Farmacja Galenowa
Wyciągi – Extracta
- zagęszczona postać leku
- metody sporządzania – maceracja lub perkolacja
- podział ze względu na zawartość wody:
*płynne FLUIDA – nieokreślona ilość wody – (1:1) z 1 części surowca otrzymujemy 1 część wyciągu – 100g surowca-100g wyciągu
*gęste SPISSA – max 30% wody
*suche SICCA – max 5% wody
- otrzymywanie wyciągów płynnych: zwykle przez perkolacje, dwuetapowa:
I - większość rozpuszczalnika zbieramy – ok. 85% masy surowca
Ilość płynu zebranego w pierwszym etapie odpowiada 85% masy surowca
Bierzemy 100g surowca 85g surowca
II – ekstrahujemy surowiec dużą ilością rozpuszczalnika do wyekstrahowania całości substancji czynnej, zagęszczamy (odprowadzamy rozpuszczalnik)
Zagęszczamy do 15g i łączymy je z tymi 85g i mamy 100g.
Odstawiamy na 3 dni w temp 15st.
- otrzymywanie wyciągów gęstych: przez odparowania rozpuszczalnika z wyciągu płynnego do ok 30% wody. Wyciąg gęsty nie może zawierać części stałych.
- otrzymywanie wyciągów suchych: uzyskujemy w wyniku całkowitego odparowania rozpuszczalnika. To sypkie, suche proszki.
Wyciągi płynne i gęste przechowuje się w zwyklej ciemnej butelce, a wyciągi suche w zamkniętym szczelnie naczyniu i w środku SA substancje chłonące wilgoć (pochłaniacze wilgoci)
Wyciągi mają mieć określoną ilość substancji czynnej.
Belladonnae Extractum Siccum
Suchy wyciąg z pokrzyku wilczej jagody.
Skład:
Belladonnae folium (0,5mm) 100,0
Ethanolum (760g/l) 36,0 qs WYKAZ B!!!!!
Aqua purificata 64,0 qs
- wymagania – odpowiednia zawartość alkaloidów 1% (+- 0,05)
- to proszek brunatny, higroskopijny, nierozpuszczalny w wodzie
- perkolacja, odparowanie czyli zagęszczenie
Thymi extractum fluidum
Płynny wyciąg z tymianku.
Skład:
Thymi herba (1,6mm) 1,0
NH4OH 1,0
Glicerol 20,0
Ethanolum 70,0 na 1,0g ziela dajemy 3,0g mieszaniny
Woda 109,0
- musi mieć odpowiednią zawartość tymolu, min 0,03%
- ciemno brunatna ciecz, swoisty zapach
- działanie wykrztuśne (expectorns)
Zioła- Species
Zioła to surowce roślinne rozdrobnione, standaryzowane na zawartość jakiejś substancji.
Zioła są postacią leku złożoną z jednego lub kilku surowców roślinnych, przeznaczoną do celów leczniczych, po ich wytrawieniu lub uprzednim przygotowaniu.
Podział ziół: dozowane lub niedozowane.
Dozowane ziółka - surowiec jest zazwyczaj drobno rozdrobniony lub miałko rozdrobniony; mają postać saszetek, kapsułek żelatynowych, tabletek.
Niedozowane – surowiec grubo rozdrobniony
Species ad Gargarisma – zioła do płukań
Skład:
Quercus cortex 25,0
Chamomillae anthodium 25,0
Millefolii herba 20,0
Salviae folium 15,0
Thymi herba 15,0
Herba millefolii- spazmolityczne, przeciwzapalnie, przeciwkrwotocznie, pobudza łaknienie
Folium Salviae – GARBNIKI, OLEJKI ETERYCZNE
Przeciwzapalnie, antyseptycznie, bakteriostatycznie, antydiabetycznie (obniża poziom cukru u cukrzyków)
Herba Thymi - GARBNIKI, OLEJKI ETERYCZNE
Expectorans (wykrztuśne), antysepticum, stomaticum
Cortex Quercus- GARBNIKI
Główne składniki mieszanki: garbniki, olejki eteryczne.
Działanie mieszanki: ściągające, przeciwbakteryjne.
W postaci naparu.
Species advulnantes – przyspieszające gojenie
Skład:
Meliloti herba 25,0
Quercus cortex 25,0
Hyperici herba 20,0
Arnicae anthodium 15,0
Millefolii herba 15,0
Meliloti herba- nostrzyk, FLAWONOIDY, GABNIKI, KUMARYNY
Adwulnans (przeciwzapalnie), angiotonicum (poprawiające stan naczyń), kumaryny- przeciwkrzepliwie
Hyperaci herba- dziurawic Hypericum perforatum- FLAWONOIDY, GARBNIKI,
ZW. DIANTONOWE, uczula na światło słoneczne.
Żółciopędne, przeciwdepresyjne.
