ŻYWIENIE SZTUCZNE
LECZENIE ŻYWIENIOWE:
Zasoby energetyczne mężczyzny o masie ciała 70 kg:
Węglowodany 200 g, 800 kcal, 6-12h
Białko 4 000 – 6 000 g, 16 000 – 24 000 kcal, 10-12 dni
Tłuszcze 12 000 – 15 000 g, 108 000 –135 000 kcal, 10-25dni
ŻYWIENIE POZA- I DOJELITOWE
Leczenie żywieniowe obejmuje: Ocenę stanu odżywienia i zapotrzebowania na substancje odżywcze; Podawanie energii białka, elektrolitów, pierwiastków śladowych, witamin i wody w postaci zwykłego pokarmu, płynnych diet doustnych lub sztucznego odżywiania. Monitorowanie i optymalne wykorzystanie drogi karmienia. Leczenie żywieniowe jest integralną częścią terapii i ma na celu poprawę lub utrzymanie stanu odżywiania, prawidłowy rozwój, poprawę rokowania, przyspieszenie wyleczenia, umożliwienie stosowania innych metod leczenia.
LECZENIE ŻYWIENIOWE: Ocena stanu odżywienia; Wywiad: kliniczny, dietetyczny, socjalny; Pomiary antropometryczne; Badanie przedmiotowe; Badania laboratoryjne. Ocena stanu odżywienia, zaburzenia spowodowane niedożywieniem. Prognostyczny wskaźnik stanu odżywienia PNI – ocena powikłań pooperacyjnych. Ocena metaboliczna, czynność narządów, spodziewana odpowiedź na leczenie żywieniowe. Ustalenie zapotrzebowania wg różnych wzorów, np. Harrisa – Benedicta. Plan żywienia: skład diety, wybór dostępu, sposób podawania pokarmu, monitorowanie, czas trwania leczenia żywieniowego.
OCENA ODŻYWIENIA PACJENTA: Wzór Harrisa- Benedicta, zapotrzebowanie na energię. Modyfikacja w zależności od aktywności fizycznej i choroby. Indywidualne tabele zapotrzebowania na białko, tłuszcze, węglowodany i mikro- i makroelementy, www.izz.waw.pl. Badania fizykalne: kacheksja, zanik mięśni i tkanki podskórnej, zapadnięte powłoki brzuszne, bladość skóry, kruchość i łamliwość paznokci, przerzedzenie włosów, zapadnięte oczy, bradykardia, hipotonia, słabo wyczuwalne tętno. % masy należnej: aktualna masa ciała w kg/należna masa ciała w kg x 100. BMI. Szczegółowe pomiary antropometryczne: obwód ramienia. Badania laboratoryjne: albuminy, CLL. Transferyna, ferrytynma, białko wiążące retinil, elektroforeza białek, poziom żelaza, lipid ogram. Przesiewowe skale oceny ryzyka niedożywienia: NRS 2002, SGA.
OCENA NIEDOŻYWIENIA PACJENTA - MUST
WSKAZANIA DO LECZENIA ŻYWIENIOWEGO: Okres okołooperacyjny; Zespół krótkiego jelita- wycięcie 70% jelita cienkiego; Ciężkie OZT, również żywienie dojelitowe; Oparzenia powyżej 20% powierzchni ciała; Chemio- i radioterapia w pewnych okresach ; Przetoki; Choroby zapalne jelit.
LECZENIE ŻYWIENIOWE
Sposób żywienia:
Przez przewód pokarmowy: Doustne; Przez zgłębnik lub przetokę odżywczą.
Pozajelitowo: Całkowite żywienie pozajelitowe (CŻP); Częściowe żywienie pozajelitowe.
ŻYWIENIE DOUSTNE - Najlepsza i najtańsza metoda leczenia żywieniowego. Najczęstszy sposób to dożywianie w dawce 500-1000kcal/dobę w przerwach między posiłkami.
ŻYWIENIE DOJELITOWE:
Wskazania: niemożność podawania pokarmu doustnie lub niewystarczająca ilość przyjmowanego tą drogą pokarmu przy sprawnym przewodu pokarmowego
Przeciwwskazania: niedrożność przewodu pokarmowego, biegunka, wstrząs, brak zgodny chorego.
Sposoby podawania: Zgłębnik przez nos do żołądka, dwunastnicy lub jelita; Przetoki odżywcze: endoskopowa przezskórna gastrostomia PEG, gastrostomia chirurgiczna, mikrojejunostomia; Pompy perystaltyczne – ciągły wlew z początkową prędkością 10-20 ml/h w stopniowo wzrastających dawkach od 500-2000 ml/dobę.
