Temat: Naczelne organy Międzynarodowego Czerwonego
Krzyża (Półksiężyca), ich struktura, historia,
uprawnienia i zadania
Troska o rannych w czasie wojny, niesienie ratunku ofiarom klęsk żywiołowych, ochrona ludności na terenach okupowanych, pomoc fizycznie i umysłowo upośledzonym, odwiedzanie więźniów, nawiązywanie kontaktów między krewnymi rozdzielonymi przez konflikty, prowadzenie kursów z zakresu higieny i opieki nad dzieckiem, popieranie krwiodawstwa … Różne są formy działalności Czerwonego Krzyża, ale ich cel jeden: pomóc tym, którzy cierpią, nie czyniąc między nimi żadnej różnicy.
Dewizami wyrażającymi ideały Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Półksiężyca są: „Inter arma caritas” (Miłosierdzie wśród walki) oraz „Per humanitatem ad pacem” (Przez humanitaryzm do pokoju).
Idea Czerwonego Krzyża narodziła się w 1859 roku, kiedy to Henry Dunant, genewski działacz społeczny, przypadkowo znalazł się w pobliżu pola bitwy pod Solferino w północnych Włoszech. Widząc wielu rannych i cierpiących żołnierzy zorganizował on dla nich pomoc, tworząc w ten sposób po raz pierwszy dobrowolne zespoły pierwszej pomocy.
Po powrocie do Genewy napisał on książkę „Wspomnienie Solferino”, w której zawarł ideę powołania dodatkowej służby medycznej w czasie wojny. Miałaby ona działać przez narodowe stowarzyszenia pomocy, które przygotowywałyby swoich wolontariuszy do tej pracy w trakcie pokoju. Proponował także, aby ranni oraz ci wszyscy, którzy się nimi opiekują, byli uznawani za osoby neutralne nawet na polu walki.
Ideę tę poparli czterej obywatele Genewy: Gustave Moynier, gen. Guillaume-Henri Dufour, dr Louis Appia oraz dr Theodore Maunoir, którzy wraz z Dunant’em stworzyli Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym, który został przekształcony w Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (MKCK).
Uważali oni, że wszystkie państwa powinny dysponować odpowiednio wykształconymi „ochotniczymi oddziałami pomocy” oraz składami sprzętu medycznego, noszy i opatrunków, które gdy tylko wybuchnie wojna zostaną przetransportowane na teren walki, aby pomóc służbom lekarskim swoich armii.
Wysłai oni do wszystkich władców Europy zaproszenia na konferencję, która miała się odbyć 26 października 1863 r. w Genewie. Na konferencji tej zjawili się przedstawiciele 16 krajów, którzy przyjęli dziesięć rezolucji, które tworzą podstawowy akt założycielski Czerwonego Krzyża, określając funkcje i metody pracy Komitetów Pomocy Rannym, jakie zaproponował Dunant.
Najważniejsze z rezolucji to:
Art. 1 – „Każde państwo powołuje komitet narodowy, którego zadaniem podczas wojny jest pomaganie, w miarę posiadanych możliwości, służbie zdrowia armii”.
Art. 5 – „Podczas działań wojennych, komitety narodowe dostarczają realną pomoc swoim armiom, przez organizowanie do pracy ochotniczych służb sanitarnych oraz przygotowanie, za wiedzą władz wojskowych, pomieszczeń przeznaczonych dla chorych”.
Art. 8 – „Ochotniczy sanitariusze (…) we wszystkich armiach noszą znormalizowany znak wyróżniający: białą opaskę z czerwonym krzyżem”.
W taki sposób 29 października 1863 r. powstał Czerwony Krzyż.
Początek współczesnemu międzynarodowemu prawu humanitarnemu dała Konwencja Genewska, podpisana 22 sierpnia 1864 r. przez 12 państw. Układ ten został nazwany „Konwencją Genewską o polepszeniu losu rannych w armiach czynnych”, składał się z 10 artykułów.
Podstawowe zasady uchwalone w tej konwencji to m.in.:
formacje i personel sanitarny armii uznaje się za neutralne (nie biorące udziału w walce i nie podlegające atakowaniu),
ludność cywilna niosąca pomoc rannym i chorym żołnierzom ma być szanowana i pozostaje wolna,
ranni mają być zbierani i opatrywani bez względu na narodowość,
formacje sanitarne oraz personel sanitarny używają jednolitego znaku (czerwonego krzyża na białym tle).
