Nerwy czaszkowe to 12 par nerwów, które rozpoczynają się w obrębie mózgowia i przebiegają głównie w przestrzeni głowy. Oznacza się je za pomocą cyfr rzymskich od I do XII.
Nerwy czaszkowe możemy podzielić pod względem ich przeznaczenia:
- nerwy zmysłowe: I, II i VIII
- nerwy mięśni gałki ocznej i języka: III, IV, VI, XII
- nerwy łuków skrzelowych: V, VII, IX, X, XI
I NERW WĘCHOWY
Wychodzi z jamy nosowej do dołu przedniego czaszki przez otwory sitkowe kości sitowej. Odpowiedzialny za zmysł węchu. Charakter czuciowy.
II NERW WZORKOWY
Włókna prowadzi przez kanał wzrokowy z oczodołu do dołu środkowego czaszki. Nerw odpowiedzialny za przekazywanie i przeważanie wrażeń wzrokowych. Charakter czuciowy.
III NERW OKOŁORUCHOWY
Przechodzi przez szczelinę oczodołową górną z dołu środkowego czaszki do oczodołu. Ma charakter ruchowy i parasympatyczny.
IV NERW BLOCZKOWY
Przechodzi z dołu środkowego czaszki do oczodołu przez szczeliną oczodołową górną. Charakter ruchowy.
V NERW TRÓJDZIELNY
Charakter czuciowy i ruchowy. Włókna czuciowe nazywamy częścią większą, a ruchowe mniejszą. Ze zwoju nerwu trójdzielnego wychodzą trzy gałęzie: nerw oczny, nerw szczękowy oraz nerw żuchwowy.
Nerw oczny: wychodzi z dołu środkowego czaszki do oczodołu przez szczeliną oczodołową górną; posiada charakter czuciowy.
Nerw szczękowy: wychodzi z dołu środkowego czaszki do dołu skrzydłowo-podniebiennego przez otwór okrągły; charakter czuciowy.
Nerw żuchwowy: posiada charakter czuciowy i ruchowy. Wychodzi z dołu środkowego czaszki do dołu podskroniowego przez otwór owalny.
VI NERW ODWODZĄCY
Posiada charakter ruchowy. Wychodzi z dołu środkowego czaszki do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną.
VII NERW TWARZOWY
Charakter parasympatyczny, czuciowy i ruchowy. Wychodzi z dołu środkowego czaszki przez otwór słuchowy wewnętrzny do przewodu słuchowego wewnętrznego, następnie przechodzi przez dno przewodu w polu nerwu twarzowego do kanału nerwu twarzowego. Przez otwór rylcowo – sutkowy wchodzą głownie włókna czuciowe. W piramidzie kości skroniowej odchodzą nerwy: skalisty większy, strzemiączkowy oraz gałąź łącząca nerw twarzowy ze splotem bębenkowym oraz struna bębenkowa.
VIII NERW PRZEDSIONKOWO – ŚLIMAKOWY
Odpowiedzialny jest za czucie równowagi i słuch. Posiada charakter zmysłowy. Wychodzi z przewodu słuchowego przez otwór słuchowy wewnętrzny do dołu tylnego czaszki.
IX NERW JĘZYKOWO – GARDŁOWY
Wychodzi z dołu tylnego czaszki do przestrzeni gardłowej przez część przyśrodkową otworu szyjnego. Posiada charakter ruchowy, czuciowy i parasympatyczny.
X NERW BŁEDNY
Wychodzi z dołu tylnego czaszki przez część boczną otworu szyjnego do przestrzeni przygardłowej. Charakter ruchowy, czuciowy i parasympatyczny.
XI NERW DODATKOWY
Powstaje z połączenia dwóch części: rdzeniowej i czaszkowej – w dole tylnym czaszki. Wychodzi z dołu tylnego czaszki przez część boczną otworu szyjnego. Charakter czuciowy.
XII NERW PODJĘZYKOWY
Wychodzi z dołu tylnego czaszki do przestrzeni przygardłowej przez kanał nerwu podjęzykowego. Posiada charakter ruchowy.