Ekonomia pochodzi z starożytności

Ekonomia pochodzi z starożytności .

‘ Oikosnomikos ‘ – nauka o gospodarstwie domowym

Ojkos – dom

Nomos – nauka

Mikroekonomia bada gospodarstwo domowe , nauka społeczna pokrewna filozofii .

EKONOMIA – nauka o gospodarowaniu dobrami rzadkimi ( McKenzy )

Ekonomia była nazywana społeczną , polityczną ale od czasu Marshalla mamy samą

ekonomię .

Funkcje ekonomii :

  1. Teoriopoznawcza – wyjaśnienie , określenie różnych zjawisk i ich przebiegu .

  2. Aplikacyjna – próba formułowania wskazówek dla gospodarki .

MIKROEKONOMIA – ta część badań ekonomicznych , która skupia się na badaniu

poszczególnych podmiotów gospodarczych lub poszczególnych rynków .

Narzędzia : cena , popyt podaż , zysk .

MAKROEKONOMIA – badanie i interpretacja zjawisk zachodzących między podmiotami .

Badanie zależności całej gospodarki .

EKONOMIA POZYTYWNA – wypracowanie uniwersalnych narzędzi , polega na dokony –

waniu bezstronnych uogólnień systemów , obiektywizm , brak wartościowania .

EKONOMIA NORMATYWNA – sądy wartościujące , umożliwiające budowę ideologii .

Kierunki ekonomii :

  1. Merkantylizm – ( Montchretien ) utożsamiała gromadzenie bogactwa z gromadzeniem

pieniądza pełnowartościowego .

  1. Fizjokratyzm – ( Quesnay , Keney ) podstawową dziedziną gospodarki jest rolnictwo .

  2. Ekonomia klasyczna – ( Ricardo , Smith , Say ) – apologezja prywatnej własności

i rynku .

Prawo rynków Saya – każdy popyt rodzi swoją podaż , a każda podaż rodzi swój popyt ,

  1. Leseferyzm – okres nie ingerencji państwa w gospodarkę .

  2. Keynesizm – ( twórcą Keynes – twórca interwencjonalizmu państwowego ) ekonomia

popytowa , prawo Saya jest niesłuszne gdyż zdarzają się takie okresy , że

państwo musi pomóc gospodarce , mikroekonomiczna polityka państwa .

Keynes – 1936 -

  1. Neoklasyczna ekonomia – poprawienie klasycznej , synteza neoklasyczna Marshalla .

  2. Ekonomia marksistowska – ( czyli gospodarka rynkowa jest zła ) kładzie nacisk na

sprawiedliwość społeczną , naczelną kategorią jest człowiek i jego potrzeby .

  1. Ekonomia podażowa – co robić aby pobudzać podaż :

Problem ograniczoności zasobów – RZADKOŚĆ

Zjawisko a ) powszechne Luka między potrzebami a

b ) pozytywne możliwościami ich realizacji

wynikającymi z ilości dóbr jakimi

dysponujemy w danym czasie .

Subiektywizm odzwierciedla rzadkość .

POTRZEBA – uczucie braku połączone z chęcią jego zaspokojenia .

POTRZEBA

podstawowe jednorazowe wyższego rzędu powtarzalne

fizyczne duchowe społeczne egzystencjonalne

Trójczłonowa koncepcja podziału człowieka .

CZŁOWIEK

Biosystem Socjosystem Psychosystem

( nie jest sam ) ( człowiek istota

myśląca , podejmuje

samodzielne decyzje )

Geneza powstania potrzeb :

Prawo powtarzania potrzeb ( Jevons )

  1. Powietrze ( oddychanie )

  2. Pożywienie

  3. Ubranie

  4. Mieszkanie

  5. Szeroko pojmowana rozrywka

  6. Przedmioty zbytku luksus

Zasady Marshalla :

  1. Pożywienie

  2. Ubranie

  3. Mieszkanie

  4. Zaspakajanie wszelkiej działalności

Cech potrzeb :

  1. Obiektywizm

  2. Subiektywizm i indywidualizm

  3. Konkurencyjność

  4. Substytucyjność

  5. Nieograniczoność co do liczby ( teoria wyboru konsumenta )

  6. Ograniczoność co do pojemności

  7. Odnawialność

  8. Społeczny charakter ( miejsce w strukturze społecznej )

  9. Komplementarność

  10. Historycznie zmienny charakter – wraz ze zmianą ustroju potrzeby ulegają modyfikacji .

PIRAMIDA POTRZEB

potrzeby

samorealizacji

( praca nad sobą )

potrzeby szacunku i poważania wg . Maslowa

( poczucie własnej wartości )

potrzeby społeczne ( poczucie przynależności )

potrzeby bezpieczeństwa ( pewność ochrona )

potrzeby fizjologiczne ( głód , pragnienie , seks )

Nienasyconość człowieka przewyższa tempo możliwości .

DOBRA – wszystkie rzeczy służące do zaspokajania potrzeb .

Dobra gospodarcze – wytworzone przez człowieka .

Dobra konsumpcyjne – służą zaspokajaniu potrzeb bieżących .

Dobra inwestycyjne – konsumpcja na przyszłość .

PRODUKCJA oddziaływanie człowieka na przyrodę w celu uzyskania dobra gospodarczego

W aspekcie ekonomicznym proces produkcji polega na zastosowaniu czynników produkcji

i przetwarzaniu ich w produkt .

Czynniki produkcji – są to wszystkie środki użyte w produkcji .

Czynniki produkcji :

  1. Dobra pierwotne – surowce mineralne , wody , lasy , ziemia ( renta gruntowa ,

czynsz dzierżawny ) , rośliny , zwierzęta .

  1. Praca człowieka

  2. Ekonomiczne dobra produkcyjne ( dobra kapitałowe ) – maszyny , budynki , licencje

znaki firmowe , kapitał pieniężny ( gotówka , akcje , obligacje i należności ) .

  1. Technologia – sposób wytwarzania

  2. Talent przedsiębiorczości – umiejętność łączenia wszystkich czynników produkcji w

jednym procesie wytwarzania dóbr i usług , przynosi maksymalne efekty .

Podstawowe czynniki produkcji - ziemia , kapitał , praca ( zdolności fizyczne i umysłowe

człowieka które może on dać ) .

Krzywa możliwości produkcyjnych

Dobra A

A

C

Dobro B

B

OGRANICZONOŚĆ ZASOBU – dynamiczna teoria zasobów mówi o tym , że zasobów w

gospodarce nie brakuje , brakuje naszych zdolności do ich wykorzystania .

Rzadkość jest czasowa , a zasoby dynamiczne się odnawiają .

ALOKACJA – rozdysponowanie rzadkich zasobów między konkurencyjne cele .

KOSZT ALTERNATYWNY – koszt zaniechanych możliwości , korzyści wynikających z

najlepszego niezastosowanego zasobu .

Aspekt gospodarowania :

KOSZTY :

Cel naszej pracy – realizacja ma być najlepsza , racjonalna - najlepsze rozwiązanie w

danych warunkach , z punktu widzenie celu ekonomicznego .