Jak już wspomniałem, symbolem Czerwonego Krzyża jest od 1864 r. czerwony krzyż na białym tle (nie ma on znaczenia religijnego, został przyjęty jako wyraz hołdu dla Szwajcarii), niewiele lat później powstał drugi symbol - czerwony półksiężyc na białym tle (używany w krajach muzułmańskich). Od 2005 r. funkcjonuje również nowy znak – czerwony kryształ.
Znak ten może być używany tylko na pojazdach, samolotach, statkach, budynkach i urządzeniach służących do przewożenia rannych oraz opiekującego się nimi personelu lub dających im schronienie. Poza tym Stowarzyszenia Narodowe Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca mają prawo używać godła do oznakowania swoich budynków, pojazdów i wyposażenia, jak również dla swojego personelu i wolontariuszy noszących umundurowanie lub odznaki.
Jest to organizacja niezależna oraz neutralna. Nie jest organizacją rządową, mimo iż współpracują z nią rządy państw, nie jest także organizacją pozarządową, gdyż oprócz działalności społecznej i indywidualnej, obejmuje również zakres działalności państwowej.
Główne zasady Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Półksiężyca przyjęte w 1965 r. przez XX Międzynarodową Konferencję Czerwonego Krzyża w Wiedniu:
Humanitaryzm - „Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca zrodzony z troski o niesienie pomocy rannym na polu bitwy bez czynienia jakiejkolwiek między nimi różnicy, podejmuje zarówno na płaszczyźnie międzynarodowej jak i krajowej wysiłki w kierunku zapobiegania we wszelkich okolicznościach cierpieniom ludzkim i ich łagodzenia. Zmierza do ochrony życia i zdrowia oraz zapewnienia poszanowania osobowości człowieka. Przyczynia się do wzajemnego zrozumienia, przyjaźni i współpracy oraz do trwałego pokoju między wszystkimi narodami”.
Bezstronność - „Nie czyni żadnej różnicy ze względu na narodowość, rasę, wyznanie, pozycję społeczną lub przekonania polityczne. Zajmuje się wyłącznie niesieniem pomocy cierpiącym, kierując się ich potrzebami i udzielając pierwszeństwa w najbardziej naglących przypadkach”.
Neutralność - „W celu zachowania powszechnego zaufania Ruch powstrzymuje się od uczestnictwa w działaniach zbrojnych oraz – w każdym czasie – w sporach natury politycznej, rasowej, religijnej lub ideologicznej”.
Niezależność - „Ruch jest niezależny. Stowarzyszenia Krajowe, służąc pomocą władzom publicznym w ich działalności humanitarnej i podlegając prawu obowiązującemu w ich państwach, powinny zawsze korzystać z samodzielności pozwalającej im na działania w każdym czasie, zgodnie z zasadami Ruchu”.
Dobrowolność - „Ruch niesie pomoc dobrowolnie, nie kierując się chęcią osiągania jakiejkolwiek korzyści”.
Jedność - „W każdym kraju działa tylko jedno Stowarzyszenie Czerwonego Krzyża albo Czerwonego Półksiężyca. Powinno ono być otwarte dla wszystkich i obejmować swą humanitarną działalnością obszar całego kraju”.
Powszechność - „Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, w którym wszystkie stowarzyszenia mają równe prawa i obowiązek niesienia sobie nawzajem pomocy, obejmuje swoją działalnością cały świat”.
Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca tworzą:
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża,
Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca,
Stowarzyszenia Narodowe Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
Dwie pierwsze instytucje działają na szczeblu międzynarodowym, natomiast trzecia w poszczególnych krajach.
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża
Od 1863 r. MKCK rozwinął się w operatywną organizację, działająca na całym świecie, niosącą pomoc i ochronę ofiarom konfliktów zbrojnych oraz zamieszek wewnętrznych. Działa on na rzecz rannych, jeńców wojennych i ludności cywilnej wysiedlonej i żyjącej pod okupacją.
Swoją działalność opiera na przepisach prawnych, które sam ustanowił i rozbudował. Spełnia on rolę neutralnego pośrednika pomiędzy ofiarami, które mają prawa, a państwami, które mają zobowiązania.
Z biegiem lat rozwinął on także szeroką działalność w czasie pokoju (pomocy w razie katastrof żywiołowych, interwencje humanitarne w sprawie więźniów politycznych, organizowanie kursów i seminariów). Współcześnie musiał przystosować się do udzielania zarówno medycznej jak i ogólnej pomocy społeczeństwom jej potrzebującym. Czasem już sama obecność delegatów MKCK wśród ludności jest rodzajem ochrony przeciwko działaniom wroga.
