pień mózgu, twór siatkowaty, móżdżek, wzgórze, podwzgórze

43. Pień mózgu- główne struktury i ich znacznie funkcjonalne; główne połączenia aferentne i eferentne. (Sadowski);

W skład pnia mózgu wchodzą: wzgórze, podwzgórze, śródmózgowie, most i rdzeń przedłużony (wg Sadowskiego).

Budowa pnia mózgu: trzy główne struktury to rdzeń przedłużony, most i śródmózgowie. Jego naturalne przedłużenie stanowi międzymózgowie obejmujące wzgórze, szyszynkę, przysadkę i okolice przylegające do trzeciej komory mózgu, pomiędzy przednim i tylnym spoidłem (http://www.fizyka.umk.pl/~duch/Wyklady/Mozg/07-1-pien.htm).

Zawiera on ośrodki regulujące napięcie mięśniowe, ośrodki zaliczanie do układu limbicznego, ośrodki sterujące stanami snu i czuwania oraz ośrodki regulujące ważne dla życia czynności, tj. oddychanie i krążenie krwi

-najbardziej z tyłu położona część mózgowia, znajduje się między mostem a rdzeniem kręgowym

-powierzchnia brzuszna- piramidy stanowiące skupienia włókien dróg korowo-rdzeniowych

-oliwki (z boku piramid)- głównym składnikiem każdej oliwki jest jądro oliwkowe dolne, współdziałające z móżdżkiem w korygowaniu czynności ruchowych

-powierzchnia grzbietowa- przyśrodkowo leżące jądro smukłe i bocznie położone jądro klinowateośrodki dotyku i czucia głębokiego; dochodzą do nich wypustki centralne komórek rzekomo jednobiegunowych znajdujących się w zwojach rdzeniowych

-w obrębie rdzenia przedłużonego znajdują się jądra 4 nerwów czaszkowych: językowo-gardłowego (IX), błędnego (X), dodatkowego (XI) i podjęzykowego (XII); gałązki tych nerwów opuszczają rdzeń przedłużony na brzusznej powierzchni opuszki.

-znajduje się z przodu opuszki

-na przekroju czołowym mostu widoczna jest: nakrywka mostu położona grzbietowo oraz podstawa mostu zajmująca położenie brzuszne

-w nakrywce mostu znajdują się następujące struktury:

  1. Jądra nerwów czaszkowych- trójdzielnego (V), odwodzącego (VI), twarzowego (VII) i słuchowego (VIII)

  2. Cztery jądra przedsionkowe umieszczone bezpośrednio pod dnem komory czwartej, współdziałające z narządem równowagi w utrzymywanie równowagi

  3. Ciało czworoboczne, należące do układu słuchowego

  4. Twór siatkowaty mostu, regulujący procesy czuwania

  5. Jądra szwu, uczestniczące w regulacji snu

-podstawę mostu tworzą włókna nerwowe o różnym pochodzeniu i przeznaczeniu; między tymi włóknami znajdują się jądra mostu; do jąder mostu dochodzą impulsy z kory mózgu i stąd są przesyłane do móżdżku

-składa się z: pokrywy, nakrywki śródmózgowia i konarów mózgu

-przez środek śródmózgowia przebiega wodociąg mózgu (kanał Sylwiusza)- łączy komorę 3. i 4.

-powierzchnia grzbietowa: cztery uwypuklenia pokrywy (wzgórki); wzgórki górne należą do układu wzrokowego, dolne do słuchowego

-powierzchnia brzuszna- zaczynają się konary mózgu (dwa uwypuklenia istoty białej); przebiegają tędy drogi od kory mózgu do jąder mostu oraz do jąder ruchowych pnia mózgu i rdzenia kręgowego, z wgłębienia między konarami wychodzą włókna nerwu okoruchowego (III)

-w śródmózgowiu spotyka się wiele ważnych jąder i ośrodków zaliczanych do układu ruchowego i limbicznego; znajduje się tu śródmózgowiowa część tworu siatkowatego, odgrywająca ważną rolę w reakcji wzbudzania; jądro czerwienne- ośrodek ruchowy (ważny u kotów, u ludzi mniej); do układu ruchowego zaliczana jest też istota czarna, która współdziała z gałką bladą; w brzusznej części nakrywki znajduje się pole brzuszne nakrywki (skupienie neuronów dopaminergicznych układ nagrody).