GOSPODAROWANIE - jest procesem w którym wykorzystujemy w sposób racjonalny

ograniczone zasoby .

Dwie zasady racjonalnego gospodarowania :

  1. Zasada największego efektu ( wydajności ) – przy danych środkach maksymalizujemy

efekt .

  1. Zasada najmniejszego nakładu ( oszczędność środków ) – osiągnąć cel przy użyciu jak

najmniejszych środków .

RACJONALNOŚĆ :

dniego jest racjonalne ( wiele rozwiązań )

RACHUNEK EKONOMICZNY – zespół rachunków symulacyjnych pozwalających nam na

wybór rozwiązania optymalnego czyli najlepszego w danych warunkach .

wybierzemy najlepiej

zjawisko ( nigdy nie mamy wszystkich czynników )

EKONOMIA to nauka statyczna . Próby prowadzące do wyników , musi być wiele prób ,

im więcej prób tym lepszy wynik przy założeniu błędu statystycznego .

Przedmiot badań ekonomii – proces gospodarowania wszelkie działania w sferze produkcji

dóbr i usług , w sferze podziału i konsumpcji . Motywem działania jest:

Sposobem będzie podejmowanie racjonalnych wyborów co , gdzie , kiedy .

METODY BADAWCZE ekonomii :

dla przebiegu zjawiska ekonomicznego , wyodrębnienie podstawowych wiadomości

dla danego zjawiska .

ZJAWISKA GOSPODARCZE , cechy :

  1. Sprężenie zwrotne , skutek – przyczyna

  2. Zjawiska mające miejsce w mikroskali nie zawsze sumują się w makro , po dogłębnym

zbadaniu okazuje się , że zależność nie występuje .

  1. Złudność zależności ekonomicznych .

  2. Jest subiektywna .

  3. Dobór technik i metod badawczych wpływa na wyniki badań ( mogą się różnić )

KONKRETYZACJA – zbliżenie teoretycznej formuły do rzeczywistości .

WERYFIKACJA – sprawdzanie czy formuła jest prawdziwa czy nie .

  1. statystyczna ( badania )

  2. historyczne odnoszenie się do przeszłości

FALSYFIKACJA - ( odwrotna do weryfikacji ) – obalenie hipotezy poprzez wykazanie że w

jakimś przypadku ona nie zachodzi .

Narzędzia pomocnicze w badaniu ekonomii :

  1. logiczne myślenie : indukcja , redukcja , dedukcja .

TEORIA EKONOMICZNA - zbiór twierdzeń wyjaśniających zjawiska i procesy ekonomiczne ,

musi być odpowiednio skomponowana , interpretuje , daje diagnozę gospodarki .

Podstawy do prognozowania przyszłości .

NARZĘDZIA EKONOMICZNE :

  1. Model ekonomiczny – uproszczenie które zawiera wszystkie ważne elementy dla

danego zjawiska , pomija te które nie mają wpływu na dane zjawisko . ( Badania

modelowe są niezbędne , korzystne , bo to jedyny sposób badania rzeczywistości

gospodarczej .

  1. Eksperyment – ( jest wykorzystywany ale wymaga ostrożności ) – stworzenie pewnych

warunków nie występujących w rzeczywistości gospodarczej .

każdej próbie zmiana jednego czynnika .

SYSTEM SPOŁECZNY – całość związków i zależności występujących w społeczeństwie .

Wszelkie działania w ramach systemu to układ społeczny .

SYSTEM SPOŁECZNY

system polityczny system kulturalny system ekonomiczny –

- bezpieczeństwo - nawyki gospodarczy

zewn. i wewn. - tradycje - całokształt związków

- instytucje - oczekiwania członków i zależności między

społeczeństwa członkami społeczeństwa

wynikających z działania ich

na płaszczyźnie ekonomicznej

decyzyjny motywacyjny

kontrolny koordynacyjny

PRAWA EKONOMICZNE – istotne , konieczne i stale powtarzające się związki zależności

między kategoriami ekonomicznymi . Charakteryzują się statystycznością ,

sprawdzają się w wielu przypadkach , są obiektywne , są historyczne – pojawiają

się tam gdzie mogą i znikają tam nie mają miejsca bycia . Są niezmienne .

Reforma – pewien cykl zmian

TRANSFORMACJA – cykl zmian powodujących przejście systemu od systemu mniej do

bardziej efektywnych

TRANSFORMACJA

modyfikacyjna systemowa

modyfikacje , zmiany rewolucyjne dotyczy systemu ekonomicznego ,

ewolucyjne w systemie ekonomicznym politycznego , kulturowego

( kraje Europy środkowej )

1. od centralnie planowanej do

rynkowej

2. od socjalizmu do demokracji rynkowej

Jak wyglądała gospodarcza organizacja człowieka

  1. GOSPODARKA NATURALNA – podstawowym podmiotem jest gospodarstwo domowe

( jego cel to produkcja i konsumpcja ) , to taki typ organizacji , w której każdy

podmiot wytwarza dobro na zaspokajanie własnych potrzeb .

Nadwyżka była przyczyną do zmiany typu gospodarowania – społeczny PODZIAŁ

PRACY ( grupy – zawody – specyficzne zawody )

SPECJALIZACJA – ukierunkowanie swoich predyspozycji , doskonalenie ich .

Wolność osobista niezbędna do zmian formy gospodarczej , własność prywatna również .

  1. GOSPODARKA RYNKOWA - typ organizacji ekonomicznych człowieka , gdzie podsta -

wową instytucją jest rynek na której dokonuje się wymiana , a motywem

działania jest efektywność , korzyść ( zysk , konsumpcja ) . Pojawił się

producent i wymiana .

Typy wymiany :

Współczesna gospodarka rynkowa to gospodarka mieszana – dominuje własność prywatna

ale dopuszczalne są inne własności . Głównym narzędziem jest rynek ale dopuszczamy

interwencje państwa .

WŁASNOŚĆ

prywatna publiczna

indywidualna zbiorowa państwowa lokalna ( komunalna )

spółka

spółka akcyjna

Model gospodarki rynkowej

z jakimkolwiek podmiotem pochodzenia zagranicznego .

RYNEK – ( podstawowy mechanizm gospodarki rynkowej )

  1. Miejsce na którym dokonuje się wymiana .

  2. Całokształt procesów odbywających się między jego uczestnikami czyli podmiotami

gospodarczymi .

  1. Na rynku zachodzą transakcje – proces gdzie spotykają się dwie strony .

TRANZAKCJA

ma procesy negocjacyjne może dotyczyć czasowego jako forma działalności to

dysponowania własnością zmiana formy własności

kredyty

  1. To zespół rynków gdzie zachodzą transakcje

Rodzaje rynków :

Rynek dóbr

konsumpcyjnych – nabywca nabywa inwestycyjnych – kupuje dobro by

coś do skonsumowania poddać je obróbce i stworzyć

dobro finalne

RYNEK

otwarty ( raczej ograniczony ) zamknięty

przetarg

formalny - instytucjonalny nieformalny

w ramach swojego rozwoju doprowadziły sprzedawcy na targu gdzie nie ma

do tego , że mają swoją siedzibę ( giełda ) legalizacji ( czarny rynek )

biały szary czarny

RYNEK KONKURENCJI

doskonałej niedoskonałej

pełny monopol oligopol

duopol monopol

PIENIĄDZ – wyłonienie się ekwiwalentu jako pojęcia

ilość , trwałe , łatwe do podzielenia , powszechne ) – monety – prawo bicia pieniądza .

i srebro , później tylko złoto .

