Postaci:

Ruryk (zm. 879) - (Rodryk, starogerm. Roderich, staronord. R.rik) - przywódca oddziałów wikingów (Waregów), założyciel państwa ruskiego. W 862 został sprowadzony ze swoją drużyną do Nowogrodu, dla zaprowadzenia porządku między zwaśnionymi plemionami słowiańskimi i ugrofińskimi. Znana jest wersja, że na wezwanie jednego z rywalizujących plemion przybył do Nowogrodu ze swoimi braćmi, Sineusem i Truworem. Jednakże ta wzmianka o braciach Ruryka jest efektem błędu do którego doszło w trakcie pisania kolejnych kopii Powieści minionych lat. Doszło do tego błędy ze względu na zniekształcenia słów sine-hus (krewniaków), co utożsamiono z Sineusem, oraz thru-voring (wojowników), skąd wziął się Truwor. Wedle przekazu z ruskiej kroniki Ruryk początkowo miał osiąść w Starej Ładodze, później korzystając z międzyplemiennych waśni zajął Nowogród, gdzie po stłumieniu oporu przejął władzę. Ruryk jest protoplastą dynastii Rurykowiczów, której przedstawiciele panowali w księstwach ruskich do 1598. Jego syn, Igor, był w chwili śmierci ojca dzieckiem, więc na okres jego małoletniości władzę miał przejąć krewny Ruryka, Oleg, który jednak zawłaszczył sobie przyznane uprawnienia dożywotnio.

Nestor - także Nestor Kronikarz, Nestor z Kijowa (ros. i ukr. Нестор, ur. ok. 1050, zm. ok. 1114) – kronikarz, mnich pieczerskiego monasteru. Redaktor jednego z najstarszych ruskich latopisów, pdt. Powieść minionych lat (Повѣсть времяньныхъ лѣтъ). Dzieło zostało napisane ok. 1113. W swym latopisie Nestor opisał historię Rusi od IX do XII wieku, jednak jego autorstwo zostało już w końcu XIX wieku podane w wątpliwość Powieść zawiera opisy różnych wydarzeń, m.in. przybycia Ruryka na ziemie ruskie, początków Rusi Nowogrodzkiej i rodu Rurykowiczów oraz powstania Wielkiego Księstwa Kijowskiego. Jego latopis zawiera także wiele wiadomości o początkach innych państw, m.in. Polski.

Włodzimierz I Wielki- (ur. 956/958, zm. 15 lipca 1015), był wielkim księciem kijowskim od ok. 980, wywodzącym się z dynastii Rurykowiczów, był najmłodszym synem księcia Światosława I i jego konkubiny Maluszy, Jego babką była św. księżna Olga, ochrzczona w Konstantynopolu między 954 i 957 r . Wychowywała go. Po śmierci Światosława w 972 roku rozpoczęła się rywalizacja o władzę zwierzchnią na Rusi między Włodzimierzem a jego przyrodnimi braćmi. Włodzimierz musiał uciekać z Nowogrodu przed Jaropełkiem i Olegiem. Pomocy szukał w Skandynawii, skąd powrócił w 977 r. na czele sprzymierzonych oddziałów Waregów . Udało mu się odbić Nowogród, a po drodze do Kijowa zajął Połock i Smoleńsk i porwał połocką księżniczkę Rognedę , którą zmusił do zamążpójścia. W 980 r. na czele zbrojnych oddziałów Waregów najechał na Kijów, gdzie przebywał Jaropełk. Dzięki zdradzie wojewody podległego bratu, Błudzie , Włodzimierzowi udało się zwyciężyć brata. Włodzimierz, z natury wojowniczy i okrutny, konsekwentnie propagował, umacniał i szerzył kult pogański. Włodzimierz jest powszechnie kojarzony jako postać bardzo rozpustna, o niepohamowanym pociągu do płci przeciwnej. Najczęściej przyjmuje się, iż żonami Włodzimierza z czasów sprzed przyjęcia chrztu były Rogneda, Greczynka, dwie Czeszki i Bułgarka. Nie należy także zapominać o kilkuset kochankach. W swoich działaniach był okrutny i bezwzględny- porywał kobiety, gwałcił je, nie oszczędzając dziewic i mężatek. Uznawany jest za budowniczego potęgi Rusi Kijowskiej. Jego wyprawy na Grody Czerwieńskie i Naddniestrze oraz przeciw Jaćwingom, Wiatyczom i Bułgarom nadwołżańskim przyczyniły się do wytyczenia granic państwa staroruskiego. Chcąc trwale zjednoczyć kraj, w 988 roku przyjął chrześcijaństwo z Bizancjum (prawosławie) i uznał za religię panującą. Poślubił Annę, siostrę cesarza bizantyjskiego Bazylego II Bułgarobójcy. Umocnił pozycję Rusi wśród państw europejskich. Za jego panowania nastąpił wzrost potęgi Rusi Kijowskiej, rozszerzenie jej terytorium, rozwój gospodarczy i kulturalny.

