RACHUNKOWOŚĆ W HANDLU I USŁUGACH

Wykład 1.

27 kwietnia 2014

Bibliografia:

Teresa Martyniuk „Rachunkowość finansowa przedsiębiorstw handlowych”, 2004 r.

Klasyfikacja przedsiębiorstw handlowych

Kryterium podziału	Rodzaje przedsiębiorstw
Zakres działalności	Przedsiębiorstwa uniwersalne Przedsiębiorstwa wielobranżowe Przedsiębiorstwa branżowe Przedsiębiorstwa specjalistyczne
Wykonywana czynność	Przedsiębiorstwa skupu Przedsiębiorstwa hurtowe Przedsiębiorstwa detaliczne
Obszar działania	Przedsiębiorstwa handlu wewnętrznego Przedsiębiorstwa handlu zagranicznego
Przeznaczenie dóbr	Jednostki handlu wewnętrznego Jednostki handlu środkami produkcji
Forma własności	Przedsiębiorstwa sektora publicznego Przedsiębiorstwa sektora prywatnego
Forma organizacyjno-prawna	Jednostki będące własnością indywidualną Spółki osobowe i kapitałowe Przedsiębiorstwa państwowe Spółdzielnie
Zasięg działania	Jednostki o zasięgu lokalnym Jednostki o zasięgu regionalnym Jednostki o zasięgu krajowym Jednostki o zasięgu międzynarodowym Jednostki o zasięgu globalnym
Wielkość	Mikroprzedsiębiorstwa Małe przedsiębiorstwa Średnie przedsiębiorstwa Duże przedsiębiorstwa
Notowania na giełdzie	Przedsiębiorstwa notowane na giełdzie Przedsiębiorstwa nienotowane na giełdzie

Elementy sprawozdania finansowego odnoszące się do przedsiębiorstw handlowych:

BILANS

AKTYWA

1. Aktywa trwałe

2. Aktywa obrotowe

9. Zapasy

1. Materiały

2. Półprodukty i produkty w toku

3. Produkty gotowe

4. Towary

5. Zaliczki na dostawy

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT (WARIANT KALKULACYJNY)

1. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym:

- od jednostek powiązanych

I. przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

1. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym:

- jednostkom powiązanym

I. koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

1. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT (WARIANT PORÓWNAWCZY)

1. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi w tym:

- od jednostek powiązanych

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie – wartość dodatnia, zmniejszenie – wartość ujemna)

III. Koszty wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki

IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

1. Koszty działalności operacyjnej

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

VII.

VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

Przedsiębiorstwo handlowe

Koszty poniesione w danym okresie	Koszty aktywowane w bilansie	Koszty uznane w rachunku zysków i strat
Wartość nabytych towarów Koszty sprzedaży Koszty ogólnego zarządu	Towary	Wartość sprzedanych towarów Koszty sprzedaży Koszty ogólnego zarządu

STRUKTURA BILANSU PRZEDSIĘBIORSTWA PRODUKCYJNEGO A STRUKTURA BILANSU PRZEDSIĘBIORSTWA HANDLOWEGO

W przedsiębiorstwie produkcyjnym większą rolę będą odgrywać rzeczowe aktywa trwałe, a w przedsiębiorstwie handlowym będzie więcej relatywnie majątku obrotowego.

Uważa się, że kapitały własne powinny pokrywać majątek trwały. W przedsiębiorstwie produkcyjnym kapitał własny nie pokrywa w pełni majątku trwałego. Jest dużo zobowiązań długoterminowych, więc kapitał własny ma w nich pokrycie.

Towary – rzeczowe aktywa obrotowe nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym, w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej formy działalności, jeśli trwa on nie dłużej niż 12 miesięcy.