Zaczęto odchodzić od pieniądza pełnowartościowego .

pieniądza jest stabilność gospodarki państwa ( kryzys w Rosji ) .

Funkcje pieniądza :

  1. Miernik wartości

  2. Środek wymiany

a strumieniem towaru – kredyt )

  1. Środek tezauryzacji ( gromadzenie skarbu )

  2. Pieniądz światowy ( SDR – 42% $ + 19% DM + 15% J + 12% Ł + 12% F )

CENA – informuje nas o relacji między produktami

  1. relatywna , informacyjna mówi nam o rzadkości produktu

  2. żywiołowa , administrowana

  3. funkcja agregacyjna - pozwala nam na przejście od systemu ilościowego do

jakościowego

  1. ma zdolność równoważenia popytu i podaży

  2. funkcja kosztowa – wchodzi w skład produktów jako koszt

  3. nie jest wielkością jednorodną :

  1. funkcja dochodowa – pokazuje ona wartość naszego dochodu ( możemy za jej pomocą

wyliczyć siłę nabywczą pieniądza – wartość realna – ilość dóbr i usług

które możemy za nią nabyć )

Cena sprawiedliwa – św. Tomasz z Akwinu – powinna być ustalana zgodnie z wartościami

chrześcijańskimi .

Milton Friedman – monetaryzm – Cena jest czynnikiem motywującym do aktywności

gospodarczej . Po to aby można było posiadać pewne produkty –

motywuje do działania .

POPYT – zapotrzebowanie zgłoszone na dobra i usługi na rynek przez nabywców ( rynek

konsumpcji , rynek czynników produkcji )

NABYWCY

KONSUMENCI PRODUCENCI

dobra finalne czynniki produkcji

Rodzaje popytu :

na drugie dobro

POPYT – elementy regulujące :

  1. Cena dobra

  1. Dochód – ile mamy i ile możemy wziąć na kredyt - ujęcie statystyczne i dynamiczne

  2. Preferencje popytowe – upodobania indywidualne , tradycje , religia , moda

  3. warunki geograficzne – demograficzne

PODAŻ – ilość dóbr i usług zaoferowanych na rynek w danym czasie określonemu lub

nieokreślonemu nabywcy ( występuje dzisiaj częściej )

Czynniki motywujące podaż :

  1. Cena produktu

PRAWO POPYTU ( Zależności na rynku konkurencyjnym , produkt jest jednorodny , ilość

produktu jest ograniczona , konsumenci i producenci decydują na

podstawie swoich korzyści . Nabywcy podejmują decyzję niezależnie

od siebie . Rynek dotyczy dóbr konsumpcyjnych , ceteris paribus . )

- mówi ono że , wraz ze wzrostem ceny danego dobra lub usługi w

sytuacji ceteris paribus spada zapotrzebowanie na to dobro lub usługę .

Funkcja jednoczynnikowa

cena

wg Marshalla

popyt

POPYT :

Dobra substytucyjne - cena B spada popyt A spada

Dobra komplementarne - cena B rośnie popyt A i B spada

PRAWO PODAŻY ( Celem producentów jest maksymalizacja zysków . Producenci są

niezależni od siebie – rynek konkurencyjny . Producenci są sprzedawcami

ceteris paribus . )

- wraz ze wzrostem ceny wzrasta ilość produktu czy usługi oferowana

przez producentów na rynek .

cena

wg Marshalla

podaż

Mechanizm równoważenia rynku – cena , popyt , podaż .

CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ – cena czyszcząca rynek , pozwala ona na uwolnienie

rynku z nadmiernej ilości popytu lub podaży .

RÓWNOWAGA RYNKOWA

cena

C 3 - niedobór popytu , nadwyżka podaży

C 2 - cena równowagi ( punkt przecięcia

E krzywej popytu i podaży )

C 1 - nadwyżka popytu , niedobór podaży

podaż , popyt

Cena równowagi – sytuacja modelowa

Flubturencje – ruch wokół ceny równowagi

Procesy dostosowawcze – krótko lub długo okresowe

Krótki okres czasu – przynajmniej jeden czynnik constans ( technologia ) – podaż jest

mało elastyczna – limituje nas wielkość produkcji

Długi okres czasu – wszystkie czynniki produkcji są zmienne

Bardzo krótki okres czasu – tylko cena się zmienia

Ex – ante –działanie wyprzedzające

Ex – post – działanie po wystąpieniu jakiegoś czynnika

MODEL PAJĘCZYNY – opisuje opóźnione dostosowanie podaży w stosunku do zmian

popytu na rynku ( rolnictwo – opóźnienie jednoroczne )

Dostosowanie ekstrapolacyjne – dostosowanie z opóźnieniem , podaż w danym okresie

dostosowuje się do podaży bazowej ( rok poprzedni ) .

Pieniądz światowy – ( pieniądz kruszcowy , pieniądz narodowy $ )

Pieniądz kreowany SDR ( Special Drawing Rights ) , MFW , ECU , EURO ( wąż walutowy )

Cena absolutna – ilość jednostek pieniężnych przypisywanych danemu przedmiotowi .

Cena relatywna – ilość jednostek dobra A z konsumpcji której musi zrezygnować aby

nabyć jedną jednostkę dobra B ( niezbędna do analizy ekonomicznej )

Dwa mechanizmy cen :

alokacji ( raczej model )

  1. Podmiot gospodarczy który ma silną pozycję na rynku ( monopol ) .

  2. Państwo jako podmiot gospodarczy może administrować ceną .

Cena administracyjna – socjalizm , cena ustalana nakazowo , od góry .

Gospodarka rynkowa – oddziaływanie na cenę za pomocą podatków , ceł ,oprocentowanie

kredytów , ulgi , subwencje .

ELASTYCZNOŚĆ – miara zmian względnych ( pokazuje nam jak zmienia się dana wielkość

pod wpływem danego czynnika .

Elastyczność POPYTU :

E= % zmiana wielkości popytu / % zmiana wielkości czynnika wpływającego na popyt

  1. Cenowa

  2. Dochodowa ( + dobra normalne , - dobra niższego rzędu )

  3. Mieszana ( krzyżowa ) ( + dobra substytucyjne , - dobra komplementarne )

Krzywe popytu przy różnych poziomach elastyczności cenowej .

elastyczny E > 1 jednostkowy E = 1 nieelastyczny E < 1

sztywny E = 0 doskonale elastyczny

AD 1 . Jak zmieni się popyt na dobro A przy zmianie ceny dobra A o jednostkę .

AD 2 . Jak zmieni się popyt na dobro A pod wpływem zmiany dochodu konsumenta

o jednostkę .

AD 3 . Jak zmieni się popyt na dobro X pod wpływem zmiany ceny dobra Y .

