Narządy miąższowe, ukł moczowy, ciąża

Wątroba

Na zdjęciu w ułożeniu bocznym dobrze cieniuje, cień jest wysycony o ostrych brzegach. Wątroba leży w obrębie łuku żebrowego, nie wystaje po za łuk, znajduje się pomiędzy przeponą i żołądkiem.

Na zdjęciu w ułożeniu brzuszno-grzbietowym większa jej część znajduje się po prawej stronie, po lewej jest zasłonięta przez żołądek. Pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe nie są widoczne na zdjęciu przeglądowym (widoczne w USG).

Cholecystografia i cholecystocholangiografia – obecnie nie stosowane.

Wątroba mała o zaokrąglonych brzegach może świadczyć o marskości. Powiększona – kiedy wystaje poza łuk żebrowy, brzegi są ostre, zatarte lub zaokrąglone.

Wątroba i żołądek wzajemnie korelują ze sobą. Jeżeli wątroba jest mniejsza, wtedy długa oś żołądka ustawia się pionowo (nie jest równoległa do przebiegu żeber). Jeżeli wątroba jest powiększona to długa oś żołądka ustawia się poziomo.

Tomogram – widać na nim np. hipotensyjne zmiany w miąższu wątroby (mogą to być przerzuty), ale należy pamiętać, że nic nie zastąpi biopsji!!

Trzustka

Nie jest widoczna radiologicznie. Jest delikatna, wąska, cienka, pomiędzy jelitami. Zdjęcie RTG wykonuje się w celu potwierdzenia klinicznych objawów i zróżnicowania chorób trzustki: z ostrym zapaleniem żołądka, niedrożnością jelit, zapaleniem otrzewnej. Zatarcie jamy brzusznej w okolicy trzustki można połączyć z chorobami trzustki, ale lepiej jest wykonać badanie USG.

Śledziona

Na zdjęciu w ułożeniu bocznym lewym ma kształt języka. Większa różnorodność ułożenia śledziony występuje na zdjęciach w ułożeniu prawobocznym niż na zdjęciu psa stojącego lub leżącego na lewym boku. W ułożeniu na lewym boku powinna zajmować ostatnią przestrzeń między żebrową. Ponieważ ma długą krezkę – w ułożeniu na prawym boku może być przesunięta (dlatego nie oceniamy położenia śledziony). W projekcji brzuszno grzbietowej ma kształt trójkąta położonego po lewej stronie na poziomie XI i XII żebra.

Oceniamy kształt śledziony (czy brzegi są ostre), wielkość (mała, duża – ocena subiektywna).

Zawsze trzyma się lewej ściany. Na ułożenie śledziony ma wpływ jej przekrwienie, rozszerzenie żołądka, zastosowanie barbituranów; zależy też od tego czy zwierzę jest najedzone, czy podano mu środki uspokajające, czy jest np. skręt żołądka – śledziona jest wtedy powiększona, ma zaokrąglone brzegi.

Śledziona mała – świadczy o zaburzeniach w krążeniu, utracie płynów, wstrząsie – jest zła prognostycznie.

Jeżeli przewód pokarmowy jest wypełniony może być niewidoczna.

Zmianę cech określamy w badaniu USG.

Śledziona odsunięta od ściany - przyczyną może być np. krwiak między śledzioną a ścianą jamy brzusznej, po urazie.

Układ moczowy

Nerki

Radiograficznie można ocenić: wielkość nerek oraz ich kształty. Nie zdjęciu bocznym prawa nerka wysunięta jest do przodu i do góry, lewa (ma dłuższą krezkę) do tyłu i w dół.

Wielkość nerek: od 2 do 3 długości trzonów pierwszych kręgów lędźwiowych (u kotów do 3,5). Kształt fasolowaty.

W projekcji grzbietowo brzusznej widoczność zależy od wypełnienia przewodu pokarmowego.