-w śródmózgowiu (obręb brzusznej części istoty szarej środkowej) znajdują się jądra dwóch nerwów czaszkowych unerwiających mięśnie gałki ocznej- okoruchowego (III) i bloczkowego (IV)

44. Twór siatkowaty i układ siatkowaty- budowa, lokalizacja i główne struktury wchodzące w skład oraz ich znaczenie funkcjonalne (część wstępująca i zstępująca); projekcja nieswoista. (Sadowski+Traczyk + wikipedia)

- Twór siatkowaty albo układ siatkowaty - rozciąga się w pniu mózgu od międzymózgowia do rdzenia przedłużonego, a następnie przechodzi w twór siatkowaty rdzenia kręgowego.

Neurony tworu siatkowatego mają następujące cechy charakterystyczne:

-czynność fizjologiczna tworu siatkowatego polega na utrzymywaniu mózgu w stanie czuwania

-twór siatkowaty jest układem nieswoistym, ponieważ odbiera informacje z różnego rodzaju receptorów i oddziałuje na rozległe obszary kory mózgu

-do podłoża anatomicznego układu siatkowatego zaliczą się skupienia komórek nerwowych występujące w tworze siatkowatym mostu, rdzenia przedłużonego i kręgowego, w tym jądra szwu i jądro miejsca sinawego, jądra siatkowate śródmózgowia, istotę szarą środkową śródmózgowia, jądro siatkowate wzgórza, jądra śródblaszkowe wzgórza i jądro brzuszne przednio-boczne wzgórza

-układ siatkowaty oddziałuje zarówno w kierunku wstępującym (na korę mózgu), jak też w kierunku zstępującym (na rdzeń kręgowy)

-pobudzenie układu siatkowatego ma związek z motywacją, z uczeniem się czy też stopniem nowości bodźca

-oprócz nieswoistego oddziaływania przez jądra wzgórza na całą korę układ siatkowaty oddziałuje również na obszary kory w sposób zróżnicowany; działanie to wywiera za pośrednictwem dróg o różnym neurochemicznym podłożu transmisji synaptycznej, tj. noradrenergicznych, dopaminergicznych, serotoninergicznych i cholinergicznych

-charakter oddziaływania układu siatkowatego na korę nie jest stały, lecz może się różnić w zależności od rodzaju aktualnie angażowanego układu neurotransmisyjnego

-układ siatkowaty dzieli się na:

  1. zstępujący, w którym wyróżnia się część pobudzającą i hamującą

  2. wstępujący, który wywiera wpływ pobudzający i hamujący (ukł. rekrutujący wzgórza)

-droga rdzeniowo-siatkowa - biegnie w sznurze przednim oraz bocznym rdzenia kręgowego. Przewodzą impulsację czuciową eksteroreceptywną, proprioreceptywną oraz interoreceptywną do tworu siatkowatego, duża część impulsacji biegnie do jądra olbrzymiokomórkowego. Połączenie to stanowi podstawę ośrodkowego hamowania bólu.

-droga móżdżkowo-siatkowa górna, dolna oraz środkowa - biegną przez konary móżdżku. Móżdżek za pośrednictwem tworu siatkowatego oddziałuje na rdzeń kręgowy, korygując ruchy wykonywane w danej chwili.

-drogi rozpoczynające się w międzymózgowiu - przewodzą impulsację od wzgórza, podwzgórza oraz układu limbicznego.

-droga korowo-siatkowa - włókna tej drogi biegna razem z włóknami drogi korowo-rdzeniowej i korowo-jądrowej do poszczególnych jąder tworu siatkowatego.

-drogi wstępujące - układ siatkowaty wstępujący pobudzający i hamujący (układ rekrutujący).