Jarosław Mądry -Książę nowogrodzki od 1015 r., wielki książę kijowski w latach 1019-1054. Syn Włodzimierza Wielkiego. W 1019 r. pokonał ostatecznie swojego starszego brata Świętopełka I w walce o sukcesję po ojcu. W czasie swego panowania skupił ostatecznie wszystkie ziemie starej Rusi. W 1031 r. wyprawił się na Polskę i zajął Grody Czerwieńskie. W 1036 r. pokonał Pieczyngów. wyprawy wojenne kierował przeciwko Bizancjum, Połockowi, Litwie, fińskim plemionom Estów i Jaćwingów. W 1047 r. pomógł Kazimierzowi I Odnowicielowi stłumić bunt Miecława na Mazowszu. Rozbudował Kijów na wzór Konstantynopola. Stolica Rusi została wyniesiona w 1037 roku do rangi metropolii - w tym samym roku rozpoczęto budowle katedry św. Zofii, gdzie można znaleźć najstarsze w sztuce Rusi mozaiki i freski. W 1051 roku powstał pierwszy na Rusi klasztor Ławra Peczerska, w kijowskich jaskiniach nad Dnieprem. Wprowadził zasadę senioratu, polegającą na tym, iż dzielnica senioralna (księstwo kijowskie) miała przechodzić na każdego następnego seniora dynastii. Za jego panowania powstała najstarsza część zbioru praw Prawda Ruska (zbiór staroruskich i słowiańskich praw zwyczajowych oraz bizantyńskiego prawodawstwa) Spowinowacony z kilkoma europejskimi domami panującymi, bezwzględny, ale i gotowy do ustępstw, wytrawny polityk, który walnie przyczynił się do chrystianizacji kraju.

Włodzimierz Monomach - Książę kijowski, senior kijowski od 1113, syn Wsiewołoda i Anny, krewnej (rzekomo córki) cesarza bizantyjskiego Konstantyna IX Monomacha (stąd przydomek), wnuk Jarosława Mądrego. Za życia ojca sprawował władzę w kilku księstwach, po jego śmierci rządził ojcowskim Perejasławiem (1194).Ok. 1074 poślubił Gidę, córkę króla anglosaskiego Harolda Godwinsona. Wyróżnił się jako wódz w licznych wojnach. W 1076 wspierał działania Bolesława II Śmiałego przeciwko Wratysławowi II czeskiemu, dotarł do Głogowa i Bambergu (1103, 1107), 1111 zadał klęskę Połowcom. 
Wraz z wielkim ks. Świętopełkiem starał się łagodzić konflikty w podzielonym kraju, przyczynił się do wypracowania wspólnej polityki. Autorytet jego był tak wielki, że w 1113 został wybrany na ks. kijowskiego (mimo, że nie był seniorem dynastii). Jako zwierzchnik pilnował, aby nie doszło do zbytniego usamodzielnienia się książąt dzielnicowych. Zapewnił Rusi kijowskiej ostatni okres rozkwitu kulturalnego. Pod jego rządami doszło do uzupełnienia o dalsze ustawy Prawdy Ruskiej. Dbał o rozwój latopisarstwa i przedstawienie w korzystnym świetle swej działalności – Powieść lat minionych; autor Pouczenia dla synów, List do Olega Świętosłowicza, utworów dydaktyczno-moralizatorskiego dla następców. 
Przypisuje się mu słynną Czapkę Monomacha – rzekomy dar od cesarza bizantyjskiego. Faktycznie wyrób orientalny z XIV w.