Mała nerka – świadczy o marskości, nerka jest wtedy mniejsza niż 2 kręgi; nerka powiększona – kiedy jest większa niż 3 kręgi.

Na zdjęciu możemy zauważyć cieniujące kamienie w miedniczkach nerkowych. Niecieniujące to kamienie cysteinowe i moczanowe. Jeżeli kamienie są tak duże, że wypełniają całą miedniczkę lub cały pęcherz moczowy, nazywamy je kamieniami odlewowymi.

Moczowody

Nie są widoczne na zdjęciach przeglądowych. Trudno je zauważyć w badaniu USG (widoczne są początkowe odcinki). Przebieg moczowodów można uwidocznić w badaniu kontrastowym – urografii dożylnej.

Pęcherz moczowy

Pęcherz uwidacznia się na zdjęciach przeglądowych gdy jest wypełniony moczem. Na podstawie zdjęcia przeglądowego można w jego świetle stwierdzić obecność cieniujących złogów.

Pęcherz znajduje się w tylnej części jamy brzusznej, jego wielkość zależy od stopnia wypełnienia moczem. Jeżeli przekracza linię pępka świadczy to o tym, że jest nadmiernie wypełniony. Na zdjęciu oceniamy kształt pęcherza, stopień wypełnienia, obecność kamieni cieniujących; nie oceniamy ściany pęcherza i charakteru płynu (nie wiemy czy jest to mocz, krew itp.).

USG

Umożliwia ocenę: ściany pęcherza moczowego (zmiany rozrostowe), zawartość pęcherza (skrzepy, piasek, kamienie). Do badania pacjent musi być przygotowany – nie oddaje moczu przynajmniej 2 godziny.

Emphysematous cystitis

Występuje gaz w ścianie pęcherza. Taka sytuacja ma miejsce u zwierząt z cukrzycą, z zapaleniem pęcherza moczowego przy zakażeniu E.coli lub Klebsiella, jest to rozedmowe zapalenie pęcherza moczowego.

Kamica pęcherza

Kamienie mogą być małe, drobne lub duże. Opisując zdjęcie podajemy wymiary kamieni, czy są pojedyncze/liczne/bardzo liczne. Opisujemy kamienie od najmniejszego do największego. Mogą występować kamienie odlewowe lub kamienie o ostrych krawędziach, które mogą ranić ścianę pęcherza (krew w moczu). Jeżeli występują trudności w oddawaniu moczu świadczy to o kamicy cewki moczowej, a nie pęcherza. Parcie na mocz – może świadczyć o stanie zapalnym. Jeżeli pęcherz jest nadmiernie wypełniony, może wystąpić porażenie pęcherza, spowodowane np. zwichnięciem kręgosłupa.

Cewka moczowa

Na zdjęciach przeglądowych nie jest widoczna. Dopiero po wprowadzeniu cewnika lub środka kontrastowego można prześledzić jej przebieg. Część brzuszną można ocenić w badaniu USG, wskazania do badania: kamice, inne przyczyny powodujące zwężenie lub zamknięcie światła cewki, rozrosty w ścianie cewki, blizny, pęknięcia).

U samców szerokość prącia mniejsza niż jamy brzusznej, dlatego okolica jest słabo widoczna (bo zdjęcie celowane jest na jamę brzuszną, parametry ekspozycji ustawiamy dla jamy), cewka nie jest widoczna na wysokości zagięcia miednicznego. U samców w celu oceny cewki moczowej wykonujemy dwa zdjęcia: boczne (łapy wyciągnięte do tyłu) i skośne.

Jeżeli kamieni jest dużo, nie liczymy ich, podajemy wielkość, lokalizację.

Badanie kontrastowe

Pneumocystografia – najprostsza, najtańsza. Polega na wypełnieniu powietrzem (kontrast negatywny) pęcherza moczowego. Wskazania: przewlekłe, przerostowe zapalenie ściany pęcherza, nowotwory, kamienie niecieniujące, przemieszczenie pęcherza (związane np. z przepukliną kroczową), przerwanie ciągłości ściany (na USG nie widzimy miejsca przerwania, gdyż wokół znajduje się płyn).