Produkty spożywcze – niska elastyczność , mniej niż jednostka

Produkty przemysłowe – wyższa elastyczność , prawie jednostkowa

Usługi – wysoka elastyczność , więcej niż jednostkowa

Elastyczność PODAŻY

Ec = % zmiana wielkości podaży / % zmiana wielkości ceny

cena

ec < 1

ec = 1

ec > 1

podaż

Wzdłuż całej krzywej popytu i podaży nie ma elastyczności takiej samej , może ona się

zmieniać .

Elastyczność :

Ekspansybilność ceny – jak zmieni się cena jeżeli podaż zmieni się o jednostkę .

Fleksybilność cenowa – jak zmieni się cena jeżeli popyt zmieni się o jednostkę .

PODMIOTY W GOSPODARCE RYNKOWEJ

Struktura gospodarki rynkowej .

PODMIOTEM GOSPODARCZYM – nazywamy każdą formę organizacji , każdego aktywnego

uczestnika gry rynkowej podejmującego samodzielne decyzje , kierującego się

własnym interesem i związanym z tym ryzykiem .

JANOS KORNAI – wyodrębnił w gospodarce dwa procesy :

  1. Procesy realne ( materialne ) – są tom wszelkie działania w ramach tych procesów

powodujące zmiany czynników produkcji mające na celu wytworzenie dóbr ,

produktów , ich wymianę jak również konsumpcję np. : wytwarzanie ,

przetwarzanie, transportowanie , pakowanie .

  1. Procesy regulacyjne ( myślowe ) są to wszelkie procesy związane z przetwarzaniem

i przekazywaniem informacji jak również z przygotowaniem i podejmowaniem

decyzji ekonomicznych .

Podział gospodarki na sferę realną i regulacyjną .

Sfera realna – przedsiębiorstwa ( producent ) , konsumenci ( gospodarstwa domowe )

BANK komercyjny – podmiot gospodarczy powołany w celu przyjmowania z rynku wolnych

środków pieniężnych i zarządzania nimi ( sfera realna )

NBP , banki narodowe , centralne –podmiot sfery regulacyjnej , obsługuje państwo ,

zarządza budżetem państwa , jest bankiem banków , jest bankiem emisyjnym ,

określa rezerwy obowiązkowe .

Parametry NBP :

  1. Stopa redyskontowa

  2. Stopa lombardowa

  3. Stopa refinansowa

INSTYTUCJE UBEZPIECZENIOWE – są powołane do życia w celu przejmowania ryzyka z

podmiotów mniej zdolnych do jego ponoszenia . Są podmiotem rynku kapitałowego

gromadzą duże środki kapitałowe .

GIEŁDA – rynek kapitałowy , ‘ barometr gospodarki ‘

PODMIOTY DEMOKRACJI PRZEMYSŁOWEJ – związki zawodowe , zrzeszenia pracodawców

zrzeszenia konsumentów – zadaniem ich jest obrona interesów grup które zrzeszają .

PAŃSTWO – podmiot specyficzny ( superpodmiot ) , podmiot o charakterze władczym ,

może regulować , sterować podmiotami , przestrzega zasad gospodarki rynkowej .

PRZEDSIEBIORSTWO ( producent ) – jest podmiotem gospodarczym realizującym swoje

cele , działa samodzielnie , podejmuje decyzje i ryzyko .

Cechy przedsiębiorstwa :

  1. Odrębność ekonomiczna ( własność )

  2. Odrębność organizacyjna ( np. spółka )

  3. Odrębność prawna ( strona prawna , pełna osobowość prawna )

PRZEBSIĘBIORSTWO

publiczne prywatne

państwowe lokalne indywidualne zbiorowe ( spółki )

GOSPODARSTWO DOMOWE – grupa ludzi , wspólnie zamieszkujący i wspólnie podej –

mujących decyzje co do rozdysponowania posiadanych środków . przynajmniej jedna

z osób musi prowadzić działalność zarobkową .

Funkcje gosp . domowego :

  1. Funkcja konsumpcyjna ( zaspokajanie potrzeb )

  2. Funkcja produkcyjna ( uczestnictwo w rynku czynników produkcji – rynek pracy )

WYBORY konsumenta :

  1. Wybory konsumenta odbywają się zgodnie z jego preferencjami , interesem ( główny

cel – zaspokajanie potrzeb )

  1. Wybory dokonywane są w oparciu o dane informacje ( modelowe – pełna informacja )

  2. Wybiera między dobrami substytucyjnymi

  3. Jest podmiotem racjonalnym

Celem konsumenta jest maksymalizacja zadowolenia z konsumpcji

Ograniczenia :

  1. Dochody ( dochód realny )

  2. Ceny dóbr i usług ( dochód realny )

Uporządkowany system preferencji konsumenta :

  1. Założenie kompletności preferencji .

  2. Założenie przechodniości preferencji .

  3. Nienasyconość zadowolenia konsumenta .

Dobra :

wymiany)

UŻYTECZNOŚĆ – miara zadowolenia konsumenta , pokazuje ile zadowolenia z konsumpcji

jednego dobra bądź usługi ma konsument

Użyteczność jest więc miarą porządkową , coś jest ważniejsze a coś mniej – subiektywizm.

UŻYTECZNOŚĆ CAŁKOWITA – suma użyteczności konsumowanej ilości dobra.

UC

Ilość dobra Q

Funkcja rosnąca ale o zmiennym tempie przyrostu ( trzeba badać tempo przyrostu ) .

UŻYTECZNOŚĆ MARGINALNA – zadowolenie konsumenta ze zwiększenia ( zmniejszenia )

konsumpcji o jedną jednostkę dobra Q .

UM

nasycenie Ilość dobra Q

Funkcja malejąca przecinająca układ współrzędnych , najcenniejsza dla konsumenta jest

pierwsza jednostka dobra ( bo wtedy najbardziej odczuwa rzadkość , potem wzrasta

uczucie nasycenia danym dobrem ) .

W przypadku konkretnego dobra może dojść do nasycenia – dane dobro nie ma już dla

nas znaczenia .

Ostatnia jednostka przypada na moment gdy UM przecina układ – nasycenie , gdy ilość

dobra jest maksymalna .

UC = max

UM = 0

punkt nasycenia ( odnosi się do jednego dobra )

PRAWO malejącej użyteczności marginalnej – każda następna jednostka danego dobra

daje coraz mniejsze zadowolenie konsumenta .

TEORIA nadwyżki konsumenta ( Marshall ) – z dodatniej różnicy pomiędzy indywidualną

użytecznością jakiegoś dobra dla danego konsumenta a jego ceną rynkową .

KRZYWA OBOJĘTNOŚCI – pokazuje wszystkie kombinacje dwóch dóbr dających

konsumentowi ten sam poziom zadowolenia.

Dobro A

Dobro B

Dla konsumenta jest obojętne czy tyle danego dobra czy tyle innego – dobra wymienne .

Relacja wymienności jest zmienna ( bo przydatność danych dóbr może się zmieniać )

Różna jest substytucyjność dóbr .