Aleksander Newski - Święty prawosławny, protoplasta dynastii książąt moskiewskich, książę ruski, władca Nowogrodu Wielkiego od 1236, dziad Iwana Kality. W 1547 r. został kanonizowany. W 1240 roku pokonał Szwedów nad Newą (stąd przydomek) a dwa lata później rycerzy zakonu inflanckiego (na zamarzniętym jeziorze Pejpus);. 
Uznał zwierzchność Mongołów nad Rusią i 1248/49 złożył im hołd. Współpraca ze Złotą Ordą wzmocniła pozycję Aleksandra Newskiego i zapewniła mu tron wielkiego księcia kijowskiego (1249) i włodzimiersko-suzdalskiego (1252) oraz poparcie prawosławnego Kościoła ruskiego. Od schyłku XIII w. otoczony kultem. W 1725 ustanowiono rosyjski, a od 1942 r. sowiecki order Aleksandra Newskiego.

Daty:

862 – przybycie Ruryka do Nowogrodu Wielkiego, symboliczny początek historii Rosji

988 - Ożeniony z siostrą cesarza bizantyjskiego Anną książę Włodzimierz I przyjął chrzest i uczynił z chrześcijaństwa oficjalną religię państwową.

1054 – Początek rozbicia dzielnicowego na Rusi, istniały 64 księstwa, 293 książąt usiłowało zasiąść na tronie a ich polityka doprowadziła do wybuchu 83 wojen domowych.

Ogólny zarys tematu:

Wejście pewnych grup plemiennych Słowian na karty historii następuje stosunkowo późno - dopiero w VIII i IX wieku naszej ery . Do tej pory plemiona słowiańskie były pogrążone w niebycie państwowym , zmieniając często okupantów i najeźdźców .

Wyodrębnienie się z grupy Słowian tzw. Słowian wschodnich należy kojarzyć z końcem VIII i początkiem IX wieku, kiedy to zaczęły formować się pierwsze struktury administracyjne i państwowe plemion Słowian wschodnich.

Właśnie plemiona wchodzące w skład tej grupy w wyniku konsolidacji politycznej , militarnej lub też innych czynników, zaczęły budować państwowość ruską.

Następuje rozwój techniki rzemieślniczej, coraz silniejsze więzy terytorialne, wzrasta znaczenie własności prywatnej. Powstaje instytucja wodzów i luźne związki plemienne. Plemiona wschodniosłowiańskie graniczyły z plemionami fińskimi, część z nich zachowała odrębność etniczną, a część zasymilowała się ze Słowianami.

W drugiej połowie IX w., czyli właśnie w momencie, gdy powstaje państwo staroruskie, wtargnęły na stepy czarnomorskie i nadazowskie koczownicze plemiona turańskie - Pieczyngowie, którzy do połowy XI w. mieli przysparzać wielu kłopotów i trudności Słowianom. Z drugiej strony, Pieczyngowie oddzielili w pewnym stopniu Ruś od państwa Chazarów.

Religia - słowianie byli poganami, kilt sił przyrody i kult praojca, instytucja czarowników.

Rozwój i postęp, które dokonywały się nieustannie w różnych dziedzinach życia na Rusi, doprowadzić musiały do ukształtowania się form państwowości. Formy te przeszły również długą drogę rozwojową, począwszy od pierwszych, bardzo jeszcze luźnych związków plemiennych, które prowadziły do wielu walk, wojen, ogólnie do chaosu organizacyjnego.

Według „powieści lat minionych” w 862r. postanowiono w Nowogrodzie poszukać obcego władcy, który by zaprowadził porządek, kładąc kres nie kończącym się waśniom i rozterkom. Propozycję objęcia władzy miano przedstawić księciu normańskich Waregów w Szwecji, Rurykowi: "Ziemia nasza jest rozległa i obfita, lecz nie ma w niej ładu; przyjdź władać i rządzić nami". Ruryk przyjął propozycję i objął rządy w Nowogrodzie, a jego następcy rozszerzyli swą władzę na wszystkie plemiona ruskie; zapoczątkowana przez niego dynastia panować miała kilkaset lat. Owa teoria ma swoich wyznawców i przeciwników (rosja radziecka całkowicie wykluczała możliwość udziału plemion germańskich w tworzeniu się państwa ruskiego). Fakt, że rusi zostali podbici przez małe oddziały najeźdźców oznaczałby ich słabość, a wcale tacy słabi nie byli. Z drugiej strony nie można zaprzeczyć temu, że Waregowie (Normanowie) byli na ziemiach ruskich w owym czasie. Byli to kupcy, którzy prócz handlu zajmowali się grabieżami. Wchodzili oni w pewne kontakty z ludnością rusi. Kiedy nadarzała im się okazja przejmowali władzę w danym plemieniu czy grodzie, przejmowali siłą, nie tworzyli sami, To pewnie stało się w 862 w nowogrodzie, Ruruk przejął władzę i symbolicznie rozpoczął historię rosji, a fakt wezwania zapisany w powieśći… miał tylko podbudować władzę Monomacha, panującego podczas jej pisania, który rzeczywiście został wezwany do zaprowadzenia ładu w państwie.