Arnika- na stłuczenia, siniaki (ARKALEN)- FLAWONOIDY, OLEJKI ET., TRITERPENY
Przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie, przyspiesza wchłanianie wybroczyn
Wszystkie surowce, z wyjątkiem koszyczków (rumianek, arnika) mogą być rozdrobnione na sicie 5,6mm
Substancje czynne w mieszaninie: garbniki
Jako odwar, nie wolno na otwarte rany, bo nie są jałowe
Species antibechicae – ziółka przeciwkaszlowe
Skład: sito 5,6mm
Althae radix 30,0
Plantaginis lanceolatae folium 25,0
Malvae folium 20,0
Foeniculi fructus 15,0
Thymi herba 10,0
Thymi – olejki eter
Althea – śluzy
Foeniculi fructus – owoc kopru włoskiego – OLEJKI ETER., FLAWONOIDY
Spazmolityczne, stomachicum, expectorans, pobudza ruch nabłonka rzęskowego wiatropylne.
Folium malvae – liść ślazu – ŚLUZY, GARBNIKI
Babka – GARBNIKI, GLIKOZYDY IRYDOIDOWE
Przeciwzapalnie, antyseptycznie, wykrztuśnie
Ziółka działają przeciwkaszlowo, osłaniająco na drogi śluzowe, przeciwzapalnie, antyseptycznie. Jako napar.
Species antidiarrhoicae – ziółka przeciwbiegunkowe
Skład:
Tormentillae rhizoma 30,0
Menthae piperitae folium 25,0
Psylli semen 15,0
Salviae folium 15,0
Rubi fruticosi 15,0
Tormentillae – GARBNIKI, ściągające, przeciwzapalne, pobudzające trawienie
Mięta – OLEJKI ETER., MENTOL, spazmolityczne, cholereticum (żółciopędne twórcze),
analgeticum (przeciwbólowe)
Psylli semen – śluz, protectivum (osłonowo), w dużych dawkach przeczyszczająco
Jeżyna – garbniki, ściągające
Species antypyreticae – ziółka przeciwgorączkowe
Skład:
Sambuci flos 25,0
Salicis cortex 25,0
Tiliae inflorescentia 20,0
Chamomillae anthodium 15,0
Millefolii herba 15,0
Sambuci flos – sambunigryna w kwiecie i w owocach, jest szkodliwa, rozkładana w podwyższonej temperaturze. Gdy kwiat zalewa się wrzątkiem już nie jest szkodliwa. FLAWONOIDY, TRITERPENY, GARBNIKI. Działanie: diuteticum, vasotonicum (uelastycznienie naczyń krwionośnych), diaphoreticum (napotnie)
Kora wierzby – glikozydy fenolowe (salicyna), przeciwgorączkowo, przeciwzapalnie, przeciwbólowo.
Lipa – FLAWONOIDY, OLEJKI ETER., GARBNIKI, przeciwgorączkowo, napotnie (diphoreticum).
Składniki czynne mieszaniny: olejki eteryczne, glikozydy fenolowe.
Działanie przeciwgorączkowe
Jako napar.
Species antirheumaticae – ziółka przeciwreumatyczne
Skład:
Salicis cortex 25,0
Urticae folium 20,0
Equiseti herba 15,0
Betulae folium 15,0
Populi folium 15,0
Taraxaci radix 5,0
Taraxaci herba 5,0
Pokrzywa – krzem, chlorofil, FLAWONOIDY, SITOSTEROLE,
Diureticum (moczopędnie), w łagodnym przeroście prostaty.
Skrzyp – krzem, SAPONINY (zmniejszają napięcie powierzchniowe), diureticum, metabolicum.
Betula – FLAWONOIDY, OLEJKI ETER., GARBNIKI. Moczopędnie, napotnie
Populi – FLAWONOIDY, moczopędnie, przeciwgorączkowo
Mniszek – substancje gorzkie, goryczkowe, cholereticum, diureticum, amarum (zwiększają głód)
Species cholagogae – ziółka żółciopędne, żółciotwórcze
Skład:
Taraxaci radix 25,0
Menthae piperitae folium 25,0
Helichrysti inflorescentia 20,0
Millefolii herba 20,0
Chelidoni herba 8,0
Franguale cortex 2,0
Helichrysti – kocanki – FLAWONOIDY, OLEJKI ETER., działanie spazmolityczne, stomachicum.
Chelidoni – FLAWONOIDY, OLEJKI, ALKALOIDY
Spazmolityczne, cholagogum, sedativum (uspokajające), antihistaminicum.
Franguale – antrazwiązki, GARBNIKI, przeczyszczające
Mieszanka: głównie olejki eteryczne
Działąnie żółciopędne, twórcze
Jako napar.
Species digestive – ziółka na trawienie
Skład:
Cichorii radix 30,0
Archangelicae radix 25,0
Carvi fructus 25,0
Absinthii herba 10,0
Gentianae radix 5,0
Chelidonii herba 5,0
Cykoria- surowiec goryczkowy, działąnie: digestivum, cholereticum, antidiabeticum.