Wydział Pomocy zajmuje się rozpoznawaniem potrze i organizowaniem, kierowaniem oraz nadzorowaniem programów pomocy. Dokonuje rozeznania w terenie, ocenia miejscowy rynek, bada sposoby składowania i transportu zaopatrzenia. Delegaci muszą być przeszkoleni w zakresie działań logistycznych i nadzorowania dystrybucji.
Wydział Medyczny, obok zaspakajania pilnych potrzeb w dziedzinie leków i środków medycznych potrzebnych do leczenia rannych, zajmuje się szeroko pojętymi problemami zdrowia dotyczącymi ofiar konfliktów, jak epidemie, niewystarczająca higiena czy złe odżywianie.
Jest to niezależna instytucja humanitarna. Jej najwyższym organem jest Zgromadzenie. Swoich członków dobiera przez kooptację (powołanie nowego członka w skład organu kolegialnego) spośród obywateli szwajcarskich (maks. 25 osób). Prezes MKCK jest wybierany na czteroletnią kadencję, która może być powtórzona.
Personel centrali składa się głównie ze Szwajcarów. Oprócz ciał decyzyjnych (Zgromadzenia, Rada Wykonawcza, Dyrekcja) jest pięć departamentów zajmujących się codzienna działalnością: Operacyjny, Finansów i Administracji, Zasad i Prawa, Osobowy oraz Informacyjny.
Działalność MKCK jest finansowana z trzech źródeł:
przez państwa-strony Konwencji Genewskich,
przez Stowarzyszenia Narodowe,
z darowizn, fundacji i zapisów.
Stały budżet służy do pokrywania bieżących kosztów działalności i w połowie finansowany jest przez rząd Szwajcarii, natomiast budżet specjalny zasiany jest w wpłat wpływających po ogłoszeniu specjalnych apeli i pokrywa wydatki związane z działaniami w sytuacjach nagłego zagrożenia.
Księgowość MKCK jest badana co roku przez dwie firmy: jedną szwajcarską i jedną międzynarodową. Dane dotyczące wpływów i wydatków są publikowane w dorocznym sprawozdaniu MKCK.
Liga Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (obecnie Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca)
Została ona utworzona 5 maja 1919 r. za sprawą Henry’ego Davison’a – działacza Amerykańskiego Czerwonego Krzyża. Miała na siebie przyjąć zadanie niesienia pomocy ofiarom wojny i usuwania jej skutków. Jej siedziba mieściła się w Paryżu, od 1939 r. stałą siedzibą Ligi jest Genewa. Członkami Ligi zostały wszystkie Stowarzyszenia Czerwonego Krzyża z poszczególnych krajów.
Głównym zadaniem Ligi jest inspirowanie, popieranie, niesienie pomocy Stowarzyszeniom Narodowym w ich pracy i działaniach. Wspiera on także MKCK w rozwijaniu i upowszechnianiu międzynarodowego prawa humanitarnego i propagowaniu zasad Czerwonego krzyża. Swoją działalnością wnosi ona wkład w utrzymanie i rozwijania pokoju na świecie.
Liga jest organizacją pozarządową. Ma status doradcy przy Radzie Ekonomiczno-Społecznej Narodów Zjednoczonych (ECOSOC) i reprezentuje wobec niej oraz innych organów międzynarodowych stanowisko swoich członków.
Organami Ligi są:
Zgromadzenie Ogólne (złożone z przedstawicieli krajowych stowarzyszeń),
Rada Wykonawcza (złożona z prezesa Ligi, wybranego przez Zgromadzenie Ogólne na czteroletnią kadencję, 8 wiceprezesów i 17 przedstawicieli stowarzyszeń wybranych przez zgromadzenie),
Sekretarz Generalny (wybierany przez zgromadzenie na wniosek rady Wykonawczej; Sekretariat liczy cztery wydziały: pomocy, medyczno-społeczny, pielęgniarek i młodzieży czerwonokrzyskiej),
Skarbnik Generalny (Liga jest finansowana ze składek statutowych, wnoszonych przez Stowarzyszenia członkowskie).
Liga stanowi miejsce wymiany idei i doświadczeń pomiędzy Stowarzyszeniami. Popiera ona i wspomaga nowo powstałe Stowarzyszenia Narodowe, zapewniając im doradców, wyposażenie, a czasem i pomoc finansową.
Według statutu, Liga stoi na straży integralności swoich członków i broni ich interesów. Aby Stowarzyszenie mogło zostać członkiem Ligi musi spełnić warunki ustalone przez Radę Wykonawczą. Zawieszenie bądź wykluczenie z Ligii ma miejsce wtedy, gdy Stowarzyszenie naruszy podstawową zasadę Czerwonego Krzyża, dotyczącą bezstronności w działaniu, albo posłuży się stosunkami z Ligą w celach sprzecznych z zasadami Czerwonego Krzyża. Członek może wystąpić z Ligi, składając sześciomiesięczne wypowiedzenie.