-drogo siatkowo-rdzeniowa przednia (przyśrodkowa) - rozpoczyna się od jąder śródmózgowiowych i mostu, jest drogą nieskrzyżowaną. Działa pobudzająco na komórki rogów przednich - droga torująca.

-droga siatkowo-rdzeniowa boczna - rozpoczyna się od jąder rdzenia przedłużonego i jest drogą skrzyżowaną. Działa hamująco na komórki rogów przednich.

-droga siatkowo-móżdżkowa - rozpoczyna się głównie w jądrach mostu

45. Móżdżek- podział filogenetyczno-czynnościowy, anatomia funkcjonalna; zasada działania; cytoarchitektonika kory; główne połączenia móżdżku; rola móżdżku w układzie nerwowym. (Sadowski + http://gnu.univ.gda.pl/psychobaza/bmz/bmz.htm)

-znajduje się w tylnej jamie czaszki, nad mostem i rdzeniem przedłużonym

- Móżdżek składa się z : robaka i dwóch półkul móżdżkowych. Cały móżdżek pokryty jest pofałdowaną, trzywarstwową korą, a wewnątrz móżdżku znajduje się istota biała, składająca się ze` zmielinizowanych aksonów komórek nerwowych, oraz ze skupisk neuronów, które tworzą 4 tzw. jądra głębokie móżdżku (wykonawcze, móżdżkowe). Są one powiązane czynnościowo z 3 różnymi częściami móżdżku, które zostały wyodrębnione na podstawie podziału filogenetyczno-czynnościowego.

-Te trzy części to:

  1. paleocerebellum - móżdżek stary, obejmuje on płat przedni móżdżku, część ta jest powiązana z dwoma jądrami czynnościowymi móżdżku (kulkowatym i czopowatym); Paleocerebellum jest zaangażowane utrzymaniu prawidłowego napięcia mięśniowego, z funkcjami proprioreceptywnymi

  2. neocerebellum - móżdżek nowy, ten płat jest większy od poprzedniego, jest to płat tylni móżdżku, obejmuje fragment robaka i obie półkule móżdżku, powiązana jest czynnościowo z jądrem zębatym; Neocerebellum wiąże się z kontrolą ruchów dowolnych, która ma charakter automatyczny, oraz z precyzją ruchów

  3. archicerebellum - móżdżek dawny, pramóżdżek, obejmuje ona płat grudkowo-płatkowy, ta część jest powiązana czynnościowo z jądrem wierzchu ; archicerebellum wiąże się z czynnością układu równowagi, a więc i jąder przedsionkowych

-3 warstwy:

  1. drobinowa

  2. komórek Purkinjego- neurony eferentne, ich aksony tworzą synapsy typu hamującego z neuronami w jądrach móżdżku; dendryty tworzą rozgałęzienia w warstwie drobinowej kory, dochodzą do nich aksony kom. ziarnistych i tworzą z nimi synapsy pobudzające; połączenia te są typu konwergencyjnego, tzn. kilka kom. ziarnistych uczestniczy w pobudzeniu jednej kom. Purkinjego; ich pobudliwość regulowana przez kom. koszyczkowe i gwiaździste

  3. komórek ziarnistych- ich pobudliwość regulowana przez kom. Golgiego

-móżdżek jest połączony z pniem mózgu za pomocą 3 par konarów móżdżku: przednich, środkowych, tylnych; przez te konary przebiegają liczne drogi nerwowe do- i odmóżdżkowe

  1. Drogi rdzeniowo-móżdżkowe

  1. Drogi korowe-móżdżkowe

  1. j. wierzchu

  2. J. wsunięte

wysyłają włókna do rdzenia kręgowego, biegną one najpierw do jąder przedsionkowych, siatkowatych i j. czerwiennego; tutaj rozpoczynają się drogi przedsionkowo- i siatkowo-rdzeniowa oraz czerwienno-rdzeniowa, które dochodzą do ośrodków ruchowych rdzeniach; za pomocą tych dróg móżdżek koryguje ruchy odbywające się aktualnie

  1. j. zębate- włókna podążają konarami przednimi móżdżku do j. brzusznego bocznego wzgórza, gdzie biorą początek połączenia wzgórzowo-korowe; dochodzą one do okolicy czuciowo-ruchowej kory (głównie pole 4 i 6); tą drogą móżdżek modyfikuje polecenia, jakie mają być wysłane z obszaru ruchowego kory do ośrodków ruchowych rdzenia.