Trwają spory co do nazwy RUŚ, niektórzy mówią, że to od Waregów, nazywanych rusami, inni, że to efekt ewolucji jakiegoś słowiańskiego nazewnictwa.

Po Ruryku panował Oleg jako opiekuj małoletniego Igora. Oleg – wojowniczy, zdobywa Smoleńsk, Lubecz, Kijów. Zacieśniał kontakty z Bizancjum. Najechał na Konstantynopol, układ z Bizancjum – handel bezcłowy.

Igor – mniej walk, a jak walczył, to bez sukcesów, stracił przywilej handlu bezcłowego z Konstantynopolem.

Olga, jego żona, chrześcijanka, uregulowała sprawy danin. Jej syn Światosław bardzo waleczny, rozbił Chazarów i Bułgarów, ujarzmił Wiatyczów, Jasów, Kasogów. Opanował linie Wołchowa, Łowaci i Dniepru. Pod koniec życia osadził swojego syna Włodzimierza na tronie Nowogrodu, innych synów też poosadzał w różnych częściach kraju.

Włodzimierz Święty/Wielki – za jego panowania Ruś przyjęła chrzest. Rozwijające się stosunki feudalne, których główną cechą była zależność znacznej części ludności od klasy ówczesnych posiadaczy, wymagały sankcji religijnej, której pogaństwo dać nie mogło. Przyjęcie chrześcijaństwa umacniało autorytet władzy państwowej. Chrześcijaństwo było na Rusi religią znaną i od dawna miało tam swoich wyznawców, nawet w szeregach drużyny książęcej. Chrystianizacja państwa od razu roztaczała znacznie szersze niż dawniej perspektywy polityczne, dawała możliwości ściślejszych związków z innymi krajami i dworami. Niemałe wreszcie znaczenie miały kulturalne następstwa przyjęcia chrztu, choć tego w okresie poprzedzającym raczej nie brano pod uwagę.

Ruś przejęła chrzest w obrządku greckim, od Konstantynopola. Miał na to wpływ m.in. układ Kijowa z Bizancjum, który mówił, że Włodzimierz dostanie Annę, siostrę cesarza Bazylego II, za żonę w zamian za pomoc zbrojną z kijowa. Cesarz nie chciał dotrzymać słowa, to Włodzimierz oblężył Konstantynopol, wtedy cesarz się zgodził i oddał annę, Włodek wraz z drużyną przyjął chrzest. Potem Kijów, a potem już poszło. Chrystianizm stał się więc religią panującą, choć w praktyce przez dość długi czas ograniczał się do niezbyt szerokiego kręgu ludzi.

Bliższe związanie się z Bizancjum wnieść musiało do życia kulturalnego i politycznego Rusi momenty o charakterze przełomowym; dalszy rozwój form państwowych i różnych wytworów kultury pójdzie w kierunku dość zasadniczego przeciwstawienia się łacińskiemu Zachodowi. Budowa cerkwi, księgi liturgiczne z grecji. Szybko dokonano również pierwszych poczynań organizacyjnych tu w grę wchodzi utworzenie metropolii kijowskiej, zależnej od patriarchy konstantynopolitańskiego, oraz biskupstw w większych miastach.