Towarami są:

• Wyroby obcej produkcji w celu odsprzedaży,

• Towary obce nabyte w celu odsprzedaży,

• Artykuły spożywcze przeznaczone do sprzedaży lub przetworzenia na posiłki w stołówkach lub bufetach,

• Wyroby gotowe jednostek produkcyjnych przekazane do własnych punktów sprzedaży detalicznej lub gastronomicznej,

• Produkty rolne (zwierzęce i roślinne) będące przedmiotem skupu i przeznaczone do odsprzedaży,

• Grunty i inne nieruchomości niestanowiące składników aktywów trwałych, nabyte z przeznaczeniem do sprzedaży.

Biorąc pod uwagę postać towarów wyróżnia się:

• Towary trwałe

• Towary spożywcze

• Inwentarz żywy

Ze względu na miejsce składowania towarów wyodrębnia się:

• Towary w drodze

• Towary w magazynie

• Towary w przerobie handlowym

Z punktu widzenia szczebli obrotu można wyróżnić:

• Towary w hurcie

• Towary w detalu

FAZY OBROTU TOWAROWEGO

ZAKUP

zakup wewnątrzwspólnotowe import

krajowy nabycie towarów

SKŁADOWANIE

SPRZEDAŻ

sprzedaż wewnątrzwspólnotowa eksport

krajowa dostawa towarów

Faza zakupu – przyjęcie towarów do magazynu (moment rzeczowy) oraz otrzymanie i zaakceptowanie dokumentów rozrachunkowych (moment prawno–finansowy)

Faza składowania – przechowywanie zakupionych towarów w jednostce handlowej

Faza sprzedaży – wydanie sprzedanych towarów z magazynu (moment rzeczowy) oraz wystawienie faktury dla odbiorcy za sprzedane towary lub otrzymanie zapłaty za sprzedane towary (moment prawno-finansowy).

KLASYCZNE FORMY OBROTU TOWAROWEGO

obrót pośredni obrót bezpośredni

magazynowy tranzytowy

rozliczany organizowany

Schemat 2

OBRÓT MAGAZYNOWY

zamówienie zamówienie

dostawa dostawa

faktura faktura

zapłata zapłata

OBRÓT TRANZYTOWY ROZLICZANY

zamówienie zamówienie

faktura faktura

zapłata zapłata

dostawa

OBRÓT TRANZYTOWY ROZLICZANY

zamówienie zamówienie

faktura za prowizję faktura za prowizję

zapłata prowizji zapłata prowizji

dostawa

faktura

zapłata

CENY W OBROCIE TOWAROWYM

ZBYT	Koszt własny sprzedanych produktów + zysk
	= CENA ZBYTU BRUTTO + VAT należny
	= CENA ZBYTU BRUTTO (cena sprzedaży producenta)

HURT	Cena zbytu netto (cena zakupu hurtownika) +marża hurtowa
	=CENA HURTOWA NETTO +VAT należny
	=CENA HURTOWA BRUTTO (cena sprzedaży hurtownika)

DETAL	Cena hurtowa netto (cena zakupu detalisty) +marża detaliczna
	=CENA CETALICZNA NETTO +VAT należny
	=CENA DETALICZNA BRUTTO (cena sprzedaży detalisty)

RELACJE POMIĘDZY CENAMI WYSTĘPUJĄCYMI W OBROCIE TOWATOWYM

CENA DETALICZNA BRUTTO
CENA DETALICZNA NETTO
CENA HURTOWA
CENA ZBYTU

Marża to:

• Narzut na cenę zakupu lub nabycia – rachunek od „sta”

• Rabat (opust) od ceny sprzedaży „w stu”

• Stawka kwotowa doliczona do ceny zakupu lub odliczana od ceny sprzedaży.