- utrzymywanie równowagi i pionowej postawy ciała

-utrzymywanie napięcia mięśniowego

-koordynacja ruchów i kontrola precyzji ruchów

46. Układ wegetatywny: porównanie cech anatomicznych i topografii rozmieszczenia układu sympatycznego i parasympatycznego; różnice funkcjonalne.

-cz. układu nerwowego, która reguluje czynność narządów wewnętrznych i procesy przemiany materii w tkankach

-składa się z ukł. współczulnego (sympatycznego) i przywspółczulnego (parasympatycznego)

  1. Budowa układu współczulnego

-słupy boczne rdzenia kręgowego (od 8. segmentu szyjnego do 2. lub 3. krzyżowego)

-aksony współczulnych neuronów eferentnych wychodzą z rdzenia przed przez korzenie przednie i jako włókna przedzwojowe dochodzą do zwojów współczulnych (zwoje kręgowe) po obu stronach kręgosłupa; zwoje te są ze sobą połączone gałęziami międzyzwojowymi, tworząc parzysty pień współczulny (3 zwoje szyjne, 10-12 piersiowych, 3-4 lędźwiowe, 2-6 krzyżowych, 1 guziczny)

-największym splotem autonomicznym w obrębie klatki piersiowej jest splot sercowy; w jamie brzusznej: splot trzewny, podbrzuszny górny i dolny

-neurony aferentne przenoszą informacje o stanie narządów wewnętrznych (czucie trzewne); ciała komórkowe tych neuronów znajdują się w zwojach rdzeniowych

  1. Budowa układu przywspółczulnego

-w odróżnieniu od zwojów współczulnych, przywspółczulne znajdują się w pobliżu a nawet w ścianach narządów docelowy, a nie w pobliżu ośrodkowego układu nerwowego

-ośrodki przywspółczulne znajdują się w pniu mózgu i w części krzyżowej rdzenia kręgowego (rozróżnienie na cz. głowową i rdzeniową)
-cz. głowowa- jądro Westphala-Edingera (ośrodek odruchu źrenicznego i akomodacyjnego oka), jądra ślinowe oraz jądro nerwu błędnego (największy nerw przywspółczulny)

-cz. rdzeniowa- jej ośrodki znajdują się w segmentach od 2. do 4. części krzyżowej rdzenia kręg.; unerwia końcową część przewodu pokarmowego, pęcherz moczowy i narządy płciowe

O różnicach w działaniu nie piszę, bo widziałam, że jest to w którejś z prac!

47. Wzgórze jako stacja przekaźnikowa; podział wzgórza i jego najważniejsze powiązania z innymi strukturami.


-największa część międzymózgowia, kształt jajowaty; z zewnątrz pokrywa je cienka warstwa istoty białej (blaszka rdzenna zewnętrzna), włókna tworzące tę blaszkę wnikają do wnętrza wzgórza tworząc blaszkę rdzenną wewnętrzną -punkt podziału wzgórza na cz. przyśrodkową, boczną i przednią; w obrębie tych części występują skupienia istoty szarej (jądra wzgórza)

  1. j. przednio-brzuszne: informacje z gałki bladej, wysyła włókna nerwowe do okolicy przedruchowej i ruchowej kory mózgu

  2. j. przednio-przyśrodkowe

  3. j. przednio-grzbietowe

Do jąder przednich dochodzi pęczek su teczkowo-wzgórzowy, przewodzący impulsy z ciał suteczkowatych