PRAWO malejącej marginalnej substytucyjności dóbr – określa jaką ilość dobra A należy

poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji o 1 jednostkę dobra B .

Zależy od ogólnej ilości A i B ( rzadkość )

MAPA OBOJĘTNOŚCI

Dobro A

Każda wyżej położona krzywa symbolizuje

wyższe zadowolenie z konsumpcji .

Dobro B

Krzywe wzajemnie równoległe , nie przecinają układu .

Kombinacja na zasadzie zmniejszania się jednego i

drugiego dobra. Konsumentowi jest wszystko

jedno . Taka krzywa jest niemożliwa ,

ograniczenia finansowe .

DUDŻET KONSUMENTA :

  1. Dochody :

  1. Wydatki

Płaca jest najpowszechniejszym dochodem ale nie jest jedynym źródłem .

Źródła pozapłacowe :

Dochody:

Dochód z okresu T = konsumpcja z okresu T ale istnieje też ograniczenie z konsumpcji

bieżącej na korzyść konsumpcji przyszłej ( oszczędności ) .

Rentier – osoba żyjąca z kapitału , ma dosyć środków na życie .

Transfery rzeczowe – pieniądze trafiające z pomocy społecznej ( Begg ) .

LINIA BUDŻETOWA KONSUMENTA

Dobro A

Pokazuje wszystkie kombinacje dóbr , które wymagają

zaangażowania takich samych środków ( takiej samej

ilości środków ) .

Dobro B

Zakreśla obszar możliwości finansowych konsumenta , ale nie wszystkie kombinacje są

jednakowo ważne dla konsumenta ze względu na indywidualne preferencje .

Optimum konsumenta

Krzywa obojętności jest styczna do linii budżetowej .

Najlepsze wykorzystanie dochodu zgodne z rzeczywistością .

Konsument dąży do maksymalizacji , będzie więc dążył do wzrostu dochodu , żeby był

realny ( nie tylko zgodny z inflacją )

Decyzje mikroekonomiczne producenta

Podstawową funkcją produkcji jest analiza ekonomiczna , która musi być dwusektorowa :

Przedsiębiorstwo komponuje funkcje produkcji

  1. Jednoczynnikową – mówimy o wpływie jednego czynnika na wielkość produkcji

  2. Wieloczynnikową - badamy wpływ wielu czynników na wielkość produkcji

a = f ( F1 , F2 , ... , Fn ) – ogólna postać funkcji produkcji

a - wielkość produkcji F = czynnik produkcji

a = f1 /L/ a = f2 /K/ - jednoczynnikowa postać produkcji

L – siła robocza K – kapitał

a = f /L , K - wieloczynnikowa postać produkcji

Analiza może być – krótkookresowa

- długookresowa

Krótkookresowa analiza to taki okres , gdzie przynajmniej jeden czynnik produkcji jest stały ( np. czynnik technologii ) i niezmienny .

Czynnik technologiczny w krótkim okresie nie jest możliwy do zmiany , zmienia się on tylko w długim okresie .

Dlatego inaczej dany czynnik wygląda w analizie krótkookresowej , a inaczej w długookresowej . W każdym przedsiębiorstwie dokonuje się obu naraz .

Funkcja produkcji typu Cobba – Douglasa

Y - wielkość produkcji K – wielkość zaangażowanego kapitału

L – wielkość nakładu pracy A , alfa , beta – szacowane statystycznie parametry

Jest to zależność przyczynowo skutkowa , czyli jaki będzie efekt w zależności od nakładu .

1. Nieproporcjonalne przychody z czynnika – gdy mamy doczynienia z

czynnikami stałymi i zmiennymi .

Ricardo badał jak wpływa zmiana jednego czynnika na wielkość produkcji ( zrobił to w oparciu o rolnictwo ) . Zjawisko to polega na tym , iż gdy wykorzystamy zmienny nakład tylko jednego czynnika to trafimy na barierę efektywności przychodów z tego czynnika . Została wykorzystana fizyczna zdolność produkcji , czyli barierą efektywności działania jest wielkość czynników stałych ( np. pracownicy pracują 8h oraz maszyny pracują 8h – jest o.k. , można przez pozostały czas remontować maszyny i pracownicy odpoczywają , ale gdy pracuje się więcej to powstaje bariera fizyczna wykorzystania tego czynnika co powoduje mniejsze przyrosty , a nawet ujemne )

  1. W długim okresie możemy zmieniać kilka czynników :

Możemy kształtować wielkość produkcji i wielkość proporcji .

Proporcjonalne przychody z czynnika – aby zmienić kilka czynników , aby zmieniały się proporcjonalne nakłady danych czynników . Jest to sytuacja gdy powołujemy do życia nowe przedsiębiorstwo to wtedy możemy wykorzystać różne kombinacje danych czynników . Otwierając nowe przedsiębiorstwo wprowadzamy to co chcemy , natomiast stare przedsiębiorstwo jest ograniczone pewnym stanem posiadania , nie można go całkowicie zmienić ( np. nie stać go na wyrzucenie wszystkich starych maszyn i zakup nowych , gdy maszyny nie zużyły się , nie możemy ich wyrzucić ) .

GRAFICZNA ANALIZA PRODUCENTA

A ) Wybór ilościowy – czyli ile czynników produkcji zaangażować

IZOKWANTA – Krzywa jednakowego produktu

Kapitał

A

B

L – praca

A – technologia kapitałochłonna

B – technologia pracochłonna

Krzywe te mogą mieć różne nachylenie , zależy to od sybstytucyjności czynników produkcji . Nie są one doskonale substytucyjne , gdyż nie można całkowicie wyeliminować jednego czynnika ( krzywa nigdy nie styka i nie przecina się z

układem ) np. nie można pracować bez odpowiednich narzędzi , co z tego że mamy robotników jeśli nie posiadamy zasobów lub kapitału oraz odwrotnie – nie można nic zrobić bez robotników choćbyśmy mieli bardzo dużo kapitału – nic się nie zrobi samo.

Czyli , im mniej jakiegoś czynnika angażujemy tym trudniej jest go wyeliminować . Powstaje pytanie ile trzeba zaangażować danego czynnika aby otrzymać daną wielkość produkcji .

Produkt przeciętny / PP /

L – czynnik pracy , czynnik zmienialny

Ilość produkcji przypadająca na jednostkę czynnika zmiennego w danym czasie .

Produkt marginalny / PM /

Przyrost produkcji osiągnięty z dodatkowej jednostki czynnika zmiennego .

Graficzny obraz produktu całkowitego

PC

  1. L

Graficzny obraz PM i PM

PP PM

PP

PM L

Nałożenie dwóch funkcji

PP PM PC

B

PC

A

PP

0 PM L

A – jest to sytuacja idealna , najkorzystniejsza , ale przedsiębiorstwo może dalej angażować czynnik , ponad punkt A , czyli efektywność wchodzi w fazę wzrostu produkcji , mamy przyrost efektu .