Płynne diety przemysłowe: Określony skład, niezbędne składniki pokarmowe, mało sodu, 1 kcal/ml; Diety dobrane do choroby: cukrzycowe, wątrobowe; Diety w zaburzeniach wchłaniania tłuszczu z tłuszczami MCT; W zaburzeniach wchłaniania białka – wolne aminokwasy, dipeptydy, cukry proste, z MCT lub bez; Diety elementarne; Diety peptydowe w przetokach.
ŻYWIENIE POZAJELITOWE - Podawanie źródeł białka, energii, elektrolitów, witamin, pierwiastków śladowych i wody dożylnie; Gdy nie można wykorzystywać przewodu pokarmowego lub podaż substancji odżywczych tą drogą jest niewystarczająca.
Przeciwwskazania do żywienia pozajelitowego: wstrząs; nietolerancja jednego ze składników mieszaniny odżywczej; ciężkie zaburzenia metaboliczne.
Droga podawania: żyła główna lub żyły obwodowe (mieszaniny o niższej osmolarności)
Pielęgnacja miejsca wkłucia
Roztwory:
Białko: syntetyczne L-aminokwasy
Energia: glukoza
Energia i niezbędne kwasy tłuszczowe: emulsje tłuszczowe
Witaminy, pierwiastki śladowe
System jednego worka
Stabilność mieszanin
O skuteczności żywienia pozajelitowego decyduje stabilność i kompletność mieszaniny odżywczej oraz dostosowanie jej składu do potrzeb chorego. Żywienie kliniczne, zwłaszcza pozajelitowe jest ingerencją w metabolizm człowieka i może być przyczyną licznych powikłań.
W żywieniu pozajelitowym są to: powikłania związane z utrzymywaniem cewnika (centralne lub obwodowe); związane z nieprawidłową szybkością podawania mieszaniny odżywczej.
W żywieniu dojelitowym są to: powikłania związane z długotrwałym utrzymywaniem sztucznej drogi pokarmowej; związane z nieprawidłową podażą pokarmu.
Druga grupa powikłań występujących zarówno podczas żywienia pozajelitowego, jak i żywienia dojelitowego są to powikłania metaboliczne (spowodowane: zaburzeniem metabolizmu pacjenta, niewłaściwe dobrana dieta niezależnie od drogi podania).
Najczęstsze powikłania to: Niedobory lub nadmiary (najczęściej mikro- i makroelementów, które mogą wpłynąć na nieprawidłową pracę różnych narządów, nieprawidłową pracę serca; hipo- i hipernatremia, hipo- i hperpotasemia, hipo- lub hipermagnezemia, zaburzenia gospodarki wapniowej itd.); Kwasica metaboliczna (np. za duże dawki fruktozy, niedobór tiaminy); Hiper- lub hipoglikemia; Zaburzenia gospodarki białkowej; Zespoły powikłań metabolicznych.
Zespoły powikłań metabolicznych: Kwasica metaboliczna; Niewydolność oddechowa; Żółtaczka i uszkodzenie wątroby; Zespół ponownego odżywienia; Zapobieganie r.s.: powolne i ostrożne rozpoczynamy żywienie (<50% dawki docelowej).
Codziennie należy wypełniać: Bilans płynów; Rodzaj i skład mieszaniny odżywczej; Dodanie substancji uzupełniających; Żywienie kompletne (zaznaczyć w karcie, że otrzymał witaminy i pierwiastki śladowe); Badania dodatkowe (codziennie oznaczamy te, które są nieprawidłowe, pozostałe 1 – 2 razy w tygodniu, w zależności od wskazań medycznych); Opieka nad cewnikiem.
LECZENIE ŻYWIENIOWE
Żywienie pozajelitowe w domu: Zespół krótkiego jelita; Czasowy lub definitywny brak możliwości leczenia operacyjnego niedrożności przewodu pokarmowego; Zespoły złego wchłaniania.
Żywienie dojelitowe w domu: Zaburzenia połykania; Niedrożność górnego odcinka przewodu pokarmowego.
PRZEWAGA ŻYWIENIA DOJELITOWEGO NAD ŻYWIENIEM POZAJELITOWYM – badania kliniczne: Brak hiperglikemii w odpowiedzi na stres, brak katabolizmu białek w mięśniach; Zmniejszenie powikłań infekcyjnych oraz powikłań wielonarządowych; Zmniejszenie poziomu CRP, II-6, 8; Zmniejszenie aktywacji makrofagów, zmniejszenie p/cial p-endotoksynie; Zmniejszenie aktywacji wolnych rodników tlenowych; Zmniejszenie translokacji bakteryjnej; Zmniejszenie czasu hospitalizacji i śmiertelności.