Zasady postępowania - zawsze przed badaniem wykonujemy zdjęcie przeglądowe, pacjent musi być przygotowany do badania. Pęcherz opróżniamy za pomocą cennika, podajemy kontrast (gaz).

Dokładniejszym badaniem przy podejrzeniu zmian w ścianie pęcherza jest badanie USG.

Cystografia – wprowadzenie do uprzednio opróżnionego pęcherza dodatniego środka kontrastowego (uropolina, urografin). Wskazania: nowotwory, przemieszczenie pęcherza, ocena śluzówki pęcherza moczowego i cewki. Zasady postępowania takie same jak wyżej. Zakładamy, że zmiana jest duża, inaczej kontrast może zakryć zmianę. Cystografia dobra jest przy przerwaniu ciągłości ściany, ale środek kontrastowy może podrażniać (lepsze są tutaj preparaty jodowe, baryt nie !!!).

Dokładniejszym badaniem przy podejrzeniu zmian w ścianie pęcherza jest badanie USG.

Uretrografia wsteczna – wprowadzenie środka kontrastowego do cewki moczowej. Wskazania: zgrubienie (blizna, zapalenie) ściany cewki, nowotwory, kamienie niecieniujące, przerwanie ciągłości ściany cewki. Wprowadzamy tyle kontrastu, aż dojdzie do pęcherza moczowego.

Kamienie niecieniujące – w pęcherzu lepszy jest kontrast negatywny (gaz), bo pozytywny może oblać zmianę, ale w przypadku cewki moczowej lepszy jest pozytywny.

Znaczenie ma technika badania – nie można spienić środka kontrastowego.

Urografia dożylna – polega na dożylnym wprowadzeniu pozytywnego środka kontrastowego (uropolina, urografin), który wydalany jest przez nerki, pokazuje dokładne procesy, zachodzące w nerkach. Badanie pozwala ocenić: funkcję wydalniczą nerek, wielkość i kształt nerek, kształt miedniczek nerkowych i ich zachyłków, kształt i drożność moczowodów, prawidłowość budowy ścian pęcherza moczowego.

Przygotowanie pacjenta – opróżnienie przewodu pokarmowego z treści pokarmowej, gazu, mas kałowych. Badanie rozpoczyna się od wykonania zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej, które pozwoli wykazać: stan przygotowania pacjenta do badania, występowanie zmian, które zagrażają życiu pacjenta i są przyczyną choroby pierwotnej. Żeby przystąpić do badania musimy posiadać: zgodę właściciela, środek znieczulający, zestaw przeciwwstrząsowy.

Początkowo podajemy mniejszą dawkę kontrastu, potem zwiększamy dwukrotnie. Podajemy 0,7 ml/kg dożylnie (proszę to zweryfikować tą info).

Zwierzę leży na plecach, uciskamy tylną część jamy brzusznej w celu zaciśnięcia moczowodów (środek zatrzymuje się w nerkach). Początkowo zdjęcia w pozycji strzałkowej, potem bocznie.

Po podaniu kontrastu przemieszcza się on przez kłębuszki nerkowe, kanaliki, miedniczki nerkowe.

Nefrogram – obraz uzyskany kiedy najwięcej kontrastu znajduje się w tętnicach nerkowych, kłębkach, kanalikach (faza nefrograficzna), oceniamy kształt, wielkość nerek, położenie.

Pielogram – obraz kiedy większość kontrastu znajduje się w miedniczkach nerkowych, oceniamy kształt miedniczki i zachyłków.

Następnie oceniamy kształt moczowodów, ich drożność.

Kolejność wykonywania zdjęć:

Jeżeli zaobserwujemy zaburzenia w pewnym momencie (np. kontrast nie spływa dalej) wykonujemy zdjęcia po 30 minutach, 1 godzinie, 2, 4, 6, 24 godzinach.