Ustalanie ceny sprzedaży netto w jednostce produkcyjnej

(K+Z)*100

C_sn =

100 - S_a

C_sn* S_a

A =

100

Gdzie:

C_sn – cena sprzedaży netto (cena zbytu)

K – koszt własny sprzedanego wyrobu

Z – zysk producenta

S_a – stawka procentowa podatku akcyzowego

A – kwota podatku akcyzowego

Przykład

koszt własny wyrobu 75 zł

zysk 15 zł

Stawka procentowa podatku akcyzowego 40%

(75+15)*100

C_sn = = 150

100 - 40

150* 40

A = = 60

100

Ustalanie ceny sprzedaży netto w jednostce handlowej

Rachunek „w stu”

C_zn*100

C_sn =

100 – S_n

Rachunek „od sta”

C_zn*(100+Sn)

C_sn =

100

M = C_sn C_zn

Gdzie:

C_sn – cena sprzedaży netto

C_zn–cena zakupu netto

S_m – stawka procentowa marży

M – kwota marży

Przykład

Stawka procentowa marży 25%

150*100

C_sn =

100 – 25

M = 200 – 150 =50

150*(100+25)

C_sn = = 187,50

100

M = 187,50 – 150 = 37,50

Ustalanie ceny sprzedaży brutto

C_sn*S_VAT

C_sb = C_sn +

100

Gdzie:

C_sb – cena sprzedaży brutto

C_sn – cena sprzedaży netto

S_VAT – stawka procentowa VAT

Przykład

Stawka procentowa VAT 22%

200*22

C_sb = 200 + = 244

100

Rodzaje wyceny towarów:

• Wycena bieżąca obejmująca wycenę przychodu i rozchodu towarów

• Wycena bilansowa na dzień sporządzania bilansu.

ELEMENTY CENY NABYCIA TOWARÓW KRAJOWYCH I OD DOSTAWCÓW Z KRAJÓW UE

CENA ZAKUPU
CENA FAKTUROWA	koszty zakupu
CENA NABYCIA

ELEMENTY CENY NABYCIA I ZAKUPU TOWARÓW Z IMPORTU

CENA ZAKUPU
CENA FAKTUROWA	cło
CENA NABYCIA

Cena nabycia towaru – cena zakupu towaru, obejmująca kwotę należną sprzedającemu bez podlegających odliczeniu podatku VAT oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem towarów do stanu zdatnego do wprowadzenia do obrotu łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku i wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia i odzyski.

W przypadkach uzasadnionych niezbędnym, długotrwałym przygotowaniem towaru do sprzedaży, cenę nabycia można zwiększyć o koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania zapasu towarów w okresie ich przygotowania do sprzedaży i związanych z nimi różnic kursowych, pomniejszone o przychody z tego tytułu.

KONSTRUKCJA CENY ZAKUPU TOWARÓW POCHODZĄCYCHH Z IMPORTU

Cena zakupu na warunkach FOB port lub franco granica eksportera (przeliczona po kursie średnim NBP z dokumentu SAD)
+
Koszty zagraniczne faktycznie poniesione lub deklarowane
=
Importowa cena transakcyjna czyli cena zakupu na warunkach CIF port lub franco granica polska (przeliczona po kursie średnim NBP z dokumentu SAD)
+
Dodatkowe koszty zakupu nie ujęte w cenie zakupu, a faktycznie poniesione przez importera (np. opłaty, koszty transportu, ubezpieczenia do granicy)
=
Wartość celna (transakcyjna) towarów (podstawa naliczania cła)
+
Cło
=
Podstawa naliczania podatku akcyzowego
+
Podatek akcyzowy
=
Cena zakupu netto towarów (podstawa naliczania podatku VAT)
+
Podatek VAT naliczony
=
Cena zakupu brutto towarów z importu

WARIANTY WYCENY BIEŻĄCEJ TOWARÓW

WYCENA I EWIDENCJA PRZYCHODU TOWARÓW
Zmienne ceny ewidencyjne
Rzeczywista cena nabycia lub rzeczywista cena zakupu
WYCENA I EWIDENCJA ROZCHODU TOWARÓW
FIFO LIFO według cen przeciętnych w drodze szczegółowej identyfikacji

W przypadku towarów, które nie są jednakowe rozchód towarów powinien dokonywać się w drodze szczegółowej identyfikacji cen. Tylko ta metoda pozwala na ustalanie rzeczywistej wartości rozchodu towarów, pozostałe metody mają charakter uproszczony.