  1. j. brzuszne tylno-boczne zespół ośrodków czucia głębokiego, trzewnego i

  2. j. brzuszne tylno-przyśrodkowe smaku

  3. j. brzuszne boczne- impulsy z j. zębatego móżdżku do obszarów ruchowych kory

  4. j. brzuszne przednie impulsy z różnych jąder wzgórza do (w tym nieswoistego

  5. j. boczne grzbietowe ukł. wzgórz.) do kory

  6. j. boczne tylne

  1. jądra śródblaszkowe (przypęczkowe, środkowo boczne, środkowo-pośrodkowe)

  2. jądra linii pośrodkowej (przykomorowe przednie i tylne, łączące)

  3. jądra środkowe

  4. jądra siatkowate

Nieswoisty układ wzgórza funkcjonalnie należy do układu siatkowatego, pośredniczy bowiem w przekazywaniu nieswoistych impulsów do kory mózgu. Odgrywa również rolę w mechanizmach snu. Nazywany jest także układem rekrutującym albo wzgórzowym układem rozlanej (rozsianej) projekcji

48. Podwzgórze jako nadrzędny ośrodek układu wegetatywnego; główne połączenia aferentne i eferentne podwzgórza; czynność neurohormonalna podwzgórza

-jest regulatorem homeostazy wewnątrzustrojowej; reguluje procesy termoregulacji, gospodarki wodno-elektrolitowej, gosp. energetycznej, steruje rozrodem i modyfikuje czynność ukł. krążenia

-zawiera receptory wrażliwe na zmiany temperatury krwi i stężenia niektórych substancji, np. glukozy, chlorku sodu

-sprawuje nadrzędną role na czynnością gruczołów wydzielania wewnętrznego

-jest częścią złożonego systemu ośrodków, nazywanego ukł. limbicznym, który steruje mechanizmem popędów i emocji

  1. cz. przednią (wzrokową): j.nadwzrokowe i przykomorowe zawierają neurony wytwarzające hormony: wazopresyna i oksytocyna; przykomorowe odgrywa także rolę w regulacji przyjmowania pokarmu; j.okołokomorowe reakcje obronne organizmu; j. nadskrzyżowaniowesterowanie dobową rytmiką czynności fizjologicznych

  2. pośrednią (guzową): j. grzbietowo-przyśrodkowe i j. brzuszno-przyśrodkowepobieranie pokarmu i regulacja gospodarki energetycznej organizmu; brzuszno-przyśrodkowe także rola w reakcja obronnych

  3. tylną (suteczkową): j. tylne podwzgórza (zaliczane do ukł. siatkowatego)zachowania obronne; ciała suteczkowate- początek i koniec ważnych dróg układu limbicznego

  1. Aferentne

-głównym źródłem połączeń nerwowych dochodzących do podwzgórza jest c. migdałowate i hipokamp
-z ciała migdałowatego biegnie droga zwana prążkiem krańcowym

-informacje z hipokampa dochodzą za pośrednictwem sklepienia

-podwzgórze otrzymuje też połączenia z ośrodków limbicznych kory mózgu

  1. Eferentne
    -pęczek suteczkowo-wzgórzowy: łączy c. suteczkowate z j. przednimi

-pęczek su teczkowo-nakrywkowy: biegnie do z c. suteczkowatych do brzusznej części nakrywki śródmózgowia i tworu siatkowatego; za pośrednictwem tej drogi ukł. limbiczny oddziałuje na czynności nieswoistego układu wzbudzającego

-pęczek podłużny przyśrodkowy i pęczek boczny: łącza podwzgórze z różnymi ośrodkami pnia mózgu

-rozległe połączenia biorą też początek w jądrze łukowatym podwzgórza, dochodzą do różnych części ukł. limbicznego, a także istoty szarej okołowodociągowej śródmózgowia

  1. Oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa
    uwolnienie w podwzgórzu hormonu uwalniającego kortykotropinęuwolnienie ACTH w przysadceuwolnienie glikokortykosteroidów w nadnerczach

  2. Oś podwzgórze-przysadka-gonady
    hormon GnRH dostaje się z podwzgórza przez żyły wrotne do przedniego płata przysadki i tu stymuluje uwalnianie obu gonadotropin


Wyszukiwarka