Nerka może nie zagęszczać, bądź może w ogóle nie być kontrastu w nerkach. Możemy ocenić ujścia moczowodów do pęcherza moczowego.

Gruczoł krokowy (prostata)

Na zdjęciu bocznym ma postać dobrze wysyconego okrągłego cienia, leżącego między wpustem do jamy miednicznej, a pęcherzem moczowym. Prawidłowo widoczna jest nie więcej niż jego połowa (reszta zasłonięta przez kości miednicy) lub jego średnica jest większa niż dwukrotna odległość między przednią dolną krawędzią kości krzyżowej, a przednią krawędzią spojenia miednicy.

Na zdjęciu widzimy czy jest powiększony, oceniamy ostrość brzegów i kształt.

Powiększony gruczoł, ostre brzegi – przerost, przewlekłe zapalenie. Powiększony, zatarte brzegi – nowotwór ale dzisiaj, żeby to ocenić robimy USG.

Oceniamy miąższ. Drobne torbiele, u starych psów – przerost. Nieregularne zmiany – nie wiadomo. Na podstawie USG nie rozpoznamy na 100% procesu nowotworowego – konieczna jest biopsja!

Jeżeli podejmiemy leczenie (np. leczymy stan zapalny), wykonujemy później zdjęcie kontrolne.

Jeżeli proces jest zaawansowany - zajęte są węzły chłonne i są przerzuty to wiadomo, że jest to nowotwór, ale w początkowej fazie nie wiemy.

Gruczoł znacznie powiększony – może rosnąć wzdłuż lub w drugą stronę (naciska na jelito grube, zwęża światło). Pasmowaty kał – pamiętamy, że przyczyną może być powiększony gruczoł krokowy).

Macica

Trzon znajduje się między pęcherzem moczowym, a prostnicą, może być niewidoczna. U psa średniej wielkości (20 kg) ma średnicę około 1 cm. Powiększona jest w czasie rui i zaraz po. Na zdjęciu nie widzimy rogów macicy. Jeżeli rogi są wypełnione – odpychają jelita, odsuwają jelita od pęcherza moczowego.

Poszerzone rogi macicy:

Ampułowato rozszerzona macica świadczy o ciąży (?!) nie wiadomo.

W opisie zdjęcia piszemy, że rogi są poszerzone, nie podajemy przyczyny. Wykonujemy USG.

Pierwotne centra kostnienia widoczne są w 3 trymestrze ciąży tj. ok. 42-45 dnia ciąży u suki i 35-39 dnia ciąży u kotek.

W 3 trymestrze ciąży wykrywalność w badaniu RTG wynosi 100%, a określenie liczebności miotu – 93%. Liczenie płodów odbywa się poprzez liczenie czaszek lub kręgosłupów.

Żywe płody – cechy

Martwe płody – cechy

Musi minąć pewnie czas, żeby było widać cechy płodu martwego.

Pamiętamy o przygotowaniu do badania – wypełnione jelita mogą zasłaniać obraz.

Badanie USG – pod koniec 1 trymestru osoba doświadczona może stwierdzić obecność pęcherza płodowego.

Dzień po kryciu Obraz
Pies Kot
18 Pęcherz płodowy
19 15
28 27
Drugi trymestr ciąży Widoczny żołądek, potem pęcherz moczowy
Ostatni trymestr ciąży Widoczne komory serca, mineralizacja kości

1 trymestr (0-22 dni) – pęcherz płodowy

2 trymestr (23-42 dni) – pewne wykrycie ciąży, wielkość miotu w 20-38%

3 trymestr (43-64 dni) – wielkość miotu można określić z 50% zgodnością

Lepiej policzyć mniej rozwinięte płody. Trzeba odróżnić w USG pęcherz płodowy od jelita (łatwo pomylić) – należy odwrócić sondę o 90o, patrzyć czy struktura się wydłuży.

Cechy martwego płodu w USG:


Wyszukiwarka