ETYKA PRAKTYCZNA

Etyka biznesu to rozważania nad sposobami i kierunkami działania w ramach życia gospodarczego, które dadzą lub nie obronić się z moralnego punktu widzenia.

Czy etyka praktyczna jest możliwa?

Etyka praktyczna (lub moralność praktyczna) mówi o „życiu, jakie powinniśmy wieść ze względu na innych i ze względu na samych siebie”.

Nie istnieją żadne prawdy moralne możliwe do odkrycia, nie istnieje obiektywna różnica między dobrem a złem, a tylko taka, którą wyznaczają poszczególne społeczeństwa. Zgodnie z tym poglądem nie możemy krytycznie dociekać, co powinniśmy uważać za moralnie właściwe a tylko konstatować, co inni za takie uważają (lub my sami).

Coś czyni życie dobrym lub lichym, i że w pewnym stopniu nasze indywidualne losy zależą od naszych własnych wyborów i postaw. Istnieją różne rodzaje zła, które mogą zepsuć każde życie – np. samotność, niewola, ubóstwo, nuda, brak poczucia szacunku wobec samego siebie – a także że do pewnego stopnia jest w naszej mocy rozwinięcie cech charakteru, które pozwolą nam ich uniknąć, a jeżeli to niemożliwe, pomogą zminimalizować wyrządzone przez nie szkody. Te cechy charakteru nazywamy cnotami moralnymi.

To jak wiedzie się nam w życiu w wielu przypadkach zależy od czynników, na które nie mamy wpływu – od czasów, w których żyjemy, naszego dziedzictwa genetycznego, rodziny, w której przychodzimy na świat, nadarzających się w życiu sposobności, wypadków, które przytrafiają się nam i naszym najbliższym. Jakkolwiek jednak toczyłyby się koleje naszego życia, tylko rozwijając cnoty i korygując wady możemy uzyskać istotny wpływ na naszą pomyślność. Oczywiście, że zdobywanie umiejętności i gromadzona wiedza są tu nie bez znaczenia. Lecz zdolności, których tą drogą nabywamy, polepszają nasz los tylko wtedy, gdy wiemy, jak je wykorzystać – do tego zaś potrzebujemy cnót.

Ludziom budzącym zaufanie, rzetelnym, odważnym, mądrym, ludzkim i pracowitym wiedzie się lepiej w codziennym życiu niż tym, którzy są niezaradni, podstępni, tchórzliwi, głupi, nikczemni lub leniwi.

Przydatność etyki praktycznej

Można by powiedzieć, że ludzie wrażliwi, ci, którzy słuchają głosu sumienia, nie potrzebują kształcenia w zakresie etyki biznesu.

Ci wrażliwi świetnie zdają sobie sprawę z tego, że skomplikowane moralnie są decyzje, które muszą podejmować. Możesz być wstrząśnięty na myśl o dzieciach indyjskich wytwarzających przez cały dzień tanie towary, które sprzedajesz w swoim sklepie, ale gdybyś przestał je sprowadzać, to czy w jakimkolwiek stopniu zwiększyłoby to ich szanse na zdobycie wykształcenia? Za co właściwie jesteś odpowiedzialny? Czy te dzieci są wyzyskiwane? A jeżeli tak, to czy stwarzając rynek zbytu dla ich towarów, jesteś za ten wyzysk współodpowiedzialny? Weźmy inny przykład: masz powody przypuszczać, choć nie jesteś pewny, że w przypadku przeprowadzenie linii wysokiego napięcia w sąsiedztwie domów mieszkalnych – co właśnie zrobiłeś – wzrasta liczba zachorowań na białaczkę. Przypuścimy, że prawo nie zmusza cię do zakopywania przewodów w ziemi – byłoby to bardzo kosztowne. Czy w takim przypadku jednak nie powinno cię do tego zmusić sumienie?

To bardzo ważne, aby wprowadzenie do etyki biznesu zawierało analizę podstawowych pojęć, takich jak: to, co słuszne i to , co niesłuszne, dobro i zło, obowiązek i cnota.

Dwa rodzaje trudności

W etyce pojawiają się dwa rodzaje trudności, a mianowicie trudności z określeniem, na czym w konkretnej sytuacji polega obowiązek oraz trudności z wypełnieniem obowiązku, kiedy już wiadomo czym on jest. Etyka biznesu jako dziedzina starająca się zapobiegać oszustwom, szkodnictwu i zaniedbaniom, odzwierciedla powszechną świadomość, trudności związanych z wypełnieniem obowiązku, podczas gdy zainteresowania ludzi biznesu, którzy uznają jej znaczenie i doniosłość, odzwierciedlają również ich świadomość pierwszego problemu – jak ustalić, które sposoby postępowania lub decyzje są sprawiedliwe i uzasadnione.

Problemy z określeniem obowiązku

Po pierwsze fakt, że taka sytuacja wydaje ci się trudna z etycznego punktu widzenia, nie wskazuje na słabość twojego charakteru lub braki w edukacji moralnej. Wręcz przeciwnie, taka sytuacja będzie niepokoić właśnie tych, którzy chcą jak najlepiej, słuchają głosu sumienia i troszczą się o innych. Po drugie ustalenie jakie postępowanie w konkretnym przypadku jest słuszne lub możliwe do zaakceptowania, nie zależy tylko od dysponowania dobrymi wytycznymi, dobrze ułożonym kodeksem.

Racjonalnie wybrane środki muszą oczywiście prowadzić do osiągnięcia danego celu, jednak gdy chcesz postępować etycznie, jesteś zobowiązany przyjrzeć się zarówno środkom jak i celom.

Etyka ogranicza nie tylko wybór celów, ale również wybór środków, za pomocą których możemy wybrane cele osiągnąć.

Zabicie człowieka jest uzasadnione moralnie w przypadku, gdy jest to rzeczywiście konieczne do obrony własnego życia. Pojawia się wtedy pytanie o granice obrony koniecznej, traktowanej jako środek usprawiedliwiony przez cel. Czy np. kłamstwo w obronie własnej jest uzasadnione moralnie, kiedy jest zagrożone nie twoje życie, ale istnienie twojej firmy, która skądinąd stanowi źródło utrzymania wielu pracowników?

Kłopoty związane z wypełnieniem obowiązków

Twoim obowiązkiem może być np. zameldowanie o problemach alkoholowych kolegi, jeżeli mają one wpływ na jakość jego pracy. Jednak ze względu na lojalność i przyjaźń, która was łączy, możesz czuć wstręt do takiego uczynku.

Zauważyliśmy, że problemy z określeniem obowiązku mają nie tylko ludzie słabego charakteru a nawet wręcz przeciwnie, to właśnie ludzie obowiązkowi i refleksyjni dostrzegają je i zastanawiają się nad nimi.

Kiedy spełnianie obowiązku nie jest łatwe, potrzeba cnót, a nie sprawności intelektualnejlub handlowej przedsiębiorczości.