Arcydzięgiel – surowiec olejkowy, stomachicum, pobudza łaknienie
Kminek – surowiec olejkowy, wiatropędnie
Piołun – surowiec olejkowy, goryczkowy, pobudza łaknienie
Gentiana lutea – goryczka żółta, FLAWONOIDY, substancje goryczkowe, digestivum,- pobudza trawienie i łaknienie.
Mieszanka: olejki eteryczne, wskaźniki goryczki,
Działanie: zwiększają wydzielanie soków trawiennych (żółci, soku żołądkowego)
Jako napar.
Species dureticae – ziółka
Skłąd:
Virgaureae herba 30,0
Betulae folium 15,0
Levistici radix 15,0
Equuiseti herba 10,0
Phaseoli pericarpium 10,0
Taraxaci herba 10,0
Taraxaci radix 10,0
Virgauraea – nawłoć, FLAWONOIDY, moczopędnie, antyseptycznie
Levistici – lubczyk- surowiec olejkowy, moczopędnie
Owocnia fasoli – fenolokwasy, moczpędnie, antidiabeticum.
Mieszanka: flawonoidy
Jako odwar.
Species expectorantes – ziółka wykrztuśne
Skład:
Thymi herba 25,0
Althae fol. 20,0
Anisi fructus 20,0
Glycyrrhizae rx 20,0
Menthae pip. Fol 15,0
- zawartość olejków eterycznych nie mniej niż 0,7%
- surowce rozdrobnione na sicie 5,6mm
Owoc anyżu – Biedrzeniec anyż to surowiec olejkowy. Działanie wykrztuśne, rozkurczowe, stomachicum ( wydzielanie soku żołądkowego), lactagogum (zwiększa laktacje), wiatropędnie.
Glycyrrhizae rx – korzeń lukrecji – flawonoidy, tri terpeny
Działanie: spazmolitycznie, antiulcerozum (przeciwwrzodowe)
Antiphloglisticum (przeciwzapalnie)
Ziółka działają wykrztuśnie, zwiększają wydzielanie śluzu.
Species laxantes – ziółka przeczyszczające
Skład:
Franguale cx 50,0
Graminis Rh 25,0
Carvi fr 15,0
Lini semen 10,0
- minimalna zawartość antrazwiązków 3%
Franguale – antrazwiązki
Kłącze perzu – agropyron repens= agropyron graminis – polisacharydy, olejki eteryczne
Dzialanie: moczopędne, przeczyszczające
Carvi fr – owoc kminku – surowiec olejkowy o działaniu wiatropędnym
Semen lini – surowiec śluzowy o działaniu osłaniającym, w dużej ilości daje efekt przeczyszczający.
Ziółka działają przeczyszczająco, przyspieszają perystaltykę jelit.
Species metabolicae – ziółka przeciwtrądzikowe
Skład:
Graminis Rh 30,0
Violae tricoloris herba 20,0
Cichorii rx 20,0
Urticae fol 17,0
Phaesoli pericarpium 10,0
Rhei rx 3,0
Violae – flawony, saponiny, działanie moczopędne, napotne
Pokrzywa – chlorofil
Rhei rx – korzeń rzewienia palczastego zawiera antrazwiązki
Minimalna zawartość flawonoidów w mieszance 0,2%
Species reducentes – ziółka zmniejszające nadwage
Skład:
Graminis Rh 35,0
Equiseti herba 33,0
Taraxaci herba 20,0
Taraxaci rx 20,0
Frangulae cx 20,0
Surowce rozdrobnione są na sicie 5,6mm.
Taraxaci – surowiec gorzki, działanie cholereticum, diureticum
Działanie mieszanki – diureticum, żółciopędne
Species sedative – ziółka uspokajające
Skład:
Valerianae rx 30,0
Crateagi infl 20,0
Melissae fol 15,0
Lupuli strobilus 15,0
Menthae pip. Fol 10,0
Chamomille anth 10,0
Kozłek – olejki eteryczne, związki irydoidiwe, działanie uspokajające, spazmilityczne
Głóg – Flawonoidy, kumaryny, działanie nasercowe
Melisa – olejki eteryczne, garbniki, działanie uspokajające, antispazmaticum (zapobiegające skurczom)
Lupuli – szyszka chmielu- surowiec olejkowy, zawiera flawonoidy, tri terpeny, działanie uspokajające, moczopędne.
Species stomachicae – ziółka wzmagające trawienie
Skład:
Millefolii hba 35,0
Menyanthidis fol 25,0
Menthae pip. Fol 20,0
Coriandri fr 15,0
Rhei rx 5,0
Liść bobrka trójlistnego - Meliantes trifoliate – surowiec gorzki, to czysta gorycz
Coriandri – owoc kolędry siewnej, zawiera lejki eteryczne, flawonoidy, kumaryny
Działanie: spazmolityczne, wiatropędne
Minimalna zawartość olejków eterycznych 0,5%
Wskaźnik goryczy 2500.