Stałe ceny ewidencyjne w obrocie towarowym to najczęściej:

• Cena hurtowa netto,

• Cena detaliczna netto,

• Cena detaliczna brutto.

Do ustalenia okresowej korekty wartości rozchodu wykorzystuje się wskaźnik narzutu odchyleń od cen ewidencyjnych:

(Pp₀+O_b)*100

W_n =

Sp_t + P_t

Gdzie:

W_n – wskaźnik narzutu odchyleń

Sp₀ – saldo początkowe odchyleń

O_b. – odchylenia w bieżącym okresie

Sp_t – saldo początkowe towarów

P_t – przychód (zakup) towarów w bieżącym okresie

Narzut odchyleń przypadających na rozchodowane towary:

R_t*W_n

N₀ =

100

gdzie:

N₀ – narzut odchyleń przypadających na sprzedane towary

R_t – rozchód towarów w danym okresie według cen ewidencyjnych

WYCENA BILANSOWA TOWARÓW

WYCENA TOWARÓW NA DZIEŃ BILANSOWY Cena nabycia, zakupu lub koszt wytworzenia nie wyższy niż wyższe od cen sprzedaży netto na dzień bilansowy. Jeżeli nie można ustalić ceny sprzedaży netto. Należy w inny sposób ustalić wartość godziwą towaru.

ODPISY ATUALIZUJĄCE WARTOŚĆ TOWARÓW Gdy cena nabycia jest większa od ceny sprzedaży netto

Tworzenie odpisu W ciężar pozostałych kosztów operacyjnych, kosztów sprzedaży lub kosztów wytworzenia sprzedanych produktów Odwrócenie odpisu Uznając pozostałe przychody operacyjne

Cena sprzedaży netto towaru:

• możliwa do uzyskania na dzień bilansowy jego sprzedaży, bez należnego podatku VAT i podatku akcyzowego pomniejszonego o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem towaru do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży,

• a powiększona o należną dotację przedmiotową.

Po dokonywaniu wyceny bilansowej, poprzedzonej inwentaryzacją, towary są ujmowane w bilansie.

Na wartość pozycji „Towary” składają się salda końcowe kont:

• „Towary”

• „Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów”

• „Odpisy aktualizujące wartość towarów”

• „Rozliczenia zakupu towarów” – saldo debetowe konta oznaczające towary w drodze

• „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”

Dokumentacja obrotu towarowego

Całość dokumentacji obejmuje:

• Dokumenty prawno-księgowe, które związane są z ogólnym sposobem funkcjonowania przedsiębiorstwa,

• Dokończenie na 2 wykładzie

18.05.2014r.

Budżet to wyrażony w jednostkach ilościowych i wartościowych plan przydzielony jednostce decyzyjnej do realizacji w danym okresie obrachunkowym.

Budżetowanie – to proces opracowanie serii szczegółowych budżetów i łączenia ich w jeden spójny budżet.

Proces budżetowania

Budżet Pomiar dokonań

Działania korygujące

Funkcje budżetowania:

• Pomoc zarządzającym w skoncentrowaniu się na przyszłości

• Wymuszanie koordynacji działań i współpracy

• Umożliwienie komunikowania zdarzeń

• Dostarczanie podstaw do kontroli i oceny dokonań

• Dostarczanie danych do opracowanie systemów motywacyjnych

Metody budżetowania:

1. Według kryterium częstotliwości tworzenia budżetu

1. Kroczące

2. Konwencjonalne

1. Według podstawy przyjętej do ustalenia wielkości budżetowych

1. Przyrostowe

2. Od zera

1. Wg zakresu uczestnictwa pracowników w budżetowaniu

1. Odgórne

2. Partycypacyjne