhinitis, EHV1,4, adeno, rhino, paster, zołz; Lecz: LydiumKLP, penic+streptomyc, Ca, glc, wit.C, wykrzt; Szczep: I(4mc życia), II(po 3t), III(10t po I), IV(co 6mcy); Grypopod źreb+konie do 2-3r; Pikornawir: serotypy 1,2,3, mała specyf gat, źr: konie dor z chron zap gardła; aer; zap bł śl gard, pojed->napad suchy kasz, gor; Rozp: SN; stym odp niesw; odp 6mcy; Reo: typ 1,2,3, niesw gat, pneumotrop, enterotrop; postacie: gor, bezgor, subklin, odp na 9mcy; szczep; Adeno; Parainfl: PI3, źr: dorosłe konie+młode bydło chore na bronchopneum; pneumotr, aer, uszk rzęski+nabł, wiremia(2-3dn), 39, zap spoj, gór dr odd, kasz(7-10dn), gor(2-3dn); Rozp: SN; odp 1r; Nosacizna Malleus, Burkholderia mallei, G+, tlen, pał; Źr: konie latentnie zak; p.o., uszk sk, aer; Obj: ostra-osły/muły(42, po 2-3dn na bł śl nosa szklistem żółt/szaroczerw guzki, obwód przekrw, martw+zrop, srebrz, gwiazdk blizny); przewl-gor powrot, kasz(2-3dn), zab odd, płuca-ciemnoczerw, guzki(proso), ww chł gard-niebol, twarde, nieprzesuw, guzki o szarobiał dnie na kończ-drążą do tkk->zm rozrostowe+słoniowac; Rozp: krew, narz miąż, sk, guzki, ropa; pr biol, OWD, ELISA; ZAP: guzki, wrz, gwiazd blizny(nos), guzy+wrz na sk; Histop: kariorrhexis, naciek kom nabł; Różn: grypa, zołzy, wrzodz zap nacz chł, gruźl, nokard; Rejestr+notyfikacja w UE; Leptosp L.interrogans, borgpeterseni, kirchsneri; Pat: penetr bł śl+skóry, p.o., aer, ugryz, bakteriemia(4-10dn po inf), brak tropizmu, lipaza, hemotox, endotox; Obj: poron(poł/ostatni okres ciąż), gor, wych, apat, żółt; ZAP: łoż(norm/zgrub,obrz,wybr), kosmów(brąz, śluz, martw), omocz(zielona z przerost grucz), histol(zakrzep, zap nacz, nekroza kosmków), wątr(powięk, blada, plamy), nerki(obrz, białe smugi), wybr w pł, zap pł, zap m serc; Rozp: mikr z ciemnym polem widz, OA, barw Ag; Lecz: czasem spontan wyzdr przy obj lecz, penic, ampi, amoxy, erytro, ceftiofur, oporność(sulfo, chloramf); brak szczep; CHOROBY zwalczane: wąglik, wściek, afr pom koni, pęch zap j ust; rejestrowane: NZK, nosac, EAV, CEM, gorQ, zar stadn, leptospir, wir zap mózgu+rdz; zgłaszane: echinokok, tular, piropl, gor zach Nilu