Po śmierci Włodzimierza znów walki między braćmi, wygrywa Jarosław Mądry i przejmuje władzę. Jarosław Mądry (1019-1054) za jego czasów Ruś osiągnęła szczyt swego rozwoju politycznego, znaczenia i potęgi. Osiągnięcia w dziedzinie kultury pozwalają nazwać panowanie Jarosława okresem bardzo dla Rusi pomyślnym. Chrześcijaństwo szerzyło się w drugiej połowie XI w. niezwykle intensywnie i w związku z tym książę inicjował budowę wielu cerkwi i klasztorów, z monumentalnym sobnrem Św. Zofii w Kijowie na czele. Dzięki klasztorom rozwój oświaty. Początki były trudne, bo dopiero od 1036 roku (w tym roku umarł Mścisław, który posiadał wschodnią część państwa i osiadł w Czernihowie) Jarosław zaczął sprawować niepodzielne rządy na całej Rusi, z wyjątkiem księstwa połockiego, które nie poddało się zwierzchnictwu Kijowa. Połockiem rządził najpierw syn Włodzimierza Wielkiego, Izasław, osadzony tam przez ojca, a od 1001 r. – syn Izasława, Briaczysław. W 1024 roku wybuchło w Suzdalu powstanie ludowe z powodu klęski głodowej, dodatkowo reakcja pogańska. 1036 – zadał ciężką klęskę Pieczyngom. 1043 – Jarosław podjął ostatnią w historii stosunków bizantyjsko-ruskich wyprawę na Bizancjum; na jej czele stanął jeden z synów Jarosława, Włodzimierz. Ta wyprawa była niewypałem.

Po dłuższym okresie rozwoju umocniły się w strukturze ekonomiczno- społecznej państwa staroruskiego stosunki feudalne. Ich najbardziej wyrazistym odbiciem był podział całego społeczeństwa na dwie. klasy : feudałów i zależnych od nich chłopów, wśród których odpowiednio do stopnia tego uzależnienia wytworzyły się różne kategorie. Głównym trzonem warstwy feudalnej byli bojarzy tak nazywano właścicieli ziemskich, rekrutujących się przede wszystkim spośród członków drużyny książęcej. Bojarţy uzależniali chłopów mieszkających i pracujących we wspólnotach sąsiedzkich, często zagarniając ich ziemię. W eksploatacji ludności rolniczej brała również udział cerkiew, tzn. wyższe duchowieństwo. Chłopi, czyli smerdowie, byli początkowo wolnymi członkami wspólnot i ciążył na ţnich tylko obowiązek płacenia księciu daniny. W miarę rozwoju stosunków feudalnych następował proces uzależniania smerdów. Czasem odbierano im ziemię siłą pod różnymi pozorami, a jeśli smerd umierał bezpotomnie, grunt jego przechodził automatycznie na własność pana, zgodnie z działającą na Rusi odmianą prawa martwej ręki. Ponadto istniała instytucja zakupienia, zrujnowany chłop prosił bojarów o pomoc, oni mu pomagali, ale chłop stawał się od nich w pełni zależny. Chłop mógł też sprzedać się i stać czymś w rodzaju niewolnika.

Zmierzając do uporządkowania w przyszłości stosunków wewnętrznych na Rusi, Jarosław Mądry podzielił przed śmiercią całe państwo między pięciu synów i wprowadził zasadę senioratu jako decydującą w sprawie następstwa tronu: Najważniejsze dzielnice Kijów i Nowogród - przypadły w udziale najstarszemu z nich, Izasławowi, który w ten sposób objął jako senior rządy pp ojcu. Drugi z kolei syn Jarosława, Światosław, otrzymał Czernihów, Wsiewołod - ziemię perejasławską, Igor - Wołyń, a Wiaczesław- Smoleńsk. Doprowadziło to w końcu do rozbicia dzielnicowego. Na początku książęta żyli w zgodzie, ale po krótkim czasie rozpoczęły się konflikty. Zabijali się i w ogóle, to osłabiało państwo. Zasada senioratu sprawiała, że każdy książę dzielił ziemie należące do niego wśród swoich synów.

Największym nieszczęściem dla całej Rusi były ciągłe wojny feudalne, którym bezskutecznie próbowano od czasu do czasu położyć kres. W 1097 r. odbył się zjazd książąt w Lubeczu, na którym zasada senioratu uległa oficjalnemu unicestwieniu, postanowiono bowiem, że każda oddzielna linia książęca w każdej oddzielnej dzielnicy sprawować będzie odtąd władzę dziedzicznie.