B – zaangażowanie ostatniego czynnika daje zerowy wzrost , zerową efektywność , dalej już przedsiębiorstwo musi dopłacać , nie mamy zysku ale możemy zapłacić za wszystkie czynniki produkcji

B ) Ograniczenia finansowe

K Izokoszta – krzywa jednakowego kosztu , zakreśla obraz

finansowych możliwości przedsiębiorstwa ,

ponad krzywą jest to niemożliwe ( bo przedsięb .

nie ma źródeł finansowania , dlatego sięga po

kredyty itp. ; aby zapewnić sobie możliwość

rozszerzenia działalności .

  1. L

C ) Nałożenie technologii ilościowej (A) i finansowej (B)

K

A

0 L

Pełny rachunek ekonomiczny musi być techniczno – finansowy , czyli wybieramy technologię , a potem szacujemy jej ewentualne koszty ( Nasiłowski )

Zanim powstanie jakakolwiek produkcja , to najpierw powstają koszty ( produkcja kosztów , dlatego koszty są bardzo ważne dla każdego przedsiębiorstwa .

Przedsiębiorstwo powinno wybrać punkt A , bo jest to optimum producenta ( styczność izokwanty z izokosztą ) – pojawia się tu zasada racjonalnego gospodarowania . Jest to sytuacja statyczna .

Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk , i nie usatysfakcjonowane , dąży wiec by osiągnąć coraz większe zyski , przy odpowiednio nowej kombinacji czynników , dąży by osiągnąć coraz wyższe punkty styczności ( przechodzi na wyższe izokwanty )

Ścieżka ekspansji przedsiębiorstwa

K

Krzywa łącząca punkty będące

optymalną kombinacją czynników

0 L

Ciągle jest to taki sam proporcjonalny nakład , jest to sytuacja umowna bo sytuacja dostępności pewnych czynników się zmienia np. gdy NBP ogłasza zmianę oprocentowania i wtedy zmieniają się nasza możliwość pozyskania kapitału jako czynnika i inaczej będzie wyglądać wybór czynników technologicznych , jest to inny koszt czynników produkcji .

Koszty rzeczywiste – koszty które faktycznie ponosimy dla uzyskania korzyści .

Negatywny aspekt gospodarczy – utrata pewnych korzyści

Pozytywny aspekt gospodarczy – możliwość uzyskania pewnych korzyści .

Koszty ekonomiczne ( koszty rzeczywiste i koszty alternatywne )

Koszty alternatywne implicite + koszty rzeczywiste explicite = zysk ekonomiczny

Rachunek wyników – określa rachunek strat i zysków

Strata – nakłady przewyższają koszty – koszt ryzyka biznesowego

Koszty alternatywne i koszty rzeczywiste ponoszone są przez przedsiębiorstwo .

Koszty prywatne działalności ( indywidualne koszty działalności ) – koszty rzeczywiste i koszty alternatywne .

Praktyczny koszt wytworzenia jest wyższy od społecznego kosztu wytworzenia .

Koszty społeczne – koszty wytwarzania produktu ponoszone przez społeczeństwo np:

Odpowiedzialność personalna – płaci ten kto doprowadził do straty .

Krótki okres – występowanie kosztów stałych i kosztów zmiennych

Długi okres – analiza dotyczy tylko kosztów zmiennych .

Koszty stałe – koszty , których wysokość ( wielkość ) nie ulega zmianie pod wpływem produkcji .

Koszty zmienne – koszty , których wysokość związana jest ze zmianą produkcji. Koszty te rosną wraz ze wzrostem produkcji .

Koszty produkcji

Koszty stałe Koszty zmienne

- Płace pracowników administracji i usług - Płace pracowników produkcyjnych

- Koszty użytkowania ziemi - Koszty surowców , materiałów ,

- Koszty zużywania środków półfabrykatów

- Kredyty - Koszty mediów ( energia elektryczna

- Niektóre podatki woda

Suma kosztów stałych i zmiennych = koszt całkowity ( w krótkim okresie )

Koszt całkowity

koszty

Kc(s+z)

funkcja kosztów całkowitych

Kz jako zależność kosztów stałych

i kosztów zmiennych .

Ks

produkcja

Koszt całkowity zależy od kształtowania się kosztu zmiennego .

Koszt stały przeciętny ma tendencję malejącą wraz ze wzrostem produkcji .

Wraz ze wzrostem produkcji koszty będą rosły – efektywność zastosowania czynnika maleje .

Koszt marginalny – jaki będzie przyrost kosztu całkowitego przy wzroście produkcji o jednostkę .

Koszt marginalny – mówi o efektywności działania przedsiębiorstwa .

Długookresowa krzywa kosztów przeciętnych .

koszty

K3

spadek wzrost produkcja

( korzyści ) ( niekorzyści )

Korzyści skali rosnącej – nakłady czynników rosną wolniej niż produkt całkowity osiągany przy pomocy tego czynnika .

Korzyści skali malejącej – nakład czynników przyrasta szybciej niż produkt całkowity

Stałe korzyści skali – proporcjonalny przyrost nakładu czynników i przyrostu

Wewnętrzne korzyści skali produkcji - obniżenie przeciętnych nakładów na produkcję w wyniku korzyści związanych ze wzrostem produkcji . Wewnętrzne korzyści :

Zewnętrzne korzyści :

Analiza kosztów przedsiębiorstwa :

Wycena przedsiębiorstwa – wycena aktywów przedsiębiorstwa

Wycena dochodowa

Koszty

wartość sprzedaży

KC

zysk

Próba P

rentwn.

przed. strata

koszty stałe

0 A B produkcja sprzedana w sztukach

KONKURENCJA

Konkurencja eliminuje grupy słabsze z rynku , objawia się obniżeniem poziomu życia grup , warstw i krajów najsłabszych . Konkurencja zapewnia postęp , ale nie zawsze daje efekty pożądane . Rynek jest narzędziem efektywnościowym , nie zapewnia stabilizacji , równowagi długookresowej .

Państwo musi działać ( ingerować ) bo mechanizmy rynkowe nie zawsze mogą

funkcjonować same , pewne problemy nie mogą być rozwiązane przez konkurencje .

Jakie to problemy :

Gospodarka dostarcza takich mechanizmów konkurencyjnych , które nie zawsze są uczciwe .

Konkurencja nieuczciwa – cena dobra niższa od kosztów ich wytworzenia ( urząd

ochronny konsumenta )

Konkurencja jest narzędziem pożądanym , bo jest narzędziem innowacyjnym , pobudzającym gospodarkę .

Warunki istnienia konkurencji :

Jeżeli trzeci warunek nie jest spełniony ( nie ma konkurencji 0 to powstaje kooperacja , współpraca , firmy nie chcą ze sobą konkurować i zawierają porozumienia .

Zrzeszenia monopolistyczne nie zawsze są dopuszczalne .

Jeżeli drugi warunek nie jest spełniony , to powstaje sytuacja neutralności .

SYTUACJA KONKURENCJI

  1. Konkurencja cenowa ( narzędziem konkurencji jest cena )

  2. Konkurencja niecenowa – strategia marketingowa

Cenodawca – podmiot który dzięki swej sile ekonomicznej ustala cenę

Cenobiorca – podmiot , który musi akceptować cenę , dla niego cena jest wielkością zewnętrzną , dlatego musi ją przyjąć .