Jej wiodącym zadaniem jest pomoc ofiarom klęsk żywiołowych i epidemii. Jest ona koordynatorem akcji pomocowych (na podstawie informacji, apelów i próśb jakie otrzymuje terenu dotkniętego klęską apeluje do innych Stowarzyszeń o pomoc), przekazuje dary, zakupuje żywność i inne niezbędne artykuły, które są nieosiągalne na obszarze nawiedzonym przez katastrofę. w razie potrzeby wysyła ekspertów, którzy pomagają w udzielaniu pomocy, a zwłaszcza ekipy medyczne. Ustanowiła ona także międzynarodową sieć magazynów, aby można było jak najszybciej dostarczyć pomoc do miejsc katastrof.
Innym zadaniem jest udzielanie pomocy uchodźcom poza obszarem konfliktu, a także ochrona zdrowia (oświata zdrowotna, opieka społeczna, krwiodawstwo, szczepienia ochronne).
Stowarzyszenia Narodowe Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca
Początkowo były powołane do wspomagania wojskowego personelu medycznego w niesieniu pomocy rannym i chorym na polu walki, dziś prowadzą szeroką działalność zarówno podczas wojny jak i w okresie pokoju.
Nowe dziedziny działalności to:
działalność medyczno-socjalna (budowa szpitali, szkolenia pielęgniarek, kursy oświaty zdrowotnej i opieki nad dzieckiem, ratownictwo górskie i morskie, kursy pierwszej pomocy, opieka nad osobami starymi i niepełnosprawnymi),
promowanie krwiodawstwa,
walka z narkomanią, bezrobociem, przestępczością,
praca nad poprawą stanu zdrowotności i poziomu życia (walka z chorobami dziecięcymi, tworzenie podstaw oświaty zdrowotnej, kampanie szczepień ochronnych, kursy dla pracowników medycznych i socjalnych),
pomoc uchodźcom,
pomoc ofiarom klęsk żywiołowych.
Środki niezbędne do realizacji tych działań dostarczane są przez Ligę Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
Centralna Agencja Poszukiwań
Stanowi ona część MKCK. Oficjalne otwarcie Agencji nastąpiło 14 września 1939 r., jednak początek Agencji dała utworzona w Bazylei podczas wojny francusko-pruskiej (1869-1871) Międzynarodowa Agencja Informacji i Pomocy dla Rannych i Chorych oraz założone przez jednego z jej pracowników (dr Christ-Socin) Biuro Informacji i Pomocy dla Jeńców, przebywających w obozach jenieckich.
Obecnie Agencja mieści się w siedzibie MKCK w Genewie.
Głównymi zadaniami Agencji są:
zbieranie i rejestrowanie wszelkich informacji, które mogą być pomocne przy identyfikacji zmarłych, rannych oraz zaginionych i przekazywanie wiadomości najbliższym krewnym,
ułatwianie korespondencji pomiędzy członkami rodzin rozdzielonych w wyniku wydarzeń, gdy przerwana zostaje wszelka inna łączność,
próby poszukiwania osób zaginionych oraz tych, o których krewni nie mają wieści,
wydawanie różnego rodzaju dokumentów, takich jak zaświadczenia o pobycie w niewoli, o śmierci lub dokumenty podróży.
Te działania MKCK często prowadzi we współpracy ze Stowarzyszeniami Narodowymi, z których wiele ma swoje własne biura poszukiwań.
Polski Czerwony Krzyż uzyskał pełne prawa międzynarodowe po uznaniu go przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża 14 lipca 1919 r. Od tego czasu datuje się nowy okres jego oficjalnej działalności i narodowej reprezentacji w tej wielkiej międzynarodowej rodzinie.
Bibliografia:
Paczkowska I., Międzynarodowy Czerwony Krzyż, Warszawa 1989, Krajowa Agencja Wydawnicza.
Polski Czerwony Krzyż, Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc. Portret międzynarodowego ruchu, Warszawa 1994, Polski Czerwony Krzyż.
Polski Czerwony Krzyż, Podstawowe zasady Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, Warszawa 1994, Polski Czerwony Krzyż.
www.pck.pl
www.stosunkimiedzynarodowe.info/haslo.Miedzynarodowy_Czerwony_Krzyz_i_Czerwony_Polksiezyc