Przyczyn rozdrobnlenla feudalnego doszukiwać się należy nie tylko w znanych postanowieniach Jarosława Mądrego i w późniejszych nieustannych walkach o władzę między Rurykowiczami. Proces rozpadu jednolitego państwa staroruskiego na dzielnice dokonał się dzięki działaniu przyczyn ekonomicznych; poszczególne ziemie, pozostając w ramach gospodarki naturalnej, zamykały się w niej coraz bardziej. Produkcja rolna i rzemieślnicza oraz konsumpcja tego, co wyprodukowano, nie wykraczały na ogół poza wąski krą terytorialny. Ponadto toczyły się na Rusi nieustanne wojny feudalne. Książęta uniezależniali swoje dzielnice, obejmowali nowe i dzielili swoje posiadłości na mniejsze części; niektórzy z nich zmierzali natomiast do rozszerzenia swojej władzy, do objęcia zwierzchnictwa nad innymi. Tak zrodził się stan ciągłych zatargów, konfliktów i walk, podczas których nie przebierano w środkach. Nieuchronnym następstwem tego stanu musiało być poważne osłabienie polityczne Rusi.

Spośród wielu księstw, na które rozpadła się stara Ruś, największe znaezenie miały: księstwo włodzimiersko-suzdalskie (nazywane też rostowsko-suzdalskim), ziemia nowogrodzka oraz w pewnym okresie także księstwo halicko-włodzimierskie (lub halicko-wołyńskie). Ponadto księstwo kijowskie. Ziemia nowogrodzka – republika feudalna. Istniały jeszcze poza tym księstwa: perejasławskie, czernihowskie, muromskie, riazańskie (później jedno: muromsko-riazańskie), smoleńskie, połockie, mińskie, turowsko-pińskie (Turów leżał nad Prypecią na wschód od Pińska) i inne.

Nowogród wielki - Ziemia nowogrodzka obejmowała terytorium ogromne, sięgające od Zatoki Fińskiej i Jeziora Czudzkiego aż do Morza Białego i dorzecza Peczory. Stosunek nowogrodzian do władzy książęcej to jedna z największych osobliwości ówczesnej Rusi. Książąt zapraszano głównie wtedy, gdy groziło jakieś niebezpieczeństwo i potrzebny był dzielny i energiczny dowódca. Władza książąt była poważnie ograniczona, sami nowogrodzianie uważali się za wolnych od stałego posłuszeństwa i nierzadko wypraszali książąt ze swego kraju.

Według kroniki Nestora Nowogród został zbudowany przez słowiańskie plemię Słowienów. Według kronikarza zagrożenie ze strony Waregów skłoniło mieszkańców do poddania się pod opiekę kniazia Ruryka, który założył tu swoja stolicę w 862 r

Do 1169 roku Nowogród Wielki był zależny od Wielkiego Księstwa Kijowskiego, od 1169 od Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego. Po klęsce sił rusko-połowieckich w bitwie nad Kałką (1223) Batu-chan podbił wszystkie ziemie ruskie z wyjątkiem Nowogrodu Wielkiego, który jednak zmuszony był uznać zwierzchność Mongołów i opłacać trybut. W XII-XV wieku Nowogród zajął znaczne tereny położone między Bałtykiem a Uralem a także zachodnią Syberię, tzw. "Jugrę".

Rządy Aleksandra Newskiego - W okresie panowania mongolskiego wodzem dużej rangi i zręcznym politykiem okazał się książę nowogrodzki Aleksander Newski z rodu Rurykowiczów. W 1236 został wybrany na księcia Nowogrodu. W tym czasie na zachodzie coraz większe zagrożenie stwarzał Zakon kawalerów mieczowych, a z północy zaczęli zagrażać Szwedzi. Aleksander Newski pokonał Szwedów w 1240 roku w bitwie nad Newą, stąd wziął się jego przydomek. W 1242 na zamarzniętym jeziorze Pejpus zwyciężył wojska Zakonu kawalerów mieczowych i zdobył Psków, co zapobiegło niemieckiej ekspansji na ziemie ruskie. Następnie pokonał najeżdżające Nowogród wojska litewskie. Będąc doskonałym dyplomatą, jednocześnie zawierał z Tatarami okresowe porozumienia. W 1249 przyjął tytuł księcia kijowskiego, a w 1252 – wielkiego księcia włodzimierskiego. W 1257 odbył wraz z Tatarami ekspedycję karną do Nowgorodu, powstrzymującego się z wypłatą danin. Aleksander Newski był przodkiem carów rosyjskich. Jego syn Daniel był założycielem moskiewskiej linii Rurykowiczów.