MONOPOL

Rynek od strony podaży ( sprzedający ) Rynek od strony popytu ( kupujący )

czysta konkurencja czysta konkurencja

konkurencja konkurencja monopolistyczna monopolistyczna

oligopol oligopson

monopol pełny monopson

( wyłączność sprzedawcy ) ( wyłączność nabywcy )

Monopol bilateralny – monopol natrafia na monopson , jedynym narzędziem

działania jest tu negocjacja między podmiotami .

A – konkurencja doskonała

B – konkurencja niedoskonała

Koncepcja ( zmienności ) intensywności konkurencji

Potencjalna intensywność konkurencji , to rozpatrywanie konkurencji przy założeniu, że procesy konkurencji na rynku nie podlegają zakłóceniom , ani ograniczeniom ze strony uczestników tego rynku , ani innych podmiotów gospodarczych .

Efektywna intensywność konkurencji – w analizie bierze się pod uwagę zakłócenia występujące w procesach konkurencji , pochodzące od samych podmiotów bądź innych uczestników rynku .

Intensywność

konkurencji

duopol wąski szeroki polipol

oligopol oligopol

Polipol – jest to rynek doskonały

KONKURENCJA DOSKONAŁA I MONOPOL PEŁNY

I Konkurencja doskonała

Siła wielu producentów jest wyrównana . Produkt nie różni się cechami jakościowymi wyrób jest standaryzowany , wybierany na podstawie ceny ( konkurencja cenowa )

Podmioty ( producent , sprzedawca ) pełnią role cenobiorcy , także kupujący pełni rolę cenobiorcy . Cenodawcą jest rynek . Każdy podmiot przyjmuje , akceptuje cenę która jest wynikiem gry rynkowej .

Nie każdy produkt może być spostrzegany jako jednorodny wówczas zmienia się model konkurencji .

Doskonała informacja o rynku jest założeniem modelowym , bo nigdy nie ma pełnej informacji . Gdy jest dużo podmiotów , to traci się możliwość dostania informacji o wszystkich produktach i podmiotach .

Dlaczego musi być konkurencja ?

Łączenie firm jest zbyt kosztowne , jest to mniej opłacalne .

Mniejsze koszty ponosi się przy działaniu samodzielnym , niezależnym , czyli przy pełnej mobilności , swobodzie przenoszenia kapitału .

Są to firmy , które nie wymagają dużych nakładów , nie są kapitałochłonne , niższe wymagania kwalifikacyjne pracowników . Dlatego decyzyjnym czynnikiem przenoszenia kapitału jest zysk , czyli rentowność .

Jeżeli cena się obniża , obniża się też rentowność , zmniejsza się opłacalność i następuje odpływ kapitału do innych gałęzi rynku . Alokacja dokonywana jest w zależności od efektywności działania kapitału .

Pełna konkurencja w ekonomii zapewnia najefektywniejsze wykorzystanie zysku .

Cena jest wielkością daną , dlatego aby zwiększyć zysk , przedsiębiorstwo nie zmienia ceny lecz zwiększa produkcję ( do wysokości swych możliwości )

Jeżeli zwiększymy cenę , ponad cenę rynkową to przedsiębiorstwo wypadnie z rynku bo wyprzedzi go konkurencja . Natomiast cena znacznie poniżej ceny rynkowej wskazuje na nieefektywne działanie .

Przedsiębiorstwo może zwiększać produkcje do chwili , gdy koszt marginalny równa się przychodowi marginalnemu .

PM = KM

Czyli koszty pokryły zyski ( jest to długoterminowy warunek efektywnego działania przedsiębiorstwa , minimalna akceptowana stopa zysku = 0 )

To była strategia maksymalizacji zysku .

Inna strategia – minimalizacja straty , jest to strategia naprawcza firmy

( krótkoterminowy warunek )

PUNKTY GRANICZNE RENTOWNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

cena

koszt KCP

KM

KZP

E P max zysk

P

E’ P’ min strat

P’

zamknięcie przedsiębiorstwa

a

E – graniczny punkt opłacalności

E ‘ – punkt zamknięcia przedsiębiorstwa

Cena P zapewnia zysk zerowy . Każda cena powyżej ceny P zapewnia strategię maksymalizacji zysku . Każda cena poniżej ceny P zapewni strategię min strat .

Od P do P’ możemy prowadzić strategię min strat . Poziom odtworzenia kosztów poniżej P’ nie funkcjonuje , dotarcie do punkt E’ powoduje tzw. zamknięcie przedsiębiorstwa .

Zamkniecie przedsiębiorstwa ( koszty likwidacji ) jest bardzo złożone , należy zatrudnić prawników , kosztorysantów , rzeczoznawców . Należy upłynnić majątek , sprzedać go , zazwyczaj po niskich cenach .

Wtedy przedsiębiorstwo musi dokonać decyzji czy opłaca mu się zamknąć przedsiębiorstwo czy może dalej prowadzić strategię naprawczą ( min strat ) .

RÓWNOWAGA PRZEDSIĘBIORSTWA WOLNOKONKURENCYJNEGO

koszty

utarg KM

KCP

A B

P P = PP = PN

C

A C B wielkość produkcji

A – zysk minimalny P – cena

B – optimum ekonomiczne

Z równowagi pojedynczego przedsiębiorstwa można wyprowadzić równowagę w gałęzi ( bo produkty są jednorodne , jest to konkurencja cenowa , inne czynniki nie mają wpływu )

RÓWNOWAGA GAŁEZI

W WARUNKACH WOLNEJ KONKURENCJI

koszty KM

utarg KCP

B

C = PP = PM

C – cena B – równowaga gałęzi / minimum KCP /

Ta sytuacja jest najkorzystniejsza ( najbardziej pożądana – niewystępująca ) na rynku z punktu widzenia makroekonomicznego .

Jest to równowaga idealna , czyli wszystkie czynniki zostały wykorzystane w sposób pełny . Nie ma kosztów monopolizacji .

Model konkurencji doskonałej został opisany przez ekonomie klasyczną ( Smith ) – opisy modelowe nie znajdują odzwierciedlenia w rzeczywistości gospodarczej .

II Monopol pełny

Jest to odwrotność modelu konkurencji doskonałej . Brak tu koncepcji gałęzi . Jest jeden producent który stanowi gałąź .

Produkt zróżnicowany różni się cechami jakościowymi , czyli powstaje konkurencja pozacenowa ( możemy wprowadzić różne narzędzia konkurencyjne )

Producent jest pełnym cenodawcą ( narzuca cenę ) , nabywca może tylko przyjąć tę cenę lub zrezygnować z danego dobra .

Zdarzają się t.z.w. sytuacje pozorowane ( mimo że jest jeden producent pojawia się konkurencja )

Przy monopolu pełnym są bariery wejścia / wyjścia na rynek , mogą one miec charakter administracyjny .

