Granulometryczny skład gleby, właściwość gleby związana ze stopniem rozdrobnienia jej fazy stałej; g.s.g. określa się procentowym udziałem frakcji glebowych; jest pomocny w ocenie właściwości fizycznych i chemicznych gleby (Encyklopedia PWN).
Frakcja – zbiór ziaren glebowych o danej średnicy, opisywany jedną nazwą.
Różnice w udziale poszczególnych frakcji glebowych wpływają bezpośrednio na zróżnicowanie fizycznych i chemicznych właściwości gleb i gruntów, szczególnie pod względem sorpcji wodnej i jonowej oraz zdolności tworzenia makrostruktur. W oparciu o wyniki analizy składu granulometrycznego gleby ustala się gatunek gleby, który jest podstawowym parametrem służącym klasyfikacji użytkowej gleby. Skład granulometryczny jest cechą najwolniej zmieniającą się w czasie, co jeszcze bardziej podnosi rangę tego oznaczenia.
| Tab. 1. Podział fazy stałej gleby na frakcje mechaniczne wg BN-78/9180-11 |
|---|
| Części szkieletowe |
| Części ziemiste |
Podział fazy stałej na grupy mechaniczne, zróżnicowane pod względem zawartości kamieni i żwiru (szkieletu glebowego):
Utwory szkieletowe (powyżej 50% frakcji kamienia i żwiru)
Kamieniste
Kamienisto-żwirowe
Żwirowe
Utwory szkieletowate (mniej niż 50% frakcji kamienia i żwiru)
Słabo-szkieletowate
Średnio-szkieletowate
Silnie-szkieletowate
Utwory bezszkieletowe (brak frakcji kamieni i żwiru)
| Tab. 2. Podział utworów na grupy i podgrupy mechaniczne, pod względem zawartości piasku, pyłu i frakcji ilastej wg BN-78/9180-11 |
|---|
| Grupy i podgrupy mechaniczne |
| Piaski |
|
|
|
|
|
|
|
|
| Gliny |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Iły |
|
|
| Pyły |
|
|
|
|
Właściwości utworów glebowych na podstawie procentowego udziału cząstek o różnej średnicy:
Utwory szkieletowe – mają niekorzystne warunki wodne, są ubogie w składniki pokarmowe. Gleby z nich powstałe są bardzo słabe.
Utwory piaszczyste – mają bardzo słabe właściwości wodne i sorpcyjne, są ubogie w składniki pokarmowe. Gleby z nich powstałe są słabe z tendencjami do przesuszania (wyjątek stanowią piaski gliniaste, które tworzą stosunkowo dobre gleby, wymagają nawożenia organicznego).
Utwory gliniaste – utwory o bardzo zróżnicowanych cechach:
Gliny lekkie – właściwości zbliżone do piasków gliniastych.
Gliny średnie (oraz gliny lekkie pylaste) – posiadają najkorzystniejsze cechy wśród glin, powstają z nich urodzajne gleby.
Gliny ciężkie – mają słabe warunki powietrzne, ponieważ są zbyt zbite i zlewne
Utwory pyłowe – mają bardzo korzystne właściwości powietrzno-wodne i sorpcyjne, pyły grube (z mniejszą zawartością części koloidalnych) mają gorsze właściwości. Gleby z nich powstałe mają bardzo dobre cechy, są żyzne i nadają się pod uprawę.
Utwory ilaste – mają bardzo dobre właściwości sorpcyjne, natomiast dużo gorsze właściwości powietrzno-wodne. Gleby z nich powstałe są żyzne ale trudne w uprawie.
Metoda areometryczna Casagrande’a
Metoda ta polega na pomiarach głębokości zawiesiny glebowej aerometrem po określonym czasie od momentu wymieszania cząstek glebowych zawieszonych w wodzie. W momencie odczytu gęstość zawiesiny oblicz się wg wzoru:
$$W = \frac{V*D\left( G - D_{1} \right)}{D - D_{1}}\ \lbrack g\rbrack$$
Gdzie:
G – gęstość zawiesiny [g/cm3]
D – gęstość suchych cząsteczek glebowych [g/cm3]
D1 – gęstość wody [g/cm3]
W – masa suchych cząsteczek glebowych zawieszonych w wodzie w momencie odczytu [g]
V- całkowita objętość zawiesiny – 1dm3
Odnosząc wartość W do wyjściowej próbki W0 wziętej do analizy uzyskujemy wielkość procentową:
$$W = \frac{W}{W_{0}}*100\%$$
Wykorzystując wysokość z jakiej opadają cząstki (h), czas opadu (t) oraz posługując się wzorem Stokesa, można wyliczyć średnicę oznaczanych cząstek glebowych (d):
$$d = \sqrt{\frac{18*h*k}{\left( D - D_{1} \right)*t*g}}\ \lbrack mm\rbrack$$
k – współczynnik zanurzenia
Znając wartość d [mm] i W [%] wykreśla się na papierze logarytmicznym krzywą składu granulometrycznego, odkładając na osi odciętych znalezione wartości d, a na osi rzędnych odpowiadające im wartości W.
Daje to podstawę do określania poszczególnych frakcji glebowych.
Przykładowa krzywa składu granulometrycznego.
to się może przydać do części II
Areometr - proste urządzenie służące do mierzenia gęstości cieczy, w którym wykorzystuje się siły wyporu, z jaką ciecz działa na zanurzone w niej ciało stałe.
Wyszukiwarka