Ośrodki i drogi nerwowe ruchowe

1. Układ piramidowy

   1. ośrodki nerwowe

      • w obrębie kory mózgu, w zakręci przedśrodkowym

      • w przedniej części płacika około środkowego

      • tzw. kora ruchowa, pole elektromotoryczne, pole somatoruchowe, pole 4.

      • kierują wykonywaniem ruchów złożonych przez całe grupy mięśniowe

      • głównie komórki nerwowe piramidalne duże

      • człowieczek ruchowy:

        • palce stopy

        • goleń

        • udo

        • brzuch

        • klatka piersiowa

        • ramię

        • przedramię

        • ręka

        • palce ręki

        • cz. górna twarzy

        • cz. dolna twarzy

        • język żuchwa

        • gardło

        • krtań

      • *** zniszczenie ośrodków ruchowych powoduje niedowład, (wiotki) lub porażenie odpowiednich grup mięśniowych w PRZECIWNEJ połowie ciała;

      • *** podrażnienie ośrodków – napady drgawek (padaczka Jacksona)

   2. drogi nerwowe tzw. korowo-mięśniowe

      • drogi dwuneuronowe

        • 1. neuron – ośrodki ruchowe kory mózgu

        • 2. neuron – jądra początkowe (ruchowe) nerwów czaszkowych lub jądrach ruchowych nerwów rdzeniowych

        • EFEKTOR: mięśnie poprzecznie prążkowane

      • w jej skład wchodzi:

        • droga korowo-jądrowa

          1. 1. neuron – dolna 1/3 zakrętu przedśrodkowego

          2. wieniec promienisty, torebka wewnętrzna (kolano), konary mózgu, most, rdzeń przedłużony

          3. 2. neuron – jądra nn. czaszkowych (III-VII i IX-XII)

          4. każde z wymienionych jąder ruchowych ma podwójne zaopatrzenie aksonalne (wyjątek: n. VII i XII)

             1. droga korowo-śródmózgowiowa

                1. wł. nerw. do j. nn. czaszk. unerwiających mm. zewn. gałki ocznej (III, IV, VI), mieszczących się w śródmózgowiu

             2. droga korowo-opuszkowa

                1. wł. nerw. do j. nn. czaszk. położonych w rdzeniu przedłużonym

        • droga korowo-rdzeniowa (piramidowa)

          1. tu: całkowita mielinizacja włókien pod koniec 2 r.ż.

          2. 1. neuron – cz. przednia płacika okołośrodkowego i cz. górna i środkowa zakrętu przedśrodkowego GŁÓWNIE

             1. pozostałe pochodzą z płata ciemieniowego, z zakrętów skroniowych i płata potylicznego

          3. wieniec promienisty, torebka wewn. (2/3 odnogi tylnej), konary mózgu, most, rdzeń przedłużony, rdzeń kręgowy

          4. 2. neuron – słupy (rogi) przednie rdzenia kręgowego, j. początkowe n. rdzeniowych

          5. droga ta na powierzchni dolnej rdz. przedłużonego tworzy – piramidę – poniżej większość włókien nerwowych tej drogi krzyżuje się (skrzyżowanie piramid) i biegnie dalej w sznurach bocznych

             1. droga korowo-rdzeniowa boczna

             2. dowolne, precyzyjne ruchy głównie kończyn

          6. pozostała cz. drogi nie krzyżuje się i przechodzi dalej w sznurach przednich

             1. droga korowo-rdzeniowa brzuszna

             2. związana głównie z unerwieniem mm. tułowia (tzw. mm. osiowych)

             3. dochodzi tylko do części górnej rdzenia kręgowego

             4. mm. kończyny górnej i szyi

          7. czasem nieskrzyżowana droga korowo-rdzeniowa brzuszno-boczna

             1. w cz. przedniej sznurów bocznych

      • *** uszkodzenie dróg piramidowych – najczęściej na skutek wylewu lub zatoru - zaburzenie sprawności ruchów: niedowład lub porażenie

      • *** uszkodzenie ciał kom. 1. neuronu lub ich aksonów – utrata wykonywania ruchów dowolnych, przykurcze, wzmożenie odruchów ścięgnistych głębokich, utrata odruchów powierzchownych, objaw Babińskiego

      • *** uszkodzenie ciał kom. 2. neuronu lub ich aksonów – utrata zdolności wykonywania ruchów dowolnych, ustanie odruchów, utrata napięcia, zanik mięśni

2. Układ pozapiramidowy

   1. ogólnie

      • współdziała z ukł. piramidowym

      • współdziała z korowymi ośrodkami czucia i ukł. autonomicznym

      • zapewnia tworzenie automatyzmów ruchowych (praksji)

      • reguluję postawę ciała i napięcie mięśniowe

      • czynności odbywają się bez udziału świadomości

   2. ośrodki nerwowe

      • ośrodki korowe

        • znajdują się w korze (kora pozapiramidowa)

          1. cz. tylna zakrętu czołowego górnego

             1. złożone ruchy tułowa

          2. cz. tylna zakrętu czołowego środkowego

             1. ośrodek gałkowo-głowowy (korowy ośrodek spojrzenia)

             2. synchronizuje ruchy głowy z ruchami gałek ocznych

             3. *** uszk. – skojarzone zbaczanie gałek ocznych oraz zaburzenie w koordynacji obustronnych ruchów gałek

          3. cz. tylna zakrętu czołowego dolnego

             1. ośrodek ruchowy mowy (ośr. Broca)

             2. sprawne i skoordynowane działanie wszystkich mm. niezbędnych do wydawania artykułowanych dźwięków

             3. zawiaduje ruchami żuchwy, twarzy, języka, podniebienia miękkiego, krtani i mm. oddechowymi

             4. torebka zewn. – ważna rola w synchronizacji

             5. *** afazja ruchowa, niemożność formułowania słów lub utrudniona mowa często styl telegraficzny, zniekształcone słowa (parafazja), niegramatyczne (agramatyzm), upośledzenie pisania, rozumienie jest pełne

             6. *** uszk. ośr. czuciowego mowy (Wernickiego) – zaburzenia rozumienia u wyrażania pojęć w piśmie i mowie

             7. *** uszk. połączeń pomiędzy tymi ośr. – afazja przewodzeniowa – rozumienie zachowane, ale zaburzenia w powtarzaniu i czytaniu na głos

          4. prawdopodobnie występują jeszcze ośrodki w płacie ciemieniowym i skroniowym ale nie mają tak wyraźnych ograniczeń

      • ośrodki podkorowe

        • większa zawartość żelaza w komórkach

        • bogatsze unaczynienie

        • silniejsza pigmentacja

        • znaczny rozwój dróg nerwowych

        • zalicza się do nich:

          1. ciało prążkowane

          3. jądro niskowzgórzowe

          4. istotę czarną

          5. jądro podczerwienne