Konkurencja pozacenowa :

Taka pozycja na rynku jest pożądana . Firma realizująca strategię maksymalizacji zysku może optymalizować swą sytuację posługując się kombinacją cena – wielkość produkcji . Te dwie wielkości nie są niezależne . Nie możemy dowolnie zmieniać jednej bez wpływu na drugą . Nie można zwiększyć np. tylko produkcji bo wtedy zmieni się krzywa popytu i zmieni się cena . Można wykorzystać te narzędzia ale trzeba pamiętać że są one ze sobą powiązane .

CENA MONOPOLOWA

koszty

przychody KM

cena

cena

monopolowa

zerowy zysk

krzywa popytu

DD = P = PP

0 Q wielkość produkcji

Cena wyznaczona przez monopol jest ukształtowana przez kombinację

cena - wielkość produkcji ( poprzez popyt )

ZYSK DODATNI MONOPOLU

cena

koszty

KM

KCP

P C

B

A DD = P = PP

PM

0 Q e Q

Skąd biorą się zyski przedsiębiorstwa monopolowego ?

Może ono stosować dyskryminację cenową – której istotą jest przejmowanie nadwyżki konsumenta przez producenta . nie zawsze ono może to robić . Może wtedy gdy konsument potrafi oddzielić na sztywno rynki ( czyli aby nie było przepływu miedzy rynkami ) , musi również wyodrębnić rynki o różnych elastycznościach .

Warianty dyskryminacji cenowej :

Dyskryminacja doskonała – producent przejmuje całą nadwyżkę konsumenta

( wynikającą z użyteczności ) , producent doskonale zna rynek

STRATA MONOPOLU

cena KM

koszty A C

KCP

P B

PM DD = P = PP

0 Qe Q

Sytuacja wynika z ingerencji rządu na rynku monopolowym np. :

KONKURENCJA NIEDOSKONAŁA

I MODELE KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ

Produkty zróżnicowane – jest to znaczenie kardynalne gdyż każdy dąży do wyróżnienia swego produktu , chęć przyciągania klienta do danego produktu . Pojawia się konkurencja niecenowa , przejawem takie działania jest wszechobecność reklamy – duże znaczenie strategii marketingowej ( wykreowanie swego produktu )

Ograniczenia wejścia na rynek mają charakter ekonomiczny a nie administracyjny .

Są to rynki ukształtowane na zasadzie substytucyjności produktów , każdy producent stara się jednak odróżnić swój produkt od innych , nadaje mu pewne cechy , dlatego jest to daleko idąca substytucja bo jednak te produkty mogą zaspokoić różne potrzeby .

Są dwie sytuacje ruchu cen :

Jeżeli inna firma obniża cenę to my obawiając się , że przejmą naszych klientów też obniżamy cenę . Istnieje także przyzwolenie ( lojalność ) klienta do danej marki . Kupujemy coś bez względu na to czy cena rośnie czy spada . Nasza użyteczność indywidualna sprawia że przyzwyczajamy się do produktu . Ta lojalność zmienia elastyczność cenową – zmniejsza ją .

PROCESY DOSTOSOWAWCZE NA RYNKU KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ

P dd – krzywa popytu przedsiębiorstwa

D DD – krzywa popytu w sytuacji gdy wszyscy

d zmienią cenę

B – wielkość popytu po obniżeniu ceny

P1 A

B C

P2

D d

Q1 Q2 Q3 Q

Obniżenie ceny zawsze przesunie krzywą popytu na prawo ( popyt rośnie ) i firma może sprzedać więcej . Klienci pozostają z nimi mimo że inni też obniżają cenę .

RÓWNOWAGA PRZEDSIEBIORSTWA W WARUNKACH KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ

P d D

KM

PE AE

D

CE PME d

0 QE Q

RÓWNOWAGA DŁUGOOKRESOWA PRZEDSIĘBIORSTWA W KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ

P d D KCP

P1

P2

D d

0 Q1 Q2 Q

Długookresową sytuacją optimum jest sytuacja zerowego zysku ( minimalny akceptowany poziom zysku ) , czyli przedsiębiorstwo może zapłacić za wszystkie czynniki .

Krzywa popytu DD w długim okresie zmienia się pod wpływem zmiany ilości przedsiębiorstw w gałęzi .

Narzędzia konkurencji niecenowej – ( NKN ) różnicują produkt . Jest to różnicowanie pozorowane ( np. proszki – ten sam proszek w różnych opakowaniach ) lub rzeczywiste . W różnicowaniu pozorowanym używa się reklamy , a w rzeczywiste może doprowadzić do zmian jakościowych .

W każdej konkurencji niecenowej najpierw pojawiają się koszty . Graniczny warunek PM = PK , np . dzięki reklamie muszę przynajmniej tyle przychodów dostać ile poniosłem na nią nakładów . Jest to strategia krótkookresowa . NKN nie są bezpiecznymi narzędziami .

Racjonalny konsument powinien być skłonny ( przygotowany do zapłacenia wyższej za lepszy produkt , czy za lepszą jakość ) . Czasami konsument nie chce kupić produktu z wyższą jakością gdy jest wyższa cena , ale nawet jeśli jakość spada wraz z ceną to konsument też rezygnuje z kupna dobra ( dlatego pojawiają się problemy )

Na rynku konkurencji doskonałej producent może tylko zwiększać produkcję , a na rynku konkurencji monopolistycznej może narzucać cenę monopolistyczną

( produkuje mniej a ceny są wyższe ) , nie musi dochodzić do bariery wykorzystania zdolności produkcyjnej .

Wg Chamberliana powstają duże firmy , produkują lepiej , sprzedają więcej , monopolizacja nie przynosi kosztów społecznych .

II OLIGOPOL

Na różnych rynkach jest różna liczba firm . Górną granicą nie jest liczba firm ale są to bardzo duże firmy ( istnieje daleko idąca przejrzystość rynku bo jest mało firm w gałęzi ) Zależność firm na rynku opiera się na zasadzie akcji – reakcji .

Istnieje tendencja do rezygnacji z konkurencji , mogą używać konkurencji niecenowej ale to kosztuje . Dlatego lepiej przejść z sytuacji konkurencji do kooperacji . Firmy współpracują aby dzielić korzyści .

Istnieją poważne bariery wejścia na rynek ( o charakterze ekonomicznym ) . Firmy istniejące już na rynku są duże , nowoczesne ( duży postęp techniczny ) , aby mała firma mogła wejść na rynek musi być lepsza od już istniejących . Jest to bardzo trudne . Ale istnieją sytuacje , że można wejść na rynek – teoria rynków spornych , czyli rynki działają tam na zasadzie swobodnej konkurencji .

Krzywa popytu na rynku oligopolu – Model Suiziego

P

D

d

P0 E

PM1

PM2

Q

Q1

Ceny nie reagują na zmianę kosztów

Maksymalizacja zysku

d KM2

KM1

P0 E

Q0

Model Suiziego obejmuje model produktów zróżnicowanych . Nie odnosi się do zachowań oligopolistów .

Modele przywództwa :

Firmy muszą dostosować się do firmy lidera . Lider obniży cenę do momentu , kiedy kombinacja wielkość produkcji a cena będzie maksymalizować zysk .

Na rynku liderem zaczyna być firma , która ma najniższe koszty produkcji . Może ona zmieniać cenę .


Wyszukiwarka